Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Gulczyńska

Sędziowie: SSA Jacek Nowicki

SSA Piotr Górecki / spr ./

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2016 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. B. i A. B.

przeciwko B. C., Z. C. (1) i Miastu G.

przy interwencji ubocznej po stronie powodów Wspólnoty Mieszkaniowej (...) przy ul. (...) w G.

o zobowiązanie

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 11 lutego 2016 r. sygn. akt XVIII C 116/15

1. apelację oddala;

2. zasądza od powodów na rzecz pozwanego Miasta G. kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Jacek Nowicki Małgorzata Gulczyńska Piotr Górecki

Sygn. akt IACa 435/16

UZASADNIENIE

Powodowie M. B. i A. B., wnieśli przeciwko pozwanym B. C., Z. C. (2) oraz Miastu G. solidarnie na podstawie przepisu art. 222 § 2 k.c., o:

1) zobowiązanie pozwanych, do przywrócenia stanu zgodnego z prawem polegającego na możliwości korzystania przez powodów z korytarza przejściowego prowadzącego z głównej klatki schodowej do mieszkania powodów nr (...) znajdującego się w budynku położonym w G. przy ul. (...), poprzez usunięcie szafy blokującej wejście do tegoż mieszkania, przekazanie kluczy do drzwi z głównej klatki schodowej do korytarza przejściowego oraz zamontowanie przycisku dzwonka do mieszkania powodów oraz tabliczek z nazwiskami lokatorów i numerem mieszkania powodów na drzwiach prowadzących z głównej klatki schodowej do korytarza przejściowego – i tym samym zaprzestanie naruszania ich własności i współwłasności (części wspólnych budynku),

2) nadanie wyrokowi w zakresie opisanego powyżej żądania rygoru natychmiastowej wykonalności w trybie przepisu art. 333 § 3 k.p.c.,

3) zobowiązanie pozwanych do zaniechania naruszeń prawa powodów do korzystania z opisanego powyżej korytarza przejściowego w przyszłości oraz

4) zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwani B. i Z. C. (3) wnieśli o oddalenie powództwa.

Pozwane Miasto G., wniosło o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W toku postępowania interwencję uboczną po stronie powodów zgłosił Zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej (...) nr(...) przy ul. (...) w G. wnosząc o „zobowiązanie pozwanych do przywrócenia na rzecz powodów stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń ich praw w przyszłości” (k. 289).

Wyrokiem z dnia 11 lutego 2016 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu powództwo oddalił i orzekł o kosztach procesu (sygn.. akt XVIII C 116/15).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Powodowie są właścicielami na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej lokalu nr (...) położonego w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gnieźnie prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Własność przedmiotowego lokalu powodowie nabyli na podstawie aktu ustanowienia odrębnej własności lokalu i jego sprzedaży oraz oddania gruntu w użytkowanie wieczyste z dnia 4.02.2008 r., zawartego w formie aktu notarialnego nr Rep. (...) Z prawem własności lokalu nr (...) związany jest udział w nieruchomości wspólnej oraz udział w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako dz. nr (...), ob. G., dla której Sąd Rejonowy w Gnieźnie prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Wyodrębnienie lokalu nastąpiło w oparciu o inwentaryzację budynku z dnia 21.08.2007 r. sporządzoną przez A. G. (1).

Pozwane Miasto G. jest właścicielem m.in. lokalu nr (...) znajdującego się w budynku położonym w G. przy ul. (...). W związku z prawem własności tego i innych lokali, pozwanemu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej oraz udział w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako dz. nr (...), ob. G., dla której Sąd Rejonowy w Gnieźnie prowadzi księgę wieczystą o nr (...).

Będący własnością pozwanego Miasta G. lokal nr (...) stanowi przedmiot umowy najmu, a jego najemcą są pozwani B. i Z. małżonkowie C.. Pozwani C. zobowiązani są do uiszczania z tytułu w/w umowy czynszu najmu za lokal o powierzchni 67,32 m2.

Pozwane Miasto G. pismem z dnia 23.11.2011 r., poinformowało powodów o przystąpieniu do działań mających na celu zapewnienia samodzielności lokalowi nr (...) poprzez zamurowanie otworu drzwiowego łączącego lokale nr (...), przy czym przystąpiło do wykonania w/w czynności i zlikwidowało przejście pomiędzy przedmiotowymi lokalami zabijając je płytami (...) od strony korytarza przejściowego. W toku dalszej korespondencji pozwany ten wskazywał, że podjęte działania mają na celu umożliwienie wyodrębnienia lokalu nr (...) i sprzedaży go dotychczasowym najemcom.

Ponadto, po likwidacji przejścia łączącego lokale nr (...), pozwany Z. C. (1) zdemontował znajdujące się na drzwiach prowadzących do lokalu nr (...) od „głównej” klatki schodowej dzwonek, tabliczkę z nazwiskiem powodów oraz numerem lokalu powodów. Na skutek tychże działań, pozwany został ukarany przez Sąd Rejonowy w Gnieźnie karą grzywny, w sprawie o sygn. akt II W 790/12.

Starosta (...) postanowieniem z dnia 20.07.2012 r., (AB (...) S. (...) G. (...), po rozpatrzeniu wniosku Miasta G. odmówił wydania zaświadczenia o samodzielności lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w budynku nr (...) położonego w G. przy ul. (...), z uwagi na brak wymaganej trwałości przegrody oddzielającej lokal nr (...) od lokalu nr (...). Na skutek zażalenia wniesionego przez Zarządu Gospodarowania Lokalami działającego za Miasto G., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. decyzją z dnia 28.11.2012 r. (...), uchyliło zaskarżone postanowienie w całości i przekazało sprawę do ponownego rozpoznania organowi pierwszej instancji. Następnie, z uwagi na brak doręczenie przez (...)wymaganej dokumentacji, wniosek o wydanie przedmiotowego zaświadczenia, został pozostawiony bez rozpoznania przez Starostę (...).

Pismem z dnia 28.03.2012 r. powodowie zawiadomili Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w G. o zabudowaniu przejścia pomiędzy lokalami nr (...). Na skutek powyższego Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego wszczął czynności kontrolne i decyzją z dnia 12.11.2012 r. ( (...) (...) G.- (...)), nakazał Miastu G. dokonanie rozbiórki przedmiotowej ścianki działowej. Powyższa decyzja, na skutek odwołania wniesionego przez Miasto G., została utrzymana w mocy decyzją (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 3.01.2013 r., ( (...). (...) (...)

Miasto G. wykonując obowiązek nałożony na nie przez organy nadzoru budowlanego, usunęło ściankę z płyt (...). Następnie jednak pozwany Z. C. (1) zasłonił przedmiotowy otwór drzwiowy(przejście) szafą, uniemożliwiając powodom dalsze korzystanie ze spornego korytarza. Na skutek powyższego, powodowie kilkukrotnie wzywali pozwanych B. i Z. C. (1) oraz Miasto G. do usunięcia szafy blokującej przejście pomiędzy lokalami nr (...). W konsekwencji powyższych działań, powodowie pozbawieni zostali wejścia do mieszkania nr (...) będącego ich własnością - od strony „głównej” klatki schodowej i od tego czasu jedynym wejściem prowadzącym do ich mieszkania jest wejście przez klatkę schodową od strony oficyny. Z kolei zaś skrzynki rozdzielcze mediów takich jak prąd, kablówka czy domofon znajdują się w „głównej” klatce schodowej.

Sąd Okręgowy oddalił powództwo z uwagi na brak legitymacji czynnej po stronie powodowej, wynikający z faktu, iż sporny „korytarz przejściowy” jest częścią mogącego potencjalnie spełniać wymagania samodzielności lokalu nr (...), a nie częścią wspólną nieruchomości położonej w G. przy ul. (...). W takiej sytuacji powodowie nie byli uprawnieni do dochodzenia roszczenia na podstawie przepisu art. 212 § 2 k.c.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli powodowie oraz interwenient uboczny zarzucając:

1)  „błędną ocenę stanu faktycznego”,

2)  naruszenie art. 222 § 2 k.c.,

3)  naruszenie art. 2 ust. 2, art. 4 ust. 1, art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o własności lokali „przez błędną ich interpretację lub niewłaściwe zastosowanie”,

4)  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. „przez jego nie zastosowanie”.

W oparciu o powyższe zarzuty autor apelacji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa (usunięcie szafy blokującej wejście do mieszkania, przekazanie kluczy do drzwi z głównej klatki schodowej do korytarza przejściowego”, zamontowanie dzwonka do mieszkania powodów oraz tabliczek z nazwiskami lokatorów i z numerem mieszkania powodów na drzwiach),m nadanie wyrokowi w zakresie tego żądania klauzuli natychmiastowej wykonalności, zobowiązanie pozwanych do zaniechania naruszeń w przyszłości i zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów solidarnie kosztów postępowania za obie instancje, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne sądu I instancji i tym samym przyjmuje je za własne (por. m. in. orz. SN z 13 grudnia 1935 r., C III 680/34, LexPolonica nr 2359857, post. SN z 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97, LexPolonica nr 325777, post. SN z 4 grudnia 1998 r., III CKN 46/98, niepubl.).

Na wstępie wypada odnieść się do zarzutu naruszenia prawa procesowego (art. 328 § 2 k.p.c.). W judykaturze dominuje stanowisko, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. może być zarzucana w apelacji tylko w wyjątkowych okolicznościach, tj. wtedy gdy wady uzasadnienia uniemożliwiają dokonanie kontroli instancyjnej (por. np. wyr. SN: z 11 maja 2000 r., I CKN 272/00, niepubl.; z 14 listopada 2000 r., V CKN 1211/00, niepubl.; z 18 lutego 2005 r., V CK 469/04, LexPolonica nr 1631507). Niewątpliwie sytuacja taka w przedmiotowej sprawie nie zaistniała. Z lakonicznego uzasadnienia tego zarzutu wynikało, że skarżący nie zgadza się z poglądami wyłuszczonymi w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Ta tylko okoliczność nie mogła jednak odnieść zamierzonego skutku prawnego.

Nie można podzielić zapatrywania skarżących jakoby sąd I instancji naruszył art. 2 ust. 2 ustawy o własności lokali („Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych”). Art. 4 ust. 1 tej ustawy („Dotychczasowemu właścicielowi nieruchomości przysługują co do niewyodrębnionych lokali oraz co do nieruchomości wspólnej takie same uprawnienia, jakie przysługują właścicielom lokali wyodrębnionych; odnosi się to także do jego obowiązków”), art. 3 ust. 1 i 2 ustawy (Art. 3. 1. W razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali. Nie można żądać zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej, dopóki trwa odrębna własność lokali, ust. 2. Nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali”).

Zgodnie z treścią przepisu art. 3 ust. 2 ustawy o własności lokali, nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. Podzielić wypada pogląd zaprezentowany przez sąd I instancji, że w przypadku sukcesywnego wyodrębniania lokali, do którego doszło w przedmiotowej sprawie, pierwotna nieruchomość dzieli się na: 1) wyodrębnione lokale, 2) ogół niewyodrębnionych lokali oraz 3) nieruchomość wspólną. W takiej sytuacji nieruchomością wspólną jest nieruchomość pierwotna pomniejszona o wszystkie lokale samodzielne (zarówno wyodrębnione jak i niewyodrębnione) wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. Ustalenie, czy dane pomieszczenie ma zostać przypisane do danego lokalu jako pomieszczenie przynależne lub do nieruchomości wspólnej należy podjąć w odniesieniu do każdego pomieszczenia przed ustanowieniem odrębnej własności pierwszego lokalu. Jest to bowiem niezbędne do prawidłowego wyliczenia udziału w nieruchomości wspólnej związanego z prawem własności wyodrębnionego lokalu. Nie ulegało żadnej wątpliwości, że aktu ustanowienia odrębnej własności lokalu powodów, sporny korytarz nie stanowił części składowych tego lokalu, ani też nie został zaliczony do części wspólnej. Wprawdzie w § 1 tego aktu (akt notarialny z 4 lutego 2008 r. – k. 136) wynika, że do lokalu wyodrębnionego dla powodów przynależą dwa korytarza, jednakże jednym z nich nie jest korytarz, którego dotyczy spór (tj. o pow. 8,35 m ²). Wynika to jednoznacznie także i z planu sporządzonego dla inwentaryzacji budynku autorstwa A. G. (k. 188). Ów korytarz po wyodrębnieniu stanowił własność dotychczasowego właściciela budynku a więc Miasta G.. Pierwotnie nie wchodził on w skład lokalu wynajętego pozwanym. Dopiero w oparciu o aneks do umowy dzierżawy z dnia 14 czerwca 2011 r. (k. 332) stał się on przedmiotem tej umowy za który pozwani ponoszą dodatkowy czynsz. Sama ta tylko okoliczność, że powodowie wcześniej korzystali ze spornego korytarza (oznaczonego nr 215 w planie inwentaryzacyjnym) a dotychczasowy właściciel – Miasto G.) to tolerował, nie może przesądzać o tym, że przedmiotowy korytarz stanowił w istocie część wspólną nieruchomości.

Powyższe okoliczności wskazują też na bezzasadność zarzutu naruszenia art. 222 § 2 k.c. ( actio negatoria). Roszczenie negatoryjne zwane roszczeniem o zakazanie naruszeń unormowane w przywołanym wyżej przepisie powstaje dla właściciela w sytuacji, gdy jego prawo zostaje naruszone w inny sposób niż przez objęcie rzeczy we władanie. Roszczenie negatoryjne powstaje wtedy, gdy prawo własności zostało naruszone w inny sposób niż pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Jego treścią jest żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechania naruszeń. W grę wchodzi zatem jakiekolwiek naruszenie sfery uprawnień właściciela, byleby nie prowadziło ono do pozbawienia go faktycznego władania rzeczą. Skoro sporny korytarz nie stanowił własności powodów w ramach wyodrębnionego ich lokalu to tym samym nie sposób przyjąć, że skarżący mogli skutecznie dochodzić swoich roszczeń w oparciu o art. 222 § 2 k.c. Wydaje się, że powodowie mogli skorzystać z ochrony posesoryjnej przewidzianej w art. 344. § 1 k.c. Niemniej jednak nie można ostatecznie przyjąć, aby podniesiony zarzut naruszenia art. 222 § 2 k.c. był zasadny.

Niejako na marginesie trzeba dodać, że powodowie mają zapewniony dostęp do swojego mieszkania poprzez klatkę schodową od oficyny.

Zauważyć też wypada, że powodowie domagając się usunięcia „szafy blokującej wejście” do ich mieszkania jak i zamontowania dzwonka czy tabliczki z ich nazwiskiem, nie mogli skutecznie tego roszczenia kierować do pozwanego Miasta G., skoro pozwany ten nie zablokował przejścia szafa, ani nie usunął dzwonka czy tabliczki. Uczynili to pozwani C., co sprawiało, że powództwo wobec Miasta G. podlegało oddaleniu także i z tego względu. Reasumując trzeba przyjąć – za sądem I instancji – że powodowie nie wykazali, aby sporny korytarz stanowił część wspólną i w konsekwencji ich roszczenia w ramach powództwa negatoryjnego podlegały oddaleniu.

Z tego też względu, apelacja powodów jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Jednocześnie sąd odwoławczy zasądził od powodów na rzecz pozwanego Miasta G. kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym (art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Piotr Górecki Jacek Nowicki Małgorzata Gulczyńska