Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ryszard Marchwicki

Sędziowie: SSA Małgorzata Kaźmierczak /spr./

SSA Jan Futro

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. R.

przeciwko Skarbowi Państwa - Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 14 września 2016 r. sygn. akt I C 26/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 68.684 zł (sześćdziesiąt osiem tysięcy sześćset osiemdziesiąt cztery złote) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 2 listopada 2015 roku do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  koszty procesu stosunkowo między stronami rozdziela i po wzajemnym rozliczeniu zasądza od pozwanego na rzecz powoda 4.430,20 zł;

4.  nakazuje ściągnąć od powoda z przysądzonego roszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Zielonej Górze 278,73 zł tytułem części nieuiszczonej opłaty od pozwu;

I.  w pozostałej części apelację oddala,

II.  koszty postępowania apelacyjnego stosu nkowo rozdziela i po wzajemnym rozliczeniu zasądza od pozwanego na rzecz powoda 2.511 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym,

III.  nakazuje ściągnąć od powoda z przysądzonego roszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Zielonej Górze 80 zł tytułem części nieuiszczonej opłaty od apelacji.

Małgorzata Kaźmierczak Ryszard Marchwicki Jan Futro

UZASADNIENIE

Powód M. R. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w G. 56.500 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 13 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pismem z 1 października 2015 r. powód, zmodyfikował żądanie pozwu, wnosząc o zasądzenie od pozwanego 68.684 zł wraz z ustawowymi odsetkami, a następnie rozszerzył powództwo do 84.373,08 zł.

Wyrokiem z 14 września 2016 r., sygn. I C 26/16, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze zasądził od pozwanego Skarbu Państwa- Komendanta Wojewódzkiego Policji w G. na rzecz powoda M. R. 84.373,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 56.500 zł liczonymi od 13 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, a od 27.873,08 zł liczonymi od 3 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty. Ponadto Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda 6.442 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne Sądu I instancji.

M. R. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą Zakład Usługowo-Handlowy (...) z siedzibą w G.. W ramach tej działalności powód prowadzi parking strzeżony położony w G. przy ul. (...). 29 grudnia 2005 r. Burmistrz Miasta G. wykreślił prowadzoną przez E. R. działalność gospodarczą pod firmą Pomoc drogowa z siedzibą w G. z dniem 31 grudnia 2005 r.

19 lutego 2007 r. funkcjonariusze Komisariatu Policji w G. przy udziale funkcjonariuszy Urzędu Celnego w Z. wspólnie dokonali przeszukania pojazdów marki N. (...) o rur rej. (...) oraz F. (...) o nr rej. (...). W wyniku podjętych czynności ujawnili paczki papierosów bez polskich znaków skarbowych akcyzy. Tego samego dnia funkcjonariusz Komisariatu Policji w G. wydał dyspozycję usunięcia porzuconych pojazdów z ul. (...) w G.. 19 lutego 2007 r. zlecono przetransportowanie i parkowanie pojazdu służącego do popełnienia przestępstwa marki N. (...) o nr rej. (...), zaś w dniu 23 lutego 2007 r. pojazdu marki F. (...) o nr rej. (...). Omyłkowo wypełnione zostały formularze, wymieniające jako podmiot wykonujący usługę Pomoc drogowa E. R..

23 lutego 2007 r. asesor Prokuratury Rejonowej w Krośnie Odrzańskim zatwierdził przeprowadzone, bez uprzedniego polecenia prokuratora, przeszukanie pomieszczeń pojazdów.

Procedura wyłaniania wykonawcy usługi parkowania do 2013 r. nie była formalnie uregulowana. Kierownik jednostki i jego podległe służby w wyniku rozpytania lokalnego, wyłaniali oferenta proponującego najniższą cenę usługi. Wybór podmiotu świadczącego usługi transportu i parkowania zabezpieczanych pojazdów oraz uzgodniona stawka usługi była podawana do wiadomości Komendy Wojewódzkiej Policji. Każdorazowo potrzebę przetransportowania zabezpieczanego pojazdu przybyli na miejsce zdarzenia funkcjonariusze Policji zgłaszali dyżurnemu Policji, który niezwłocznie kontaktował się z podmiotem świadczącym usługi.

W 2013 r. została zawarta z powodem umowa w sformalizowanym trybie zamówień publicznych. W treści umowy zawarto klauzulę zobowiązującą powoda do cyklicznego przedkładania do 5. dnia każdego miesiąca wykazu zabezpieczonych pojazdów. W aktualnie zawieranych umowach, Komenda Wojewódzka Policji, wymaga także by, właściciel parkingu raz w miesiącu obciążał fakturą płatnika za zabezpieczone pojazdy do celów procesowych.

Wystawiane przez powoda faktury, zarówno w zakresie podmiotu uprawnionego, jak i kwoty widniejącej na fakturze nie były kwestionowane. Faktury opiewały na uzgodnioną przez strony umowy stawkę jednostkową wynoszącą ówcześnie 11 zł. Powód wystawiał faktury każdorazowo po zakończeniu wykonywania usługi. Dokument był opisywany przez funkcjonariusza dokonującego zabezpieczenia oraz zespół finansowy Komendanta Powiatowego, a następnie realizowany przez Komendę Wojewódzką Policji. W trakcie wykonywania usługi, parking był udostępniany osobom uprawnionym z Komisariatu Policji, którzy kontrolowali pojazdy pozostające w ich dyspozycji.

27 lutego 2007 r. funkcjonariusz Komisariatu Policji w G. przekazał akta sprawy Urzędowi Celnemu w Z., jako organowi właściwemu w celu przeprowadzenia postępowania karnego skarbowego. Jednocześnie poinformował, iż zabezpieczone pojazdy znajdują się na parkingu strzeżonym M. R. w G..

W piśmie opatrzonym datą 26 października 2011 r. powód zwrócił się do Naczelnika Urzędu Celnego w Z. o podjęcie działań związanych z zabezpieczonymi pojazdami. W odpowiedzi Urząd Celny w Z. poinformował, że pojazdy nie były przekazane do dyspozycji organu. W toku wymiany korespondencji, powód powołując się na pismo 27 lutego 2007 r. nadane przez Komisariat Policji w G., zwrócił się z prośbą do finansowego organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o podjęcie działań i informowanie go o ich przebiegu. Urząd Celny w Z. podtrzymał uprzednio zajęte stanowisko w sprawie.

Pismem z 8 maja 2013 r. powód zwrócił się do Komisariatu Policji w G. o zajęcie stanowiska i podjęcie decyzji w sprawie. W odpowiedzi, Komendant Komisariatu Policji w G., poinformował powoda, iż pojazdy zostały przekazane do dyspozycji Urzędu Celnego w Z..

26 listopada 2014 r. powód wezwał Komendę Wojewódzką Policji w G. do odebrania zabezpieczonych pojazdów oraz zapłaty na jego rzecz kwoty 56.500 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem wynagrodzenia za przechowywanie pojazdów przez okres 2825 dni. W odpowiedzi, Komenda Wojewódzka Policji w G. poinformowała powoda, iż nie jest organem właściwym do dokonania zapłaty oraz odbioru rzeczy.

Pismem z 1 lipca 2015 r. Komendant Komisariatu Policji w G. poinformował Burmistrza Miasta G. o zabezpieczonych na parkingu strzeżonym prowadzonym przez powoda pojazdach, które zostały porzucone w celu wyzbycia się, przekazując je do dyspozycji Gminy G.. 1 września 2015 r. powód przekazał pojazdy do dyspozycji Gminy G.. Strona odbierająca oświadczyła, iż nie wnosi żadnych uwag co do stanu technicznego i wizualnego pojazdów.

1 października 2015 r. powód wystawił faktury za zrealizowane usługi parkowania pojazdów opiewające na łączną kwotę 68.640 zł. W dniu 3 listopada 2015 r. powód wystawił fakturę, w której jako płatnika podał Komendę Wojewódzką Policji w G., opiewającą na kwotę 84.427,20 zł.

Od 1 listopada 2015 r. powód pozostaje płatnikiem podatku VAT.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 835 - 845 k.c. umowa przechowania polega na oddaniu rzeczy ruchomej przechowawcy, który zobowiązuje się tę rzecz utrzymać w stanie niepogorszonym i wydać ją w każdym czasie na żądanie składającego. Wobec faktu, że przechowanie zostało ukształtowane jako kontrakt realny, zawarta przez strony umowa dochodzi do skutku z chwilą wydania rzeczy depozytariuszowi. Jednoznaczność pojęcia umowy przechowania na gruncie obowiązującego prawa, jak też jej powszechność oraz utrwalona w obrocie funkcja, pozwalają na stwierdzenie, że skoro powód - prowadzący profesjonalnie usługi parkingowe - objął pojazdy w swoje władztwo i zobowiązał się strzec tę rzecz przed zniszczeniem lub utratą, to umowa przechowania - w rozumieniu art. 835 k.c. - została skutecznie zawarta. Stronami stosunku zobowiązaniowego objętego reżimem odpowiedzialności wynikającej z art. 835 k.c. i nast. jest zatem powód i organ ścigania zlecający wykonanie zabezpieczenia.

Za kwestię zasadniczą w niniejszej sprawie Sąd I instancji uznał ustalenie czy rzeczywiście od 27 lutego 2008 r. został nawiązany przez powoda z finansowym organem prowadzącym postępowanie przygotowawcze stosunek zobowiązaniowy odpowiadający umowie przechowania, a w konsekwencji czy od tego momentu powstał przez ów organ obowiązek zapłaty wynagrodzenia odpowiadającego określonym przez powoda stawkom. Zdaniem Sądu I instancji taki stosunek obligacyjny nie został nawiązany. Aby miało dojść do zawarcia pomiędzy powodem, a Urzędem Celnym w Z. umowy przechowania w sposób określony w art. 835 k.c., musiałyby nastąpić dwa zdarzenia, a mianowicie musiałoby dojść do złożenia zgodnych oświadczeń woli obu stron umowy, a po drugie do wydania przez stronę powodową rzeczy w postaci przedmiotowych pojazdów. Strona pozwana nie wykazała takiego zdarzenia prawnego, z którym można by wiązać powstanie tego stosunku obligacyjnego. Nie można też przyjmować, że stosunek przechowania ukształtowany został w sposób dorozumiany , po sporządzeniu pisma w przedmiocie przekazania akt sprawy Urzędowi Celnemu w Z., jako organowi właściwemu w celu przeprowadzenia postępowania karnego skarbowego. Odbyło się to bowiem, czego nie można pominąć i co wymaga szczególnego podkreślenia, nie tylko bez wyraźnej zgody organu, ale nawet bez jego dorozumianego przyzwolenia. Z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, że powód był podmiotem, któremu powierzono wykonywanie czynności przetransportowania i parkowania pojazdów zabezpieczanych dla czynności procesowych na podstawie ówcześnie przyjętej praktyki wyłaniania wykonawcy. Przede wszystkim zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dyspozycji usunięcia pojazdu, protokołów wydania/odbioru pojazdu i pism stron potwierdził, że opisane w pozwie pojazdy zostały przewiezione na parking strzeżony prowadzony przez powoda oraz były tam przechowywane. Wprawdzie na zleceniu wykonania usługi figuruje Pomoc (...), jednakże, co zostało wyjaśnione w toku procesu, wpis ten był wynikiem niedopatrzenia powoda, który odszukując odpowiedni formularz, przeoczył zawarte w nim dane, a jako że matka powoda również prowadziła działalność gospodarczą o podobnym profilu, dokumenty uległy wymieszaniu. W momencie zawierania spornych umów, E. R. nie prowadziła już działalności.

Sąd i instancji wskazał, że strony zawierające umowę przechowania mogą uzgodnić wysokość wynagrodzenia według swego uznania (art. 353 ¹ k.c.). Wynagrodzenie powinno być uiszczone w terminie oznaczonym w umowie, a gdy zaniechano uzgodnienia tego terminu - najpóźniej w chwili odbioru rzeczy. W niniejszej sprawie momencie zawierania umowy, strony były zgodne co do tego, że 11 zł za dobę parkowania pojazdu stanowi stawkę rynkową wynagrodzenia za przechowanie pojazdu na parkingu strzeżonym i jest zdecydowanie najniższą na rynku lokalnym. Zatem wobec ustalenia faktu przechowania pojazdów na parkingu powoda przez okres 3122 dni oraz braku uregulowania wynagrodzenia za usługę, należało uznać, że powód jest uprawniony do żądania zapłaty kwoty dochodzonej w pozwie, dodatkowo uwzględniającej wartość należnego podatku VAT, której powód jest płatnikiem.

Jako chybiony Sąd Okręgowy ocenił podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia. Zauważył, że roszczenie o zapłatę wynagrodzenia podlega ogólnemu reżimowi przewidzianemu w art. 118 k.c., co skutkuje uznaniem, że termin przedawnienia roszczenia powoda wynosi trzy lata. Punktem czasowym, istotnym dla oceny przedawnienia roszczenia, jest moment w którym stało się ono wymagalne. W doktrynie przyjmuje się, iż strony mogą określić wynagrodzenie jako świadczenie jednorazowe płatne z góry czy też z dołu, jednorazowe rozłożone na raty, płatne okresowo (w razie umowy przechowania zawartej na czas nieokreślony, czy dłuższy czas określony). W braku takich postanowień, powszechnie przyjmuje się, że przechowawcy należy się wynagrodzenie po wykonaniu usługi, a więc najpóźniej w chwili odebrania rzeczy (J. Gudowski [w:] G. Bieniek, Komentarz, t. II, 2006, s. 636; B. Łubkowski [w:] Komentarz, t. II, 1972, s. 1672; J. Napierała [w:] System prawa prywatnego, t. 7, 2001, s. 483; L. Ogiegło [w:] K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2004, s. 508). Zważywszy, na materiał dowodowy, w tym zeznania świadków, Sąd I instancji uznał, że miarodajnym momentem dla oceny przedawnienia roszczenia był moment wydania pojazdów osobie uprawnionej. Tym samym okres przedawnienia do chwili wniesienia pozwu nie upłynął.

Za chybiony uznano również zarzut sprzeczności zgłoszonego żądania z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.). W świetle poczynionych ustaleń, nie wzbudziło wątpliwości , że obowiązek weryfikacji zabezpieczonych pojazdów spoczywał na organie ścigania zlecającym wykonanie zabezpieczenia. Brak jest przy tym podstaw do uznania, że w toku nieformalnej współpracy, powód był zobligowany do przedkładania wykazu zabezpieczonych pojazdów. Jak słusznie zauważyła strona pozwana, powód nie sygnalizował problemów z płatnością, albowiem umowa przechowania była permanentnie realizowana. Dopiero niepokojąco długi okres realizacji usługi uaktywnił powoda w poszukiwaniu organu obowiązanego do uregulowania płatności.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo i zasądził od pozwanego na rzecz powoda 84.373,08 zł.

O odsetkach ustawowych orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe od należności głównej od 13 grudnia 2014 r., tj. od dnia opóźnienia strony pozwanej w zapłacie (powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty wynagrodzenia pismem z 26 listopada 2014 r., wezwanie to doręczono stronie pozwanej - 28 listopada 2014 r., zaś zakreślony 14 dniowy termin spełnienia świadczenia upłynął w 12 grudnia 2014 r.). Datę początkową biegu odsetek od rozszerzonego roszczenia, określono na 3 grudnia 2015 r.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd I instancji oparł na treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Stroną przegrywającą był pozwany, który powinien zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu. Pozwany powinien zatem ponieść koszty zastępstwa procesowego, tj. 3.600 zł ustalone zgodnie z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800) w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461), zwiększone o koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa 17 zł oraz uiszczoną opłatę od pozwu w wysokości 2.825 zł.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany. Zaskarżył orzeczenie w całości, Sądowi I instancji zarzucił:

1)  naruszenie art. 379 pkt. 1 k.p.c. w zw. z art. 228 § 1 k.p.k. poprzez rozpoznanie sprawy pomimo niedopuszczalności drogi sądowej; 

2)  naruszenie art. 67 § 2 k.p.c. w zw. z art. 133 § 1 pkt 1 k.k.s w zw. z 134 § 1 pkt 2 k.k.s. poprzez przyjęcie, iż właściwym do reprezentowania Skarbu Państwa w niniejszej sprawie jest Komendant Wojewódzki Policji w G., w sytuacji gdy nie prowadził on postępowania przygotowawczego dla potrzeb, którego zostały zabezpieczone pojazdy i dokonał ich przekazania Urzędowi Celnemu w Z.;

3)  naruszenie przepisu postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów, wybiórcze potraktowanie materiału dowodowego, a w konsekwencji uznanie za wiarygodnych wyjaśnień powoda przy jednoczesnym pominięciu zeznań świadków M. K., J. G., S. P. oraz T. C. w zakresie tego. że:

–

strony umowy uzgodniły, iż płatności za przechowanie pojazdu będą odbywały się w terminach miesięcznych,

–

strony umowy uzgodniły, iż stawka wynagrodzenia ustalana będzie na poziomie najniższej stawki obowiązującej na lokalnym rynku,

–

strony umowy uzgodniły, iż stawka wynagrodzenia będzie różna w zależności od czynników tj. rodzaj pojazdu i czas przechowywania;

4)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu 1 instancji z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego, wniosków z niego niewynikających polegających na tym, że:

–

stawka wynagrodzenia wynosić będzie 11,00 zł netto za dzień przechowania pojazdu podczas żaden z dowodów, w tym wyjaśnienia powoda nie potwierdziły, iż strony się na taką stawkę umówiły,

–

powód jest czynnym podatnikiem podatku VAT, podczas gdy żaden z wiarygodnych dowodów nie potwierdza tej okoliczności,

–

strony nie umówiły się co do terminu płatności wynagrodzenia podczas gdy, zgromadzony materiał dowodowy w postaci zeznań świadków M. K., J. G., S. P. oraz T. C. wskazywał, iż wynagrodzenie przez pozwaną w każdym przypadku było płatne w terminach miesięcznych, chyba, że odbiór pojazdów następował wcześniej;

5)  naruszenie art. 6 k.c. w związku z art. 836 k.c. poprzez przyjęcie przez Sąd I instancji, iż powód wykazał wysokość wynagrodzenia należnego za przechowanie pojazdów marki N. (...) o nr rejestracyjnym (...) oraz F. (...) o nr rejestracyjnym (...), podczas gdy okoliczność ta winna zostać w oparciu o opinię biegłego przy uwzględnieniu czasu przechowania, właściwości i wartość rzeczy, kosztów poniesionych przez przechowawcę, wymaganego od niego nakładu starań przy strzeżeniu rzeczy, a także cen rynkowych notowanych przy usługach tego rodzaju, a następnie zgodnie z zawartą umową uwzględnieniu stawki najniższej; naruszenie art. 6 k.c. w związku z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. nr 177 poz. 1074 ze zm.) poprzez przyjęcie, iż powód wykazał, że utracił prawo do zwolnienia od podatku VAT, podczas gdy zgromadzony materiał dowody nie wskazywał jakoby przekroczył limit sprzedaży 150.000,00 zł;

6)  naruszenie art. 836 k.c. poprzez jego niezastosowanie i ustalenie wysokości wynagrodzenia za przechowanie pojazdów w sposób dowolny, nieuwzględniający wynagrodzenia przyjętego w danych stosunkach wobec braku możliwości ustalenia wynagrodzenia umówionego przez strony.

7)  naruszenie art. 118 k.c. poprzez przyjęcie, iż roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu;

8)  naruszenie art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy powód jako podmiot zajmujący się profesjonalnie prowadzeniem parkingu strzeżonego dopuścił się naruszenia zasady etycznego i uczciwego postępowania, zasady lojalności wobec partnera oraz reguł rzetelnego postępowania albowiem począwszy od dnia oddania przedmiotowych pojazdów przez okres od 2007 r. do 2011 r. nie sygnalizował roszczenia, nie zmierzał do ustalenia zasad przechowywania przedmiotowego pojazdu z Urzędem Celnym w Z., nie składał powodowi rachunków po uzyskaniu wiedzy od Urzędu Celnego w Z., iż to powód jest stroną umowy przechowania, nie podejmował działań, które pozwoliłyby na szybsze wyjaśnienie sytuacji, tym samym wykorzystał sytuację narastającego wynagrodzenia z tytułu przechowania;

9)  naruszenie art. 481 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że odsetki należne powodowi winny być liczone od kwoty 56.500,00 zł od dnia 13.12.2014 r. do dnia zapłaty, w sytuacji gdy powód dopiero w dniu 03.11.2015 r. wystawił fakturę VAT obejmującą wynagrodzenie za przechowanie;

10)  naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie z urzędu i obciążenie pozwanego kosztami postępowania, w sytuacji gdy pozwany zabezpieczał pojazdy na wyraźną prośbę Urzędu Celnego w Z. i w związku z prowadzonym przez ten Urząd postępowaniem, przez co miał prawo być subiektywnie przekonany o niezasadności roszczenia, nieuwzględnienie, że powód przez okres od 2007 r. do 2011 r. nie wzywał pozwanego do zapłaty wynagrodzenia, podczas gdy jak wynikało z zeznań świadków M. K., J. G., S. P. oraz T. C. współpraca zawsze opierała się na comiesięcznym wystawianiu rachunków za przechowanie pojazdów, pominięcie, iż powód działający jako profesjonalny przedsiębiorca winien zmierzać do jak najszybszego wyjaśnienia sytuacji.

Podnosząc ww. zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i odrzucenie pozwu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do ponownego rozpoznania. Ponadto wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania przed Sądem II instancji.

Powód domagał się oddalenia apelacji i zasadzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu wg. norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się częściowo uzasadniona.

W pierwszej kolejności zauważyć trzeba, że chybione okazały się najdalej idące zarzuty skarżącego, tj. zarzut nieważności postępowania oraz zarzut nieprawidłowego ustalenia przez Sąd Okręgowy strony pozwanej - podmiotu, który powinien w niniejszej sprawie reprezentować Skarb Państwa. Sąd Apelacyjny nie podzielił twierdzenia apelującego, że to względem Dyrektora Urzędu Celnego w Z., a nie Komendanta Wojewódzkiego Policji w G. powód powinien kierować roszczenie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu parkowania pojazdów N. (...) nr rej. (...) oraz F. (...) nr rej. (...) na należącym do niego parkingu. Należy zwrócić uwagę, że formułując argumentację na poparcie ww. stanowiska skarżący błędnie założył, że pomimo jednoznacznego i prawidłowego ustalenia przez Sąd I instancji, że skoro Komisariat Policji w G. nie prowadził postępowania przygotowawczego, w toku którego zabezpieczono pojazdy przekazane powodowi, to tym samym brak jest podstaw do domagania się od niego należnej zapłaty. Apelujący nie dostrzega przy tym, że na gruncie prawa cywilnego kwestia odnosząca się do tego, który z organów ostatecznie prowadził postępowanie karne w danej sprawie w żadnej mierze nie rzutowała na odpowiedzialność obligacyjną pozwanego. Do przyjęcia, że to pozwany pozostawał stroną stosunku zobowiązaniowego nawiązanego z powodem konieczny, a zarazem wystarczający było ten już tylko fakt, że to on działając w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa zlecił przechowanie aut. Przywołana zaś okoliczność, w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie budziła najmniejszych wątpliwości. Jak ustalił Sąd Okręgowy, a czego skarżący nie zakwestionował, zleceniodawcą przechowania pojazdów był funkcjonariusz Komisariatu Policji w G.. Stąd też, Sąd I instancji w pełni zasadnie przyjął, że odpowiedzialność zobowiązaniowa wynikająca z zawartej umowy obciążać musi Komendanta Wojewódzkiego Policji w G., jako organ przełożony nad podmiotem zawierającym umowę przechowania. To kolei przemawiało za istnieniem po stronie pozwanego legitymacji procesowej do występowania w niniejszej sprawie w charakterze pozwanego, wyłączając uwzględnienie zarzutów apelującego podważających prawidłowość zaskarżonego rozstrzygnięcia w tym zakresie, a dalej wskazujących na nieważność postępowania z uwagi na treść art.228 k.p.k., który wobec zawartej umowy przechowania nie znajdował w sprawie zastosowania. Pozwany nie wykazał bowiem ,że oddanie powodowi przedmiotowych samochodów na przechowanie nastąpiło w trybie art.228k.p.k., zaś zebrany w sprawie materiał dowodowy przeczył temu twierdzeniu. Zarzuty te Sąd Odwoławczy uznał za bezzasadne.

Sąd II instancji nie miał wątpliwości, że opierając się na zebranym w sprawie, prawidłowo ocenionym materiale dowodowym, Sąd Okręgowy zasadnie ustalił, że strony postępowania łączyła umowa w swej treści odpowiadająca umowie przechowania, uregulowanej w art. 835 k.c. i nast. W ramach tej umowy powód zobowiązał się przechowywać zabezpieczone w toku postępowania karnego auta, a pozwany zobowiązał się do uiszczenia wynagrodzenia za każdy dzień parkowania samochodów przy czym płatność następowała po zakończeniu umowy przechowania na podstawie faktury wystawionej przez powoda. Ustalenia te sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne. Wbrew twierdzeniom skarżącego zaoferowany w toku procesu materiał dowodowy nie dawał podstaw do ustalenia, że strony umówiły okresowy sposób uiszczania wynagrodzenia, w szczególności na okoliczność taką nie wskazywała treść zeznań przywołanych w apelacji świadków - J. G., S. P. ani T. C.. Podkreślić trzeba, że pierwsza z umów przechowania zawarta została 19 lutego 2007 r. (N. (...)), druga zaś 23 lutego 2007 r. (F. (...)). Tymczasem obowiązujący sposób zawarcia, a dalej wykonywania umowy eksponowany w apelacji (wybór oferty, ustalenie stawki, comiesięczne rozliczenie w oparciu o wystawianą fakturę), jak wynika z zeznań przesłuchanych w sprawie funkcjonariuszy Policji zajmujących się zabezpieczeniem i przekazywaniem pojazdów na parkingi, zaczął funkcjonować co do pojazdów przekazywanych powodowi dopiero od 2011 r. W konsekwencji tego, Sąd Odwoławczy nie mógł przyjąć, że zebrany materiał pozwala na stwierdzenie, czego domagał się skarżący, iż Sąd I instancji dowolnie ustalił wiążące strony postanowienia w zakresie umowy przechowania stanowiącej podstawę dochodzonego roszczenia. Należy zwrócić uwagę, że z niezakwestionowanych w apelacji zeznań powoda jednoznacznie wynikają wysokość stawki za parkowanie, jak też brak ustaleń co do konieczności comiesięcznego rozliczania opłat. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że stawka dzienna przyjęta przez powoda - co uszło uwadze apelującego - pozostaje poniżej stawek wypłacanych przez pozwanego w związku z innymi umowami przechowania zabezpieczonych w toku postępowań karnych pojazdów, w tym stawek przyjętych w ramach umów zawartych z samym powodem. Odzwierciedlają to znajdujące się w aktach sprawy rachunki (k. 29, 118 - 120). Ponadto stawki przyjęte za podstawę żądania, wbrew twierdzeniom skarżącego, nie odstają również od stawek obowiązujących w innych przedsiębiorstwach świadczących usługi parkowania na lokalnym rynku, w których w 2007 r. najniższa stawka odpowiadała 10 zł netto, a więc około 12,20 zł brutto za dobę (k. 24 - 25). Skoro zatem stawka wynagrodzenia za przechowanie odpowiadała stawce przyjętej na rynku za tego typu usługi nie zachodziły podstawy do przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Z tych względów zarzut naruszenia art.6k.c. w zw. z art. 836k.c. okazał się bezpodstawny.

Sąd II instancji nie podzielił stanowiska apelującego co do tego, że Sąd Okręgowy błędnie nie uwzględnił zarzutu przedawnienia dochodzonego przez powoda roszczenia. Termin biegu przedawnienia, wobec nieprzyjęcia okresowego rozliczenia kosztów parkowania, liczyć należy najwcześniej od dnia wymagalności roszczenia, tj. od dnia odbioru pojazdów przez uprawniony podmiot, co miało miejsce dopiero w toku postępowania - 1 września 2015 r.

Zupełnie chybiony okazał się sformułowany w apelacji zarzut naruszenia art. 5 k.c. Pozwany jako profesjonalny podmiot, działający w imieniu Skarbu Państwa obowiązany był we własnym zakresie ustalić kto jest odpowiedzialny za zlecone powodowi przechowywanie pojazdów oraz korzystając z przysługującym mu uprawnień zakończyć przedmiotową umowę w momencie, kiedy dalsze parkowanie samochodów stało się zbędne, tym bardziej ,że Urząd Celny w Z. już w piśmie z 12.03.2007r skierowanym do Komisariatu Policji w G. wskazywał, że nie ponosi kosztów związanych z przechowywaniem powyższych samochodów jako, że dowodami rzeczowymi były wyłącznie papierosy, zaś samochody należy potraktować jak rzeczy porzucone ( k 36 akt nr.R.K.S. 101/07/ZS) . Niewykonanie przedmiotowych obowiązków przez pozwanego wyklucza stwierdzenie, że powód oczekując na stanowisko pozwanego nadużył przysługujących mu praw, a tym samym niezasadne jest przyznanie mu należnego z tytułu zawartej umowy wynagrodzenia.

Słusznie natomiast skarżący zakwestionował rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w zakresie w jakim należne powodowi wynagrodzenie zostało zwiększone o stawkę podatku VAT, a także w zakresie w jakim Sąd I instancji zasądził na rzecz powoda odsetki za opóźnienie liczone już od 13 grudnia 2014 r. Uwadze Sądu najwyraźniej uszło, że w momencie zawarcia przez strony postępowania umowy, tj. w lutym 2007 r. powód nie był płatnikiem podatku od towarów i usług. Obowiązek uiszczania tego podatku zaktualizował się po jego stronie dopiero od 1 listopada 2015 r. Z tego zaś względu, zdaniem Sądu Apelacyjnego, niezasadne było przyjęcie, że określona w pozwie stawka za dobę parkowania powinna zostać zwiększona o należny podatek. Skoro w momencie zawarcia umowy, jak też na chwilę określenia należnego powodowi wynagrodzenia brak było przesłanek do przyjęcia kwoty zwiększonej o stawkę podatku VAT, to nie sposób zakładać, aby zasadne było zwiększenie tegoż wynagrodzenia już po zakończeniu umowy, tj. w listopadzie 2015 r. W kwestii należnych powodowi odsetek Sąd Odwoławczy stanął na stanowisku, że możliwość domagania się ich zaktualizowała się dopiero z upływem terminu zapłaty wyznaczonego rachunkami z 1 października 2015 r. Co prawda powód rzeczywiście pismem z 26 listopada 2014 r. wezwał Komendanta Wojewódzkiego Policji w G. do zapłaty 56.500 zł tytułem opłat za parkowanie, jednakże do wezwania tego nie załączył on stosownego rachunku, a poza tym wezwanie to okazało się przedwczesne, albowiem nastąpiło jeszcze przed zakończeniem umowy. Zabezpieczone pojazdy zostały wydane, a tym samym umowa przechowania uległa zakończeniu, jako kontrakt realny dopiero 1 września 2015 r. Skoro zaś strony umowy ustaliły płatność po wykonaniu usługi- co wynikało z zebranego materiału dowodowego, w tym twierdzeń samego powoda ( k 147v), to wymagalność roszczenia o zapłatę wynagrodzenia nastąpiła z dniem 01.09.2015r. Skoro zaś powód wystawił faktury za cały okres przechowania 01.10.2015r z 30 dniowym terminem zapłaty, to pozwany pozostawał w opóźnieniu po upływie powyższego terminu.

Z tych względów, Sąd II instancji uznał, że należne powodowi wynagrodzenie powinno odpowiadać łącznie 68.684 zł (34.342 zł + 34.298 zł) wraz z odsetkami liczonymi od 2 listopada 2015 r., tj. dnia następującego po upływie 30 dniowego terminu do zapłaty wyznaczonego w doręczonych rachunkach.( art. 481§1i2k.c.).

Konsekwencją umniejszenia należnego powodowi od pozwanego świadczenia była konieczność zmiany rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu powstałych w takcie postępowania przed Sądem Okręgowym. Sąd Odwoławczy uznał, że koszty te, wobec częściowego uwzględnienia powództwa, należało na podstawie art.100k.p.c. stosunkowo rozdzielić pomiędzy powoda i pozwanego, z uwzględnieniem stopnia, w którym każda ze stron wygrała postępowanie. Powód wygrał sprawę w I instancji, po zaokrągleniu, w 80%, natomiast pozwany - w 20%. M. R. w toku postępowania poniósł przy tym koszty, na które złożyły się: 2.825 zł opłaty od pozwu, 3.600 zł tytułem zastępstwa procesowego wedle stawki minimalnej z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800) oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej uiszczonej od udzielonego pełnomocnictwa. Koszty pozwanego obejmowały 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego wedle stawki minimalnej określonej na podstawie przywołanych powyżej przepisów wykonawczych. Po wyliczeniu różnicy pomiędzy kosztami należnymi każdej ze stron [(6.442 zł x 0,8 = 5.153,60 zł) - (3.617 zł x 0,2 = 723,40 zł)], Sąd II instancji tytułem zwrotu kosztów procesu zasądził ostatecznie od pozwanego na rzecz powoda 4.430,20 zł. Dodatkowo, na podstawie art. 113 ust. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 623 ze zm., zwanej dalej „u.k.s.”) z przysądzonego roszczenia Sąd Apelacyjny nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Zielonej Górze 278,73 zł tytułem części opłaty od pozwu, w zakresie powództwa rozszerzonego w toku procesu, od którego to nie została uiszczona należna opłata (1.393,65 zł x 0,2 = 278,73 zł). Jednocześnie Sąd nie stwierdził przesłanek warunkujących odstąpienie od obciążenia pozwanego obowiązkiem zwrotu powodowi kosztów procesu. Przypomnieć należy, że takie odstąpienie jest możliwe jedynie w wypadkach szczególnie uzasadnionych, tj. wówczas, gdy z uwagi na okoliczności faktyczne konkretnej sprawy zastosowanie ogólnych zasad odpowiedzialności za wynik procesu byłoby sprzeczne z zasadą słuszności. Podstawą do takiej oceny może być zachowanie się strony w procesie, jak i jej sytuacja pozaprocesowa (stan majątkowy, szczególna sytuacja zdrowotna i życiowa). Przepis ten, z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być wykładany rozszerzająco i wyklucza uogólnienie. W niniejszej sprawie pozwany został wezwany do zapłaty, jako organ państwowy dysponujący profesjonalną obsługą prawną miał możliwość ustalenia zasadności żądania. Nie spełniając roszczenia powoda w terminie, pozwany musiał liczyć się z możliwością wytoczenia przez ww. powództwa. W kontekście powyższych już choćby okoliczności, przywołane w apelacji stanowisko o zasadności nieobciążania pozwanego kosztami postępowania uznać należy za nieuprawione.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok (pkt I wyroku), jednocześnie w pozostałej części, w której apelacja pozwanego okazała się nieuzasadniona, na podstawie art. 385 k.p.c. ją oddalił (pkt II wyroku).

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec częściowego uwzględnienia apelacji, Sąd Odwoławczy na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. dokonał stosunkowego rozdzielenia kosztów, przyjmując, że środek odwoławczy uwzględniony został w 19% - po ostatecznym rozliczeniu kosztów zasądzając od pozwanego na rzecz powoda 2.511 zł [(4.050 zł x 0,81) - (4.050 zł x 0,19)], przy przyjęciu stawki minimalnej zastępstwa procesowego wynikającej z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.). Dodatkowo, na podstawie art. 113 ust. 2 pkt. 1 u.k.s. Sąd Apelacyjny z przysądzonego roszczenia nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Zielonej Górze 80 zł tytułem nieuiszczonej części opłaty od apelacji, obliczonej stosunkowo wedle zakresu, w jakim powód przegrał niniejsze postępowanie.

SSA Małgorzata Kaźmierczak SSA Ryszard Marchwicki SSA Jan Futro