Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Marek Borkiewicz
Sędziowie:	SSA Dorota Goss-Kokot SSA Wiesława Stachowiak (spr.)
Protokolant:	starszy inspektor sądowy Dorota Cieślik

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2014 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku W. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji wnioskodawcy W. Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 31 stycznia 2013 r. sygn. akt IV U 3179/12

u c h y l a zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w sprawie od dnia 30 stycznia 2013r. i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSA Wiesława Stachowiak (spr.)

SSA Marek Borkiewicz

SSA Dorota Goss-Kokot

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18.04.2012r. znak (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił wnioskodawcy W. Z. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat, a także po dniu 31.12.2008r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i retach z FUS, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wnioskodawca W. Z. w odwołaniu od tej decyzji domagał się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury pomostowej, ponieważ spełnia łącznie wszystkie warunki do ustalenia prawa do tego rodzaju świadczenia.

Pozwany organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując twierdzenia zawarte w motywach zaskarżonej decyzji. Organ rentowy do okresów pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie zaliczył okresów od 01.01.1999r. do 29.02.2008r. oraz od 01.03.2008r. do 08.01.2009r. w Wytwórni (...) Sp. z o.o. w N. ponieważ praca wskazana w świadectwie pracy na stanowiskach magazynier, robotnik transportowy, kierowca, młodszy agregatowy nie jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988r. Stanowiska te również nie są wykazane w załącznikach odo ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze wyrokiem z 31 stycznia 2013 roku, w sprawie IV U 3179/12 oddalił odwołanie.

Sąd pierwszej instancji ustalił następujący stan fatyczny:

Wnioskodawca W. Z., (...)wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie emerytury przewidzianej przepisem art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) w dniu 23.02.2011r., będąc uprawnionym do renty rodzinnej od dnia 01.06.2010r. W dacie zgłoszenia wniosku wnioskodawca nie pozostawał w zatrudnieniu, które ustało w dniu 31.12.2010r.

Wnioskodawca udowodnił na dzień zgłoszenia wniosku okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 27 lat i 9 miesięcy, w tym okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat, 10 miesięcy i 4 dni.

Decyzją z dnia 13.04.2011r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wobec nieudokumentowania wymaganego przepisami 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Wyrokiem z dnia 19.07.2011r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze oddalił odwołanie W. Z., a zgłoszony w toku postępowania wniosek o emeryturę pomostową przekazał organowi rentowemu do rozpoznania.

Decyzją z dnia 30.09.2011r. organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej od dnia 01.07.2011r.

Wnioskodawca w okresie od 06.06.2011r. do 08.04.2012r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w N. na stanowiskach operator wózka widłowego (od 06.06.2011r. do 31.12.2011r.), pracownik linii montażowej (od 01.01.2012r. do 31.03.2012r.), monter (od 01.04.2012r. do 08.04.2012r.).

Decyzją z dnia 18.04.2012r. organ rentowy z urzędu uchylił decyzję z dnia 30.09.2011r. i odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej.

Do okresu zatrudnienia w szczególnym charakterze organ rentowy zaliczył jedynie okres zatrudnienia wnioskodawcy w Wytwórni (...) Sp. z o.o. w N. od 23.01.1991r. do 31.12.1998r. (tj. 7 lat, 10 miesięcy i 4 dni). Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie przyjęto okresu od 01.01.1999r. do 29.02.2008r. i od 01.03.2008r. do 08.01.2009r.

W okresie od 14.05.1990r. do 29.02.2008r. wnioskodawca był zatrudniony w Wytwórni (...) Sp. z o.o. w N. (poprzednio (...) Przedsiębiorstwo (...)) na stanowiskach pomocnik magazyniera, portier, magazynier (23.01.1991r. – 31.08.2000r.), robotnik transportowy (01.09.2000r. – 15.04.2002r.), kierowca (16.04.2002r. – 28.07.2002r. i 01.03.2008r. do 08.01.2009r.), konserwator (01.11.2002r. – 31.12.2004r.), robotnik transportowy (01.01.2005r. – 30.06.2007r.), młodszy agregatowy (01.07.2007r. - 29.02.2008r.).

Zakład zajmuje się produkcją pasz przemysłowych i zatrudnia około 20 osób. Wcześniej było to przedsiębiorstwo państwowe, które w 2002r. przekształciło się w spółkę.

Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia pracował na dziale produkcji, który zajmował się przyjęciem surowców, przygotowaniem do produkcji, produkcją i wydaniem wyrobu gotowego. Dział znajdował się na hali, która była podzielona na poszczególne strefy.

Jako magazynier wnioskodawca zajmował się przede wszystkim przyjmowaniem dostarczonych koleją i samochodami surowców. Sprawdzał zgodność dostawy, wagę. Sporadycznie wspomagał rozładunek, obsługując wózek widłowy i jako magazynier uczestniczył w załadunku wyrobów gotowych. Był odpowiedzialny za załadunek, plombowanie, rozliczał dokumentację. Jego stanowisko pracy mieściło się przy wjeździe do zakładu, gdzie znajdowała się waga. Pracował także przy wadze kolejowej, a także w budynku produkcyjnym, gdzie był wydzielony magazyn surowców gotowych i wyrobów gotowych.

Jako robotnik transportowy wnioskodawca wykonywał prace polegające na załadunku i rozładunku surowców i produktów gotowych. Większość rozładunku odbywała się z samochodów skrzyniowych i należało je rozładować ręcznie łopatami.

W okresie pracy jako kierowca wnioskodawca jeździł samochodem ciężarowym o ładowności 10 ton do przewozu pasz.

Jako młodszy agregatowy wnioskodawca zajmował się przygotowaniem składników paszowych do produkcji i dowożeniem ich wózkiem widłowym na stanowisko, gdzie były podawane do ciągu technologicznego.

W okresie od 2008r. do 2009r. wnioskodawca był zatrudniony w Grupie (...) Sp. z o.o. w N. na stanowisku kierowcy. Wnioskodawca jeździł samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 t, tj. I. - chłodnia i (...) – chłodnia. Wnioskodawca jeździł po kraju i przewoził jaja od producentów. Wnioskodawca pracował tak stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład zatrudniał około 10 pracowników.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, iż przedmiotem postępowania było ustalenie, czy organ rentowy miał podstawy by odmówić wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej.

Sąd I instancji jako właściwe dla rozstrzygnięcia wskazał przepisy art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008r., Nr 237, poz. 1656) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zgodnie natomiast z art. 49 cyt. ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy,

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12 w/w ustawy, tj. urodziła się po dniu 31 grudnia 1948 r.; ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; osiągnęła wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywała prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ; z którą nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy,

3)  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy.

Art. 51 w/w ustawy nałożył na płatnika składek obowiązek wystawienia zaświadczenia o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 roku.

Z powyższych przepisów wynika zatem, że odwołujący, aby uzyskać prawo do emerytury pomostowej (poza spełnieniem innych warunków, niespornych na etapie postępowania przed Sądem) winien na dzień 1 stycznia 2009 roku legitymować się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych ( art. 49 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych ) oraz przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywać prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych ).

Konieczne zatem było w pierwszej kolejności ustalenie, czy praca wnioskodawcy w okresie do dnia 01.01.1999r. do 29.02.2008r. oraz od 01.03.2008r. do 08.01.2009r. w Wytwórni (...) Sp. z o.o. w N. podlega uwzględnieniu do stażu pracy w szczególnych warunkach przy nabyciu prawa do emerytury pomostowej, a w konsekwencji czy wnioskodawca spełnia wszystkie warunki do nabycia prawa do dochodzonego świadczenia.

Niesporne jest przy tym, że wnioskodawca ukończył (...) lat, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat oraz nie pozostaje w stosunku pracy.

W celu ustalenia charakteru pracy odwołującego w powyższym okresie Sąd I instancji dopuścił dowód z zeznań odwołującego, dowód z zeznań świadków T. M., W. L. oraz M. M. – którzy w spornym okresie pracowali z wnioskodawcą, a także dowód z akt osobowych wnioskodawcy oraz akt ZUS.

Na ich podstawie Sąd Okręgowy uznał, że praca odwołującego w spornym okresie od 01.01.1999r. do 29.02.2008r. oraz od 01.03.2008r. do 08.01.2009r. w Wytwórni (...) Sp. z o.o. w N. była pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), bowiem odpowiada pracom wymienionym w wykazie A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz 43 ze zm.).

Świadkowie bowiem jednoznacznie wskazali, że wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia pracował na dziale produkcji przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty na stanowiskach magazynier (23.01.1991r. – 31.08.2000r.), robotnik transportowy (01.09.2000r. – 15.04.2002r.), kierowca (16.04.2002r. – 28.07.2002r. i 01.03.2008r. do 08.01.2009r.), konserwator (01.11.2002r. – 31.12.2004r.), robotnik transportowy (01.01.2005r. – 30.06.2007r.), młodszy agregatowy (01.07.2007r. - 29.02.2008r.).

Sąd dał zatem wiarę wnioskodawcy, iż w okresie od 01.01.1999r. do 29.02.2008r. oraz od 01.03.2008r. do 08.01.2009r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę przy produkcji przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty, a zatem pracę kwalifikowaną jako praca w szczególnych warunkach wymienioną w dziale X, poz. 10 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz 43 ze zm.) i powtórzoną w wykazie A dział X poz. 10 pkt 5 (magazynier), pkt 4 (robotnik transportowy), pkt 1 (młodszy agregatowy) i dziale VIII poz. 2 pkt 1 (kierowca) zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa i gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy jednak wskazał, iż mimo zaliczenia do okresów pracy w warunkach szczególnych w/w okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Wytwórni (...) Sp. z o.o. w N., wnioskodawca nie spełnia warunku przyznania prawa do emerytury pomostowej określonego w art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem warunek legitymowania się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach z tego przepisu należy spełnić do 1 stycznia 1999 r. Okres od dnia 23.01.1991r. do 31.12.1998r. (tj. 7 lat, 10 miesięcy oraz 4 dni) jest zatem w powyższym zakresie niewystarczający.

Poza tym sporna praca nie jest także pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu o emeryturach pomostowych, a zatem W. Z. nie spełnia również warunku do nabycia prawa do dochodzonego świadczenia określonego w art. 49 pkt 3 w/w ustawy.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Stosownie zaś do art. 3 ust. 3 w/w ustawy prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

O spełnieniu warunku wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy przesądza zatem okoliczność, czy prace są wymienione w załączniku 1 lub 2 do w/w ustawy. Sąd Okręgowy przytoczył stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wyrażone w wyroku z dnia 29 czerwca 2011 roku w sprawie o sygn. akt IV SA/Po 335/11 (lex numer 863891), iż katalog prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jest zamknięty, co oznacza, że cech pracy „o szczególnym charakterze” lub „w szczególnych warunkach” nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem (tak samo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 roku w sprawie o sygn. akt II UK 164/11, lex numer 1171289).

Dla spełnienia przesłanki wykonywania prac w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy nie ma znaczenia wyszczególnienie stanowiska w innych aktach, takich jak chociażby wskazywane przez skarżącego zarządzenie resortowe Ministra Rolnictwa i Gospodarski Żywnościowej z dnia 31.03.1988r.

Reasumując, Sad Okręgowy uznał, ze praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie nie jest wymieniona w załączniku 1 oraz 2 do w/w ustawy, zatem nie jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy, a zatem uznał, że W. Z. nie wykazał, iż spełnia warunki do przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd I instancji orzekł jak w sentencji wyroku.

Wnioskodawca W. Z. złożył apelację od całości wyroku, podnosząc zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego nieuprawnione zastosowanie.

W uzasadnieniu apelacji podniósł, że okoliczności, które legły u podstaw wcześniejszego ustalenia przez organ rentowy prawa do emerytury pomostowej nie uległy zmianie, organ rentowy wówczas nie kwestionował dowodów, na podstawie których przyjął, że praca była wykonywana w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jeśliby nawet uznać, że uchylenie decyzji ZUS przyznającej wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej było zasadne, to było ono spowodowane wyłącznie błędem organu rentowego i wnioskodawca nie może teraz z tego tytułu ponosić negatywnych konsekwencji.

Z uwagi na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, o następuje:

W wyniku kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku Sąd Apelacyjny, mając umocowanie do działania z urzędu w art. 378 § 1 k.p.c., stwierdził, iż niniejsze postępowanie dotknięte jest w części nieważnością z art. 379 pkt 2 k.p.c.

Nieważność postępowania zachodzi jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany. Nie budzi wątpliwości, iż nienależyte umocowanie pełnomocnika strony jako przyczyna nieważności postępowania, zachodzi zarówno w razie wadliwego udzielenia pełnomocnictwa osobie mogącej być pełnomocnikiem, jak i ze względu na działanie w charakterze pełnomocnika osoby, która w danej sprawie nim być nie może.

Z nieważnością postępowania z powodu nienależytego umocowania pełnomocnika mamy do czynienia wówczas, gdy za stronę działa osoba nielegitymująca się pełnomocnictwem, w sytuacji m.in. którą reguluje art. 97 k.p.c.

W niniejszej sprawie, jak wynika z zapisu protokołu, wnioskodawcę reprezentował na rozprawie w dniu 30 stycznia 2013 r. pełnomocnik adw. R. P., który nie był do tych czynności umocowany. Wnioskodawca udzielił bowiem pełnomocnictwa tej osobie do przeglądania akt sprawy (k.45). Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2013 r. sąd pierwszej instancji zamknął rozprawę, odraczając wydanie wyroku do dnia 31 stycznia 2013r. W dniu 31 stycznia 2013 r. wyrok został ogłoszony. Sąd Apelacyjny kilkakrotnie zobowiązywał do nadesłania pełnomocnictwa do zastępowania wnioskodawcy przed Sądem Okręgowym, ostatecznie pod rygorem przyjęcia, że odwołujący udzielił adwokatowi pełnomocnictwa tylko do przeglądania akt sprawy. Zapytania sądu pozostały bez odpowiedzi, co dawało sądowi drugiej instancji prawo do przyjęcia, że wolą odwołującego było zawężenie zakresu udzielonego pełnomocnictwa wyłącznie do przeglądania akt sprawy. Jednocześnie odwołujący nie zatwierdził czynności procesowych nieumocowanego pełnomocnika.

W doktrynie nieważność postępowania określana jest jako tzw. bezwzględna przyczyna odwoławcza, gdyż powoduje uchylenie zaskarżonego orzeczenia niezależnie od ewentualnego wpływu na jego treść. Sąd jest obowiązany brać pod uwagę z urzędu przyczyny nieważności, niezależnie od tego, czy skarżący podniósł zarzut nieważności. Nie ma znaczenia, czy strona o tych przyczynach wiedziała i czy zwracała sądowi uwagę na uchybienia w trybie art. 162. Zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie przyjmuje się, że o nieważności postępowania decyduje waga uchybień procesowych, a nie skutki, które wynikają lub mogą z nich wynikać.

Brak umocowania do reprezentowania strony stanowi przyczynę nieważności uwzględnianą przez sąd z urzędu w postępowaniu apelacyjnym ( art. 379 pkt 2 kpc.). Z uwagi na to, że w niniejszej sprawie ów brak umocowania pełnomocnika wystąpił począwszy od rozprawy sądowej w dniu 30.01.2013 r. należało na podstawie art.386§ 2 k.p.c. uchylić zaskarżony wyrok, znieść postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i sprawę przekazać sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSA Wiesława Stachowiak (spr.)

SSA Marek Borkiewicz

SSA Dorota Goss-Kokot