Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Karol Ratajczak

Sędziowie: SSA Jacek Nowicki

SSA Ewa Staniszewska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Kinga Kwiatkowska

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2018 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa R. (...)w W.

przeciwko L. T.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 1 czerwca 2017 r. sygn. akt XVIII C 94/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Jacek Nowicki Karol Ratajczak Ewa Staniszewska

I A Ca 1055/17

UZASADNIENIE

Powód R. (...)w W., pozwem wniesionym w dniu 4 marca 2016 roku, podtrzymanym w piśmie z dnia 18 marca 2016r. wniósł w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zasądzenie od L. T. kwoty 379.547,60 zł na którą składają się:

⚫

kwota 365.320,94 zł z tytułu kapitału kredytu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 23 lutego 2016r. do dnia zapłaty;

⚫

kwota 10.903,93 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych zgodnie z Regulaminem od kwoty kapitału kredytu za okres od dnia 23.06.2015r. do dnia rozwiązania umowy tj. do dnia 10.01.2016r.

⚫

kwota 2.942,58 zł z tytułu odsetek ustawowych naliczonych od kwoty kapitału kredytu za okres od dnia następnego po dniu rozwiązania umowy od dnia 11 stycznia 2016r. do dnia 22 lutego 2016r.

⚫

kwota 380,15 zł z tytułu opłat naliczonych zgodnie z Regulaminem oraz Tabelą Opłat i Prowizji R.

Nadto, powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w dniu 16 października 2009r. zawarł z pozwanym umowę o kredyt hipoteczny na kwotę 438.850 zł, a zabezpieczeniem było ustanowienie hipoteki umownej na nieruchomości pozwanego. Pozwany nie wywiązał się z obowiązku spłaty należności wynikającej z przedmiotowej umowy, co spowodowało powstanie wymagalnego zadłużenia w dniu 10 stycznia 2016r. Umowa z dnia 16 października 2009r. została rozwiązana. Zachowanie pozwanego stanowi naruszenie zobowiązań umownych na szkodę powoda. W konsekwencji, powodowi przysługuje roszczenie o zapłatę kwoty będącej przedmiotem powództwa (art. 471 k.c.) z tytułu wszystkich wymagalnych wierzytelności z dniem rozwiązania umowy kredytowej.

W dniu 28 listopada 2016 roku Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem z pozwu.

Od przedmiotowego nakazu zapłaty pozwany wniósł sprzeciw, w którym domagał się uchylenia nakazu, oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda kosztów sądowych wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że wyciąg z ksiąg bankowych nie jest wystarczającym dowodem na fakt nieuregulowania zobowiązania pozwanego. Wskazał, że spłacał terminowo raty kredytu i że kwestionuje wysokość pozostałej należności głównej, naliczonych odsetek i opłat wskazanych w wyciągu z ksiąg bankowych. Podniósł, że nie doręczono mu oświadczenia powoda o wypowiedzeniu umowy. Nadto wskazał, że bank nie wywiązał się z obowiązku wynikającego z art. 75c ust. 1, 2, 3 i 5 ustawy Prawo bankowe i nie wezwał pozwanego do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych, jak również nie poinformował go o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. W związku z tym powód nie mógł skorzystać z zagwarantowanego ustawą prawa do restrukturyzacji kredytu.

W piśmie procesowym z dnia 22 marca 2017r. pozwany podniósł, że Regulamin kredytu hipotecznego zawiera klauzule abuzywne, w związku z czym wniósł o ustalenie, że postanowienia zawarte w § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2 pkt. 1 Regulaminu nie wiążą pozwanego jako niedozwolone postanowienia umowne, jak również wniósł o uznanie przedmiotowej umowy za nieważną.

Wyrokiem z dnia 1 czerwca 2017 Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo i zasadził od pozwanego na rzecz powoda 14.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu Sąd I instancji powołał następujące ustalenia i wnioski prawne.

W dniu 16 października 2009 roku pozwany L. T. zawarł z (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedziba w W. umowę kredytu hipotecznego nr (...).

Zgodnie z § 2 umowy bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorcy kwotę w wysokości 438.850 złotych. Kredyt był indeksowany do waluty obcej – Euro, a okres kredytowania wynosił 192 miesiące.

W § 3 umowy ustalono, że kredyt został oprocentowany według zmiennej stopu procentowej, która na dzień sporządzenie umowy wynosiła 4,540% w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem postanowień Regulaminu w zakresie ustalania wysokości oprocentowania. Zmienna stopa procentowa ustalana jest jako suma stopy referencyjnej (...) oraz stałej marży Banku w wysokości 3,80 punktów procentowych. Oprocentowanie kredytu ulega zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej (...) Szczegółowe zasady naliczania odsetek, ustalania wysokości oprocentowania oraz zasady zmiany oprocentowania ustalono w Regulaminie.

Z § 6 umowy wynika, że kredytobiorca dokonuje spłaty rat kredytu obejmujących część kapitałową oraz część odsetkową w terminach i wysokościach określonych w umowie.

Kredytobiorca oświadczył w umowie, że wszelkie dane jego dotyczące nie uległy zmianie do dnia zawarcia umowy oraz zobowiązał się do niezwłocznego powiadomienia Banku oraz aktualizacji jego danych lub poręczyciela – w przypadku ich zmiany. Kredytobiorca został również zobowiązany do niezwłocznego informowania Banku o wszelkich zmianach danych osobowych i teleadresowych przekazanych Bankowi.

W umowie ustalono, że Bank będzie przesyłał korespondencję na ostatni podany przez Kredytobiorcę adres korespondencyjny, stanowiący adres do doręczeń pism kierowanych do Kredytobiorcy. W przypadku wysłania korespondencji listem poleconym, korespondencję uważa się za doręczoną po upływie 14 dni od daty jej wysłania na ostatni podany przez Kredytobiorcę adres korespondencyjny, chyba że Kredytobiorca wykaże, że w ww. terminie nie miał możliwości zapoznania się z treścią korespondencji (§ 13 umowy).

W Regulaminie określającym warunki udzielania kredytu hipotecznego osobom fizycznym przez (...) S.A., stanowiącym załącznik do przedmiotowej umowy, ustalono, że w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu (§ 7 ust. 4).

W § 21 ust. 1 pkt. 5 Regulaminu przewidziano, że w przypadku niedotrzymania przez Kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu Bank zastrzega sobie prawo do wypowiedzenia Umowy w całości i części, z zachowaniem okresu wypowiedzenia w wysokości 30 dni.

Za niedotrzymanie warunków udzielenia kredytu uznaje się m.in. nieterminową spłatę kapitału kredytu, odsetek, prowizji i innych należności wynikających z umowy.

W przypadku postawienia kredytu indeksowanego do waluty obcej w stan wymagalności w całości, Bank dokonuje zmiany waluty kredytu na złote według kursu sprzedaży zgodnie z aktualną Tabelą obowiązującą w Banku w dniu realizacji zmiany waluty kredytu (§ 21 ust. 4).

W dniu 31 grudnia 2012r. R.. z siedzibą w W. połączył się w trybie art. 492 § 1 pkt. 1 ustawy z dnia 15 września 2000r. Kodeksu spółek handlowych z (...) S.A.

Powód jako podmiot przejmujący wstąpił z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki przejmowanego (...) S.A.

W dniu 22 lutego 2016r. powód wystawił W. z ksiąg bankowych nr (...). W wyciągu tym ujęta została wymagalna wierzytelność przysługująca powodowi wobec pozwanego z tytułu umowy o kredyt hipoteczny z dnia 16 października 2009r., która - na dzień wystawienia wyciągu tj. na dzień 22 lutego 2016 roku - wynosiła 379.547,60 zł.

Na kwotę wymagalnego zadłużenia złożyły się: kwota 365.320,94 zł z tytułu kapitału kredytu, kwota 10.903,93 zł odsetek umownych naliczonych zgodnie z Regulaminem za okres od dnia 23.06.2015r. do dnia rozwiązania umowy tj. do dnia 10.01.2016r., kwota 380,15 zł tytułem opłat naliczonych zgodnie z Regulaminem oraz Tabelą Opłat i Prowizji R. S.A. oraz kwota 2.942,58 zł tytułem odsetek ustawowych za okres od dnia następnego po dniu rozwiązania umowy tj. od dnia 11.01.2016r. do wystawienia wyciągu z ksiąg bankowych.

Pismem z dnia 29 września 2015r. powód wezwał pozwanego do zapłaty wymagalnej kwoty zaległości tj. kwoty 4.663,63 EUR w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Pismem z dnia 27 listopada 2015 roku powód wypowiedział umowę kredytu hipotecznego nr (...), powołując się na nieterminową spłatę kredytu, odsetek i innych należności wynikających z umowy, Jednocześnie wezwał pozwanego do zapłaty bieżącego zadłużenia w kwocie 5.041,09 Euro w terminie do dnia 7 stycznia 2016 roku. Wypowiedzenie to zostało nadane w dniu 27 listopada 2015r. na adres (...), (...) i jako dwukrotnie awizowane w dniach: 1 grudnia 2015r. i 8 grudnia 2015r. zostało zwrócone do nadawcy w dniu 16 grudnia 2015r.

W oświadczeniu wskazano, że zapłata bieżącego zadłużenia do dnia 7 stycznia 2016r. spowoduje ustanie skuteczności prawnej wypowiedzenia, pozwalając na kontynuację obsługi kredytu według aktualnie obowiązującego harmonogramu spłat.

Z karty danych klienta R., podpisanej przez pozwanego w obecności pracownika banku i przez pracownika banku (...) w dniu 13 maja 2016r., wynika, że adres zamieszkania pozwanego to R. ul. (...), a adres korespondencyjny to (...), (...).

W tych okolicznościach Sąd I instancji wskazał, iż zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 1988 z późn. zm. zwane dalej Prawo bankowe) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Ustawodawca w art. 69 ustawy Prawo bankowe dopuścił możliwość udzielania kredytów indeksowanych do waluty. Celem klauzul indeksacyjnych nie jest przysporzenie majątkowe na rzecz jednej ze stron, tylko zachowanie na przestrzeni czasu jednolitej wartości wzajemnych świadczeń.

Wobec zarzutów pozwanego w pierwszej kolejności Sąd poddał analizie zastosowaną przez powoda procedurę wypowiedzenia umowy kredytowej.

W piśmie z dnia 27 listopada 2015r. powód oświadczył, że w związku z naruszeniem umowy kredytu hipotecznego przez pozwanego z uwagi na nieterminową spłatę kredytu, wypowiada umowę z zachowaniem trzydziestodniowego okresu wypowiedzenia. Jednocześnie powód w treści pisma podał, że wraz z upływem okresu wypowiedzenia, całość zadłużenia zostanie postawiona w stan wymagalności. Wskazał również, że zapłata sumy bieżącego zadłużenia (wynoszącego na dzień 27.11.2015r. 5.041,09 EUR) do dnia 7 stycznia 2016r. spowoduje ustanie skuteczności prawnej tego wypowiedzenia.

W ocenie Sądu, umowa kredytowa nie została skutecznie wypowiedziana przez powoda w stosunku do pozwanego. Analizowane oświadczenie zawierało warunek.

W myśl przepisu art. 89 k.c. warunek należy rozumieć jako zamieszczone w treści czynności prawnej zastrzeżenie, które uzależnia powstanie lub ustanie jej skutków od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Warunki dzielą się na zawieszające i rozwiązujące.

Co do zasady warunek może być dodany do każdej czynności prawnej na zasadzie autonomii woli stron umowy, poza wyjątkami wynikającymi z ustawy bądź właściwości czynności prawnej. Za niedopuszczalne uznaje się między innymi, ze względu na właściwość czynności prawnej warunki w czynnościach prawnych jednostronnych, które kształtują sytuację prawną innego podmiotu, a taką sytuacja niewątpliwie jest wypowiedzenie umowy. Jednostronne oświadczenia woli, które z chwilą ich złożenia innej osobie, wywierają wpływ na jej stosunki majątkowe, z reguły nie powinny być dokonywane z zastrzeżeniem warunku. Ochrona prawna interesów tej osoby wymaga, aby zakres skuteczności takich oświadczeń był oznaczony od razu, co do dotyczy zwłaszcza wypowiedzenia, które swoją istotą kończy stosunek zobowiązaniowy. Druga strona powinna mieć od razu pewność co do swojej sytuacji prawnej.

Wypowiedzenie umowy z dnia 27 listopada 2015r., na które powołuje się powód nastąpiło pod warunkiem rozwiązującym. W jego treści wskazano bowiem, że zapłata opisanej powyżej sumy bieżącego zadłużenia do dnia 07 stycznia 2016r., spowoduje ustanie skuteczności prawnej wypowiedzenia, pozwalając na kontynuację obsługi kredytu wg aktualnie obowiązującego harmonogramu spłat. Spłata zatem zadłużenia spowodowałaby ustanie skuteczności prawnej omawianego wypowiedzenia (warunek rozwiązujący). W orzecznictwie został wyrażony pogląd, który Sąd również aprobuje, że wypowiedzenie umowy jako jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawokształtującym nie może zostać uczynione z zastrzeżeniem warunku (art. 89 k.c.). Dopuszczenie takiej możliwości pozostawałoby w sprzeczności z istotą tego rodzaju czynności, której celem jest definitywne uregulowanie łączącego strony stosunku prawnego. (por. wyrok SA w Szczecinie z dnia 14.05.2015r. I ACa LEX nr 1733746, wyrok SA w Poznaniu z dnia 20 maja 2008 r. I ACa 316/08, LEX nr 446159).

Połączenie w jednym piśmie wezwania do zapłaty i uznanie, że stanowi ono jednocześnie wypowiedzenie, sprawia, że oświadczenie powoda o wypowiedzeniu umowy jest niejednoznaczne.

Tymczasem zachowanie powoda nie powinno pozostawiać żadnych wątpliwości co do prawidłowości złożenia tak doniosłego w swoich skutkach oświadczenia, jakim jest wypowiedzenie umowy. Oświadczenie powoda o wypowiedzeniu umowy pod warunkiem rozwiązującym jest niejasne i niejednoznaczne dla jego odbiorcy. Wypowiedzenie prowadzące do zakończenia stosunku zobowiązaniowego o charakterze trwałym powinno być jednoznaczne, tak aby druga strona miała pewność co do swojej sytuacji prawnej.

Oceny skutków zastrzeżenia w treści czynności prawnej niedopuszczalnego warunku należało dokonać zgodnie z treścią przepisu art. 58 § 1 i 2 k.c. Zastrzeżenie niedopuszczalnego warunku pociąga zatem za sobą nieważność wypowiedzenia jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Sąd nie podzielił zatem stanowiska powoda, że skutecznie dokonał wypowiedzenia przedmiotowej umowy.

Sąd uznał tym samym, że powód nie wykazał, iż roszczenie pozwanego z tytułu przedmiotowej umowy stało się wymagalne w całości, a to wobec braku wywołania skutków prawnych poprzez złożenie przez bank oświadczenia z dnia 27 listopada 2015r.

Pozwany zaprzeczył również jakoby otrzymał oświadczenie powoda o wypowiedzeniu umowy, do którego to twierdzenia należało się również ustosunkować. Stwierdzić należy, że w umowie w § 11 ust. 1 pkt. 4 i w § 13 pozwany zobowiązał się do niezwłocznego zawiadamiania powoda o każdorazowej zmianie swoich danych, w tym adresu. W umowie w § 13 ust. 2 określono, że bank przesyła korespondencję na ostatni podany przez Kredytobiorcę adres korespondencyjny, stanowiący adres do doręczeń pism kierowanych do Kredytobiorcy.

Z dokumentów przedłożonych przez powoda wynika, że przesyłka zawierająca oświadczenie o wypowiedzeniu była dwukrotnie awizowana i jako niepodjęta w terminie powróciła do nadawcy. Pismo zostało wysłane przez powoda na adres korespondencyjny P., ul. (...). W treści umowy z kolei został podany inny adres pozwanego tj. P., (...), który widnieje również w załącznikach do umowy. Z postanowień umowy wynika, że wszelka korespondencja miała być wysyłana na adres korespondencyjny pozwanego. Wprawdzie wypowiedzenie umowy kredytowej z dnia 27.11.2015r. 9jak i wezwanie do zapłaty z dnia 29.09.2015r.) zostało przesłane na podany przez pozwanego w Karcie danych klienta jako adres korespondencyjny tj. P., ul. (...), ale istotne jest, że potwierdzenie tego adresu miało miejsce w dniu 13 maja 2016r., a więc następczo w stosunku do nadania ww. przesyłki z 27.11.2015r. Powód nie wykazał zaś, aby w dacie 27.11.2015r. ww. adres był aktualnym adresem dla korespondencji pozwanego. Sąd podkreślił, że okoliczności dotyczące tego, że w dniu 27.11.2015r. właściwym adresem do doręczania pozwanemu korespondencji przez bank była ul. (...) w P., skoro przesyłka z 26 stycznia 2016r. (k. 109) zawierająca przedsądowe wezwanie do zapłaty, została zwrócona przez pocztę z adnotacją „Adresat wyprowadził się 2016/02/01”.

Niemniej jednak fakt skutecznego doręczenia pisma pozwanemu, nie miał istotnego znaczenia w sprawie wobec braku skuteczności wypowiedzenia umowy, o czym już była mowa powyżej.

Pozwany zarzucił również powodowi, że nie wywiązał się z obowiązku wynikającego z art. 75 c ust. 1, 2, 3 i 5 ustawy Prawo bankowe, gdyż nie wezwał pozwanego do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych, jak również nie poinformował go o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. W związku z tym powód nie mógł skorzystać z zagwarantowanego ustawą prawa do restrukturyzacji kredytu.

Zgodnie z art. 75 ust. 1 – 3 i 75 c ust. 1-3 Prawa bankowego, w brzmieniu w dniu 27.11.2015r., w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może, z zastrzeżeniem art. 75 c, obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu.

Jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa z ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłat kredytu, jeśli jest to uzasadnione dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy.

Nowe brzmienie art. 75 ust. 1 oraz nowy przepis art. 75 c Prawa bankowego dodano ustawą z dnia 25 września 2015r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (DZ. U. 2015r., poz. 1854), która weszła w życie w dniu 27.11.2015r. (art. 13 ustawy). Ustawa nie zawiera przepisów przejściowych dotyczących umów kredytowych zawartych przed tą data, a zatem znajduje zastosowania do wszystkich trwających kontraktów, a zatem i do spornego. Słusznie zatem pozwany wskazywał, że powód nie dochował względem niego wyżej opisanej procedury naprawczej, co czyni wypowiedzenie z dnia 27 listopada 2015r. bezskutecznym.

Nawet, gdyby uznać, że ww. regulacja art. 75 c Prawa bankowego nie znajdowała zastosowania, to i tak zdaniem Sądu I instancji nie zachodziły uzasadnione podstawi do wypowiedzenia umowy kredytu.

Z twierdzeń powoda wynika, że wymagalna na dzień 27.11.2015r. kwota kredytu wyniosła 82.264,28 euro, a zaległość pozwanego stanowiła jedynie 6% ww. należności tj. kwotą 5.041,09 euro. Powód tymczasem nie podjął żadnych działań żeby sprawdzić czy pojawienie się stwierdzonej zaległości zagraża spłacie kredytu, czy wynika chociażby z chwilowych problemów finansowych pozwanego. W tych okolicznościach Sąd uznał również, że wypowiedzenie umowy kredytu przez powoda stanowiło nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 kc). Mając bowiem na względzie wysokość przeterminowego kredytu, czas opóźnienia, okres na który kredyt został zaciągnięty, podjęte przez bank działanie wydaje się niewspółmierne W ocenie Sądu Okręgowego, również wysokość dochodzonego przez powoda roszczenia nie została przez niego wykazana w sposób jasny i nie budzący wątpliwości. do naruszeń pozwanego warunków umowy.

Powód przedłożył wyciąg z ksiąg bankowych, z którego miałaby wynikać należność przysługująca mu od pozwanego. Zgodnie z art. 95 ust. 1 Prawa bankowego księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych. Zgodnie jednak z art. 95 ust. 1 a Prawa bankowego moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym. Wobec jednoznacznego brzmienia art. 95 ust. 1a Prawo bankowe przedłożony przez powoda dokument w postaci wyciągu z ksiąg bankowych w niniejszym postępowaniu cywilnym nie ma mocy dokumentu urzędowego. Nie pozbawia to jednak tego dokumentu mocy dowodowej i wiarygodności.

W rozpatrywanej sprawie przedłożony przez powoda Wyciąg z ksiąg bankowych powoda nie pozwalał na wyprowadzenie jednoznacznych ustaleń faktycznych co do istnienia i wysokości dochodzonej pozwem wierzytelności. Powód winien był wykazać w jaki sposób dokonał zarachowania uiszczonych przez pozwanego kwot tytułem spłaty kredytu, jak i zasadność dokonanych przez niego wyliczeń. Powód powyższego jednak nie wykazał, brak było zatem możliwości ustalenia wysokości roszczenia powoda.

Również z harmonogramu spłat rat kredytowych przedłożonego przez powoda na k. 99 – 203 nie wynikało saldo zadłużenia, w szczególności nie wynika z niego, do którego momentu pozwany spłacał raty i od kiedy zaprzestał (zwłaszcza nie znajduje potwierdzenia stwierdzona przez powoda okoliczność, że pozwany nie dokonał żadnych wpłat w okresie od 27.11.2015r. do 24.02.2016r.), jak również w jaki sposób powód ustalił wysokość zaległości pozwanego w opłaceniu rat na dzień wypowiedzenia umowy.

Twierdzenia powoda w tym zakresie tj. odnośnie braku jakichkolwiek wpłat ze strony pozwanego od dnia 27.11.2015r. pozostają zresztą w sprzeczności z treścią wezwania do zapłaty z dnia 29.09.2015r., gdzie wskazano na istnienie zaległości w kwocie 4.663,63 euro, wypowiedzenia z dnia 27.11.2015r., gdzie wskazano zaległość w wysokości 5.041,09 euro.

Na marginesie Sąd Okręgowy wskazał, że podziela argumentację pozwanego odnośnie abuzywnego charakteru niektórych postanowień umownych zawartych w przedmiotowej umowie kredytu.

Powyższy wyrok zaskarżył powód zarzucając:

1)  naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia tj art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, pozbawionej wszechstronnego i obiektywnego rozważenia całości materiału dowodowego i wyciągnięcie na tej wadliwej podstawie bezpodstawnych i niezgodnych z rzeczywistym stanem faktycznym wniosków leżących u podstaw Wyroku, w szczególności przez:

a)  bezpodstawne przyjęcie, że Umowa o Kredyt Hipoteczny z dnia 16 października 2009 roku ( dalej (...)) została wypowiedziana pod warunkiem, w związku z czym oświadczenie Banku było nie skuteczne;

b)  bezpodstawne przyjęcie, że oświadczenie Powoda o wypowiedzeniu Umowy było niejednoznaczne i niejasne, podczas gdy oświadczenie cechowało się wysokim stopniem jednoznaczności i wyraźnie wskazywało na konsekwencje niewykonania nałożonego w nim na Pozwanego obowiązku spłaty wskazanej w oświadczeniu zaległości, a Pozwany nie wskazywał, że zapisy wypowiedzenia były dla niego niejasne;

c)  bezpodstawne uznanie, że wypowiedzenie Umowy zostało wysłane na nieaktualny adres Pozwanego, podczas gdy Powód wykazał, że adres ten był adresem prawidłowym, potwierdzonym następnie przez samego Powoda w Karcie danych Klienta;

d)  bezpodstawne uznanie, że wypowiedzenie Umowy było nieskuteczne, ponieważ nie zostało poprzedzone rozmowami stron zmierzającymi do restrukturyzacji kredytu, podczas gdy Powód przed wypowiedzeniem Umowy dwukrotnie wezwał Pozwanego do zapłaty należności, w związku z czym Pozwanemu zostało zapewnione prawo do złożenia wniosku o restrukturyzację kredytu;

e)  błędną ocenę dokumentów potwierdzających stan zadłużenia Pozwanego w postaci wyciągu z ksiąg bankowych, historii spłaty kredytu i uznanie, że przedstawione dokumenty nie wskazują, kiedy Pozwany zaprzestał spłacania rat, podczas gdy powyższe dokumenty stwierdzają te okoliczności;

f)  bezpodstawne uznanie, że klauzule indeksacyjne zawarte w § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2 pkt 1 Regulaminu są abuzywne, ponieważ nie zostały uzgodnione indywidualnie z Pozwanym i kształtują prawa i obowiązki Pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami;

2)  naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia art. 228 kpc poprzez uznanie, że fakt powszechnie znany, że banki stosujące klauzule indeksacyjne ustalały kursy walut na poziomie wyraźnie odbiegającym od rynkowego, aby czerpać z tego dodatkowe korzyści, w sytuacji gdy nie jest to fakt powszechnie znany i w celu jego ustalenia należy przeprowadzić postępowanie dowodowe;

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 oraz § 3 k.c., art. 385 ²

k.c. przez niewłaściwe zastosowanie ww. przepisów i uznanie, że wskazane przepisy Regulaminu są abuzywne;

4)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 75§ ł Prawa bankowego, poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia Umowy, podczas gdy wypowiedzenie Umowy zostało wysłane na wskazany przez Pozwanego adres korespondencyjny;

5)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. poprzez uznanie, że wypowiedzenie Umowy przez Pozwanego stanowiło nadużycie prawa, podczas Powód wykonywał uprawnienia wynikające z ustawy oraz Umowy, a Pozwany, będąc świadomym istnienia zaległości w spłacaniu rat kredytu nie wykazał chęci restrukturyzacji zobowiązania.

Powołując się na powyższe powód wniósł o :

1) zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kwoty 379 547,60 zł, na którą składają się:

a)  365 320,94 zł z tytułu kapitału kredytu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie okres od dnia 23/02/2016 r. do dnia do dnia zapłaty,

b)  10 903,93 zł z tytułu odsetek umownych, naliczonych zgodnie z Regulaminem od kwoty kapitału kredytu za okres od dnia 23/06/2015 r. do dnia rozwiązania Umowy, tj. do dnia 10/01/2016.,

c)  2 942,58 zł z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie, naliczonych od kwoty kapitału kredytu za okres od dnia następnego po dniu rozwiązania Umowy, tj. od dnia 11/01/2016 r. do dnia 22/02/2016;

d)  380,15 zł z tytułu opłat, naliczonych zgodnie z Regulaminem oraz Tabelą Opłat i Prowizji R.

2)  zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

ewentualnie,

3)  na wypadek uznania przez Sąd, że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. wnoszę o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach za I i II instancję sądową według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Ustalenia faktyczne Sądu I instancji co do łączącej strony umowy kredytowej, wysłanego przez powoda wezwania do zapłaty i pisma zwierającego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy wraz ze wskazaną możliwością spowodowania przez pozwanego ustania skuteczności wypowiedzenia przez zapłatę określonej kwoty – nie budzą wątpliwości jako poczynione na podstawie niekwestionowanych dowodów z dokumentów.

Mając na względzie całokształt materiału dowodowego oraz stanowiska procesowe stron, Sąd Apelacyjny uznał za uzasadniony zarzut naruszenia art. 233 par.1 k.p.c. w zakresie ustalenia Sądu I instancji, że wezwanie pozwanego z dnia 29 września 2015r. do zapłaty zaległej kwoty z tytułu rat kredytowych nie zostało wysłane na ostatnio wskazany przez kredytobiorcę adres dla doręczeń.

Wprawdzie w umowie z dnia 16 października 2009r. wskazany został adres odmienny od tego, na który wysłano wezwanie z dnia 29 września 2015r., to jednak nie mogło pozostać obojętne, że ostatni był całkowicie zbieżny z podanym przez kredytobiorcę w dniu 13 maja 2016r.( co logicznie nie sposób było uznać jedynie za zbieg okoliczności), a nadto, że po przedstawieniu dowodu doręczenia pozwany nie podważał jego prawidłowości. Zauważyć przy tym należy, że w sprzeciwie od nakazu pozwany podnosił, że nie otrzymał wezwania do dobrowolnej zapłaty, co okazało się prawdą w świetle przedłożonego dowodu doręczenia przesyłki, która nie została po prostu odebrana. Odmienną jednak w tym kontekście kwestią stało się zagadnienie, czy przesyłka została prawidłowo adresowana. Ponieważ już w zestawieniu ze stanowiskiem procesowym pozwanego po przedłożeniu dowodu doręczenia powód mógł zasadnie przyjmować, że sprawa adresu, szerzej dopełnienia przez niego umownej powinności wezwania do dobrowolnej zapłaty, została niespornie wyjaśniona, Sąd Apelacyjny celem pełnego wyjaśnienia tej okoliczności, na podstawie art. 381 k.p.c. przeprowadził dowód z dokumentów złożonych do apelacji, z których jasno wynika, że jeszcze przed wysłaniem wezwania z dnia 29.09.2015r. pozwany wskazywał Bankowi adres przy ul. (...) jako adres korespondencyjny ( już w 2013r.). Wysłanie zatem przez Bank wezwania do dobrowolnej zapłaty nie na adres korespondencyjny wskazany w umowie z 2009r., lecz na adres aktualny według podanych powodowi informacji po zawarciu umowy, było prawidłowe i w żadnym razie w realiach sprawy nie uzasadniało ustalenia wraz ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami prawnymi, że powód nie dopełnił umownego obowiązku wezwania pozwanego do dobrowolnej zapłaty. Ustalenie takie uzasadniałoby właśnie odmienne postępowanie Banku, polegające na wysłaniu wezwania na adres z umowy pomimo wiedzy o jego nieaktualności z informacji podanych przez pozwanego i to bez względu na niedochowanie powinności odpowiedniej zmiany umowy kredytowej.

Słusznie również skarżący podważał stanowisko Sądu I instancji w zakresie wysokości zadłużenia pozwanego z tytułu umowy kredytowej. Wobec stanowiska procesowego pozwanego wyrażonego w sprzeciwie od nakazu, powód poza wyciągiem z ksiąg bankowych przedłożył harmonogram spłat rat kredytowych przez pozwanego, w którym w sposób szczegółowy zostały przedstawione daty i kwoty wpłacane przez pozwanego, w tym począwszy od grudnia 2011r. w walucie Euro. Przedłożony dowód z harmonogramu spłat pozwany w żaden rzeczowy sposób nie kwestionował, w szczególności nie powoływał się na nieujęcie w nim dalszych kwot. Pozwany w ogóle się do tego zestawienia nie odniósł, koncentrując dalsze swoje stanowisko procesowe wyłącznie na zarzucie nieważności umowy w związku z abuzywnymi postanowieniami. Nie są więc jasne przyczyny, dla których Sąd I instancji uznał, że powód nie wykazał wysokości swojego roszczenia, tym bardziej w powołaniu się na oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, w którym wskazano zaległość wyższą od podanej we wcześniejszym wezwaniu do dobrowolnej zapłaty ( co zrozumiałe z uwagi na upływ czasu i bieg odsetek).

Podkreślić przy tym należy, że reguła z art.6 k.c. i art.232 k.p.c. nakłada również na stronę pozwaną dowodzenia faktów, z których zamierza wywodzić korzystne dla siebie skutki prawne. W sytuacji powoływania się przez powoda na brak zapłaty należności określonej w umowie i to zapłaty dokumentowanej koniecznymi czynnościami bankowymi ( związanymi z odpowiednim pisemnym potwierdzeniem zapłaty dokonanej w formie przelewu pieniędzy, wpłaty gotówki w kasie banku lub pobrania przez bank należności z konta bankowego klienta), to na pozwanego przechodził już ciężar udowodnienia zapłaty.

Mając to wszystko na względzie, z tych samych przyczyn, które legły u podstaw przeprowadzenia dowodów w postępowaniu apelacyjnym w przedmiocie prawidłowości wezwania pozwanego do dobrowolnej zapłaty, Sąd Apelacyjny przeprowadził dowody ze szczegółowego zestawienia harmonogramu wpłat pozwanego i rozliczenia jego zadłużenia. Dowody te tylko potwierdziły zasadność wysokości zadłużenia pozwanego zgłoszonego w pozwie.

Z przedstawionymi wyżej zmianami Sąd Apelacyjny podzielił i przyjął pozostałe ustalenia faktyczne Sądu I instancji.

W świetle tych ustaleń Sąd II instancji uznał za uzasadniony zarzut naruszenia art.58 k.c. skierowany przeciwko stanowisku Sądu I instancji, że wypowiedzenie umowy złożone pod warunkiem rozwiązującym było nieważne i to jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Apelacyjny nie podziela co do zasady stanowiska Sądu I instancji , że jednostronna czynność w postaci wypowiedzenia umowy o kredyt nie mogła być dokonana pod warunkiem. Zagadnienie to było już kilkakrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, przede wszystkim po dacie wydania powoływanego w uzasadnieniu Sądu I instancji wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 maja 2008r. M.in. w wyroku S.N. z dnia 29. 04.2009r., sygn. akt II CSK 614/08, OSNC z 2010/2/32, w postanowieniu składu siedmiu sędziów S.N. z dnia 22.03.2013r., sygn. akt III CZP 85/12, OSNC z 2013/11/132 czy w wyroku S.N. z dnia 8.09.2016r., sygn.. akt II CSK 750/15 wskazano, że art.89 k.c. wyraża zasadę dopuszczalności warunków we wszystkich czynnościach prawnych, w tym więc jednostronnych. W drodze wyjątku jedynie nie dopuszcza zamieszczenia warunku, gdy przepis wyraźnie tego zakazuje albo gdy wynika to z właściwości danej czynności prawnej, przy czym w tym ostatnim przypadku chodzi tylko o takie czynności, które mają od razu kształtować w sposób stabilny stosunki prawne np. regulujące stan cywilny człowieka ( np. uznanie dziecka), uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli np. na podstawie art. 88 k.c. czy wypowiedzenie trwałego stosunku cywilnoprawnego np. spółki cywilnej. W orzecznictwie, który ma już charakter utrwalony a w każdym razie Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie w pełni je podziela, wskazano na dopuszczalność wypowiedzenia umowy o kredyt pod warunkiem rozwiązującym w postaci zdarzenia zależnego również od zachowania strony polegającego na spełnieniu świadczenia. Chociaż umowa o kredyt bankowy jest szczególnie uregulowana, tym niemniej co do zasady jest umową wzajemnie zobowiązującą, w której strony mogą się umówić co do jej wypowiedzenia ( po spełnieniu obowiązujących obecnie ustawowo dodatkowych czynności) na wypadek braku zapłaty kredytobiorcy. Sama okoliczność, że umowa o kredyt bankowy z reguły przewiduje obowiązek spłaty rat przez wiele lat, przez co obowiązuje wiele lat - nie przesądza jeszcze oceny, że kreuje stosunek cywilnoprawny o trwałym charakterze.

Słusznie skarżący podniósł, że treść jego pisma z dnia 27 listopada 2015r. o wypowiedzeniu umowy nie mogła nastręczać żadnych wątpliwości z tej tylko przyczyny, że dodatkowo wskazano w nim, iż zapłata bieżącego zadłużenia w kwocie 5041,09 EUR do dnia 2016.01.07 spowoduje ustanie skuteczności prawnej wypowiedzenia, pozwalając na kontynuację obsługi kredytu wg. aktualnie obowiązującego harmonogramu. Stwierdzenie to określało jasno warunek, którego spełnienie przez kredytobiorcę spowoduje ostatecznie bezskuteczność wypowiedzenia. Wywody Sądu I instancji o możliwości konfuzji adresata pisma co do rzeczywistych intencji Banku wyrażonych w tym piśmie, nie przystają do literalnie jasnej treści oświadczenia, a przy tym do faktu, że poprzedzone ono było w rzeczywistości wcześniejszym ostatecznym wezwaniem do dobrowolnej zapłaty z uprzedzeniem o przysługującym prawie wypowiedzenia umowy. Znowu zauważyć w tym miejscu można, że stanowisko Sądu I instancji nie przystawało do stanowiska procesowego pozwanego, który akurat w tym zakresie nie podnosił żadnych zarzutów.

Sąd Okręgowy przyjmując niedopuszczalność wypowiedzenia umowy pod warunkiem, uznał przy tym, że z tej przyczyny było ono sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wskazać więc należy, że nie sposób dopatrzyć się konkretnej zasady współżycia społecznego, która mogłaby być naruszona przez postępowanie wierzyciela dającego dłużnikowi dodatkową możliwość zapłaty raty kredytowej, a przez to odwrócenia dalece niekorzystnych dla niego skutków wypowiedzenia umowy w postaci obowiązku jednorazowej spłaty całej pozostałej należności.

Pomimo uwzględnienia zarzutów apelacji w wyżej omówionym zakresie, Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe ustalenie Sądu I instancji o bezskuteczności wypowiedzenia umowy o kredyt i co za tym idzie wniosek o niewymagalności wierzytelności powoda w kwocie i z przyczyn przywołanych w pozwie.

Słusznie bowiem Sąd I instancji wskazał, że powód złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w czasie obowiązywania art. 75 ust.1 i art. 75 c. Prawa Bankowego w brzemieniu nadanym ustawą z dnia 25 września 2015r.o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. z 2015, poz. 1854). Zgodnie zaś z art.75 ust.1, w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może, z zastrzeżeniem art.75 c, obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. Z kolei art.75c stanowił, że jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu , o którym mowa w ust.1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia wezwania , wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych warunków lub terminów spłat kredytu, jeśli jest to uzasadnione dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy.

Słusznie też Sąd I instancji wskazał, że ustawa z dnia 25 września 2015r. nie zawierała przepisów przejściowych i obowiązywała od dnia 27 listopada 2015r. Oznacza to, że od dnia 27 listopada 2015r. skuteczność wypowiedzenia przez bank umowy o kredyt z powodu, jak w niniejszej sprawie, opóźniania się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu (niedotrzymania warunków udzielenia kredytu), obwarowana była dokonaniem przez bank czynności wymienionych w art.75 c ust.1 – 3 Prawa bankowego. W tym stanie rzeczy zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie mogły być uznane za wystarczające czynności Banku poprzedzające wypowiedzenie umowy kredytowej w postaci wezwania do zapłaty, które wprawdzie nie uchybiały ówczesnym przepisom Prawa bankowego, jednak były niewystarczające dla skutecznego wypowiedzenia umowy według przepisów prawa obowiązujących w dacie złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu. Gdyby wola ustawodawcy była odmienna dałby on wyraz w przepisach przejściowych. Brak właśnie przepisów przejściowych w tym zakresie jednoznacznie wskazuje, że wolą ustawodawcy było, aby z dniem wejścia w życie znowelizowanych przepisów, każde wypowiedzenie przez bank umowy o kredyt z powodu opóźnienia się kredytobiorcy ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu poprzedzone było obligatoryjnymi czynnościami banku wymienionymi w art.75 c ust.1 -3.

Wezwanie powoda do dobrowolnej zapłaty z dnia 29 września 2015r. nie spełniało ustawowych wymogów z art.75 c ust.1 -3 Prawa bankowego. Zakreślono w nim tylko tygodniowy termin do zapłaty, nade wszystko nie zawarto w nim informacji o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Dodać można, że w realiach rozpatrywanej sprawy dopełnienie tego obowiązku mogło mieć szczególną wagę dla kredytobiorcy, skoro jak trafnie ocenił Sąd Okręgowy, jego zadłużenie nie było nadmierne. Skoro wezwanie to nie spełniało wymogów ustawowych, zastrzeżonych w art.75 ust.1 Prawa bankowego do skorzystania przez Bank z uprawnienia do wypowiedzenia umowy, to zachodziły podstawy do uznania bezskuteczności jego wypowiedzenia, w konsekwencji niewymagalności dochodzonego roszczenia.

Z tej przyczyny Sąd Apelacyjny uznał, że wyrok Sądu I instancji odpowiada prawu.

Tym samym zbędne stało się odniesienie do pozostałych zarzutów apelującego. Tym bardziej, że podstawą rozstrzygnięcia Sądu I instancji była wyłącznie ocena o niewymagalności roszczenia powoda. Wprawdzie w uzasadnieniu Sąd Okręgowy odniósł się także do zarzutu pozwanego o abuzywnym charakterze niektórych postanowień umowy o kredyt, ale tylko na marginesie i bez wyprowadzania z tego tytułu wniosków prawnych. Chociaż nie wyraził tego exspressis verbis, to nie może jednak ulegać wątpliwości, że nie podzielił stanowiska pozwanego, że z tej przyczyny cała umowa była nieważna. W przeciwnym przypadku, bezprzedmiotowa byłaby podstawa jego rozstrzygnięcia. Ocena o nieskuteczności wypowiedzenia umowy odnosić się może bowiem tylko do ważnej umowy. Z tej też tylko przyczyny niezbędne było w sprawie odniesienie się do zarzutu pozwanego nieważności umowy z powodu treści niektórych postanowień umowy.

W każdym razie Sąd Apelacyjny uznał, że abuzywny nawet charakter wskazywanych przez pozwanego postanowień umowy o kredyt indeksowany do waluty obcej – EURO, nie skutkował nieważnością całej umowy ( por. np. wyroki S.N. z 19.03.2015r., sygn.. akt IV CSK 362/14; z 22.01.2016r., sygn.. akt I CSK 1049/14; z 19.03.2015r. sygn.. akt IV CSK 362/14; z 14.07.2017r. sygn.. akt II CSK 803/16).

Podkreślić należy, że w niniejszej sprawie poza przedmiotem ustaleń faktycznych i czynionych na ich podstawie wniosków prawnych była treść umowy przy uwzględnieniu nieważności niektórych postanowień z uwagi na ich abuzywny charakter i w tym kontekście wysokość należnego powodowi roszczenia.

Sąd Apelacyjny uznał za konieczne poczynienie tego zastrzeżenia dla usunięcia ewentualnych wątpliwości w przyszłości co do podstawy sporu i przedmiotu rozstrzygnięcia, a to w związku z treścią art. 366 k.c.

Z przyczyn wyżej przedstawionych Sąd Apelacyjny apelacje oddalił na podstawie art.385 k.c. jako bezzasadną. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie at.108 par.1 k.p.c., art. 98 par.1 i 3 k.p.c. w zw. z par.2 pkt.7 i par. 10 ust.1 pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Jacek Nowicki Karol Ratajczak Ewa Staniszewska