Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Forycka

po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2023 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. B.

przeciwko W. (...) z siedziba w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 29 lipca 2021 r , sygn. akt XII C 1126/15

oddala apelację;

zasądza od powódki na rzecz pozwanego 2.700zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

I A Ca 875/21

UZASADNIENIE

Powódka, D. B. z domu P. wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz:

- odszkodowania w kwocie 57.692,36 zł z odsetkami ustawowymi od 21.05. 2015 r.

wskazując jako składniki odszkodowania:

- 7000 zł stanowiące cenę używanego samochodu (...),

- 33.100 zł jako równowartość kosztów opieki osób trzecich w wymiarze po 6 godzin dziennie przez 6 miesięcy po wypadku /180 dni x 6 godzin x 14,50 zł/, oraz po 3 godziny dziennie w okresie od 1.11.2013 r. do 13 maja 2015 r. /553 dni x 3 godziny x 14,50 zł, oraz 630 godzin x 11,11 zł/- /k.23- 24- wyliczenie kosztów/,

- 4010 zł za koszty przejazdów na trasach między S. i P., oraz P. i P. w okresie od 14.05.2013 r. do 13.05.2015 r. ,

- 13.582,36 zł jako łącznych kosztów leczenia, leków i rehabilitacji,

- renty z tytułu utraty zdolności do pracy i możliwości zarobkowych, oraz zmniejszenia widoków na przyszłość w kwocie 3942,78 zł miesięcznie,

- renty na zwiększone potrzeby w kwocie 6771 zł miesięcznie obejmującej:

a/ koszty koniecznej opieki innych osób w okresie 30 dni w wymiarze 3 godziny dziennie po 11,11 zł za godzinę – łącznie 999,90 zł,

b/ koszty lekarstw, środków higienicznych i medycznych, a konkretnie leków przeciwbólowych, uspokajających i nasennych, a także witamin i maści leczniczych w kwocie po 150 zł miesięcznie ,

c/ koszty środków medycznych i sprzętu medycznego, a konkretnie ortez na stopę i kolano, oraz gorsetu na kręgosłup w wysokości 980 zł rocznie i 84 zł miesięcznie ,

d/ koszty dojazdu na wizyty lekarskie, rehabilitację i uczelnię wykonywanych zakupionym w tym celu samochodem w kwocie po 1201 zł miesięcznie,

e/ koszty rehabilitacji w wysokości 2686 zł miesięcznie ,

- 6576 zł tytułem zwrotu kosztów badań lekarskich i rehabilitacji po wypadku ,

Następnie rozszerzyła roszczenia o tę rentę domagając się jej zasądzenia w miesięcznych kwotach:

- za 2015 r. po 3942,78 zł

- za 2016 r. po 3711,14 zł

- za 2017 r. po 3937,81 zł

- za 2018 r. po 4201,16 zł

- za 2019 r. po 4499,63 zł i uzasadniając modyfikację roszczeń wzrostem średniego wynagrodzenia w gospodarce i wzrostem kosztów usług opiekuńczych .

- ustalenia odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku, które mogą ujawnić się w przyszłości ;

Domagała się zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych- 4- krotnej stawki .

Pozwany, W. (...) z siedzibą w W.-, konsekwentnie wnosił o oddalenie powództw w zakresie pierwotnym i rozszerzonym, oraz o zasądzenie od powódki kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy:

-. tytułem odszkodowania zasądził od pozwanego na rzecz pozwanej kwotę 2316 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty, a pozostałej części oddalił powództwo

- tytułem renty skapitalizowanej za okres od lipca 2019 r. do lipca 2021 r. włącznie zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 28.853 zł 00 z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 lipca 2021 r. do dnia zapłaty, a począwszy od sierpnia 2021 r. zasądza od pozwanego na rzecz powódki rentę w kwocie 1151 zł /jeden tysiąc sto pięćdziesiąt jeden złotych/ płatną do dnia 10- go każdego miesiąca, z góry z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności każdej kwoty i oddalił powództwo o rentę w pozostałej części.; oddalił powództwo o ustalenie.

Obciążył pozwanego uiszczonymi już przez niego kosztami sądowymi w kwocie 936,87 zł, powódkę obciążył kosztami sądowymi w takim zakresie w jakim dotąd je poniosła, pozostałymi kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa, a od powódki na rzecz pozwanego zasądził kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka w kwietniu 2013 r., przed wypadkiem, który miał miejsce 28 kwietnia 2013 r., była uczennicą Technikum Informatycznego w P., w klasie maturalnej i planowała podjąć studia na którejś z wyższych uczelni wojskowych.

Uprawiała grę w siatkówkę i prowadziła czynny tryb życia.

Na 2 tygodnie przed wypadkiem zamieszkała ze świadkiem A. B. w domu jego rodziców, a po wypadku przebywała u swej matki A. P. w przerwach między pobytem w szpitalu w S. i pobytami rehabilitacyjnymi w B., K. i C..

Na przełomie 2014 r i 2015r. zamieszkała w P. ze świadkiem A. B., który studiował na (...) Po zdaniu matury we wrześniu 2014 r. /k.109- kserokopia świadectwa maturalnego/ powódka podjęła od

1 października 2014 r. studia na (...) w P. na kierunku (...)/k.110- kserokopia zaświadczenia/, ale je przerwała i po zakończeniu studiów przez A. B. oboje przenieśli się do P. w czerwcu 2016 r.

Powódka podjęła studia na (...)na Wydziale (...) w filii w P. i ukończyła je w czerwcu 2019 r. uzyskując tytuł (...) /k.43 akt I C. Sądu Rejonowego w (...) zeznania świadka A. (...)-P., k.46 tychże akt- zeznania świadka A. B., k.378- zeznania informacyjne powódki/.

Dnia 18 czerwca 2013 r. (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w P. orzekł, że powódka jest niepełnosprawna w znacznym stopniu, jest niezdolna do zatrudnienia i wymaga opieki, lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji /k.121- kserokopia orzeczenia/.

Orzeczenie to ponowiono 1 września 2018 r. /k.543- kserokopia orzeczenia/.

Bezsporne jest, że sprawca wypadku E. H. był ubezpieczony u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej.

Na skutek wypadku powódka, podróżująca na przednim siedzeniu samochodu, bez zapiętych pasów bezpieczeństwa, doznała urazu czaszkowo- mózgowego z wielomiejscowymi złamaniami w obrębie twarzo- i mózgoczaszki z niewielkim krwawieniem podpajęczynówkowym, urazu klatki piersiowej pod postacią rozsianych ognisk stłuczenia i niewielkiej odmy opłucnowej w szczycie prawego płuca, złamania kości krzyżowej z ogniskiem krwawienia w przestrzeni pozaotrzewnowej.

Po złamaniu kręgu L3 wystąpił u powódki niedowład nóg. Wprawdzie podczas operacji wszczepiona została proteza trzonu kręgu L3, jednak utrudnienia w poruszaniu nogami częściowo się utrzymały, a także wystąpiły przejściowe zaburzenia zwieraczy pęcherza moczowego.

Trwały uszczerbek na zdrowiu powódki wyniósł ostatecznie 95% /k. 634 i 635- opinia główna Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej AM w P. z dnia 28 maja 2018 r./ i jest to stan, który nie ulegnie pozytywnej zmianie w przyszłości /k.711- opinia uzupełniająca Ki (...) w P. z 6 marca 2019 r./.

Fakt, że powódka nie była opięta pasami bezpieczeństwa i wypadła z kabiny pojazdu przez szybę nie zwiększył zakresu uszczerbku na jej zdrowiu, bowiem przy prędkości kolizyjnej około 119 km/h i czołowym zderzeniu pojazdu z drzewem u powódki wystąpiłyby cięższe uszkodzenia ciała i licznych narządów wewnętrznych spowodowane działaniem pasa niż obrażenia, które rzeczywiście nastąpiły /k.786- opinia biegłego C. Ż. z 21 września 2020 r./

Na podstawie ugody pozasądowej zawartej między stronami 28 kwietnia 2014 r. pozwany wypłacił powódce 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a powódka zrzekła się tego roszczenia w pozostałym zakresie.

Ponadto dnia 2 lipca 2013 r. pozwany przyznał i wypłacił powódce, przed wniesieniem pozwu w niniejszej sprawie, tytułem zwrotu kosztów leczenia, dojazdów i rehabilitacji kwoty: 1.013,17 zł /k.280- decyzja likwidacyjna z 2.07.2013r./, 1680 zł dnia 11.07. 2013 r., 2498,64 zł dnia 3.09.2013 r., 10.000 zł 19.02.2014 r., 36.319,82 zł dnia 26.03.2014 r. i 1808,71 zł dnia 1.07.2014 r. /k.286- dokumentacja likwidacji szkody, k.281-285- decyzje o kolejnych wypłatach/.

Dnia 14 grudnia 2015 r. /po wniesieniu pozwu/ powódce, na pokrycie kosztów leczenia pozwany wypłacił dodatkowo 6801,15 zł /k.287/.

Z treści operatów likwidacyjnych /k.288 i 287/ wynika, że pozwany w zasadzie uznał faktury złożone przez powódkę dotyczące kosztów leczenia, rehabilitacji, przejazdów do placówek leczniczych z wyjątkiem dojazdów do- i ze S., rachunków za zakup stroju kąpielowego i ubrań /k.228/, a także kosztów zakupu wkładki do butów o dużych rozmiarach /k.287/.

Były to oceny słuszne i usprawiedliwione okolicznościami, a w szczególności miejscami zamieszkania powódki w P. i w P. jak opisano powyżej - dużych ośrodkach miejskich z licznymi placówkami medycznymi.

Sumarycznie powódce zostało wypłacone odszkodowanie w kwocie 60.121,49 zł.

Począwszy od grudnia 2015 r. powódce wypłacana jest przez pozwanego renta w kwocie 1544 zł miesięcznie na zwiększone potrzeby związane z utrzymaniem i leczeniem /k.287/. Było to zgodne z wnioskiem powódki /k.291/ z czego wynika, że w ramach tego świadczenia rentowego finansowane były i są przez powódkę zarówno koszty opieki jak, leczenia w placówkach prywatnych, koszty rehabilitacji, dojazdów do placówek medycznych i rehabilitacyjnych i inne niezbędne wydatki z tym związane.

W okresie od 28 kwietnia 2013 r. /data wypadku/ do 30 listopada 2014 r. /ostatni dzień przed przyznaniem renty na zwiększone potrzeby w kwocie 1544 zł miesięcznie/ pozwany wypłacił powódce, tytułem zwrotu kosztów opieki:

- 1680 zł dnia 19.02.2014 r. /k.281/,

- 3600 zł dnia 26 marca 2014 r. /k.284/, czyli łącznie 5280 zł.

Bezsporne jest, że powódką, w okresie gdy nie przebywała w tym okresie w placówkach leczniczych, lub rehabilitacyjnych, opiekowała się matka powódki wspólnie z nią w tym czasie mieszkająca i, dorywczo, jej konkubin A. B..

Brak jest podstaw, aby koszty opieki osób współzamieszkałych z poszkodowaną kalkulować na takim poziomie jak koszty usług opiekunów najemnych, lub pracujących w miejskich ośrodkach pomocy społecznej, którzy muszą dojechać, do podopiecznego ponosząc koszty tych dojazdów, sporządzić posiłki specjalnie dla niego, a nie w ramach wspólnych posiłków, a także zapłacić podatek i inne daniny publiczne od swojego wynagrodzenia.

Powódka przebywała po wypadku , czyli po 28 kwietnia 2013 r. najpierw w Szpitalu w S., następnie w Szpitalu w S. do 14 maja 2013 r. /k.122- 128/.

Od 21 maja 2013 r., czyli po 5 dniach została przyjęta do Centrum (...) w B. gdzie przebywała do 10 września 2013 r.

Następnie, po 22 dniach, od 3 października 2013 r. do 16 października 2013 r. przebywała w Ośrodku (...) w Z., a po 3 dniach w czasie od 20 października 2013 r. do 14 grudnia 2013 r. była rehabilitowana w P. (...)w K..

Po kolejnych 60 dniach powódka od 13 lutego 2014 r. do 22 lutego 2014 r. powódka przebywała w C. w Szpitalu (...).

Dnia 21 maja 2014 r., czyli po 96 dniach złożyła pozew w sprawie niniejszej domagając się zwrotu kosztów opieki domowej świadczonej przez inne osoby i nie dołączyła, żadnej faktury, ani zaświadczenia z których by wynikało , że opiekę świadczyły, odpłatnie, osoby spoza grona rodzinnego, lub pracownicy MOPS.

(...) całodobowej powódka wymagała do końca pobytu w Szpitalu w B., czyli do 10 września 2013 r. włącznie.

Do tego czasu przebywała w domu przez 5 dni, czyli przez 120 godzin.

W pozostałym czasie powódka miała zapewnioną opiekę i pomoc w niezbędnym zakresie w placówkach medycznych w których przebywała.

Po powrocie ze Szpitala w B. powódka wymagała opieki w wymiarze około 4 godzin na dobę do końca 2014 r. , a następnie po 5- 10 godzin na tydzień /k.636 i k.712- opinia główna i uzupełniająca (...) w P..

W okresie od 11 września 2013 r. do 20 maja 2014 r. /dzień poprzedzający złożenie pozwu i określenie roszczeń odszkodowawczych w tym zakresie, następnie podtrzymanych, czas niezbędnej opieki nad powódką wyniósł 181 dni /22+3+60+96/, czyli 724 godziny licząc po 4 godziny dziennie /181x4/.

Łącznie było to 844 godziny /120+ 724/.

W pozwie powódka oszacowała koszty pomocy na 14,50 zł za godzinę w okresie przed odzyskaniem częściowej sprawności, a 11,11 zł za godzinę po częściowym usprawnieniu na podstawie cennika usług (...) w P. /k.41- 42/.

Z przyczyn wyżej wskazanych /wspólne zamieszkanie opiekunów, brak dojazdów, brak opodatkowania wynagrodzenia/ Sąd przyjął stawkę w średniej wysokości 9 zł za godzinę wobec czego należną powódce kwotę odszkodowania z tego tytułu ustalił w wysokości 7596 zł, a po odjęciu świadczenia już przez pozwanego wypłaconego wynoszącego łącznie 5280 zł do dopłacenia pozostała kwota 2316 zł (...)-5280/.

Powódka nie udowodniła, a nawet nie uprawdopodobniła w znacznym stopniu, że

wydatki sygnalizowane w pozwie jako czasowe, lub wchodzące w skład zwiększonej renty na zaspokojenie dodatkowych potrzeb nie zostały zrekompensowane przez pozwanego, a obowiązek udowodnienia takich okoliczności spoczywał na powódce zgodnie z art. 6 k.c.

Jako element odszkodowania powódka wskazała koszt zakupu samochodu za 7000 zł /k.46- faktura z 25.06.2014 r. dotycząca zakupu w komisie za 7000 zł R. (...), k.43- 45- kserokopia dowodu rejestracyjnego- brak umowy/. Powódka nie wykazała, że samochód ten wyposażony był w automatyczną skrzynię biegów niezbędną przy korzystaniu przez niepełnosprawną powódkę z tego pojazdu.

Samochód z takim wyposażeniem dodatkowym byłby powódce przydatny, ale nie jest niezbędny /k.771- opinia uzupełniająca (...) w P./.

W oświadczeniu o sytuacji rodzinnej, majątku i dochodach z 16.12.2014 r. /k.34/ dołączonego do pozwu i doręczonego pozwanemu powódka podała , że jest właścicielką S. A. za 16.000 zł.

Pozwany mógł mieć uzasadnione przekonanie, że R. (...) jest faktycznie wykorzystywany przez A. B. na rzecz którego nie miał i nie ma zobowiązań odszkodowawczych.

Związek przyczynowy zakupu tego samochodu z dodatkowymi potrzebami powódki będącymi skutkiem wypadku nie został więc nawet uprawdopodobniony.

Zwiększone wydatki powódki na leczenie, rehabilitację, sprzęt, leki i dojazdy sprzed grudnia 2014 r., czyli sprzed przyznania renty w kwocie 1544 zł pozwany w pełni zrekompensował powódce wypłacając kolejne w/w cząstkowe kwoty.

Z biegiem czasu potrzeby te zmniejszały się do kwot około 50 zł miesięcznie na leki przeciwbólowe, 250 zł miesięcznie na sprzęt rehabilitacyjny, karnet na pływalnię, karnet na siłownię. Pozostałe niezbędne koszty, w tym koszty turnusów rehabilitacyjnych były i są finansowane przez NFZ /k.711—713- opinia j.w./.

Jeśli chodzi o utracone korzyści w postaci wynagrodzeń, to oczywiste jest, że powódka jako uczennica, a następnie studentka nie byłaby w stanie uzyskiwać dochodów wskazanych jako utracone.

Dorywcze sesje zdjęciowe, czy dorywcza praca w charakterze tzw. hostessy w okresie nauki w technikum nie były zatrudnieniem stałym, lub powtarzającym się, a wysokości ewentualnych dochodów za te dorywcze aktywności powódka nawet nie uprawdopodobniła.

Faktem powszechnie znanym jest praca, lub prace zlecone studentów odpowiednio do możliwości czasowych.

Nauka powódki w szkole wojskowej takich możliwości by nie dawała ze względu na ilość zajęć teoretycznych, praktycznych i zwiększających kondycję fizyczną, a także ze względu na fakt, że podjęcie pracy dorywczej, lub stałej bez zgody przełożonego skutkuje relegowaniem ze studiów na uczelni wojskowej.

Z kolei studia na (...) są czasochłonne i wątpliwe jest, aby powódka prowadząca gospodarstwo domowe z A. B. i realizująca program wykładów, ćwiczeń, zajęć praktycznych i egzaminów była w stanie podjąć jakąkolwiek płatną pracę.

Możliwość taka pojawiłaby się po skończeniu studiów w czerwcu 2019 r.

Wprawdzie był to już okres ograniczania zatrudnienia przez firmy ze względu na stan epidemii, ale powódka, teoretycznie, mogłaby wcześniej załatwić sobie pracę zgodną ze zdobytym zawodem, i wykonywać ją zdalnie, lub częściowo zdalnie.

Osiągane przez nią, jako osoby rozpoczynającej karierę zawodową i nie mającą doświadczenia praktycznego, zarobki, w ocenie Sądu, nie byłyby wyższe niż 2000- 2300 zł miesięcznie netto. Okoliczności te znane są Sądowi z licznych, rozpoznawanych w sprawach rozwodowych, roszczeń o alimenty i zaświadczeń o zarobkach składanych przez strony.

Roszczenie powódki o rentę rozpoznawane jest indywidualnie, a obwieszczenia Prezesa GUS dotyczące przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto w poszczególnych województwach, w tym w województwie (...) /k.827-837/ nie mogły stanowić podstawy orzekania, bowiem dotyczą pracowników i umysłowych i fizycznych, pracowników wyspecjalizowanych i wykonujących proste prace, oraz pracowników o różnym stopniu doświadczenia zawodowego.

Dla ilustracji wysoce ogólnego typu takich informacji można wskazać, że jeśli jeden pracownik zarabia 2600 zł brutto, a drugi 6400 zł brutto, to średnio każdy z nich zarabia 4500 zł brutto /9000:2/, co przecież nie odpowiada wysokości rzeczywistym zarobków brutto każdego z tych pracowników.

Tak więc od lipca 2019 r. powódka mogłaby zarabiać maksymalnie około 2300 zł netto od której to kwoty należało odjąć rentę socjalną w wysokości 935 zł netto otrzymywaną z ZUS /k.775- decyzja (...) - Oddział w P. z 27 marca 2019 r./, oraz zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 215, 84 zł, czyli w zaokrągleniu 216 zł / poprzednio 184,42 zł do końca października 2019 r. włącznie, w zaokrągleniu 184 zł , k.776- decyzja o przyznaniu zasiłków/.

Za okres od lipca 2019 r. do października 2019 r. włącznie powódka utraciła więc uprawdopodobnione dochody netto w kwotach po 1181 zł miesięcznie /2300-935-184/, czyli łącznie 4724 zł /1181x4/.

Za okres od listopada 2019 r. do lipca 2021 r. włącznie powódka utraciła uprawdopodobnione dochody netto w kwotach po 1151 zł miesięcznie /2300-935-216/, czyli łącznie 24.129 zł /1149x21/.

W sumie utracone przez powódkę dochody w okresie utraty rzeczywistych widoków na podjęcie pracy zawodowej i kariery zawodowej, czyli „powodzenia na przyszłość” wyniosły 28.853 zł i stały się wymagalne od dnia wyrokowania, bowiem pozwany miał podstawy do przekonania, że wypłacając rzetelnie rentę w kwocie 1544 zł zaspokaja jej niezbędne potrzeby będące skutkiem wypadku, których zakres stopniowo ulegał pomniejszeniu jak to wskazali biegli w opinii głównej i uzupełniającej. Od sierpnia 2021 r. należne powódce uzupełniające świadczenie rentowe wynosi, według wyżej opisanej analizy i oceny sądu, 1151 zł miesięcznie i taką rentę od pozwanego zasądzono.

Stan faktyczny sąd ustalił na podstawie wyżej opisanych dokumentów, których autentyczności strony nie kwestionowały.

Część dokumentów złożona została w formie kserokopii bez potwierdzenia za zgodność z oryginałem, jednak sąd je uwzględnił zakładając, że odpisy, lub oryginały są stronom znane.

Opinia główna Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej AM w P. z dnia 28 maja 2018 r. /k.622- 637/, a także opinia uzupełniająca z 6 marca 2019 r.

/k.697-713/ w której biegli wyczerpująco odpowiedzieli na pytania stron i obronili opinię główną, jak również opinia biegłego C. Ż. z 21 września 2020 r. /k.780- 786/ były wysoce przydatne dla ustalenia stanu faktycznego.

Pozbawione wewnętrznych sprzeczności, wydane po zbadaniu powódki i zawierające zrównoważoną analizę złożonych do akt sprawy dokumentów związanych z leczeniem i rehabilitacją powódki stanowiły wartościowy i wystarczający materiał dowodowy.

Wnioski o dowody z opinii biegłych innych specjalności były zbędne w tej sytuacji i zostały oddalone /k.771/.

Dowód z dokumentów w aktach (...) Sądu Rejonowego w (...) był dowodem pomocniczym w sytuacji gdy okoliczności wypadku i odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego co do zasady nie były sporne.

Zeznaniom świadków zawnioskowanych przez powódkę: A. P. /k.41- 45 akt (...) Sądu Rejonowego w (...) i A. B. /k.45- 47 tychże akt/ sąd dał wiarę w takim zakresie w jakim nie były sprzeczne ze sobą wzajemnie, ani z pozostałym materiałem dowodowym przyjętym za podstawę ustaleń.

Zeznaniom powódki /k.866-867v i jej zeznaniom informacyjnym /k.377- 380 i k.770v/ dał wiarę w takim zakresie w jakim były zgodne z pozostałym materiałem dowodowym przyjętym za podstawę ustaleń.

Sposób oceny dowodów osobowych wynikał z tego, ze i świadkowie i powódka byli zainteresowani wynikiem sprawy.

Powódka i A. B. zawarli małżeństwo i powódce, jeśli mąż istotnie ją opuścił

/k.866- zeznania powódki nie potwierdzone innymi dowodami/, przysługuje wobec niego roszczenie o zaspokojenie potrzeb rodziny.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Sprawca wypadku ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 436§1 k.c. w związku z art. 444§1i 2 k.c.

Po zmianie przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń tego typu i wprowadzeniu art. 442 ¹ k.c. przez ustawodawcę nie ma podstawy prawnej do ustalania odpowiedzialności na przyszłość za skutki wypadku z zastosowaniem art. 189 k.p.c. zatem powództwo o takie ustalenie zostało oddalone.

Ponieważ wypadek, polegający na zderzeniu pojazdu z drzewem, nastąpił z winy kierowcy ubezpieczonego u pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej pozwany powinien ponieść wszelkie koszty wynikłe z uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia u powódki.

Koszty objęte żądaniem pozwu sąd oszacował, stosując art.322 k.p.c. bowiem ścisłe udowodnienie wysokości żądania nie było możliwe. Sposób oszacowania i część argumentów, dla zwiększenia zwięzłości uzasadnienia, opisano powyżej, przy ustaleniach stanu faktycznego.

Powódka doznała, na skutek wypadku trwałego uszczerbku na zdrowiu na poziomie 95% łącznie.

Efektem wypadku nie jest jednak niepełnosprawność fizyczna całkowicie ograniczająca aktywność życiową w powszechnym rozumieniu tego słowa.

Powódka odczuwała i odczuwa dolegliwości bólowe w zakresie opisanym przez biegłych, niewątpliwie wypadek i jego następstwa były przeżyciem traumatycznym i wypadek spowodował zmianę trybu życia powódki, niezdolność do zatrudnienia i ograniczenia w uprawianiu sportów wysiłkowych wszelkiego rodzaju.

Pytanie, czy powódka może wykonywać pracę umysłową w ograniczonym wymiarze czasu pracy w sytuacji, gdy ma konkretny zawód, zachowała zdobytą wiedzę i swoje zdolności intelektualne pozostaje pytaniem otwartym w obecnej sytuacji na rynku pracy.

Słuszna jest jednak ocena biegłych, że aktywność w życiu codziennym, czynności domowe, oraz odpowiednia do możliwości zdrowotnych aktywność zawodowa /np. korepetycje/ i rodzinna ma również działanie terapeutyczne /k.710/.

Podstawą prawną zasądzenia uzupełniającej kwoty odszkodowania, oraz uzupełniającej renty od pozwanego jako ubezpieczyciela jest art. 822§1, 2 i 4 k.c. w związku z w/w przepisami uzasadniającymi odpowiedzialność ubezpieczonego.

Zgodnie z art. 363 k.c. wysokość odszkodowania określana w pieniądzu powinna być ustalona według cen z daty ustalania odszkodowania, chyba, że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Swoje roszczenia powódka przedstawiła pozwanemu w toku postępowania szkodowego, ale żądania zwrotu kosztów opieki ostatecznie sprecyzowała dopiero w pozwie. Roszczenie to stało się więc wymagalne w dacie doręczenia odpisu pozwu pozwanemu, czyli od 11 grudnia 2015 r. /k.247- zpo pozwu z pouczeniem/.

Wysokość uzupełniającej renty zależna była od oceny sądu dokonanej po zgromadzeniu całości materiału dowodowego.

W tej sytuacji należało zasądzić kwotę wskazaną w punkcie I wyroku z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 grudnia 2015 r. , skapitalizowaną rentę z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wyrokowania, a dalsze świadczenia rentowe z tymi odsetkami od dnia wymagalności każdej z kwot i to na podstawie art. 481§1 i 2 ⁴ k.c.

Opłata od pozwu wynosi 9313 zł, koszty opinii głównej i uzupełniającej Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej wynoszą 5413,57 zł i 1801,65 zł /k.667 i k.714- postanowienia o przyznaniu wynagrodzenia, a koszty opinii biegłego C. Ż. wynoszą 936,87 zł /k.787- postanowienie/.

Łącznie koszty sądowe wynoszą więc, w zaokrągleniu, 17.465 zł. Powódka została zwolniona od kosztów sądowych częściowo, a mianowicie od opłaty od pozwu ponad kwotę 4000 zł /k. 160- postanowienie z dnia 3 czerwca 2015 r./.

Ze względu na aktualne dochody powódki, oraz jej obecną sytuację życiową brak jest podstaw do zmiany tego postanowienia.

Powódka uiściła 4000 zł /k.246/ na poczet opłaty i 3000 zł zaliczki na koszty opinii biegłych /k.597/, łącznie 7000 zł.

Pozwany wpłacił zaliczkę w kwocie 10.000 zł /k.773/.

Powódka przegrała sprawę w przeważającej części, ale ze względu na jej sytuację życiową sąd nie obciążył jej kosztami sądowymi ponad kwoty już zapłacone.

Ponieważ opinia biegłego C. Ż., zlecona na wniosek pozwanego, potwierdziła ocenę zawartą w opinii głównej (...) według której nie zapięcie pasów bezpieczeństwa przez powódkę nie skutkowało zwiększonym uszczerbkiem na zdrowiu słuszne było, żeby pozwany poniósł koszty tej opinii w kwocie 936,87 zł. Niewykorzystana część zaliczki wpłaconej przez pozwanego /k.774- zaliczka C 31/20/, czyli kwota 9063,13 zł zostanie pozwanemu zwrócona po prawomocnym zakończeniu sprawy.

Koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3617 zł /§6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz. U z 2013 r. poz. 490 ze zm./ obejmującego też opłatę skarbową zasądzono od powódki zgodnie ze zdaniem drugim art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka zaskarżając go w części; tj. ponad zasądzoną kwotę 2.316zł, a także w zakresie zasądzonych odsetek ustawowych za okres od 18.05.2014r do 10.12.2015r, w pkt.2 wyroku, w pkt.3 wyroku ponad zasądzoną skapitalizowaną rentę za okres od lipca 2019r do lipca 2021r włącznie w kwocie 28.853zł oraz ponad zasądzoną kwotę 1.151zł renty , w pkt. 4 w zakresie oddalenia powództwa oraz w pkt. 6 w zakresie kosztów procesu.

Apelująca zarzuciła :

- naruszenie przepisów postępowania , tj. art. 233 kpc poprzez dokonanie dowolnej i wybiórczej , a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, naruszenie art. 233 kpc w zw. z art. 327 ¹ par.1 pkt. 1 kpc poprzez wywiedzenie wniosków niezgodnych z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a także brak konsekwencji w formułowaniu uzasadnienia wyroku, naruszenie art. 233 par.1 kpc w zw. z art. 290 kpc poprzez błędną ocenę zebranego materiału dowodowego oraz sprzeczność istotnych ustaleń z zebranym materiałem dowodowym;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 444par.2 kc poprzez zaniżenie szkody powódki wynikające z zaniżenia utraconego dochodu oraz nieuwzględnienie przez sąd stawek godzinowych usług opiekuńczych, względnie minimalnej stawki godzinowej za pracę; naruszenie art. 481 kc w zw. z art. 817 par.1 kc i art.14 ust.1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych poprzez ich błędną wykładnię i niezastosowanie oraz art. 359par.1 i 2 kc w zw. z art. 817 par.1 kc i art.14 ust.1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych poprzez ich błędną wykładnię i niezastosowanie , gdy na pozwanym ciążył obowiązek ustalenia zakresu jego odpowiedzialności i wypłacenia powódce żądanego świadczenia.

Apelująca zarzuciła również naruszenie art. 100kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku :

- w pkt. 1 poprzez zasądzenie kwoty 6.734, 34 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 18.05.2014r do dnia zapłaty;

- w pkt.3 poprzez zasądzenie tytułem skapitalizowanej renty za okres od lipca 2019r do lipca 2021r kwoty 46.652, 82 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od 29.07.2021r do dnia zapłaty, a począwszy od sierpnia 2021r , rentę w kwocie 1.987,90zł;

- w pkt. 6 (błędnie oznaczonym jako 5) poprzez stosunkowe obniżenie kosztów zastępstwa procesowego w stosunku do jakiego sprawa została wygrana przez powódkę.

Ponadto apelująca wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego za II instancję, odstąpienie od obciążenia powódki kosztami procesu na podstawie art. 102kpc i dopuszczenie dowodu z dokumentu w postaci orzeczenia lekarza orzecznika z 10.08.2021r.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd Okręgowy dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny uznaje za własne. Prawidłowe ustalenia faktyczne są konsekwencją dokonania przez Sąd I instancji poprawnej oceny dowodów, bez naruszenia reguły wynikającej z art. 233 § 1 k.p.c. Rozważania Sądu Okręgowego są wszechstronne i należycie osadzone zarówno w materiale dowodowym sprawy, jak i w przepisach prawa. Sąd Apelacyjny je w całości podziela.

Należało zatem odnieść się do zarzutów apelacji, w tym w pierwszej kolejności do zarzutów dotyczących prawidłowości przeprowadzonego przez Sąd I instancji postępowania dowodowego. Tylko bowiem prawidłowo ustalony stan faktyczny, będący wynikiem prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, daje podstawę do kontroli poprawności zastosowania prawa materialnego.

Wskazując na naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. apelująca jedynie częściowo nawiązała do wyników postępowania dowodowego i samej oceny dowodów, według określonych w tym przepisie kryteriów. Zasadniczo podnosiła odmienną niż oczekiwaną przez nią ocenę dowodów przedłożonych w sprawie. W tym stanie rzeczy, podjęta polemika z prawidłowymi ustaleniami Sądu nie mogła odnieść zamierzonego skutku.

W ocenie Sądu Apelacyjnego - wbrew twierdzeniom apelującej - materiał dowodowy zebrany w sprawie nie dał podstaw do poczynienia oczekiwanych ustaleń . Wskazywane w apelacji powódki dowody, które Sąd I instancji pominął bądź zaniżył ich wartość dowodową nie dawały podstaw do dokonania ustaleń innych, niż uczynił to Sąd I instancji.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. jest naruszony, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych, praktycznych związków przyczynowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Zwalczanie ustaleń faktycznych Sądu i związanej z tym oceny materiału dowodowego może następować tylko poprzez argumenty natury jurydycznej, wykazanie jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności lub mocy dowodowej lub niesłusznie im ją przyznając, a takowych apelacja nie zawiera.

Uwzględniając zgromadzony materiał dowodowy omawiany zarzut nie podważa skutecznie ustalonych przez Sąd Okręgowy faktów, w rzeczywistości jest on w stosunku do nich wyłącznie polemiczny, będący wyrazem bardzo subiektywnej oceny toku postępowania przed sądem I instancji.

W istocie apelacja powódki koncentruje się na zwalczaniu ustaleń Sądu I instancji dotyczących możliwości uzyskiwania przez powódkę dochodów. Nie ma podstaw by podważać adekwatność dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń do treści przeprowadzonych dowodów. Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów, a w dalszej kolejności skonfrontował z pozostałym materiałem. Pisemne motywy wyroku w należyty sposób wskazują na to, jaki stan faktyczny stał się podstawą jego rozstrzygnięcia oraz na jakich dowodach Sąd się oparł przy jego ustalaniu.

Wbrew zarzutom powódki nie zaistniały realne podstawy do uznania przez Sąd Okręgowy , że gdyby powódka nie uległa wypadkowi w kwietniu 2013r,kiedy była jeszcze uczennicą szkoły średniej , to zważywszy na jej ówczesne plany życiowe o podjęciu pracy w wojsku uzyskiwałaby obecnie dochody na poziomie wynikającym z przepisów rozporządzeń Ministra Obrony Narodowej w sprawie stawek uposażenia zasadniczego dla żołnierzy zawodowych , ewentualnie na poziomie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej dla województwa (...), a przede wszystkim, że dochód taki uzyskiwałaby już od daty wniesienia pozwu, tj. w 2015r. Apelująca całkowicie abstrahuje od tego, że faktycznie podjęła i ukończyła w 2019r studia na (...) na Wydziale (...). Orzeczenie Sądu Okręgowego opiera się na okolicznościach faktycznych, które występują w dacie wyrokowania ,a nie na hipotecznych założeniach powódki w zakresie tyko potencjalnych zarobków w czynnej służbie wojskowej. Brak jest realnych przesłanek do poczynienia założeń, że powódka ukończyłaby naukę w szkole wojskowej i podjęłaby służbę w wojsku , dlatego zasadnie sąd I instancji uznał, że brak jest podstaw przy ustalaniu należnej powódce renty stawek wynagrodzenia osiąganych przez żołnierzy zawodowych. W tym zakresie Sąd Apelacyjny podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sadu Najwyższego z dnia 21.05.2005r –VCSK 432/08 –L., że renta z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy zarobkowej ma wyrównywać różnicę między dochodami, jakie poszkodowany mógłby uzyskać, gdyby zdarzenie szkodzące nie miało miejsca, a dochodami, jakie może on uzyskać po zdarzeniu szkodzącym. Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 6 kc obowiązkiem poszkodowanego jest udowodnienie, że istniały realne możliwości podjęcia pracy w określonym zawodzie lub stanowisku. Powódka temu obowiązkowi nie sprostała, stąd brak było podstaw do przyjęcia stawek wynagrodzenia , które w jej subiektywnym przekonaniu winny być brane pod uwagę przez sąd w zakresie rozstrzygania o wysokości należnej jej renty. Sąd Okręgowy poprawnie ocenił roszczenia powódki mając na uwadze realia życiowe, przyjmując, że brak jest uzasadnionych podstaw do ustalania wysokości renty powódki w odniesieniu do średniego miesięcznego wynagrodzenia dla województwa (...). Zważywszy na całkowity brak doświadczenia zawodowego , powódki w dacie składania pozwu , poprawnie sąd I instancji przyjął jako podstawę ustalenia renty wynagrodzenie netto z uwzględnieniem wszystkich uzyskiwanych przez nią świadczeń z innych źródeł.

Nie zasługiwały również na uwzględnienie zarzuty dotyczące wysokości świadczeń z tytułu sprawowanej nad powódką opieki osób trzecich.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że skoro opiekę nad powódką sprawowały osoby bliskie, to brak jest podstaw do przyjmowania przy wyliczeniu kosztów tej opieki wprost stawek takich ,jakie stosuje się wobec podmiotów profesjonalnie świadczących opiekę, typu MOPS, albowiem tego rodzaju podmioty muszą ponieść koszty związane z uzyskaniem dochodu, do czego nie są zobowiązani najbliżsi. Trafne jest stanowisko, że rekompensacie podlega wyłącznie rzeczywista szkoda, a zatem przyjęte przez sąd I instancji stawki zostały poprawnie zweryfikowane, co uzasadnia stwierdzenie, że rozstrzygając o wysokości świadczenia sąd wziął pod uwagę realia społeczne i zasady doświadczenia życiowego. Prawdą jest, że w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że do wyliczenia kosztów opieki nawet sprawowanej przez członków rodziny należy brać pod uwagę wysokość stawek stosowanych wobec podmiotów profesjonalnych , co nie oznacza, że stawki te nie mogą podlegać weryfikacji i należy je stosować w pełnej wysokości. Wywody apelacji w tym zakresie mają charakter wyłącznie polemiczny , dlatego Sąd Apelacyjny uznał, ze brak jest podstaw do uznania, że zostały one w sposób nieuzasadniony zaniżone. Sąd Okręgowy dokonał również prawidłowego obliczenia wysokości należnej powódce renty, odliczając pobierane przez nią inne świadczenia . Fakt, ze powódka utraciła prawo do renty socjalnej nie daje samodzielnie podstawy do zmiany wysokości świadczenia do kwoty 1.987,90zł, albowiem jak wynika z załączonego do akt pisma procesowego z dnia 4.01.2023r – orzeczeniem (...) do spraw orzekania o niepełnosprawności w P. z dnia 29.11.2022r powódka została zaliczona do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, ale z możliwością zatrudnienia w warunkach chronionych. W tej sytuacji uznać należało, że posiada możliwości podjęcia pracy choćby w ograniczonym zakresie w warunkach pracy chronionej i uzyskiwania z tego tytułu własnych dochodów .Powódka nie wykazała, że podjęła choćby próbę podjęcia tego rodzaju pracy.

Nie zasługiwał również na uwzględnienie zarzut dotyczący nieprawidłowego wyliczenia terminu początkowego biegu odsetek ustawowych za opóźnienie od świadczeń z tytułu odszkodowania. Wbrew stanowisku powódki, strona pozwana w dacie zgłoszenia szkody nie była w stanie poczynić rzetelnych ustaleń w jakim czasie i zakresie powódka będzie wymagała pomocy osób trzecich, zważywszy , że przez długi okres przebywała w placówkach medycznych i rehabilitacyjnych. Na temat rzeczywistych potrzeb powódki w zakresie pomocy osób trzecich i roszczenia w tym zakresie wypowiedzieli się jednoznacznie dopiero biegli z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w P., dlatego zasadnie Sąd Okręgowy przyjął datę początkową ich biegu od daty doręczenia pozwanemu odpisu pozwu . Roszczenie za okres wcześniejszy nie zasługiwało w realiach tej sprawy na uwzględnienie.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385kpc oddalił apelację powódki.

Na podstawie art. 98 par.1 i 3 kpc w zw. z art. 99kpc i art.108par.1 kpc Sąd Apelacyjny obciążył powódkę jako stronę przerywającą kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez pozwanego. W ocenie Sądu Apelacyjnego brak było podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie art. 102kpc , albowiem fakt, że powódka 25% uzyskanego świadczenia przekazała swojemu wcześniejszemu pełnomocnikowi nie daje podstaw do stwierdzenia, że jest to szczególnie uzasadniony przypadek uzasadniający odstąpienie od obciążenia jej kosztami postępowania wywołanego jej apelacją. Fakt, że powódka będąc zwolniona od kosztów sądowych , znając motywy rozstrzygnięcia Sądu I instancji zdecydowała się na wywiedzenie apelacji, skutkuje koniecznością zwrotu przeciwnikowi poniesionych przez niego kosztów podjętych w celu skutecznej obrony, co powódka będąc nadal reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika winna rozważyć decydując się na złożenie środka odwoławczego.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga