Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Piotr Górecki (spr.)

Sędziowie: SA Bogusława Żuber

SA Bogdan Wysocki

Protokolant: st. sekr. sąd. Izabela Kyc

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2019 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletniej L. W. działającej przez matkę I. W.

przeciwko K. (...) Spółce Akcyjnej w P., (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

i przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanego K. (...) Spółce Akcyjnej w (...) Spółce Akcyjnej w W.

oraz prokuratora

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 1 marca 2018 r. sygn. akt XVIII C 1002/17

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanej oraz interwenienta ubocznego poniesionymi w postępowaniu apelacyjnym;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Poznaniu) adwokatowi M. N. kwotę 6.642 zł brutto tytułem wynagrodzenia za reprezentowanie powódki z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Bogusława Żuber Piotr Górecki Bogdan Wysocki

Sygn. akt IACa 685/18

UZASADNIENIE

Małoletnia powódka L. W. reprezentowana przez matkę I. W., wniosła przeciwko pozwanym K. (...) SA w P. oraz (...) sp. z o.o. w P. o:

1) zasądzenie od pozwanejK. (...) S.A. na rzecz małoletniej powódki:

a) kwoty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć ojca wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 maja 2017 r. do dnia zapłaty, przy czym zasądzenie takiego świadczenia od pozwanej (...) sp. z o.o. zwalnia K. (...) S. A. od zapłaty tego świadczenia;

b) kwoty 400.000 zł tytułem stosownego odszkodowania za śmierć ojca wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 maja 2017 r. do dnia zapłaty, przy czym zasądzenie takiego świadczenia od pozwanej (...) sp. z o.o. zwalnia K. (...) S. A. od zapłaty tego świadczenia;

c) zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych, przy czym zasądzenie tych kosztów od pozwanej (...) sp. z o.o. zwalnia (...) (...) S. A. od ich zapłaty;

2) zasądzenie od pozwanej (...) sp. z o.o. na rzecz małoletniej powódki:

a) kwoty 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć ojca wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 maja 2017 r. do dnia zapłaty, przy czym zasądzenie takiego świadczenia od pozwanej K. (...) S. A. zwalnia (...) sp. z o.o. od zapłaty tego świadczenia;

b) kwoty 400.000 zł tytułem stosownego odszkodowania za śmierć ojca wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 maja 2017 r. do dnia zapłaty, przy czym zasądzenie takiego świadczenia od pozwanej K. (...) S. A. zwalnia (...) sp. z o.o. od zapłaty tego świadczenia;

c) zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych, przy czym zasądzenie tych kosztów od pozwanej K. (...) S.A. zwalnia (...) sp. z o.o. od zapłaty tych kosztów.

3) zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. N. – w przypadku oddalenia powództwa lub zawarcia ugody – kosztów udzielonej pomocy prawnej, które nie zostały uiszczone w całości ani w części.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz każdego z pozwanych zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych.

Interwenient uboczny po stronie pozwanej - Towarzystwo (...) S.A. w W. - wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 1 marca 2018 r. Sad Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo, nie obciążył powódki kosztami postępowania oraz zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu - na rzecz adw. M. N. kwotę 8.856 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu (sygn. akt XVIIIC 1002/17).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

W dniu(...)r. na stadionie (...) w P. przy ul. (...) odbywał się mecz piłkarski pomiędzy drużynami (...) i (...), na który wybierał się ojciec powódki P. W. (1). Przed meczem udał się do (...) S. Bar (...), znajdującego się w bryle stadionu. Będąc w (...) został uderzony przez nieznanego mężczyznę w twarz, w wyniku czego upadł do tyłu na plecy i stracił przytomność, zaś sprawca wybiegł z lokalu.

W (...) było bardzo głośno i znajdowało się dużo ludzi. O upadku powiadomiono osoby odpowiadające z ramienia organizatora za bezpieczeństwo na meczu. Skierowano natychmiast do interwencji w lokalu służby medyczne, które zabezpieczały imprezę masową. Poza terenem imprezy masowej zespół medyczny może interweniować w przypadku stanu wyższej konieczności i stanu zagrożenia życia. Zespół ratowników udzielił poszkodowanemu pierwszej pomocy jeszcze przed przybyciem karetki pogotowia. P. W. (1) został przewieziony do szpitala i wprowadzony w stan śpiączki farmakologicznej. Mężczyzna – w konsekwencji posiadanych urazów – zmarł w dniu (...) r. Bezpośrednią przyczyną zgonu były obrażenia czaszkowo-mózgowe z następowym masywnym rozmiękaniem tkanki nerwowej mózgu. Pomiędzy zdiagnozowanymi obrażeniami P. W. (1) z dnia (...) r. a jego śmiercią w dniu (...) r. zachodzi bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy.

O zdarzeniu zawiadomił Policję w dniu 20 marca (...) r. A. W., ojciec poszkodowanego. Celem wyjaśnienia okoliczności przedmiotowego zdarzenia zostało przeprowadzone śledztwo, zakończone postanowieniem z dnia 29 grudnia (...) r., sygn. RSD 128/16 o umorzeniu postepowania przygotowawczego ze względu na niewykrycie sprawcy czynu (sygn. PR 1 Ds.420.2016.6).

(...) S. usytuowany jest przy ul. (...) w P.. Jest zarządzany przez (...) (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. (tj. „Operatora S.), na podstawie umowy dzierżawy stadionu z dnia 26 września 2011 r. zawartej pomiędzy O. a Miastem P.. Stadion jest obiektem przeznaczonym do organizacji imprez, w tym imprez masowych, w szczególności meczów piłki nożnej, a także do prowadzenia na jego terenie działalności rekreacyjnej, handlowej i usługowej, w tym biurowej, parkingowej i gastronomicznej. Obiekt jest dostępny dla korzystających codziennie w godzinach od 6:00 do 24:00, za wyjątkiem dni, w których na terenie stadionu organizowane są imprezy masowe lub inne imprezy. Stadion jest nadzorowany za pomocą kamer monitoringu wizyjnego przez 24 godziny na dobę. Na teren stadionu zakazany jest wstęp dla osób znajdujących się pod widocznym wpływem alkoholu, środków odurzających i psychotropowych lub innych podobnie działających środków. Zabroniono również na terenie stadionu spożywania alkoholu z wyjątkiem miejsc do tego przeznaczonych lub w przypadku, gdy umowa stanowi inaczej – zażywania środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Mecz piłkarski w dniu (...)r. został zorganizowany przez spółkę (...) S.A. na podstawie decyzji Prezydenta Miasta P. z dnia 5 lutego 2016 r., (znak: Sp-VI.5310.3.2016), zezwalającej na organizację imprez masowych pn. „Mecze Ekstraklasy i Pucharu Polski w piłce nożnej – sezon 2015/2016 drużyny (...) (...)” na (...) S. przy ul. (...) w P. – na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych. Mecz oznaczono, na wniosek organizatora, jako mecz podwyższonego ryzyka. Udzielenie zgody przez Miasto P. było poprzedzone opiniami Straży Pożarnej, Policji i Pogotowia, a także Wydziału Ruchu Drogowego.

Do wniosku o udzielenie zgody na zorganizowanie imprezy masowej, załączany jest graficzny plan obiektu (terenu), na którym miała być przeprowadzona impreza masowa wraz z jego opisem zawierającym: oznaczenie dróg dojścia i rozchodzenia się osób uczestniczących w imprezie masowej, dróg ewakuacyjnych i dróg dojazdowych dla pojazdów (...), oznaczenie m.in. punktów pomocy medycznej, lokalizacji hydrantów przeciwpożarowych, zaworów, przyłączy wody, gazu i energii elektrycznej, informacji o rozmieszczeniu służb porządkowych oraz służb informacyjnych, instrukcję postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia w miejscu i w czasie imprezy masowej, terminarz imprez masowych, informacje o liczbie miejsc dla osób na imprezie masowej, przewidywalnych zagrożeniach bezpieczeństwa i porządku publicznego, liczbie organizacji, oznakowaniu, wyposażeniu i sposobie rozmieszczenia służby porządkowej oraz służby informacyjnej, o osobie wyznaczonej na kierownika do spraw bezpieczeństwa i sposobie identyfikacji osób biorących udział w imprezie masowej, harmonogram udostępnienia obiektu lub terenu uczestnikom imprezy masowej oraz harmonogram opuszczenia przez nich tego obiektu lub terenu, program i regulamin imprezy masowej, pisemną instrukcję określającą zadania służby porządkowej oraz służby informacyjnej.

Wyznaczony przez organizatora teren imprezy masowej rozpoczynał się od kołowrotów osadzonych w linii ogrodzenia stadionu, z wyjątkiem wejścia dla kibiców gości, gdzie teren ten rozpoczynał się od linii „niskich płotków” - rękawów, na których jest potwierdzana tożsamość kibiców gości. Przed kołowrotami następuje weryfikacja uprawnień osób chcących wejść na mecz.

Organizator spełnił wszystkie wymogi odnośnie zabezpieczenia medycznego imprezy. Na terenie imprezy masowej nie były sprzedawane napoje alkoholowe. Przedmiotowa impreza masowa została w dniu 27 stycznia 2016 r. pozytywnie zaopiniowana w zakresie spełnienia warunków bezpieczeństwa przez Komendanta Miejskiego Policji w P. w odniesieniu do oceny: stanu technicznego obiektu, na którym miał być przeprowadzony mecz piłki nożnej, przedsięwzięć organizatora meczu związanych ze spełnieniem warunków bezpieczeństwa oraz dokumentacji przedłożonej przez organizatora.

Z uwagi na status meczu jako imprezy o podwyższonym ryzyku, zastosowano wzmożone środki bezpieczeństwa zapewnione przez zatrudniane przez organizatora służby informacyjne i porządkowe; mecz odbywał się pod szczególnym nadzorem Policji i służb mundurowych, jak również przy mobilizacji służb medycznych. Na stadionie znajduje się również około 200 kamer, które rejestrują obraz i zarejestrowany materiał jest przeglądany przez czterech wyznaczonych pracowników – są to kamery obejmujące zarówno teren imprezy masowej, jak i obszar poza imprezą.

W dniu zdarzenia służby zabezpieczające imprezę – stewardzi, w oznakowanych kamizelkach, znajdowali się na całym terenie imprezy masowej jak również między parkingami, a bryłą stadionu. Ogrodzenie przed stadionem było otwarte, jednakże wydzielono bramki wejściowe.

Restauracja (...) S. Bar (...), jest usytuowana w bryle stadionu. Dostęp do restauracji ma każda osoba, bez obowiązku posiadania biletu na mecz. Często kibice przychodzili do lokalu, aby obejrzeć mecz przed telewizorem i nie udawali się na stadion. Na terenie restauracji przebywały różne osoby, w tym nie tylko kibice piłki nożnej, ale i postronni goście. Jeżeli osoba przebywająca w restauracji, chciałaby wejść na trybuny - na mecz, to musi wyjść z lokalu i udać się do bramki, tj. do kołowrotów. Nie ma możliwości bezpośredniego przejścia z lokalu na stadion.

Na analogicznych zasadach funkcjonują znajdujące się także w bryle stadionu: klub muzyczny i klub fitness, klinika rehabilitacyjna i biura, które są czynne niezależnie od tego, czy na terenie stadionu ma miejsce impreza masowa (mecz), czy też nie. Komercjalizacja powierzchni wokół stadionu jest jedną z dróg pozyskania środków finansowych na jego utrzymanie, co stanowi powszechny standard, jeśli chodzi o utrzymywanie tego rodzaju obiektów sportowych na terenie całej Polski.

Restauracja jest prowadzona przez J. G. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...), która zawarła umowę najmu przedmiotowego lokalu. Właścicielka firmy posiadała koncesję na sprzedaż alkoholu i w lokalu odbywała się sprzedaż różnych alkoholi, na co wynajmujący wyrażał zgodę.

Przed meczem, w trakcie przedmiotowego zdarzenia, goście przebywający w lokalu spożywali alkohol. W bezpośrednim sąsiedztwie stadionu znajduje się kilka punktów komercyjnych, w których można zakupić alkohol. Każdy może spożywać alkohol przed stadionem, na terenie parkingu, który jest zwykłym terenem miejskim – za jego bezpieczeństwo odpowiada Policja i straż miejska. Operator stadionu nie może zamykać terenu wokół stadionu, np. dookoła parkingu, albowiem tam znajdują się także tereny ewakuacji i musi być zapewnione swobodne wyjście dla wszystkich kibiców. Wokół stadionu nie jest przeprowadzana żadna weryfikacja osób tam przebywających – organizatorzy imprezy masowej na stadionie nie mają do tego żadnych uprawnień, a teren wokół stadionu jest terenem otwartym - co dotyczy również poszczególnych powierzchni znajdujących się w bryle stadionu.

W związku ze śmiercią P. W. (1), pismem z dnia 25 kwietnia 2017 r. przedstawiciel ustawowy małoletniej powódki – matka I. W. – wezwała zarządy(...) (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. do zapłaty solidarnie tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia łącznej kwoty 650.000 zł, w tym: 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 446 § 4 k.c. w zw. z art. 415 i 435 § 1 k.c. oraz 400.000 zł tytułem odszkodowania na podstawie art. 446 § 2 i 3 k.c. w zw. z art. 415 i 435 § 1 k.c.

W odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 9 maja 2017 r., wymienione spółki odmówiły zapłaty kwoty określonej w wezwaniu, wskazując że do tragicznego zdarzenia doszło wyłącznie z winy osoby trzeciej, postępowanie karne w sprawie zostało umorzone, natomiast konsorcjum lub spółki nie ponoszą za nie odpowiedzialności. Nadto wskazano, że do tragicznego zdarzenia doszło poza terenem imprezy masowej, natomiast organizator odpowiada za bezpieczeństwo imprezy masowej w miejscu i czasie jej trwania. Miejsce, na terenie którego doszło do zdarzenia znajduje się na terenie lokalu, który jest we władaniu niezależnego od spółek najemcy.

Pismem z dnia 3 października 2017 r. Towarzystwo (...) S.A. w W. poinformowało małoletnią L. W., że po rozpatrzeniu roszczeń zgłoszonych z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (...) sp. z o.o. za szkodę powstałą w dniu (...) r. odszkodowanie nie może zostać przyznane. W uzasadnieniu ubezpieczyciel wskazał, że brak jest podstaw do uznania roszczeń odszkodowawczych powódki z ubezpieczenia OC w ramach zawartej umowy ubezpieczenia, poniewa nie stwierdzono, aby szkoda powstała wskutek jego działania lub zaniechania.

Małoletnia L. W. ma obecnie (...) lat (ur. (...)), zamieszkuje wraz z matką w C.. Kiedy miała (...) lat związek małżeński jej rodziców rozpadł się. Wyrokiem z dnia 15 września 2009 r., w sprawie o sygn. XIV C 642/09 – z powództwa I. W. przeciwko P. W. (1) o rozwód – Sąd Okręgowy w Poznaniu rozwiązał małżeństwo stron przez rozwód, wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką stron powierzył matce, pozostawiając ojcu prawo do współdecydowania o ważniejszych kwestiach wychowawczych dotyczących córki oraz możliwość nieograniczonych kontaktów z dzieckiem i zasądził od P. W. (1) alimenty na rzecz córki w kwocie 800 zł miesięcznie.

W ocenie sądu I instancji powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z uwagi na to, że do zdarzenia doszło poza terenem imprezy masowej, a poza tym nie można pozwanym przypisać odpowiedzialności deliktowej.

Apelację od powyższego wyroku w pkt 1 wniosła powódka podnosząc następujące zarzuty odwoławcze:

1)  naruszenie art. 446 k.c. w związku z art. 5 Ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych poprzez ich niewłaściwą wykładnię i zastosowanie wyrażające się w przyjęciu, że organizator imprezy masowej nie ponosi względem powódki odpowiedzialności za śmierć P. W. (2),

2)  naruszenie art 217 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych powódki w postaci „Wytycznych Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie wymogów techniczno-organizacyjnych dla poprawy — bezpieczeństwa na obiektach piłkarskich” oraz „Podręcznika licencyjnego (...) (…)”,

3)  naruszenie art 217 § 1 i 3 w zw. z art 227 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków dowodowych powódki zgłaszanych w piśmie z dnia 28 grudnia 2017 r. w tym w szczególności w postaci klauzul i ogólnych warunków ubezpieczenia z tytułu posiadanego obowiązkowego ubezpieczenia OC organizatora imprezy masowej jak i klauzul i Ogólnych warunków ubezpieczenia z tytułu posiadanego obowiązkowego ubezpieczenia OC podmiotu zarządzającego obiektem, pomimo że wnioski te miały istotne znaczenie dla sprawy,

4)  naruszenie art 233 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonanie jego oceny z pominięciem istotnej części materiału dowodowego w tym w szczególności postaci (...). „Instrukcji do wydawania opinii o imprezach masowych przez Państwową Straż Pożarną”.

W oparciu o powyższe zarzuty powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu „z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy” oraz zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powódki zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych, albowiem koszty te nie zostały uiszczone przez powoda choćby w części.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji „jako oczywiście bezzasadnej” i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów postepowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Interwenient uboczny wniósł także o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów postepowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne sądu I instancji i tym samym przyjmuje za własne.

Odnotować trzeba, że w toku postępowania odwoławczego przystąpił do sprawy w trybie art. 60 § 1 k.p.c. prokurator, który jednak nie opowiedział się jednoznacznie po żadnej ze stron zaznaczając jedynie, że bliższy jest mu „pogląd wyrażony przez stronę powodową”.

Wypada zatem w tym miejscu odnieść się do zarzutów apelacyjnych, poczynając od zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego.

Nie był zasadny zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. „przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonanie jego oceny z pominięciem istotnej części materiału dowodowego w tym w szczególności w postaci (...) i „Instrukcji do wydawania opinii o imprezach masowych przez Państwową Straż Pożarną”.

Zauważyć trzeba, że zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w przepisie z art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (m. in.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967/ 5-6/21; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, Lex, nr 80266; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, Lex, nr 80267). Analiza postępowania dowodowego przeprowadzona pod kątem podniesionego zarzutu, nie potwierdza, aby sąd I instancji naruszył art. 233 § 1 k.p.c. Ustalenia faktyczne dokonane przez ten sąd nie miały charakteru dowolnego, a więc sprzecznego z zasadą swobodnej oceny dowodów. Treść Regulaminu stadionu (k. 20) nie mogła zadecydować o odpowiedzialności deliktowej pozwanych. Powódka upatrywała odpowiedzialność pozwanych w tym, że w lokalu „12” S. Bar (...) dostępny był alkohol i to w sytuacji, gdy z § 5 ust. 3a omawianego Regulaminu wynikało, że spożywanie alkoholu na terenie stadionu było zabronione. Zauważyć jednak trzeba, że z przeprowadzonych dowodów wynika, że sprzedaż alkoholu w tym lokalu był dozwolony, a sam lokal nie znajdował się w granicach odbywania imprezy masowej. Nadto – co istotne – nie wykazano, aby śmierć ojca powódki była spowodowana spożywaniem alkoholu. Podobnie rzecz się ma tzw. „Instrukcją do wydawania opinii o imprezach masowych przez Państwową Straż Pożarną”.

Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia art 217 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych powódki w postaci „Wytycznych Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie wymogów techniczno-organizacyjnych dla poprawy — bezpieczeństwa na obiektach piłkarskich” oraz „Podręcznika licencyjnego (...) (…)”. Dowody te nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem nie wpływały na ocenę odpowiedzialności deliktowej pozwanych. Zauważyć przede wszystkim trzeba, że mecz podwyższonego ryzyka w dniu (...)r. odbył się na podstawie decyzji administracyjnej Prezydenta Miasta P. z dnia 5 lutego 2016 r. (k. 184), a powódka nie wykazała, aby ograniczenia i zalecenia zawarte w tej decyzji zostały naruszone. Dodać jedynie można, że zgodnie z tą decyzją w trakcie meczów o podwyższonym ryzyku nie mogły być sprzedawane napoje alkoholowe w kioskach gastronomicznych. Tymczasem lokal „(...)” S. Bar (...) nie był kioskiem gastronomicznym i nie znajdował się w granicach imprezy masowej.

Nietrafny był zarzut naruszenia art 217 § 1 i 3 w zw. z art 227 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków dowodowych powódki zgłaszanych w piśmie z dnia 28 grudnia 2017 r. w tym w szczególności w postaci klauzul i ogólnych warunków ubezpieczenia z tytułu posiadanego obowiązkowego ubezpieczenia OC organizatora imprezy masowej jak i klauzul i Ogólnych warunków ubezpieczenia z tytułu posiadanego obowiązkowego ubezpieczenia OC podmiotu zarządzającego obiektem, pomimo że wnioski te miały istotne znaczenie dla sprawy. Zgodzić należało się z sądem I instancji, że dokumentacja ubezpieczeniowa nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia i to tym bardziej, że pozwanym nie był ubezpieczyciel. Marginalnie tylko można zasygnalizować, że pozwani do odpowiedzi na pozew załączyli Polisę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za okres 24 października 2015 r. do 23 października 2016 r. (k. 153).

Nie mógł także odnieść zamierzonego skutku prawnego zarzut naruszenia prawa materialnego z art. 446 k.c. w związku z art. 5 Ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych poprzez ich niewłaściwą wykładnię i zastosowanie wyrażające się w przyjęciu, że organizator imprezy masowej nie ponosi względem powódki odpowiedzialności za śmierć P. W. (2).

Z art. 446 k.c. - regulującego odpowiedzialność za szkody majątkowe wynikające ze śmierci poszkodowanego - wynika, że sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (§ 4).

Z kolei art. 5 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych reguluje wymogi w zakresie zapewnienia bezpieczeństwo imprezy i obowiązek zabezpieczenia imprezy. Z przepisu tego wynika, że za bezpieczeństwo imprezy masowej w miejscu i w czasie jej trwania odpowiada jej organizator. Bezpieczeństwo imprezy masowej obejmuje spełnienie przez organizatora wymogów w zakresie:

1) zapewnienia bezpieczeństwa osobom uczestniczącym w imprezie;

2) ochrony porządku publicznego;

3) zabezpieczenia pod względem medycznym;

4) zapewnienia odpowiedniego stanu technicznego obiektów budowlanych wraz ze służącymi tym obiektom instalacjami i urządzeniami technicznymi, w szczególności przeciwpożarowymi i sanitarnymi.

Obowiązek zabezpieczenia imprezy masowej spoczywa na organizatorze, a w zakresie określonym w tej ustawie i innych przepisach także na wójcie, burmistrzu, prezydencie miasta, wojewodzie, Policji, Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej, służbach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny na obszarach kolejowych, służbie zdrowia, a w razie potrzeby także innych właściwych służbach i organach. Organizator imprezy masowej nie odpowiada za każdą szkodę do jakiej dojdzie w trakcie imprezy masowej, a jedynie za taką, która wynika z jego zaniedbań polegających na działaniu lub zaniechaniu.

Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są: 1) powstanie szkody, 2) popełnienie przez sprawcę czynu niedozwolonego i 3) związek przyczynowy między szkodą a czynem zabronionym. Analizując przebieg zdarzenia z dnia 19 marca (...) r. podczas którego ojciec małoletniej powódki został uderzony w głowę w wyniku czego nastąpiła później jego śmierć, nie sposób przyjąć, aby pozwanym można było przypisać odpowiedzialność za ten wypadek. Przede wszystkim zdarzenie to nastąpiło poza terenem imprezy masowej. Wniosek pozwanego (...) (...), poparty opinią Komendanta Miejskiego Policji w P. z dnia 27 stycznia 2016 r. (k. 18) jak i szczegółowym Planem zabezpieczenia meczów w ramach Ekstraklasy i Pucharu Polski, został zaakceptowany decyzją z dnia 5 lutego 2016 r. Prezydenta Miasta P. (k. 184). Wyznaczony przez organizatora teren imprezy masowej rozpoczynał się od kołowrotów osadzonych w linii ogrodzenia stadionu, z wyjątkiem wejścia dla kibiców gości, gdzie teren ten rozpoczynał się od linii „niskich płotków” – tzw. rękawów, na których jest potwierdzana tożsamość kibiców gości. Organizator spełnił wszystkie wymogi odnośnie zabezpieczenia medycznego imprezy. Na terenie imprezy masowej nie były sprzedawane napoje alkoholowe. Restauracja (...) S. Bar (...), w której został uderzony ojciec powódki jest usytuowana w bryle stadionu, ale nie była objęta terenem imprezy masowej. Dostęp do restauracji miała każda osoba, bez obowiązku posiadania biletu na mecz. Na terenie restauracji przebywały różne osoby, w tym nie tylko kibice piłki nożnej, ale i postronni goście. Jeżeli osoba przebywająca w restauracji, chciałaby wejść na trybuny - na mecz, to musi wyjść z lokalu i udać się do bramki, tj. do kołowrotów. Nie było możliwości bezpośredniego przejścia z lokalu na stadion. Dodać trzeba i to, że odpowiedzialność organizatora jest ograniczona pod względem czasowym i terytorialnym, bowiem rozciąga się jedynie na czas trwania imprezy masowej oraz obejmuje teren obiektu na którym odbywa się impreza. Czyli organizator nie jest odpowiedzialny za szkodę powstałą poza czasem trwania imprezy masowej, oraz poza obiektem (terenem) imprezy. Tak więc już tylko z powyższych względów brak było podstaw do przyjęcia odpowiedzialności pozwanych za śmierć ojca powódki.

Niemniej jednak, gdyby nawet przyjąć, że organizator w przedkładanej dokumentacji celem wydania stosownej decyzji administracyjnej zezwalającej na odbycie imprezy masowej podwyższonego ryzyka powinien odnieść się nie tylko do terenu samego stadionu (terenu imprezy), ale także najbliższego otoczenia mogącego mieć wpływ na bezpieczeństwo jej uczestników, to i tak nie można by obciążyć pozwanych odpowiedzialnością za śmierć ojca powódki. Jak trafnie zwracano uwagę w „Instrukcji do wydania opinii o imprezach masowych przez Straż Pożarną” (Warszawa 2012 r.), nie do przejęcia jest „formalne” wyłączanie z terenu imprezy obiektów „niewygodnych”, z których korzystają jej uczestnicy (k. 309). Wydaje się, że taka właśnie sytuacja miała miejsce w przedmiotowej sprawie. Ponad wszelką wątpliwość kibice korzystali z Restauracji (...) S. Bar (...), która mieściła się w bryle samego stadionu, a pomimo tego można tam było spożywać alkohole, w tym o zawartości alkoholu powyżej 3.5 promila. W ocenie sądu odwoławczego obiekty przynależne do samego stadionu, w tym lokal „(...)” S. Bar (...) winny być objęte terenem imprezy masowej w przypadku odbywania imprez o podwyższonym ryzyku.

Nie ujęcie powyższego lokalu w dokumentacji załączonej do wniosku o wydanie decyzji administracyjnej, nie może jednak skutkować odpowiedzialnością deliktową pozwanych. Nie sposób bowiem przyjąć, że w razie objęcia tego lokalu gastronomicznego obszarem imprezy masowej, można by uniknąć pobicia P. W. (1) w dniu (...) r. Powódka nie wykazała, aby pozwani mogli w jakikolwiek sposób przeciwdziałać pobiciu jej ojca. Brak bowiem pewności, czy ewentualny brak napojów alkoholowych w Restauracji, wzmocnione patrole sił porządkowych, czy dodatkowe kamery monitoringu uniemożliwiły by zaistnienie zdarzenia z (...)r. Zauważyć wypada też, że odpowiedzialność pozwanych opiera się na zasadzie winy, a nie na zasadzie ryzyka. Winy tej jednak nie wykazano, a podniesione zarzuty odwoławcze poglądu tego nie podważyły.

Mając na uwadze powyższe, sąd drugiej instancji oddalił apelacje powódki jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

W pkt 2 wyroku sąd nie obciążył małoletnią powódkę kosztami zastępstwa procesowego pozwanych i interwenienta ubocznego, z uwagi na jej trudną sytuacje majątkową oraz szczególny charakter sprawy (art. 102 k.p.c.).

W pkt 3 sąd odwoławczy zasądził od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Poznaniu) na rzecz adwokata M. N. 6.642 zł brutto tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne (art. 98 k.p.c. i § 8 pkt 7 oraz § 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa

kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Bogusława Żuber Piotr Góreck Bogdan Wysocki