Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Krzysztof Józefowicz
Sędziowie:	SSA Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga (spr.) SSO del. Ryszard Małecki
Protokolant:	st. sekr. sądowy Monika Ćwirko

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2014 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B. i J. B.

przeciwko Skarbowi Państwa-Szefowi (...)

w P.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 28 października 2013 r., sygn. akt I C 2485/12

1.  oddala obie apelacje;

2.  koszty postępowania apelacyjnego znosi wzajemnie między stronami.

/-/ R. Małecki /-/ K. Józefowicz /-/ M. Mazurkiewicz-Talaga

sygn. akt I ACa 64/14

UZASADNIENIE

Powodowie A. i J. małżonkowie B. pozwem z dnia 23 grudnia 2005 r. skierowanym do Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P. wnieśli o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Szefa (...) (...)) w P. kwoty 62.183 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania do dnia zapłaty, obciążenie pozwanego kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych .

W toku postępowania powodowie rozszerzyli żądanie pozwu do kwoty 148.958 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania do dnia zapłaty.

W dniu 30 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy w Poznaniu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym o treści zgodnej z pierwotnym pozwem.

Pozwany Skarb Państwa – (...) (po sprostowaniu – Skarb Państwa - Szef (...)w sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 30 sierpnia 2007 r. wniósł o uchylenie nakazu zapłaty w całości, o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Po przeprowadzeniu postępowania, wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2009 r., Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. zasądził na rzecz powodów od pozwanego kwotę 148.958 zł tytułem łącznego odszkodowania za rewitalizację akustyczną i spadek wartości nieruchomości.

W wyniku apelacji wywiedzionej przez pozwanego, Sąd Okręgowy w Poznaniu zmienił powyższy wyrok obniżając kwotę należności głównej do kwoty 24.095 zł obejmującej wyłącznie koszty rewitalizacji akustycznej.

Powodowie złożyli od wyżej wymienionego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu w ustawowym terminie skargę kasacyjną, która postanowieniem z dnia 7 lipca 2011 r. została odrzucona z uwagi na zaskarżenie nieistniejącego orzeczenia, bowiem Sąd Okręgowy obniżając kwotę roszczenia uwzględnionego w orzeczeniu Sądu pierwszej instancji nie zamieścił w sentencji orzeczenia rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa w pozostałym zakresie, a strony w ustawowym terminie nie wniosły o uzupełnienie wyroku.

W związku z powyższym roszczenie w przedmiocie spadku wartości nieruchomości nie zostało pomimo jego zgłoszenia dotychczas rozstrzygnięte, co w ocenie pełnomocnika powodów uzasadnia niniejszy pozew wniesiony w dniu 16 lutego 2012 r. o zapłatę kwoty 124.863 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za wprowadzenie strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska P. – K., obejmującego naprawienie szkody związanej z ubytkiem rynkowej wartości nieruchomości powodów usytuowanej w ww. strefie oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli te same argumenty co w pozwie z dnia 23 grudnia 2005 r., oczekując ostatecznego rozstrzygnięcia w przedmiocie spadku wartości nieruchomości przy ul (...) w P./

Pozwany - Skarb Państwa - Szef (...) w odpowiedzi na pozew z dnia 21 listopada 2012 r. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa w W. wniósł o oddalenie powództwa, obciążenie powodów kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 28 października 2013 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 85.967 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz rozstrzygnął w przedmiocie kosztów procesu.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Od 1974 r. powodowie A. i J. małżonkowie B. są współwłaścicielami na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej nieruchomości o powierzchni 0,0945 ha, położonej w P. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. prowadzi księgę wieczystą KW (...).

Nieruchomość ta zabudowana jest dwukondygnacyjnym domem mieszkalnym, wzniesionym w roku 1977, który zawsze służył i nadal służy zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych powodów.

W najbliższym otoczeniu nieruchomości znajduje się zabudowa jednorodzinna, wolnostojąca lub bliźniacza.

W obecnie obowiązującym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta P. przyjętym uchwałą Nr (...) Rady Miasta P. z dnia 18 stycznia 2008 r. nieruchomość powodów znajduje się na terenach oznaczonych symbolem (...) – tereny zabudowy niskiej, mieszkaniowej jednorodzinnej oraz usług i drobnej działalności gospodarczej.

Lotnisko w K. istnieje od II wojny światowej. Użytkowane jest jako miejsce startów i lądowań samolotów odrzutowych od lat 60-tych. Do końca 2003 r. stacjonowały tam samoloty (...), od 2004 r. stacjonowały i latały samoloty szkoleniowe I..

W dalszym okresie (2005 r.) lotnisko to zostało zmodernizowane i rozbudowane, stając się jednym z lotnisk (...)w Europie, na którym odbywają się okresowo manewry sił (...). W listopadzie 2006 r. na lotnisku w K. wylądowały pierwsze samoloty(...) i tak stopniowo ich liczba wzrastała.

Wojewoda (...) wydał w dniu 17 grudnia 2003 r. rozporządzenie nr(...)w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska(...) P. - K. w P.. Rozporządzenie to wydane zostało na podstawie art. 135 ust. 1 i 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62 poz. 627 ze zmianami). W. ono w życie z dniem 1 stycznia 2004 r. i utworzyło obszar ograniczonego użytkowania podzielony na pięć stref oznaczonych literami (...) w zależności od odległości od lotniska K. i w zależności od poziomu hałasu. Nieruchomość powodów zaliczona została do strefy (...) obszaru ograniczonego użytkowania.

Rozporządzeniem nr(...)z dnia 31 grudnia 2007 r. Wojewody (...) zmieniono rozporządzenie w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) P. – K.. Na podstawie tego rozporządzenia nieruchomość powodów zaliczona została do strefy I obszaru ograniczonego użytkowania.

Na terenie, na którym znajduje się nieruchomość powodów, na mocy powyższych rozporządzeń, ograniczone jest tworzenie nowych terenów zabudowy mieszkaniowej w miejskich planach zagospodarowania przestrzennego, szpitali, domów opieki społecznej, szkół itp. Dwa lata temu powodowie wystąpili do organu o warunki zabudowy w związku z zamiarem nadbudowania pokoju dodatkowego nad garażem, jednak otrzymali decyzję odmowną z uzasadnieniem, iż z uwagi na położenie nieruchomości powodów w strefie ograniczonego użytkowania nie jest możliwa nadbudowa, rozbudowa istniejących budynków mieszkalnych.

Wartość nieruchomości powodów uległa zmniejszeniu na skutek ograniczeń w zakresie korzystania z nieruchomości wprowadzonych dla nieruchomości rozporządzeniem Wojewody (...) z 17 grudnia 2003 r. oraz rozporządzeniem Wojewody (...) z 31 grudnia 2007 r. Ograniczenia te związane są między innymi z hałasem lotniczym. Hałas ten jest postrzegany negatywnie przez nabywców nieruchomości, a wprowadzenie strefy ograniczonego użytkowania jest przez nich wiązane właśnie z hałasem. Dlatego potencjalni nabywcy są skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę.

Spadek wartości nieruchomości położonej w strefie I obszaru ograniczonego użytkowania(...) P. - K. w oparciu o założenie, że zahamowanie obrotu nastąpiło na skutek wprowadzenia stref i gdyby ich nie wprowadzono to cena nieruchomości położonej w strefie ograniczonego użytkowania wzrosłaby tak jak w podobnych lokalizacjach wynosi - według stanu na dzień 1 stycznia 2004 r. i poziomu cen na dzień 15 maja 2013 r. - 85.967 zł.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd pierwszej instancji wskazał, że niesporne w niniejszej sprawie były następujące okoliczności:

- nabycie w 1974 r. przez powodów działki nr (...), objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto w P. KW nr (...),

- istnienie lotniska (...) w K. począwszy od lat 60-tych oraz stacjonowanie w tym miejscu i wykonywanie lotów manewrowych przez samoloty (...)

Powyższe okoliczności wynikały przede wszystkim z dokumentów zawartych w aktach sprawy, których autentyczność nie budziła żadnych zastrzeżeń Sądu Okręgowego, nie była również skutecznie podważana przez strony, co zadecydowało o uznaniu wszystkich przedłożonych dokumentów za w pełni wiarygodny materiał dowodowy. Pewne kwestie znalazły też odzwierciedlenie w zeznaniach powódki A. B., których wiarygodności nie sposób skutecznie podważyć.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy rozważył zarzut przedawnienia roszczenia, a właściwie zarzut prekluzji, upływ dwuletniego terminu od momentu wprowadzenia stref ograniczonego użytkowania.

Zarzut ten jest, w ocenie Sądu pierwszej instancji niezasadny, roszczenie z tytułu spadku wartości nieruchomości zostało zgłoszone w pozwie z dnia 23 grudnia 2005 r. i nie zostało na skutek pomyłki Sądu drugiej instancji do chwili obecnej prawomocnie rozpoznane.

Podniósł, że zgodnie z treścią art. 129 par. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska, „w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości”.

Samo wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania oznacza, że pomimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych, organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem lotniska (art. 135 ust. l ustawy), zatem oznacza to, iż na terenie obszaru, który obejmuje także nieruchomość powodów dochodzi do ponadprzeciętnego negatywnego oddziaływania na środowisko.

Powodowie z tym oddziaływaniem wiążą szkodę wyrażającą się w umniejszeniu wartości ich nieruchomości.

Sąd Okręgowy uznał, że organem właściwym do reprezentowania Skarbu Państwa jest Szef (...) reprezentowany procesowo przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa w W. a podstawą prawną roszczeń powodów jest art. 129 – 139 p.o.ś., a nie art. 435 k.c.

Wskazał, że opinię w kwestii ewentualnego spadku wartości nieruchomości opracował biegły J. W., w swej opinii we wnioskach końcowych wskazał, że wartość przedmiotowej nieruchomości uległa zmniejszeniu z uwagi na fakt wprowadzenia ograniczenia w korzystaniu z niej, a wynikającego z obowiązku znoszenia przekroczeń norm hałasu, który to obowiązek znoszenia wynika z faktu wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania.

Powodowie bowiem nie mogą korzystać ze swojej nieruchomości wolnej od hałasu lotniczego, przekraczającego dopuszczalne przez obowiązujące prawo poziomy emisyjne. Stąd utrudnione jest zamieszkiwanie na nieruchomości i korzystanie z budynku mieszkalnego. w takich celach, dla jakich on służy. Biegły J. W. ustalając czy i jaki nastąpił spadek wartości nieruchomości powodów wskazał, że wartość nieruchomości przy założeniu, że nie wprowadzono obszaru ograniczonego użytkowania wokół lotniska K. na dzień 1 stycznia 2004 r. i według cen na chwilę sporządzenia opinii tj. 15 maja 2013 r. wynosi 453.893 zł. Biegły przeliczył procentową relację pomiędzy długotrwałym poziomem hałasu na poziomie 45 dB i spadkiem wartości przedmiotowej nieruchomości położonej w strefie (...) otrzymując wartość 85.967 zł.

Utrata wartości nieruchomości powodów dla położenia w strefie I obszaru ograniczonego użytkowania wynosi więc 85.967 zł i nie jest to, jak próbuje przedstawić strona pozwana, jedynie szkoda hipotetyczna, aktualizująca się dopiero w chwili rozporządzenia prawem, bowiem własność nieruchomości stanowi dobro o charakterze inwestycyjnym, jest lokatą kapitału.

Wskazał, że opinia ta została zakwestionowana co do zasady jedynie przez pełnomocnika (...) radcę prawnego M. R., nie kwestionował jej pełnomocnik Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w W., jednak przedstawiona przez pełnomocnika (...) argumentacja jest, zdaniem Sądu Okręgowego nieprzekonująca, pełnomocnik w piśmie procesowym, w którym ustosunkował się do opinii biegłego - komentuje wyjęte z kontekstu wypowiedzi biegłego zawarte w pisemnej opinii poddając zawarte w niej ustalenia i wnioski w wątpliwość, dokonując jednocześnie interpretacji własnej jednostronnie korzystnej dla strony pozwanej.

Sąd Okręgowy uznał, że prezentowana przez pełnomocnika strony pozwanej argumentacja nie ma charakteru merytorycznego, zgłoszona została w ocenie sądu jedynie na użytek niniejszego procesu, nie pozwala więc na autorytatywne obalenie ustaleń i wniosków zawartych w opinii biegłego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał zasadność roszczenia powodów w kwestii spadku wartości nieruchomości co do kwoty 85.967 zł. Pełnomocnik powodów, mimo że nie zakwestionował opinii biegłego, jednak podtrzymał roszczenia zawarte w pozwie i wskazane w kwocie wyższej, niż kwota ustalona przez biegłego, nie przedstawiając w tej kwestii żadnej argumentacji .

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z treścią art. 363 § 2 k.c. „Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba, że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili”. Stwierdził, że analiza treści przepisu prowadzi do wniosku, że zasadą jest, iż przy ustalaniu wysokości odszkodowania bierze się pod uwagę ceny z dnia ustalenia odszkodowania, co z reguły jest zbieżne z datą orzekania, sąd wydając wyrok na podstawie art. 316 § 1 k.p.c. bierze pod uwagę stan istniejący z chwili zamknięcia rozprawy.

Tylko wyjątkowe okoliczności mogą przemawiać za przyznaniem odszkodowania według cen z innej daty .

Sąd Okręgowy wskazał, że pełnomocnik powodów w końcowym etapie procesu złożył wniosek o uzupełnienie opracowanej przez biegłego J. W. opinii przez ustalenie spadku wartości nieruchomości stanowiącej własność powodów według cen z sierpnia 2009 r. Zdaniem Sądu Okręgowego należy domniemywać, iż pełnomocnik powodów dążył do ustalenia wysokości szkody według cen z dnia wydania poprzedniego wyroku

Sąd pierwszej instancji ustalił wysokość szkody z dnia opracowania opinii przez biegłego, który uwzględnił aktualne na dzień opracowania opinii ceny rynkowe, tj. na dzień 15 maja 2013 r. zważywszy, że szkoda nie została naprawiona w roku 2009 według istniejących w tamtym okresie cen.

Od zasądzonej kwoty odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości zasądził odsetki ustawowe z tytułu opóźnienia w zapłacie od dnia 15 maja 2013 r. tj. od dnia opracowania opinii przez biegłego J. W. (ceny nieruchomości zostały ustalone na dzień opracowania opinii przez biegłego,- art. 481 k.c.). .

O kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z art. 102 k.p.c.

Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony w części, to jest w zakresie pkt 1, 3, 4 i 5 apelacją pozwanego.

Skarżący podniósł zarzuty naruszenia:

- art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez rozstrzyganie o roszczeniu, o którym rozstrzygnięto już prawomocnie w innym postępowaniu;

- art. 129 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska poprzez niezasadne przyjęcie, że nie doszło do wygaśnięcia upoważnienia do zgłoszenia roszczenia na skutek upływu terminu prekluzyjnego.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez odrzucenie pozwu oraz o zasądzenie od powodów na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, ewentualnie o zmianę wyroku w zaskarżonej części, to jest w zakresie pkt 1, 3, 4 i 5 poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. Ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony również apelacją powodów w części oddalającej powództwo.

Skarżący podnieśli zarzuty naruszenia:

- art. 278 k.p.c. poprzez brak przeprowadzenia dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z dziedziny szacowania nieruchomości J. W. na okoliczność określenia zmniejszenia się wartości nieruchomości powodów w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) P. – K., z tym że biegły winien określić zmniejszenie wartości nieruchomości powodów również według poziomu cen z dnia 24 sierpnia 2009 r., który to wniosek dowodowy został zgłoszony przez stronę powodową w piśmie z dnia 2 lipca 2013 r. (rozszerzenie powództwa); wniosek ten został oddalony przez Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 14 października 2013 r., a strona powodowa na podstawie art. 162 k.p.c. złożyła zastrzeżenie do protokołu;

- art. 481 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c., art. 455 k.c., art. 353 k.c. w zw. z art. 129 ust. 2 Prawo ochrony środowiska poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że odsetki od pieniężnego świadczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 ustawy nie należą się od daty wcześniejszej niż data ustalenia wysokości szkody w oparciu o opinię biegłego.

Wnieśli o zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji w pkt 2 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda ponad kwotę zasądzoną w pkt 1 kwoty 41.579,76 zł, to odsetek ustawowych od kwoty 85.967 zł za okres od dnia 25 sierpnia 2009 r. do dnia 14 maja 2013 r. oraz w pkt 3 poprzez zasądzenie kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji od pozwanego na rzecz powoda według norm przepisanych. Ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji w zaskarżonej części oraz przekazanie Sądowi pierwszej instancji sprawy do ponownego rozpoznania w tym zakresie. Wnieśli także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem drugiej instancji według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje obu stron okazały się bezzasadne i jako takie nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w sposób prawidłowy i wyczerpujący rozważył wszystkie okoliczności sprawy i dowody ujawnione w toku postępowania, dokonując następnie na ich podstawie właściwych ustaleń faktycznych. Postępowanie w niniejszej sprawie zostało przeprowadzone wnikliwie i starannie zaś ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd pierwszej instancji nie wykazuje błędów logicznych i nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów.

Z uwagi na powyższe, Sąd Apelacyjny podziela ustalenia i rozważania prawne Sądu pierwszej instancji i na podstawie art. 382 k.p.c. przyjmuje je jako własne.

Odnosząc się wprost do zarzutów podniesionych w apelacji pozwanego należy stwierdzić co następuje.

Bezzasadny okazał się zarzut naruszenia art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez rozstrzygnięcie o roszczeniu, o którym rozstrzygnięto już prawomocnie w innym postępowaniu.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w postanowieniu z dnia 22 sierpnia 2012 r., sygn. akt I ACz 1316/12, którym to uchylono postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 18 kwietnia 2012 r. o odrzuceniu pozwu i przekazano sprawę do dalszego prowadzenia.

Należy raz jeszcze podkreślić, że w rozstrzyganej sprawie nie było podstaw do odrzucenia pozwu z uwagi stan powagi rzeczy osądzonej – art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 365 § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 15 grudnia 2009 r., sygn. akt II Ca 1024/09 nie zamieścił w sentencji orzeczenia rozstrzygnięcia o oddaleniu powództwa w części dotyczącej różnicy pomiędzy kwotą zasądzoną przez Sąd pierwszej instancji i kwotą uznaną za zasadną przez Sąd drugiej instancji (art. 325 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.). Brak takiego wniosku uprawniał powodów do złożenia wniosku o uzupełnienie wyroku co rozstrzygnięcia w przedmiocie roszczenie odszkodowawczego z tytułu spadku wartości nieruchomości (art. 351 § 1 k.p.c.). Niezłożenie przedmiotowego wniosku przez powodów i w konsekwencji nieuzupełnienie wyroku Sądu Okręgowego skutkuje uznaniem, że w tej części wyrok Sądu Okręgowego jest nieistniejący (por. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2006 r., sygn. akt IV CSK 119/06, nie publ. powołany w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2011 r., sygn. akt II CSK 37/11, nie publ.).

W judykaturze dominuje stanowisko, które podziela Sąd Apelacyjny, że w przypadku pominięcia w wyroku niektórych żądań albo nierozstrzygnięcia o roszczeniu w całości, to - skoro brak rozstrzygnięcia objętego powagą rzeczy osądzonej - powód ma możliwość dochodzenia roszczenia w nowym procesie w takim zakresie, w jakim nie zostało ono objęte wyrokiem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1966 r., II PR 436/66, OSNC 1967) 4/79). Nawet w przypadku, gdy powód może wytoczyć ponownie powództwo o niezasądzoną część roszczenia przyjąć należy dopuszczalność wniosku o uzupełnienie wyroku i od wyboru powoda zależy to, czy wystąpić w wnioskiem o uzupełnienie wyroku, czy też wytoczyć nowe powództwo o tę część roszczenia lub to spośród roszczeń, które nie zostało uwzględnione przez sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 1969 r., II CR 246/69, OSPiKA 1979/5/98). Skoro powodowie nie złożyli wniosku o uzupełnienie wyroku, a postępowanie w sprawie sygn. akt I C 216/08 przed Sądem Rejonowym Poznań-Stare Miasto w P. zostało prawomocnie zakończone po wydaniu w dniu 15 grudnia 2009 r. wyroku przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie o sygn. akt II Ca 1024/09 nie orzekając o ich roszczeniu zgłoszonym w niniejszym procesie, to nie zachodziły żadne przeszkody procesowe uniemożliwiające ponowne wytoczenie powództwa i wydanie rozstrzygnięcia o jego zasadności.

Z uwagi na powyższe zarzut naruszenia art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. ocenić należy jako chybiony.

Bezzasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Sąd Apelacyjny nie podzielił także stanowiska skarżącego o niezachowaniu przez powodów dwuletniego terminu do zgłoszenia roszczenia odszkodowawczego.

Znajdujący zastosowanie w tej sprawie art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. stanowi, że z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Przypomnieć więc trzeba, że rozporządzenie Wojewody (...) z dnia 17 grudnia 2003 r. nr(...)weszło w życie l stycznia 2004 roku, zaś rozporządzenie zmieniające z 31 grudnia 2007 r. weszło w życie 22 lutego 2008 r. ( Dz. Urz. Woj. W.. z 22.01.2008 r. Nr l, poz. l).

Wprawdzie zmianie uległo oznaczenie stref ograniczonego użytkowania, jednakże nie doprowadziło to do zmiany ograniczeń, jakim od czasu wprowadzenia pierwszego rozporządzenia podlegała nieruchomość powodów. W takim wypadku 2-letni termin do zgłoszenia żądań przez stronę rozpoczął bieg od momentu wejścia w życie pierwszego rozporządzenia Wojewody (...) nr (...) z dnia 17 grudnia 2003 r., tj. od dnia 1 stycznia 2004 r. Powodowie zgłosili roszczenie odszkodowawcze pozostające w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania przed upływem okresu wynikającego z art. 129 ust. 4 u.p.o.ś., to jest w dniu 23 grudnia 2005 r., w którym to wnieśli pozew w sprawie I C 216/08 zawisłej przed Sądem Rejonowym Poznań-Stare Miasto w P. i zawarli roszczenie odszkodowawcze z tytułu spadku wartości nieruchomości. Roszczenie nie zostało na skutek pominięcia w wyroku Sądu Okręgowego z dnia 15 grudnia 2009 r., sygn. akt II Ca 1024/09 prawomocnie rozpoznane. Skoro powodowie pomimo zmiany w toku postępowania sądowego rozporządzenia Wojewody (...) swoje żądanie podtrzymali, to nie sposób podzielić poglądu apelującego, że nie przerwali terminu prekluzyjnego przewidzianego w art. 129 ust. 4 p.o.ś.

Co do apelacji powodów.

Bezzasadny okazał się zarzut naruszenia art. 278 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność określenia zmieszenia wartości nieruchomości powodów w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) P.-K. również według poziomu cen z dnia 24 sierpnia 2009r.

Należy podzielić stanowisko Sądu Okręgowego, że zgodnie z dyspozycją art. 363 § 2 k.c. przy ustalaniu wysokości odszkodowania bierze się pod uwagę ceny z dnia ustalenia odszkodowania, co z reguły jest zbieżne z datą orzekania. Również zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. sąd wydając wyrok bierze pod uwagę stan rzecz istniejący w chwili rozprawy. W realiach rozstrzyganej sprawy nie zachodzą jednocześnie wyjątkowe okoliczności uzasadniające przyznanie odszkodowania według cen z innej daty. W roku 2009 r. nie doszło do naprawienia szkody według istniejących wówczas cen. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zasądzone odszkodowanie według cen z chwili orzekania zrekompensuje poszkodowanym stratę ale i jednocześnie nie będzie prowadziło do nieuzasadnionego wzbogacenia. W rozstrzyganym przypadku nie zachodzą szczególne okoliczności, które uzasadniają odejście od zasady ustalania odszkodowania według cen z innej chwili niż data wyrokowania. Sama tylko okoliczność, że zgodnie z opinią biegłego sądowego sporządzona w sprawie przed Sądem Rejonowym Poznań-Stare Miasto w P., sygn. akt I C 216/08 spadek wartości nieruchomości powodów był wyższy nie uzasadnia przyjęcia cen z daty innej aniżeli ustalenie odszkodowania.

Zarzuty naruszenia prawa materialnego to jest art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c., art. 455 k.c., art. 353 k.c. w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. okazały się chybione.

Sąd Najwyższy w orzeczeniach z 17 czerwca 2010 r. III CSK308/09 (LEX nr 852671) oraz z 16 kwietnia 2009 r. I CSK 524/08 (OSNC Z. D.. 2009, z. D, poz. 106) stanowiących podsumowanie dorobku orzecznictwa co do odsetek od świadczeń odszkodowawczych wskazał na ujawniające się istotne rozbieżności dotyczące ustalenia terminu początkowego, od którego należy liczyć rozpoczęcie biegu odsetek za opóźnienie przewidzianych w art. 481 k.c. Sąd Najwyższy podkreślił, że istotne znaczenie mają okoliczności konkretnie rozpoznawanej sprawy w tym upływ czasu i różnicy cen między datą wezwania pozwanego do zapłaty odszkodowania a datą ustalenia wysokości szkody.

Sąd Najwyższy opowiedział się przeciwko koncepcji wyrównania szkody przy zastosowaniu obu mechanizmów łącznie – zarówno odsetek od dnia wezwania, jak i waloryzacji szkody poprzez ustalenie jej zgodnie z art. 363 § 2 k.c. na dzień orzekania. Sąd Apelacyjny w obecnym składzie stanowisko to aprobuje. Sąd pierwszej instancji za miarodajną uznał opinię biegłego sądowego J. W., który ustalił utratę wartości nieruchomości powódki według cen z dnia 15 maja 2013 r. Zastosowanie zarówno mechanizmu waloryzacji (obecna wartość nieruchomości) jak i odsetek, które niewątpliwie również pełnią funkcję waloryzacyjną i odszkodowawczą, prowadziłoby do uzyskania przez powodów świadczenia przewyższającego szkodę wyrażającą się w utracie wartości nieruchomości w wysokości 85.967 zł.

W toku sporu żadna ze stron nie wykazała, jaka była wartość nieruchomości powodów w chwili wezwania pozwanego do zapłaty odszkodowania, czyli w ostatnim kwartale 2005 r. Wartość szkody powodów ustalona została za pomocą przeprowadzonego w toku postępowania przed Sądem Okręgowym dowodu z opinii biegłych. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lipca 2011r. II CSK 635/10, że nie zawsze wymagalność roszczenia jest równoznaczna ze stanem opóźnienia dłużnika, gdyż o opóźnieniu tym można mówić wtedy, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia niespornego co do zasady i wysokości po wezwaniu przez wierzyciela. Należy przyjąć, że od chwili ustalenia odszkodowania można mówić o opóźnieniu dłużnika w zapłacie odszkodowania i w konsekwencji dopiero od tej chwili można zasądzić odsetki za opóźnienie. Stąd zasadnym było zasądzenie odsetek od kwoty 85.967 zł od dnia 15 maja 2013 r., to jest sporządzenia w sprawie opinii biegłego sądowego i ustalenia odszkodowania.

Mając powyższe na względzie apelacje powodów i pozwanego po rozważeniu podniesionych w nich zarzutów podlegały oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach w postępowania odwoławczego wobec oddalenia obydwu apelacji znajduje uzasadnienie w treści art. 100 k.p.c.

SSA Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga SSA Krzysztof Józefowicz SSO del. Ryszard Małecki