Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Jacek Nowicki

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Surażyńska

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2022 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa W. Z. i J. Z.

przeciwko (...) spółce z o.o. w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 11 marca 2021 r. sygn. akt I C 1619/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 2.700 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Jacek Nowicki

Sygn. akt I ACa 783/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 lutego 2014 r. wniesionym do Sądu Rejonowego Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu powodowie W. Z. i J. Z. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. kwoty 21.000,00 zł, na którą składały się:

• kwota na rzecz powoda W. Z. w wysokości 10.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego,

• kwota na rzecz powoda J. Z. w wysokości 10.500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

Powodowie wskazali, że na dochodzoną przez każdego z nich roszczenie składa się kwota:

• 500,00 zł tytułem odszkodowania odpowiadającego nakładom koniecznym do zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w celu ograniczenia przenikającego do wnętrza budynków hałasu lotniczego, tj. kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego,

• 10.000,00 zł tytułem odszkodowania w związku ze spadkiem wartości nieruchomości powodów na podstawie art. 129 ust 2 p.o.ś.

Postanowieniem z dnia 15 maja 2014 r. Sad Rejonowy Poznań-Grunwald i J. przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań - Stare Miasto w P..

Zarządzeniem z dnia 27 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. zarządził zwrócić pozew, wobec braku uiszczenia opłaty sądowej - pomimo upływu terminu.

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. uchylił przedmiotowe zarządzenie, na skutek wniesionego przez powodów zażalenia i wykazania w terminie uiszczenia opłaty sądowej.

Pozwany (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. złożył odpowiedź na pozew wnosząc o oddalenia powództwa w całości i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania.

Pismem z dnia 31 lipca 2015 r. powodowie rozszerzyli powództwo, wnosząc o zasądzenie od pozwanego:

• na rzecz powoda W. Z. kwoty 18.810,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2014 r. do dnia zapłaty, wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego,

• na rzecz powoda J. Z. kwoty 18.810,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2014 r. do dnia zapłaty, wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

Pismem z dnia 22 grudnia 2016 r. powodowie wnieśli o wydanie wyroku częściowego w zakresie żądania zapłaty odszkodowania za spadek wartości nieruchomości, wskazując, że w tym zakresie postępowanie dowodowe zostało wyczerpane.

Wyrokiem częściowym z dnia 7 czerwca 2017 r., w sprawie o sygn. akt IX GC 2429/14, Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 36.621,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2014 r. do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania w związku ze spadkiem wartości nieruchomości.

Apelację od przedmiotowego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości i wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku częściowego poprzez oddalenie powództwa; ewentualnie o uchylenie wyroku częściowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji i o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W odpowiedzi na apelację, powodowie wnieśli o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 28 marca 2018 r., w sprawie o sygn. akt X Ga 961/17, Sąd Apelacyjny w Poznaniu, na skutek apelacji pozwanego od wyroku częściowego Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w P. z dnia 7 czerwca 2017 r. w sprawie o sygn. akt X GC 2429/14 - oddalił apelację.

W piśmie z dnia 20 sierpnia 2019 r. powodowie dokonali kolejnego rozszerzenia powództwa tj. w zakresie roszczeń w przedmiocie określenia wartości nakładów w ten sposób, że wnieśli o:

• zasądzenie od pozwanego na rzecz W. Z. kwoty 20.531,56 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2014 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego w wysokości stawki minimalnej oraz 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa,

• zasądzenie od pozwanego na rzecz J. Z. kwoty 20.531,56 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 marca 2014 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego w wysokości stawki minimalnej oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Powodowie wnieśli o uwzględnienie kosztorysu biegłych sądowych w wersji III, tj. wentylacji z nawiewnikami F. i wskazali, że dochodzą odsetek od dnia następnego po upływie terminu płatności (10 marca (...).) wskazanego w doręczonym wezwaniu zapłaty z dnia 28 lutego 2014 r.

Postanowieniem z dnia 16 września 2019 r., Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. na podstawie art. 17 pkt 4 k.p.c. przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Poznaniu.

Wyrokiem z dnia 11 marca 2021r., w sprawie I C 1619/19, Sąd Okręgowy w Poznaniu:

I. Zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 41.063,12 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

- 1.000 zł od dnia 24.07.2019 r. do dnia zapłaty,

- 40.063,12 zł od dnia 10.10.2019 r. do dnia zapłaty;

II. W pozostałym zakresie powództwo oddalił;

III. Kosztami postępowania obciążył w całości pozwanego pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Powyższe rozstrzygniecie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia:

Lotnisko P. – Ł. powstało w 1913 r. jako (...) lotnisko (...) w Ł. pod P.. Przed I wojną światową, a również w czasie jej trwania, na lotnisku funkcjonowała szkoła pilotów, obserwatorów i mechaników, poza tym naprawiano samoloty i składowano sprzęt lotniczy. W latach 1931 – 1938 nastąpiła rozbudowa cywilnej części lotniska, port w Ł. stał się drugim po W. – O. lotniskiem w kraju.

W 1987 r. powstało Przedsiębiorstwo Państwowe (...), które przejęło zarządzanie lotniskiem w Ł..

W 1993 r. przystąpiono do budowy nowego terminalu pasażerskiego, uruchomiono pierwsze połączenie zagraniczne do D..

W 1996 r. rozpoczęto rozbudowę i modernizację terminalu (przeprojektowanie całego obiektu, zmiana funkcjonalności pomieszczeń, połączenie hal przylotów i odlotów) oraz podpisano porozumienia w sprawie utworzenia spółki (...). W dniu 11 lipca 1997 r. utworzono spółkę (...), której udziałowcami zostali Przedsiębiorstwo Państwowe (...), Miasto P. oraz Skarb Państwa.

W 2000 r. rozpoczęto prace przy budowie terminalu pasażerskiego, przystąpiono do modernizacji i rozbudowy płyty postojowej samolotów, uruchomiono połączenia do B. i zawarto porozumienia o współpracy z F. A..

W 2001 r. oddano do użytku dwa nowoczesne terminale: pasażerski i (...) oraz nową płytę postojową.

W 2002 r. uruchomiono połączenia do W. i F.. W 2003 r. uruchomiono połączenia do K./B., W., M. i L., a także oddano do użytkowania zmodernizowany terminal GA. W 2004 r. uruchomiono połączenia do B. i M.. W latach 2005 - 2007 uruchomiono kolejne połączenia do L. L., L. S., D., L., S., B. – G., B., D., (...), L. G., E., P. – B., R. – C. i K..

W 2008 r. przystąpiono do rozbudowy terminala pasażerskiego i dostosowano infrastrukturę do obsługi ruchu w strefie S..

W dniu 28 lutego 2011 r. (...) Dyrektor (...)w P. wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia „Rozbudowa i modernizacja (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością im. H. W.”.

W kwietniu 2011 r. rozpoczęto rozbudowę terminala pasażerskiego, a w czerwcu 2011 r. rozpoczęto rozbudowę płaszczyzn lotniskowych. W lipcu 2012 r. rozpoczęto kontynuację rozbudowy terminalu pasażerskiego – początek prac przy budowie nowej sortowni bagażu oraz rozbudowie strefy odlotów.

Rozwój lotniska w kolejnych dziesięcioleciach skutkował wzrostem liczby pasażerów obsługiwanych przez port lotniczy. W 2000 r. skorzystało z niego 227.847 pasażerów, przy liczbie 13.225 operacji lotniczych. W 2008 r. natomiast z portu skorzystało już 1.274.679 pasażerów, a operacji lotniczych odnotowano w liczbie 23.609. W 2012 r. z portu skorzystało 1.595.221 pasażerów i odbyło się 25.261 operacji lotniczych.

Lotnisko cywilne P. – Ł. jest własnością pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P..

W dniu 30 stycznia 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. – Ł. w P..

Uchwałą utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska P. – Ł. w P., którego zarządcą jest (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P.. Przedmiotowa uchwała wyznaczyła zewnętrzną granicę obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie:

1) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych;

2) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych;

3) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 50 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska;

4) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy LAeqN = 40 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska.

Na obszarze ograniczonego użytkowania wyodrębniono dwie strefy:

1) zewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca granicą obszaru ograniczonego użytkowania, a od wewnątrz linia będąca obwiednią:

a) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 60 dB oraz dla pory nocy LAeqN = 50 dB, pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych;

b) izolinii równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dnia LAeqD = 55 dB oraz dla pory nocy LAeqN = 45 dB, pochodzącego od pozostałych źródeł hałasu związanych z działalnością lotniska;

2) wewnętrzną, której obszar od zewnątrz wyznacza linia będąca obwiednią, o której mowa w pkt 1, a od wewnątrz linia biegnąca wzdłuż granicy terenu lotniska.

W uchwale wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania w postaci: obowiązku zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynkach z pomieszczeniami wymagającymi ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej. Przez odpowiednią izolacyjność akustyczną przegród budowlanych zgodnie z przedmiotową uchwałą należy rozumieć izolacyjność akustyczną określoną zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania, przeloty statków powietrznych, operacje naziemne i inne źródła hałasu związane z funkcjonowaniem lotniska, przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu, a także wymaganej izolacyjności cieplnej. Z kolei przez właściwy klimat akustyczny w budynkach w myśl przedmiotowej uchwały rozumie się poziom dźwięku zgodny z obowiązującymi Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej.

Powyższa uchwała weszła w życie w dniu 28 lutego 2012 r.

Powodowie W. Z. i J. Z. są współwłaścicielami na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonej w P. przy ulicy (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), działka numer (...).

Nieruchomość powodów to nieruchomość gruntowa składająca się z jednej działki ewidencyjnej numer (...) o powierzchni 595 m2 zabudowana budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym, (oznaczonym jako 9) w zabudowie wolnostojącej, o jednej kondygnacji, nadziemnej, niepodpiwniczonym, o powierzchni użytkowej 74,93 m2 oraz budynkiem gospodarczym w zabudowie wolnostojącej, o jednej kondygnacji nadziemnej, niepodpiwniczonym, o powierzchni użytkowej 20,00 m2.

Od dnia 28 lutego 2012r. tj. od dnia wejścia w życie uchwały nr XVIII Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012r. nieruchomość powodów jest położona w strefie wewnętrznej (...) ograniczonego (...).

Z dniem 28 lutego 2012 roku zaczęła obowiązywać Uchwała Sejmiku Województwa (...) tworząca (...) ograniczonego (...), a przedmiotowa nieruchomość znalazła się na obszarze ograniczonego użytkowania lotniska (strefa wewnętrzna) w miejscu, w którym równoważny poziomów hałasu LAnn i LtlM. wynosi dla:

• hałasu pochodzącego od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych (...) = 60 dB i LAcg N = 50 dB

• hałasu związanego z działalnością lotniska LAcq D= 55 dB i LAeq N = 45 dB

Budynek powodów spełnia wymogi Polskiej Normy PN-B- (...) (...)„Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach” z zakresu izolacyjności akustycznej.

Budynek powodów nie spełnia wymogów Polskiej Normy PN-B- (...) (...) Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach - Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych” z zakresu izolacyjności akustycznej, dla stanu izolacyjności akustycznej określonej po utworzeniu (...), dla wartości poziomu miarodajnego wyznaczonego dla stanu aktualnego (2018 r.).

Budynek powodów nie spełnia wymogów Polskiej Normy PN-B- (...) (...) Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach - Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych” z zakresu izolacyjności akustycznej, dla stanu izolacyjności akustycznej określonej po utworzeniu (...), dla wartości poziomu miarodajnego wyznaczonego dla docelowej działalności portu lotniczego.

W budynku powodów należy zwiększyć izolacyjność akustyczną przegród zewnętrznych poprzez wymianę istniejących okien na okna o podwyższonym współczynniku izolacyjności akustycznej. Ze względu na to, że obliczona izolacyjność akustyczna okien zewnętrznych gwarantowana jest jedynie pod warunkiem pozostawienia tych okien w pozycji zamkniętej.

Koszt wykonania wentylacji z nawiewnikami ściennymi(...) (...) wynosi łącznie 12.426,22 zł, w tym wzrost cen stolarki okiennej w wysokości 2.584,48 zł i wentylacja z nawiewnikami ściennymi w wysokości 9.841,74 zł.

Koszty robót budowlanych określone zostały według stawek netto, dlatego należy do tej kwoty doliczyć należny podatek VAT w wysokości 8 % (budynki mieszkalne). Koszt nakładów, jakie powodowie powinni ponieść w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dla nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), w związku z określeniem na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków w zakresie w jakim dotyczą podwyższonych na tym obszarze wymagań izolacyjności akustycznej, zgodnie z uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr(...) z dnia 30 stycznia 2012 roku wyniesie według cen aktualnych:

• wersja I: wentylacja mechaniczna (wymiana stolarki okiennej, wykonanie instalacji wentylacyjnej mechanicznej, roboty przygotowawcze i wykończeniowe) - 45.005,82 zł brutto,

• wersja III: wentylacja z nawiewnikami ściennymi (...) (wymiana stolarki okiennej, wykonanie wentylacji z nawiewnikami, roboty przygotowawcze i wykończeniowe) - 41.063,12 zł brutto.

Nakłady związane z wykonaniem wentylacji mechanicznej nawiewno- wywiewnej zrównoważonej są wyższe (ok. 9 %) od systemu wentylacji z nawiewnikami (...) (...) jednak dla tych nawiewników do tej pory nie potwierdzono ich parametrów pełną dokumentacją.

Nawiewników firmy (...) typu (...) (...)ze względu na swoje zbyt niskie parametry akustyczne nie można zastosować w budynku powodów.

Podane różnice wartości odnoszą się jednak tylko do samych kosztów wykonania instalacji. Należy również uwzględnić koszty w dłuższym okresie uwzględniając koszty eksploatacji systemów (niższe przy wentylacji mechanicznej ze względu na odzysk ciepła z wydalanego z budynku powietrza) oraz dłuższy okres eksploatacji urządzeń wentylacji mechanicznej (nasady umieszczone są na kominach i narażone są na czynniki atmosferyczne co powoduje ich szybsze zużycie a centrala wentylacyjna umieszczona jest wewnątrz budynku).

System wentylacji mechanicznej ze względu na odzysk ciepła jest preferowany ze względu na coraz bardziej zaostrzające się przepisy dotyczące poszanowania energii i wymogów izolacyjności termicznej przegród zewnętrznych.

Wentylacja z wykorzystaniem nawiewników ściennych jest bardzo trudna w regulacji przepływów powietrza, każda zmiana położenia wewnętrznych drzwi powoduje zmiany wielkości strumieni powietrza pomiędzy pomieszczeniami, dodatkowo instalacja ta generuje koszty eksploatacji (pobór prądu przez nasady kominowe oraz okresowa wymiana zużywających się szybciej nasad ze względu na ich lokalizację na zewnątrz budynku (na kominach). Przy uwzględnieniu konieczności wymiany nasad hybrydowych w krótszym okresie niż elementów centrali wentylacyjnej można założyć, że koszt wentylacji z zastosowaniem nawiewników ściennych może okazać się wyższy niż wentylacji mechanicznej nawiewno- wywiewnej zrównoważonej.

Optymalnym pod względem kosztów i funkcjonalności jest zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno- wywiewnej zrównoważonej gdzie możliwe jest pełne wyregulowanie strumieni powietrza zarówno usuwanego z pomieszczeń brudnych jak również pełne wyregulowanie normowych strumieni powietrza nawiewanego do pokoi.

W budynku powodów należy zwiększyć izolacyjność akustyczną przegród zewnętrznych poprzez wymianę istniejących okien na okna o podwyższonym współczynniku izolacyjności akustycznej.

Ze względu na to, że obliczona izolacyjność akustyczna okien zewnętrznych gwarantowana jest jedynie pod warunkiem pozostawienia tych okien w pozycji zamkniętej zmienione zostaną warunki wentylacji grawitacyjnej istniejącej obecnie w budynku i należy wprowadzić zmiany w istniejącym systemie aby dostosować budynek do wymogów wynikających z warunków technicznych jak i obowiązujących polskich norm.

Zastosowanie nawiewników okiennych jest nieuzasadnione gdyż nawiewnik okienny obniża izolacyjność okna nawet o 9 dB co powodowałoby konieczność zastosowania dużo droższych okien a w przypadku okien o obliczeniowych wskaźnikach (...) powyżej 40 dB nie byłoby możliwe dobranie okna o parametrach zbliżonych lub przekraczających izolacyjność murowanych ścian.

Zastosowanie nawiewników ściennych (podawane przez stronę pozwaną nawiewniki firmy (...) typu (...) o współczynniku izolacyjności 52 (-1,-4) dB lub FlopSystem (...) o współczynniku izolacyjności 56 (-1,-6) dB) wiąże się z wykonaniem wspomagania całego systemu szczegółowo opisanego w poprzednich punktach.

Na podstawie przeliczeń akustycznych wynika, że w budynku powodów po ewentualnym zastosowaniu wentylacji z nawiewnikami ściennymi należy zabudować okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej w stosunku do okien przy rozwiązaniu z wentylacją mechaniczną.

Koszt wykonania wentylacji z zastosowaniem nawiewników ściennych jest nieznacznie niższy przy nawiewnikach (...)(jeżeli zostaną potwierdzone jego parametry odpowiednimi dokumentami) od kosztów wykonania wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej zrównoważonej jednak nie uwzględnia on kosztów długookresowych. Poza tym system z nawiewnikami ściennymi ma kilka wad, których nie posiada wentylacja mechaniczna. Podstawowymi czynnikami przemawiającymi na korzyść wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej zrównoważonej są:

• niższe lub porównywalne koszty wykonania systemu (po przeliczeniu akustycznym przegród zewnętrznych z nawiewnikami oraz uwzględnieniu dłuższego okresu użytkowania),

• niższe koszty eksploatacji i utrzymania ze względu na częściowy odzysk ciepła z usuwanego na zewnątrz powietrza,

• znacznie lepsza możliwość regulacji przepływów powietrza,

• dłuższy okres eksploatacji systemu - wszystkie elementy zlokalizowane są wewnątrz budynku (nasady hybrydowe zabudowywane są na wierzchu kominów narażone na czynniki atmosferyczne).

Dla budynków narażonych na zwiększony hałas zewnętrzny, w których zastosowane są okna o podwyższonej izolacyjności akustycznej (okna zamknięte) optymalnym rozwiązaniem jest zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej zrównoważonej, która zapewni normowe wymiany powietrza w budynku. Zaproponowany system wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej zrównoważonej nie stanowi podwyższenia standardu budynku a jedynie pozwoli spełnić wytyczne rozporządzenia - warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wraz z powiązanymi Polskimi Normami oraz zapisów uchwały wprowadzającej (...) dla lotniska Ł.. Ewentualny brak lub niesprawnie działająca wentylacja - wymiana powietrza w budynku sprawia, że obiekt ten zgodnie z przepisami prawa budowlanego nie nadaje się do użytkowania.

Tym samym koszty związane z wymianą stolarki okiennej oraz z wykonaniem wentylacji z nawiewnikami, w tym roboty przygotowawcze i wykończeniowe (wentylacja z nawiewnikami ściennymi FlopSystem) wyniosą 41.063,12 zł brutto.

Pismem z dnia 28 lutego 2014 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty tytułem odszkodowania w związku z utratą wartości ich nieruchomości w P. przy ul. (...) oraz odszkodowania odpowiadającego nakładom koniecznym do zapewniania odpowiedniego klimatu akustycznego - kwoty po 80.000 zł na rzecz każdego wzywającego w terminie do dnia 10 marca 2014 r. od otrzymania pisma.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy wskazał, że w ramach wywiedzionego powództwa powodowie W. Z. i J. Z. zgłosili dwa żądania - odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości oraz odszkodowania związanego z koniecznością poniesienia nakładów akustycznych w budynku mieszkalnym powodów położonym na tej nieruchomości.

W rozpoznawanej sprawie zakończono postępowanie w zakresie pierwszego z powyższych żądań poprzez wydanie w niniejszej sprawie przez Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. wyroku częściowego z dnia 7 czerwca 2017 r., w sprawie o sygn. akt IX GC 2429/14, który uprawomocnił się w dniu 28 marca 2018 r., na skutek wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu, sygn. akt X Ga 961/17.

W tym stanie rzeczy wobec zakończenia postępowania dowodowego w zakresie drugiego z żądań powodów, zaistniały podstawy do wydania wyroku, w którym rozstrzygnięte zostało żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów W. Z. i J. Z. kwoty 41.063,12 zł tytułem nakładów na rewitalizację akustyczną nieruchomości powodów.

Sąd Okręgowy wskazał, że legitymacja czynna powodów W. Z. i J. Z. w niniejszym procesie nie budziła wątpliwości, zaś legitymacja bierna pozwanego wynikała z przepisu art. 136 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Bezspornym było, że w dniu 30 stycznia 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr(...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska P. - Ł. w P.. Obszar ograniczonego użytkowania podzielony został na dwie strefy - wewnętrzną i zewnętrzną, w zależności od odległości od lotniska P. - Ł. i poziomu natężenia hałasu w danej strefie, a nieruchomość objęta postępowaniem, została zakwalifikowane do strefy wewnętrznej.

Dalej Sąd Okręgowy zauważył, że zgodnie z przepisem art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska z roszczeniem odszkodowawczym „można wystąpić” w okresie dwóch lat od wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Cytowany przepis ustawy wprowadził termin zawity, niebędący terminem przedawnienia, którego upływ ma ten skutek, że roszczenie to wygasa (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2008 r., II CSK 216/2008).

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, że powodowie zgłosili pozwanemu roszczenie przed upływem terminu zawitego liczonego od daty wejścia w życie tego rozporządzenia.

Oceniając zasadność roszczeń powodów w zakresie nakładów na ich nieruchomości dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego, Sąd Okręgowy stwierdził, że przepis art. 136 ust. 3 Prawa ochrony środowiska wyraźnie stanowi, iż tylko w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2 wskazanej powyżej ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Ugruntowany w orzecznictwie jest pogląd, że odszkodowanie powinno obejmować koszty przystosowania istniejących budynków w taki sposób, aby w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej zapewniony był właściwy klimat akustyczny niezależnie od tego, czy nakłady na rewitalizację akustyczną zostały poniesione w całości, w części, czy też wcale.

Zdaniem Sądu Okręgowego powodowie wykazali wszystkie przesłanki odpowiedzialności pozwanego w oparciu o art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 u.p.o.ś co do żądania z tytułu nakładów.

Bezpośrednim uszczerbkiem powodów związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania są koszty związane z zapewnieniem w ich budynku mieszkalnym właściwego klimatu akustycznego. Na konieczność zapewnienia takich warunków wskazują bowiem wymagania określone w uchwale Sejmiku Województwa (...) nr (...) Zgodnie zaś z dyspozycją art. 136 ust. 3 u.p.o.ś., w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki i to nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Wskazać należy, że szkoda przejawiająca się w konieczności poniesienia nakładów rewitalizacyjnych powstała już w dacie wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012 r. tj. w dniu 28 lutego 2012 r. Ustalając stan techniczny budynków mieszkalnych i wymagań akustycznych jakie te budynki winny spełniać uwzględniono zatem stan przegród budowlanych na dzień wejścia w życie wyżej wymienionej uchwały. W związku z tym należy mieć tu na uwadze, że po wprowadzeniu przedmiotowej uchwały budynek mieszkalny powodów nie spełniał norm dla zamierzonych poziomów hałasu. Budynek ten wymaga zatem - po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł. - dodatkowej modernizacji w zakresie wymiany stolarki okiennej, wykonania instalacji wentylacyjnej i wykonania robót wykończeniowych.

Wprawdzie z opinii łącznej wykonanej przez biegłego sądowego z zakresu akustyki i dziedziny budownictwa oraz szacowania nieruchomości tj. W. P. i Z. B. wynika, że w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla L. P. – Ł. najwłaściwszym rozwiązaniem byłoby poczynienie na nieruchomość powodów nakładów akustycznych w celu dotrzymania norm izolacyjności akustycznej poprzez wymianę okien oraz wykonanie instalacji wentylacyjnej mechanicznej nawiewno-wywiewnej zrównoważonej (której koszt wyniósłby kwotę 45.005,82 zł), jednakże mając na względzie, że powodowie domagali się uwzględnienia kosztorysu biegłych sądowych w wersji III, tj. wentylacji z nawiewnikami F., a wentylacja ta jest tańsza od proponowanej przez biegłych wentylacji mechanicznej, to należało zgodnie z żądaniem powodów przyjąć do obliczeń koszt wentylacji z nawiewnikami F. (której koszt wynosi 41.063,12 zł).

Sąd Okręgowy wskazał, że na podstawie przeprowadzonych wyliczeń, biegły sądowy Z. B. stwierdził, że koszt nakładów jakie powodowie W. Z. i J. Z. powinni ponieść, w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dla nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...) wynosi - 41.063,12 zł i taka też kwota podlegała zasądzeniu tytułem nakładów na rewitalizację akustyczną budynków powodów.

Zdaniem Sądu Okręgowego ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty dochodzonej pozwem winny zostać zasądzone najwcześniej od doręczenia pozwanemu opinii biegłych, a konkretnie po 7-iu dniach od doręczenia pozwanemu odpisów opinii z uwzględnieniem także daty doręczenia pozwanemu odpisu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa. Stąd też należne za opóźnienie odsetki:

• od kwoty 1.000,00 zł zostały zasądzone od dnia 24 lipca 2019 r. do dnia zapłaty,

• od kwoty 40.063,12 zł zostały zasądzone od dnia 10 października 2019 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie (co do odsetek za okres wcześniejszy) powództwo oddalono jako bezzasadne.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 108 k.p.c., pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył pozwany, w części, tj. w pkt I i III, wnosząc o:

1. zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości, jak również zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów procesu w I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

2. zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

3. ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I Instancji oraz pozostawienie Sądowi I Instancji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Przechodząc do merytorycznej oceny zarzutów apelacji zmierzających do podważenia roszczenia powodów co do zasady, wskazać należy, że nie zasługują one na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny podziela zarówno ustalenia faktyczne, jak i wywody prawne Sądu I instancji dotyczące istoty sprawy i przyjmuje je za własne, uznając zarzuty apelacji za bezzasadne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut związany z naruszeniem art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska nie zasługuje na uwzględnienie.

Oceniając zasadność roszczenia przewidzianego w art. 129 ust. 1 i 2 u.p.o.ś. Sąd jest obowiązany poddać całościowej analizie rozmiar ingerencji lotniska w prawo własności sąsiednich nieruchomości. Ingerencja ta wyraża się w ograniczeniu korzystania z nieruchomości w sposób niezakłócony, wolny od immisji. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych stanowiskiem, ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości uzasadniającym w myśl art. 129 ust 2 p.o.ś., wypłatę odszkodowania za poniesioną szkodę jest już samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2020r. I CSK 568/18).

Według art. 129 ust 2 u.p.o.ś. właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę (w tym zmniejszenie wartości nieruchomości oraz konieczność poniesienia nakładów m.in. w celu wypełnienia wymagań akustycznych, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie) „w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości”, przy czym ograniczeniem tym jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania.

Twierdzenia o braku ponadnormatywnej immisji hałasu są sprzeczne z samą istotą wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Przepisy ustawy – Prawo ochrony środowiska przewidują wprost, że właściciel nieruchomości położonej na terenie takiego obszaru może żądać odszkodowania w razie określenia na nim wymagań technicznych dotyczących budynków, co przesądza o tym, że powodowie mieli prawo dochodzić swoich roszczeń na podstawie samej okoliczności ustanowienia (...) uchwałą Sejmiku. Jest przy tym oczywiste, że działalność lotniska Ł. generowała hałas również przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, niemniej, dopiero wdrożenie właściwych przepisów ustawy – Prawo ochrony środowiska dało możliwość dochodzenia związanych z tym roszczeń odszkodowawczych w oderwaniu od faktycznego poziomu immisji.

Należy też uwzględnić treść przepisu art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, zgodnie z którym przedmiotowe roszczenie odszkodowawcze należy zgłosić w terminie zawitym dwóch lat od wejścia w życie przepisów wprowadzających (...). Takie uregulowanie zawiera w sobie założenie, że w tym stosunkowo krótkim terminie szkoda zostanie wyrównana. Gdyby nie ponadnormatywny hałas, któremu powodowie w związku z wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania nie mogą przeciwdziałać, budynki zapewniałyby należytą, zgodną z normami ochronę akustyczną. Obecnie natomiast, dochowanie tych standardów wymaga poczynienia nakładów. Nie budzi więc wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że wydatki konieczne dla dostosowania budynków do obowiązujących norm, pozostają w związku przyczynowym z wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania.

Błędnie pozwany zarzucał, że żądanie odszkodowania jest możliwe dopiero po poniesieniu przez poszkodowanego kosztów na rewitalizację akustyczną.

Zarzut ten jest bezzasadny, bowiem w świetle przepisów art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. roszczenie z tytułu nakładów na zapewnienie nieruchomości odpowiedniego komfortu akustycznego nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia tych kosztów. Zagadnienie to było już przedmiotem analizy i oceny dokonanej przez Sąd Najwyższy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 listopada 2012 r., sygn. akt. II CSK 254/12).

Już sama wykładnia językowa art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. uprawnia do wniosku, że właściciel może domagać się odszkodowania, nawet gdy jeszcze nie poniósł wydatków związanych z rewitalizacją. Ustawodawca w powołanym przepisie wskazał bowiem, że szkodą są „także” koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych, a zatem szkoda istnieje również wówczas, gdy koszty jeszcze nie zostały poniesione, ale zostały określone wymagania techniczne budynków. Wykładnia funkcjonalna przepisów art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. potwierdza wyniki wykładni językowej. Obszar ograniczonego użytkowania został wprowadzony w związku z działalnością pozwanego i na skutek tej działalności. Umożliwia on działalność pozwanego, chociaż nie ma technicznych możliwości, aby ta działalność była prowadzona z zachowaniem standardów jakości środowiska. Właściciel czy użytkownik wieczysty nieruchomości, chcąc sobie zapewnić odpowiedni komfort akustyczny, musi zatem we własnym zakresie dostosować nieruchomość do odpowiednich standardów technicznych. W związku z tym uszczerbek majątkowy powstaje w chwili wejścia w życie aktu prawa miejscowego – w niniejszej sprawie uchwały Sejmiku – określającego wymagania techniczne dla budynków. Pozwany od tej chwili zobowiązany jest pokryć koszty rewitalizacji tak, aby właściciel nieruchomości mógł dochować tych wymagań, zgodnie z uchwałą Sejmiku. Po stronie właściciela nieruchomości powstają pasywa. Paragraf 9 uchwały Sejmiku mówi o wprowadzeniu wymagań technicznych, dotyczących budynków, natomiast w uzasadnieniu uchwały o obowiązku – w strefie wewnętrznej – zapewnienia właściwego klimatu akustycznego.

Nie można również zgodzić się z pozwanym, że przepisy art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. określają różne postacie tej samej szkody. Przepisy art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. wyraźnie rozróżniają dwa rodzaje szkód, z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości (art. 129 ust. 2) i z tytułu kosztów poniesionych w celu wypełnienia wymagań technicznych dotyczących budynków (art. 136 ust. 3). Szkoda wymieniona w art. 136 ust. 3 występuje tylko w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków. Przesłanki wystąpienia szkody są zatem inne, a ustawodawca dał właścicielowi nieruchomości możliwość dochodzenia obu odszkodowań, na podstawie art. 129 ust. 2 i art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. Nie są to zatem szkody konkurencyjne, a istniejące obok siebie.

Wywodzący się z nieprawidłowego przyjęcia istnienia tylko jednej szkody zarzut pozwanego, że szkoda z tytułu spadku wartości nieruchomości pochłania, przynajmniej częściowo, szkodę z tytułu konieczności rewitalizacji akustycznej, również okazał się nieuzasadniony. Tak zwane przez pozwanego „zjawisko rekurencji” mogłoby mieć miejsce jedynie wówczas, gdyby właściciel nieruchomości poniósł już niezbędne wydatki na doprowadzenie budynku do podwyższonego standardu ochrony akustycznej, zwiększając w ten sposób jego wartość, a następnie nieruchomość o podwyższonej w taki sposób wartości zostałaby poddana ocenie z punktu widzenia szkody, polegającej na obniżeniu tej wartości w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. W rozpoznawanej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca, co oznacza, że obie badane szkody nie są ze sobą związane zjawiskiem rzekomej "rekurencji" (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 21 sierpnia 2013 r., sygn. akt II CSK 578/12).

Ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym dla określenia wysokości odszkodowania za konieczność poniesienia nakładów na rewitalizację akustyczną Sąd Okręgowy trafnie oparł na opiniach biegłych sądowych: akustyka oraz z dziedziny budownictwa i szacowania nieruchomości, tj. W. P. i Z. B.. Co prawda z opinii łącznej wykonanej przez biegłego sądowego z zakresu akustyki i dziedziny budownictwa oraz szacowania nieruchomości wynikało, że w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla L. P. – Ł. najwłaściwszym rozwiązaniem byłoby poczynienie na nieruchomość powodów nakładów akustycznych w celu dotrzymania norm izolacyjności akustycznej poprzez wymianę okien oraz wykonanie instalacji wentylacyjnej mechanicznej nawiewno-wywiewnej zrównoważonej (której koszt wyniósłby kwotę 45.005,82 zł), jednakże mając na względzie, że powodowie domagali się uwzględnienia kosztorysu biegłych sądowych w wersji z wentylacją z nawiewnikami F., to należało zgodnie z żądaniem powodów przyjąć do obliczeń koszt wentylacji z nawiewnikami F., który wynosi 41.063,12 zł. W konsekwencji koszt nakładów jakie powodowie powinni ponieść, w celu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dla przedmiotowej nieruchomości wynosi 41.063,12 zł i taka też kwota trafnie została zasądzona na ich rzecz przez Sąd Okręgowy.

Co do kolejnego zarzutu, a mianowicie naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c. i błędnej daty zasądzenia ustawowych odsetek, to jest on również chybiony.

Sąd Okręgowy trafnie wskazał, że podstawą zasądzenia odsetek jest art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 455 k.c., zaś roszczenie powodów stało się wymagalne, po upływie stosownego terminu na zapoznanie się z opinią biegłych sądowych Z. B. i W. P.. Za datę początkową ustawowych odsetek Sąd Okręgowy trafnie ustalił zatem dzień następny po 7 dniu od dnia doręczenia opinii, tj. 24 lipca 2019r. Dopiero wówczas pozwany mógł ocenić zasadność żądania powodów tak co do zasady, jak i wysokości. Miarodajnymi danymi pozwalającymi obiektywnie ustalić wysokość kosztów rewitalizacji akustycznej były dopiero wyliczenia zawarte w opinii biegłych. W związku z tym dopiero po doręczeniu opinii biegłych, pozwany miał możliwość zapoznania się z obiektywnymi wyliczeniami obrazującymi wysokość nakładów oraz wysokość szkody z tego tytułu i powinien podjąć działania w celu zapłaty należnego powodom odszkodowania. Przy czym – mając na uwadze, że w toku postępowania powodowie rozszerzyli powództwo – Sąd Okręgowy trafnie ustalił, że należy przyjąć, że pismo z dnia 20 sierpnia 2019 r. rozszerzające powództwo zostało doręczone pozwanemu najpóźniej w dniu 9 października 2019 r., a zatem od kwoty 40.063,12 zł zasądzono odsetki od dnia następnego, tj. od dnia 10 października 2019r. - do dnia zapłaty.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny uznał zarzuty pozwanego za bezzasadne.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego orzekając o tym na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) zasądzając od pozwanego na rzecz powodów kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Jacek Nowicki

(...)

S.. sąd. E. F.