Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny w składzie:

PrzewodniczącySSA Roman Stachowiak /spr./

SędziowieSA Karol Ratajczak

SA Mikołaj Tomaszewski

Protokolantst. sekr. sąd. Ewa Gadomska

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2015 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w M.

przeciwko (...) F. (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 4 lutego 2014 r., sygn. akt IXGC 205/08

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA M. Tomaszewski SSA R. Stachowiak SSA K. Ratajczak

Sygn. akt I A Ca 1071/14

UZASADNIENIE

W sprawie o zapłatę kwoty 101.665,31 zł zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powoda 101.542,31 zł z ustawowymi odsetkami od wskazanych kwot i dat, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda 9.394,93 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W sprawie o zapłatę kwoty 151.797,70 zł zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powoda 60.581,27 zł z ustawowymi odsetkami od wskazanych kwot i dat, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda 2.164,75 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W sprawie o zapłatę kwoty 79.297,50 zł zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powoda 64.514,61 zł z ustawowymi odsetkami od wskazanych kwot i dat, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda 5.454,15 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Rozstrzygnięcie swoje Sąd Okręgowy uzasadnił następująco:

Powód był firmą wykonującą budynki w stanie deweloperskim, pozwany zaś był inwestorem posiadającym grunty w okolicach P. i zamierzał na nich wybudować domy jednorodzinne dla swoich klientów.

W dniu 29.09.2006 r. zawarta została umowa o roboty budowlane nr 1/62/45, dotycząca zadania oznaczonego jako (...). Przedmiotem umowy było wybudowanie przez powoda na rzecz pozwanego domu jednorodzinnego z garażem jednostanowiskowym na działce położonej we W. o nr ewidencji gruntu 62/44.

W dniu 29.09.2006 r. zawarta została umowa o roboty budowlane nr 2/62/44, dotycząca zadania oznaczonego jako (...). Przedmiotem umowy była budowa przez powoda na rzecz pozwanego domu jednorodzinnego z garażem jednostanowiskowym na działce położonej we W. o nr ewidencji gruntów 62/44. W umowie określono wynagrodzenie powoda za budowę domu jednorodzinnego w zryczałtowanej kwocie 283.090 zł. Wynagrodzenie nie zawierało VAT-u, który miał być naliczony w fakturach.

W dniu 3.10.2006 r. została zawarta umowa o roboty budowlane nr 3/62/43, dotycząca zadania oznaczanego jako (...). Przedmiotem powyższej umowy była budowa przez powoda na rzecz pozwanego domu jednorodzinnego z garażem jednostanowiskowym na działce położonej we W. o nr ewidencji gruntów 62/43. W umowie ustalono wynagrodzenie powoda za budowę domu jednorodzinnego w zryczałtowanej kwocie 283.090 zł. Wynagrodzenie to nie obejmowało VAT-u, który miał być naliczony w fakturach. Umowa ta została zmieniona aneksem nr 1 z 4.07.2007 r. na podstawie którego pozwany powierzył powodowi do wykonania określone prace dodatkowe za wynagrodzeniem 13.800 zł + VAT.

Oprócz wskazanych umów w ramach współpracy pomiędzy stronami zawartych zostało jeszcze pięć innych umów na budowę domów jednorodzinnych.

Funkcję kierownika budowy na przedmiotowych inwestycjach wykonywał pracownik powoda R. O. (1).

Powód wystawił na rzecz pozwanego faktury VAT związane z budową (...), które nie zostały przez pozwanego zapłacone.

a)  10/08/2007 z dnia 23 sierpnia 2007 roku na kwotę 12.658,10 złotych z tytułu robót dodatkowych według specyfikacji,

b)  4/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 9),

c)  5/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 6.058,13 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 10),

d)  6/10/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 30.290,63 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 11),

e)  7/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 12).

W związku z pracami objętymi powyższymi fakturami zostały sporządzone protokoły odbioru poszczególnych prac.

W dniu 4.10.2007 r. strony spisały protokół odbioru budynku – (...) w stanie surowym zamkniętym. W protokole tym strony wskazały, że prace pod względem technicznym zostały wykonane prawidłowo. Wskazano natomiast, że nie wykonano pewnych prac oraz że braki te usunięte zostaną do dnia 11.10.2007r.

W imieniu powoda R. O. (kierownik budowy) ustosunkował się do wskazanych zastrzeżeń.

Powód wystawił na rzecz pozwanego faktury VAT związane z budową (...), które zostały zapłacone przez pozwanego:

a)  8/20/2006 z dnia 11 października 2006 roku na kwotę 15.145,32 złotych,

b)  10/10/2006 z dnia 16 października 2006 roku na kwotę 24.232,50 złotych,

c)  9/12/2006 z dnia 18 grudnia 2006 roku na kwotę 49.173,13 złotych,

d)  16/03/2007 z dnia 06 kwietnia 2007 roku na kwotę 60.581,26 złotych,

e)  7/07/2007 z dnia 13 lipca 2007 roku na kwotę 27.261,57 złotych,

f)  8/07/2007 z dnia 13 lipca 2007 roku na kwotę 30.290,63 złotych,

g)  11/07/2007 z dnia 13 lipca 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych

W związku z pracami objętymi powyższymi fakturami zostały sporządzone protokoły odbioru.

W dniu 4.10.2007 r. strony spisały protokół odbioru budynku – (...) w stanie surowym zamkniętym, w którym wskazały, że prace pod względem technicznym zostały wykonane prawidłowo. Wskazano natomiast, że nie wykonano pewnych, szczegółowo wymienionych.

W imieniu powoda R. O., w notatce z 4.10.2007 r. ustosunkował się do wskazanych zastrzeżeń.

Powód wystawił na rzecz pozwanego faktury VAT związane z budową (...) które zostały zapłacone przez pozwanego :

a)  17/20/2006 z dnia 26 października 2006 roku na kwotę 15.145,32 złotych,

b)  11/12/2006 z dnia 28 grudnia 2006 roku na kwotę 24.232,50 złotych,

c)  1/01/2007 z dnia 05 stycznia 2007 roku na kwotę 54.523,13 złotych,

d)  10/01/2007 z dnia 25 stycznia 2007 roku na kwotę 60.581,26 złotych,

e)  8/03/2007 z dnia 15 marca 2007 roku na kwotę 27.261,57 złotych,

f)  19/04/2007 z dnia 24 kwietnia 2007 roku na kwotę 30.290,63 złotych,

g)  7/06/2007 z dnia 18 czerwca 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych,

h)  1/07/2007 z dnia 03 lipca 2007 roku na kwotę 14.766,00 złotych,

i)  14/07/2007 z dnia 24 lipca 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych.

Powód wystawił na rzecz pozwanego faktury VAT, związane z budową (...) 3, które nie zostały zapłacone przez pozwanego :

a)  9/07/2007 z dnia 13 lipca 2007 roku na kwotę 24.232,50 złotych z tytułu robót wykończeniowych (pkt 11 umowy),

b)  8/08/2007 z dnia 23 sierpnia 2007 roku na kwotę 28.370,20 złotych z tytułu prac dodatkowych według specyfikacji,

c)  11/08/2007 z dnia 23 sierpnia 2007 roku na kwotę 22.555,60 złotych z tytułu prac dodatkowych według specyfikacji,

d)  10/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 6.058,13 złotych z tytułu robót określonych w pkt 10 umowy,

e)  5/10/2007 z dnia 10 października 2007 roku na kwotę 6.058,13 złotych z tytułu robót określonych w pkt 10 umowy,

f)  6/10/2007 z dnia 03 października 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych z tytułu robót określonych w pkt 12 umowy,

g)  8/10/2007 z dnia 09 października 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych z tytułu robót określonych w pkt 9 umowy,

h)  9/10/2007 z dnia 09 października 2007 roku na kwotę 24.232,50 złotych z tytułu z tytułu robót wykończeniowych (pkt 11 umowy).

W związku z pracami objętymi powyższymi fakturami zostały sporządzone protokoły odbioru.

W dniu 4.10.2007 r. strony spisały protokół odbioru budynku – (...) w stanie surowym zamkniętym, w którym wskazały, że prace pod względem technicznym zostały wykonane prawidłowo. Wskazano również, że nie wykonano pewnych prac. Do zastrzeżeń tych w notatce 4.10.2007r. ustosunkował się w imieniu powoda R. O..

Wykonywane przez powoda domy zostały przekazane ich nabywcom w okresie sierpnia i września 2007 r. Nie były one wówczas całkowicie wykończone i powód prowadził jeszcze określone prace, co jednak nie uniemożliwiło nowym właścicielom rozpoczęcia prac wykończeniowych.

Powód pismami z dnia 2.08.2007 r. i 21.08.2007 r. złożył oświadczenia, zgodnie z którymi pozwany mógł dokonać kompensaty płatności związanych z zakupem przez niego materiałów oraz usług przeznaczonych na cele budowlane związane bezpośrednio z daną budową, z zastrzeżeniem, że kompensata musiała być każdorazowo wyrażona przez powoda po przedstawieniu przez pozwanego faktur za zakupione towary i usługi, których ceny były uzgadniane przez powoda.

Złożenie tych oświadczeń związane było z ustaleniami stron, że nie powód - jak dotychczas - lecz pozwany miał dokonywać zakupów materiałów i dokonywać zapłaty za nie, a wydatkowe kwoty kompensować z wynagrodzeniem powoda za wykonane prace.

Z ramienia powoda potwierdzenia dokonywanych zakupów za towary i usługi dokonywał R. O..

W piśmie z dnia 14.09.2007 r. ówczesna wiceprezes zarządu powoda B. N. (1) wskazała, że w trybie natychmiastowym unieważnia zgodę na kompensatę płatności z 2.08.2007r., podpisaną przez A. B. i z 21.08.2007r., podpisaną przez B. N..

Pozwany zakupił materiały budowlane oraz usługi na potrzeby poszczególnych budów, w tym na prace związane z budowami o numerach: (...), które wykonywał powód, i za które wystawione zostały faktury VAT ( znajdujące się na k.293-355).

Jako formę rozliczenia w postaci kompensaty pozwany wystawił na rzecz powoda faktury VAT za zakupione przez siebie materiały budowlane i usługi na potrzeby budów (...) (znajdujące się na k.275-292).

Pismem z 21.09.2007 r. pozwany złożył powodowi oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej 29.09.2006 r. nr 2/62/44 w związku z przekroczeniem przez powoda wszelkich terminów wykonania prac, stanowiących załącznik nr 3 do umowy.

W tym samym dniu pozwany złożył również powodowi oświadczenie o odstąpieniu od umowy z 29.09.2006 r. nr 1/62/45 oraz od umowy z 3.10.2007 r. nr 3/62/43, podając taką sama argumentację jak w przypadku pierwszej z wymienionych umów.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd Okręgowy powołał się na dowody z dokumentów oraz zeznań świadków. Sąd Okręgowy odmówił wiarygodności zeznaniom prezesa zarządu pozwanej spółki, albowiem znaczna część tych zeznań dotyczyła przypuszczeń i prywatnych osądów zeznającego, które nie znalazły potwierdzenia w wiarygodnym materiale dowodowym. Dotyczy to między innymi przyczyn opóźnień w pracach wykonywanych przez powoda czy tez możliwości ich ukończenia w 2007 r., jak również zakresu, w jakim według tych zeznań, powód dokonywał jednostronnych odliczeń, gdyż chciał wymusić od pozwanego pieniądze. Również za niewiarygodne Sąd Okręgowy uznał zaznania prezesa zarządu pozwanej w części, w której podawał on, że w momencie sporządzania protokołów w październiku 2007 r. domy nie nadawały się do zamieszkania przez klientów. W tej części zeznania te pozostawały w sprzeczności nie tylko z treścią protokołów z 4.10.2007 r., które były podpisane także przez prezesa zarządu pozwanej, ale również z zeznaniami powołanych świadków, którzy zakupili od pozwanego domy i którzy wskazywali, że zamieszkali w nich we wrześniu lub październiku 2007 r. oraz że już w sierpniu mogli rozpocząć ich wykończenie , pomimo prowadzenia przez powoda jeszcze pewnych prac. Nie uznał Sąd Okręgowy za wiarygodne zeznań świadka J. P. w zakresie, w jakim wskazywała ona, że strony umawiały się co do prostego refakturowania, albowiem z treści samych oświadczeń, jak również z uznanych za wiarygodne zeznań świadka B. N. (1) wynika, że strony uzgodniły, iż refakturowanie i kompensata dotyczyć będą odrębnie każdej inwestycji i poniesionych na tę inwestycję przez pozwanego wydatków.

Co do większości dochodzonych należności pozwany nie podnosił zarzutów dotyczących nieprawidłowej ich wysokości czy też niewykonania przez powoda praz objętych fakturami. Pozwany natomiast odmawiał zapłaty, powołując się na naruszenie zasad proceduralnych, dotyczących zgłoszenia i odbioru wykonanych prac, a także wskazywał, że część faktur została wystawiona przez powoda już po złożeniu przez pozwanego oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Ponadto pozwany podnosił również zarzut uwzględnienia tych samych kwot w kilku różnych fakturach.

Sporne było zagadnienie dotyczące odbiorów technicznych robót, a w szczególności możliwości dokonania ich jednostronnie przez powoda. Do większości faktur dołączone były jednostronne protokoły, sporządzone i podpisane przez ówczesnego kierownika budowy R. O. (1). Zdaniem Sądu Okręgowego nie wyłącza to możliwości uznania tych protokołów za dowód wykonania prac. Z § 5 umów wynika, że odbiór końcowy jest dokonywany przez pozwanego przy udziale powoda i ewentualnie przedstawicieli odpowiednich instytucji. Niestawienie się przedstawiciela pozwanego na termin odbioru bez wcześniejszego powiadomienia powoda umożliwiło powodowi spisanie jednostronnego odbioru, mającego skutki protokołu dwustronnego. W określonych okolicznościach zatem powód mógł sporządzić jednostronny protokół odbioru końcowego, a zatem był także uprawniony do jednostronnego sporządzania protokołów częściowych. Powód wskazywał, że wzywał pozwanego do stawienia się do dokonania poszczególnych odbiorów, jednakże pozwany odmawiał wzięcia udziału w tych czynnościach.

Zdaniem Sądu Okręgowego na powodzie zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał w tym zakresie obowiązek wykazania, że zawiadamiał pozwanego o odbiorach, a pozwany samowolnie, odmawiał w nich udziału. W tej materii w ocenie Sądu wystarczające okazały się zeznania świadków, a także wydruk korespondencji mailowej, a dokładnie maila z dnia 11 września 2007 roku, który ówczesna wiceprezes zarządu powoda B. N. (1) przesłała do członka zarządu pozwanej spółki (...), w którym to wskazywała na gotowość do dokonania odbiorów, określając jakie prace miałyby podlegać procedurze odbiorowej. W mailu tym błędnie wskazano jako datę planowanego odbioru dzień 31 września 2007 roku, jednakże w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, z uwagi na zapisy umowne oraz datę wysłania maila, wezwanie dotyczyło odbiorów w dniu 14 września 2007 roku. W zakresie dotyczącym zeznań świadków odwołać należy się przede wszystkim do zeznań sporządzającego protokoły odbioru R. O. (1), jak również ówczesnej wiceprezes powoda B. N. (1), którzy jednoznacznie wskazywali na dokonywanie zgłoszeń odbiorów. Potwierdził to również koordynator robót w pozwanej spółce (...), który zeznał, że powód zgłaszał we wrześniu gotowość odbioru, jednakże pozwany uważał, iż roboty nie były jeszcze wykonane. Zaznaczył przy tym, że zgłoszeń o gotowości dokonania odbioru powód dokonywał „raczej ustnie”. W podobny sposób zeznawał prezes zarządu pozwanego M. N., który wyjaśnił, że pozwany odmówił odbioru z uwagi na to, że trwały wówczas prace elewacyjne i nie było ogrzewania.

Według Sądu Okręgowego, jeżeli powód zawiadomił pozwanego o odbiorze, pozwany powinien przystąpić do czynności związanych z odbiorem, a jeżeli w ich toku uznał, że roboty nie zostały wykonane, powinien wskazać to w protokole, odmawiając ostatecznego odbioru, co powodowałoby konieczność wyznaczenia kolejnego terminu wykonania prac i powtórzenia czynności odbiorczych. Nie przystępując jednak do czynności odbiorczych pozwany aktualizował uprawnienie powoda do dokonania odbiorów jednostronnych.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie można oceniać powyższych protokołów w oderwaniu od pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. W szczególności mowa tu o protokołach technicznego odbioru robót z dnia 04 października 2007 roku, których treści pozwany nie kwestionował. Protokoły te zostały podpisane przez przedstawicieli obu stron, a zatem zgodnie z regulacjami umownymi. W ich treści strony, po dokonaniu oględzin wykonanych robót wskazały, iż roboty te zostały wykonane zgodnie z zamówieniem z określonymi usterkami, wymienionymi w tych protokołach. Wskazane w tych protokołach usterki nie oznaczają jednak, że powód nie wykonał swojego zobowiązania w ogóle. Wręcz przeciwnie zdaniem Sądu odbiór budynku w stanie surowym zamkniętym stanowi potwierdzenie tego, że roboty opisane w umowie łączącej strony, oprócz tych nie wykonanych, a wskazanych w zestawieniu do protokołu, zostały zrealizowane przez wykonawcę bez zastrzeżeń, co nie zwalnia inwestora od zapłaty nawet, gdy zostały one zakończone po upływie umownych terminów.

W zakresie wykonania przez powoda trzech budynków objętych sporem zdaniem Sądu Okręgowego, odwołać należy się również do zeznań świadków, którzy zakupili od pozwanego sporne domy. A. G. zeznała, że zamieszkała w swoim domu pod koniec września 2007 roku, choć zastrzegła, że wprowadzała się, gdy trwały jeszcze prace wykończeniowe. W podobny sposób zeznawała A. O., wskazując na otrzymanie domu w sierpniu 2007 roku. Na przełom lipca/sierpnia 2007 roku, jako moment otrzymania kluczy wskazywał z kolei świadek J. O., który zaznaczył, iż wprowadził się po wakacjach – wrzesień/październik 2007 roku. Oni również potwierdzili, że były wówczas prowadzone prace dotyczące elewacji i cokołów. Nie sposób zatem przyjąć, że w dacie dokonywania odbioru końcowego w dniu 04 października 2007 roku prace na spornych obiektach nie były wykonane, skoro już kilka tygodni wcześniej domy te zostały przekazane użytkownikom i mogli prowadzić w nich prace wykończeniowe

Powód zatem w ocenie Sądu Okręgowego wykazał zasadność kwot objętych zadaniem pozwu. Dotyczy to zarówno prac objętych umową, jak i prac dodatkowych. Pozwany nie przedstawił jednocześnie wystarczających dowodów, że prace za które powód domaga się zapłat, nie zostały przez niego wykonane.

Pomiędzy stronami spór dotyczył również skutków niedochowania przez powoda terminów wykonania poszczególnych obiektów. Według Sądu Okręgowego kwestia ta nie miała jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem pozwany nie dochodził od powoda kar umownych z tego tytułu czy też innych roszczeń odszkodowawczych. Samo zaś opóźnienie wykonania prac nie miało wpływu na zasadność roszczeń powoda. Ponadto z dokonanych ustaleń wynika, że fakt opóźnień po stronie powoda był znany pozwanemu i był przez niego akceptowany.

Rozważając skutki odstąpienia przez pozwanego od umowy pismem z 21.09.2007 r., Sąd Okręgowy uznał, że pozwanemu nie przysługiwała możliwość odstąpienia od umowy zgodnie z art. 635 k.c., albowiem strony uregulowały kwestię odstąpienia od umowy w sposób autonomiczny. Przepis art. 635 k.c. ma zaś charakter dyspozytywny. W ocenie Sądu Okręgowego analiza zapisu umowy pozwala uznać, że ustawowe prawo odstąpienia o umowy strony zastąpiły postanowieniami umowy. Zachowanie przez pozwanego prawa do odstąpienia od umowy zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 635 k.c., a więc bez obostrzeń wynikających z § 12 umowy, pozbawiałoby to postanowienie jakiegokolwiek znaczenia prawnego. Jeżeli zatem odstąpienie od umowy mogło nastąpić po pisemnym wezwaniu powoda do usunięcia stwierdzonych uchybień w terminie 30 dni, to nawet przy założeniu, że notatka z 4.09.2007 r. stanowiła wezwanie w rozumieniu § 12 umowy, pozwany mógł odstąpić od umowy najwcześniej 5.10.2007 r., a więc dzień po sporządzeniu protokołów odbioru budynków w stanie surowym zamkniętym, czyli de facto po wykonaniu umowy.

Domagając się oddalenia powództwa, pozwany wskazywał również, że dochodzone wierzytelności nie istnieją, ponieważ zostały umorzone na skutek umownego potrącenia. W związku z tym pozwany podniósł zarzut potrącenia i przeciwstawił dochodzonym pozwami roszczeniom własne wydatki, poniesione za zgodą powoda na materiały i usługi budowlane. Ustosunkowując się do tego zarzutu, Sąd okręgowy podniósł, że w pismach z 2.08.2007 r. i 21.08.2007 r. powód złożył oświadczenia, zgodnie z którymi pozwany dokonywać kompensaty płatności związanych z zakupem przez niego materiałów na cele budowlane, z zastrzeżeniem, że kompensata miała być dokonana „zgodnie z pisemnie ustalonymi uzgodnieniami”. Według Sądu Okręgowego oznacza to, że zgoda na kompensatę miała być każdorazowo wyrażona przez powoda po przedstawieniu mu przez pozwanego faktur za towary czy usługi. Ponadto kompensata miała być dokonywana co do materiałów i usług związanych bezpośrednio z daną budową, z płatnościami za wykonanie prac na tej samej budowie. Potwierdzenia dokonania zakupów za towary i usługi dokonywał R. O. poprzez odpowiednie adnotacje na fakturach otrzymywanych od pozwanego oraz poprzez przyporządkowanie odpowiedniej faktury do określonej budowy. Uzasadnia to w ocenie Sądu Okręgowego uwzględnienie zarzutu wygaśnięcia wierzytelności w części w zakresie szczegółowo wskazanym w dalszej części uzasadnienia. Sąd Okręgowy przyjął ponadto, że oświadczenie powoda z 14.09.2007 r. o unieważnieniu wcześniejszej zgody na kompensatę nie było skuteczne. Rozwiązanie bowiem wcześniejszego porozumienia możliwe byłoby jedynie skutek zgodnej woli obu stron.

Pozwany złożył również oświadczenie o potrąceniu. Oświadczenie to pozwany złożył z ostrożności procesowej na wypadek ustalenia bezskuteczności zarzutu potrącenia i bezskuteczności porozumienia stron co do potrącenia. Oświadczeniem tym pozwany potrącił swoje wydatki objęte określonymi refakturami od 1 do 49 od dostawców, oznaczonymi kodami ZMR. Oświadczenie to nie było jednak przedmiotem oceny Sądu Okręgowego, gdyż zostało złożone z ostrożności procesowej na wypadek zajścia określonych sytuacji, które jednak nie nastąpiły. Sąd Okręgowy uznał bowiem za zasadny zarzut potrącenia i wygaśnięcia wierzytelności powoda, aczkolwiek jedynie w części. Oświadczenie powoda złożone zostało natomiast na wypadek nieuwzględnienia zarzutu w ogóle.

Trudno bowiem zdaniem Sądu Okręgowego przyjąć, aby Sąd miał samowolnie decydować, w jakim zakresie oświadczenie to jest skuteczne, w przypadku jeżeli część wierzytelności uległa już umorzeniu w następstwie umownego potrącenia. Jest to o tyle istotne, że oświadczenie to pozwany złożył we wszystkich sprawach, przy czym potrącił ogólnie wszystkie swoje wierzytelności z określonych faktur, ze wszystkimi wierzytelnościami objętymi pozwami, bez dokładnego wskazania, którą wierzytelność powoda potrąca z którą swoją wierzytelnością.

W odpowiedziach na pozew pozwany wskazywał, że poniósł wydatki w kwocie 315.048,68 złotych, które miały ulec kompensacie w należnościami objętymi pozwami w niniejszej sprawie. Tymczasem członek zarządu pozwanego J. P. zeznała, iż z wydanej przez pozwanego ogólne sumy jedyne około 50.000,00 złotych dotyczyło wydatków związanych z (...). Nie budzi zatem wątpliwości, w świetle zasad dokonywania kompensat między stronami, że w następstwie ich dokonania, jedynie część należności objętych pozwami mogła ulec wygaśnięciu.

W sprawie IX GC 280/08 powód dochodził od pozwanego zapłaty faktur VAT nr:

a)  9/07/2007 z dnia 13 lipca 2007 roku na kwotę 24.232,50 złotych z tytułu robót wykończeniowych (pkt 11 umowy),

b)  8/08/2007 z dnia 23 sierpnia 2007 roku na kwotę 28.370,20 złotych z tytułu prac dodatkowych według specyfikacji,

c)  11/08/2007 z dnia 23 sierpnia 2007 roku na kwotę 22.555,60 złotych z tytułu prac dodatkowych według specyfikacji,

d)  10/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 6.058,13 złotych z tytułu robót określonych w pkt 10 umowy,

e)  5/10/2007 z dnia 10 października 2007 roku na kwotę 6.058,13 złotych z tytułu robót określonych w pkt 10 umowy,

f)  6/10/2007 z dnia 03 października 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych z tytułu robót określonych w pkt 12 umowy,

g)  8/10/2007 z dnia 09 października 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych z tytułu robót określonych w pkt 9 umowy,

h)  9/10/2007 z dnia 09 października 2007 roku na kwotę 24.232,50 złotych z tytułu z tytułu robót wykończeniowych (pkt 11 umowy).

Pozwany, kwestionując zasadność domagania się przez powoda zapłaty kwot określonych w tych fakturach, podnosił różne argumenty, z których część Sąd Okręgowy uznał za zasadne. Dotyczyło to wystawienia przez powoda kilku faktur za te same prace. Są to faktury (...), obie na kwotę 24.232,50 zł, również z tytułu z tytułu robót wykończeniowych oraz faktury (...), obie na kwotę 6.058,13 zł. Według Sądu Okręgowego należało natomiast uznać za zasadne roszczenia określone w fakturach (...), co do których pozwany nie kwestionował zasadności kwot objętych tymi fakturami, a jedynie odwoływał się do dokonanej kompensaty. Sąd Okręgowy nie uwzględnił natomiast roszczeń określonych w fakturach (...) na 28.370,20 zł i (...) na 22.555,60 zł. Obie te faktury dotyczą prac dodatkowych i były kwestionowane przez pozwanego. Faktury zawierają określone kwoty bez wskazania, jakich prac dotyczą, powód zaś nie przedłożył chociażby jednostronnego protokołu odbioru tych prac.

W przypadku roszczeń określonych w czterech fakturach, to jest (...) zdaniem Sądu Okręgowego nie doszło do skutecznej kompensaty. Wolą stron nie było dokonywanie kompensaty w sposób dowolny, lecz w sposób ściśle określony, wiążący konkretne koszty pozwanego z inwestycją, dla której zostały dokonane. Na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, że określone faktury zostały skompensowane z określonymi fakturami powoda oraz że poszczególne pozycje określone w refakturach dotyczą faktur za materiały i usługi dotyczące danej budowy, w tym przypadku (...).

Na żadnej z refaktur pozwanego nie ma adnotacji, że należność z tej faktury została skompensowana, z wierzytelnościami powoda określonymi w czterech przywołanych powyżej fakturach. Na części tych faktur nie ma żadnej adnotacji, a na pozostałych znajdują się adnotacje o ich skompensowaniu z fakturami, nie objętymi pozwem w sprawie IX GC 280/08. W konsekwencji Sąd uznał, że pozwany nie wykazał, aby kwoty określone w fakturach VAT nr (...) zostały skompensowane, co skutkowało koniecznością zasądzenia w całości kwot objętych tymi fakturami.

W sprawie X GC 969/08 powód dochodził od pozwanego zapłaty faktur VAT nr:

a)  10/08/2007 z dnia 23 sierpnia 2007 roku na kwotę 12.658,10 złotych z tytułu robót dodatkowych według specyfikacji,

b)  4/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 9),

c)  5/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 6.058,13 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 10),

d)  6/10/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 30.290,63 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 11),

e)  7/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 15.145,32 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 12).

Według Sądu Okręgowego jedynie w stosunku do trzech faktur pozwany wykazał objęcie ich kompensatami.

Łącznie Sąd Okręgowy uwzględnił refakturę w kwocie 14.782,89 zł. Kwota ta zgodnie z adnotacją zawartą na refakturze została skompensowana z fakturą (...) w kwocie 10.889,72 złotych, a z fakturą (...) jedynie co do kwoty 3.893,17 złotych. Oznacza to, że po dokonaniu kompensaty z faktury (...) do zapłaty pozostała kwota 4.255,60 złotych. Z kolei z faktury (...) do zapłaty po kompensacie pozostała kwota 2.164,96 złotych.

R. 07 – (...) z dnia 16.10.2007 roku na kwotę 36.734,08 złotych miała kompensować należności powoda z faktury (...). W fakturze tej nie określono zakresu kompensaty, a z adnotacji tej wynika, że miała dokonać kompensaty aż sześciu faktur powoda. Co jednak istotne żadna z faktur będących przedmiotem refakturowania tą fakturą nie dotyczyła inwestycji (...) w większości (...), nie objętej pozwem w niniejszej sprawie.

W sprawie IX Gc 205/08 powód dochodził od pozwanego zapłaty faktur VAT nr:

a)  9/08/2007 z dnia 23 sierpnia 2007 roku na kwotę 33.512,40 złotych z tytułu prac dodatkowych,

b)  8/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 6.058,13 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 10),

c)  9/09/2007 z dnia 14 września 2007 roku na kwotę 19.590,63 złotych z tytułu robót objętych umową (pkt 11 bez punktu F),

d)  14/09/2007 z dnia 28 września 2007 roku na kwotę 2.418,20 złotych z tytułu prac dodatkowych – wykończenie cokołu i komina płytkami a la kamień naturalny,

e)  4/10/2007 z dnia 03 października 2007 roku na kwotę 19.590,63 złotych z tytułu prac objętych umową (pkt 11).

f)  7/10/2007 z dnia 09 października 2007 roku na kwotę 15.145,31 złotych z tytułu prac objętych umową (pkt 8),

g)  11/10/2007 z dnia 09 października 2007 roku na kwotę 5.350,00 złotych z tytułu wykonania fundamentów (pkt 3).

Ustosunkowując się do żądanych kompensat Sąd Okręgowy podniósł, że refaktura

07– (...) z dnia 16 października 2007 roku na kwotę 36.734,08 złotych miała kompensować należności powoda z faktury (...) co do kwoty 2.638,52 złotych oraz z faktury (...) w nieokreślonej kwocie, przy czym kompensata miała dotyczyć jeszcze innych faktur, nie objętych tym pozwem. Co jednak istotne tylko jedna z faktur będących przedmiotem refakturowania tą fakturą dotyczyła inwestycji (...) – faktura (...) z dnia 24 września 2007 roku na kwotę 645,85 złotych, przy czym z adnotacji na tej fakturze wynika, że inwestycji (...) dotyczy jedynie kwota 123,00 złotych. Taką też kwotę Sąd zaliczył jako kompensatę z faktury (...), co oznacza, że do zapłaty z tej faktury została kwota 19.467,63 złotych. Do zapłaty pozostała także cała kwota z faktury (...), podobnie, jak w przypadku faktury (...), która według pozwanego miała zostać skompensowana w całości z refakturą 07 – (...) z dnia 18 października 2007 roku na kwotę 7.850,00 złotych i dotyczyła ona faktury FV (...), przy czym na fakturze tej brak było oznaczeń, wskazujących, że dotyczy ona inwestycji (...).

Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył apelacją pozwany. Pozwany podniósł:

1/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że:

a/ zgodnie z oświadczeniem z dnia 2 sierpnia 2007 r. pozwany mógł dokonać kompensaty płatności związanych z zakupem materiałów i usług przeznaczonych na cele budowlane związane bezpośrednio z daną budową na której pracował powód, z zastrzeżeniem, że kompensata musiała być każdorazowo wyrażona przez powoda, po przedstawieniu przez pozwanego faktur za zakupione towary i usługi, których ceny były uzgadniane przez powoda, choć powyższe nie jest zgodne z treścią tego oświadczenia oraz nie odpowiada celowi i okolicznościom złożenia tego oświadczenia,

b/ powódka wykonała umowy w zakresie określonym w fakturach VAT objętych pozwem w datach jednostronnych protokołach odbioru, w tym z dnia 14 września 2007 r., pomimo tego, że odbiory te jak i poszczególne etapy rzekomego wykonania nie zostały ujęte w przedstawionych przez powódkę dziennikach budowy, a zapisy protokołów jednostronnych nie licują z ustaleniami protokołów z dnia 4 października 2007 r.,

c/ (w sprawie IX Gc 205/08) powódka wykonała prace stwierdzone w fakturach nr (...) z dnia 14 września 2007 r. na kwotę 19.590,63 zł oraz nr 04/10/2007 na kwotę 19.467,63 zł, pomimo tego, że faktury te dotyczą tego samego zakresu prac (wewnętrzne roboty wykończeniowe pkt 11 harmonogramu do umowy (...),

d/ (w sprawie IX Gc 205/08) powódka wykonała prace dodatkowe stwierdzone w fakturze nr (...) z dnia 23 sierpnia 2007 r. oraz (w sprawie X Gc 969/08) prace dodatkowe z faktury nr (...) z dnia 23 sierpnia 2007 r., choć do faktury nr (...) powódka dołączyła protokół odbioru i montażu schodów i balustrady, co nie jest ujęte w powoływanej przez Sąd specyfikacji robót dodatkowych, przy tym prezes zarządu nie zaakceptował wykonania prac dodatkowych z tej specyfikacji, a co do faktury nr (...) powódka nie zgłaszała odbioru prac i nie załączyła protokołu odbioru ujętego w dzienniku budowy,

e/ (w sprawie X Gc 969/08) powódka wystawiła fakturę nr (...) dotyczącą pkt 11 harmonogramu załączonego do umowy na kwotę 30.290,63 zł gdy tymczasem bezspornie z harmonogramu wynika kwota 24.232,50 zł,

2/ naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy:

a/ art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. przez:

- nierozpoznanie zarzutu odstąpienia od umów objętych sporem z mocy art. 637 2 zd. 1 k.c. z uwagi na to, że przekazane pozwanej domy nie zostały wykonane w umówionym standardzie deweloperskim,

- nie wyjaśnienie w uzasadnieniu wyroku w jaki sposób Sad dokonał zaliczenia uznanych wydatków pozwanego wobec ustalonych roszczeń powoda w szczególności nieuzasadnionym pominięciem treści dokumentu pozwanego w postaci załącznika do pisma z dnia 16 października 2007 r.,

b/ art. 233 1 k.p.c. poprzez uznanie za wiarygodne zeznań B. N. (1),

3/ naruszenie prawa materialnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie:

a/ 65 k.c. przy dokonywaniu interpretacji umowy kompensaty zawartej pomiędzy stronami w dniu 2 sierpnia 2007 r. jedynie przez pryzmat zeznań złożonych przez B. N. (1) choć nie była obecna przy składaniu przez A. B. oświadczenia z 2 sierpnia 2007 r., tez bez wzięcia pod uwagę, ze od dnia 2 sierpnia 2007 r. zgodnie z powołanym oświadczeniem (bez dodatkowych pisemnych uzgodnień) pozwany płacił za zamówienia powoda z materiałów i usług u dostawców powoda, bowiem powoda nie była na to stać,

b/ art. 498 k.c. poprzez zaniechanie jego zastosowania:

- w sprawie IX Gc 205/08 co do przeciwstawienia powódce refaktur ujętych w załącznikach do pisma z dnia 16 października 2007 r. (w tym refaktury 07- (...) na kwotę 17.450,09 zł) które miały kompensować faktury (...),

- w sprawie IX Gc 280/08 co do przeciwstawienia powódce refaktur ujętych w załącznikach do pisma z dnia 16 października 2007 r. (w tym refaktury 07- (...) na kwotę 21.887,46 zł) które miały kompensować faktury (...),

c/ art. 498 k.c. poprzez zaniechanie jego zastosowania tego przepisu do warunkowego zarzutu potracenia połączonego z oświadczeniem o potrąceniu z ostrożności procesowej na wypadek ustalenia bezskuteczności procesowego zarzutu potracenia oraz umownych kompensat

ewentualnie

d/ art. 635 k.c. oraz art. 637 § 2 zd. 1 k.c. poprzez uznanie odstąpienia od umów za bezskuteczne.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest w całości nieuzasadniona. Mimo obszerności wywodów zawartych w apelacji pozwany nie przedstawił przekonywujących argumentów przemawiających za zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa lub uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Brak też podstaw do częściowej zmiany zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy i wyciągnięte na podstawie tych ustaleń wnioski oraz ocenę dowodów, zarówno z dokumentów jak i zeznań świadków, a także szerokie rozważania prawne. Ustalenia te, wyciągnięte na ich podstawie wnioski oraz ocenę dowodów i ocenę prawną Sąd Apelacyjny uznaje za własne i stanowią one podstawę rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego.

Apelujący, po pierwsze zarzucił, że zgodnie z oświadczeniem 2.08.2007 r. mógł on dokonać kompensaty płatności związanych z zakupem materiałów i usług przeznaczonych na cele budowlane oraz że – wbrew temu, co przyjął Sąd Okręgowy – że z oświadczenia tego nie wynika, iż kompensata płatności związana z zakupem materiałów i usług miała dotyczyć celów budowlanych związanych bezpośrednio z daną fakturą, na której pracował powód oraz że na kompensatę musiała być każdorazowo wyrażona zgoda przez powoda. Z treści tego oświadczenia (k. 274), jak również z treści oświadczenia z 21.08.2007 r. rzeczywiście nie wynika, jakie miały być zasady rozliczania zakupionych przez pozwanego materiałów i wykonanych usług. Apelujący jest zdania, że skoro do dnia podpisania drugiego z wymienionych oświadczeń sfinansował materiały i usługi na kwotę ponad 80.400 zł, to niezasadne jest wobec tak znacznego wydatku przyjmować, że zastosowanie ma wykładnia prezentowana przez powoda na podstawie drugiego tych oświadczeń, w których dodano wyrażenie „zgodnie z pisemnie ustalonymi uzgodnieniami”.

Sąd Apelacyjny aprobuje to ustalenie Sądu Okręgowego, z którego wynika, że kompensata mogła być dokonana po przedstawieniu przez pozwanego faktur za zakupione towary i usługi na konkretną budowę i ich zaakceptowaniu przez powoda. Wprawdzie oświadczenie z 2.08.2007 r. nie zawiera wyrażenia „zgodnie z pisemnie ustalonymi uzgodnieniami”, które zamieszczone zostało w oświadczeniu z 21.08.2007 r., tym niemniej jednak podstawa do takiego ustalenia wynika z zeznań świadków R. O. (1), który czynił odpowiednie adnotacje na fakturach otrzymywanych przez pozwanego poprzez przyporządkowanie odpowiedniej faktury do określonej budowy. Na taką wykładnię oświadczenia z 2.08.2007 r. wskazuje również doświadczenie życiowe, gdyż inna wykładnia tego oświadczenia prowadziłaby do wniosku, że pozwany miał prawo do kompensat za zakupione towary i usługi na zasadach zupełnej dowolności i praktycznie nieograniczonych, co mogłoby prowadzić do niemożliwych do zaakceptowania perturbacji i stawiałoby pozwanego w niezwykle uprzywilejowanej sytuacji. W takiej sytuacji powód, nie godząc się z potrąceniem, musiałby wytaczać powództwo sądowe o zapłatę kwot potrąconych i wykazywać w tym procesie okoliczności trudne do ustalenia. Całkowicie uzasadniona jest więc wykładnia oświadczenia, jakiej dokonał Sąd Okręgowy, że kompensaty za materiały i usługi mogłyby być dokonane jedynie po potwierdzeniu przez odpowiedniego pracownika powoda i w sytuacji, gdy związane one były z materiałami i usługami na określoną budowę.

Należy zwrócić uwagę, że wątpliwości co do skuteczności potrącenia miał sam pozwany, skoro „z ostrożności procesowej” na wypadek ustalenia przez sąd bezskuteczności zarzutu potrącenia z bezskuteczności porozumienia stron co do możliwości potrącenia, złożył on oświadczenie o potrąceniu wydatków pozwanego objętymi wyszczególnionymi refakurami oraz fakturą (...) i fakturami (...) od 1 do 49 od dostawców, oznaczonych przez D. M. ….. (...) z wierzytelnościami dochodzonymi przez powoda w pozwach (k. 256 akt IX Gc 205/08,k.208 akt IX Gc 969/08i k. 271 akt IX Gc 280/08).

Ustosunkowując się z kolei do zawartego w apelacji zarzutu naruszenia art. 498 k.c. przez zaniechanie zastosowania tego przepisu do warunkowego zarzutu potrącenia połączonego z oświadczeniem o potrąceniu, należy całkowicie podzielić stanowisko Sądu Okręgowego, że uwzględnienie tego zarzutu nie było możliwe. Przede wszystkim należy zauważyć, że składając oświadczenie o potrąceniu pozwany czynił to we wszystkich trzech sprawach, następnie połączonych. We wszystkich tych sprawach pozwany złożył oświadczenie o potraceniu jednakowej treści, nie wskazując, którą wierzytelność potrąca ze swoją wierzytelnością i jaką. Ponadto Sąd Okręgowy uznał za częściowo uwzględniony zarzut wygaśnięcia wierzytelności na skutek potrącenia dokonanego wcześniej. Potrącenia dokonuje strona, a nie sąd. Nie sposób więc założyć, aby w sytuacji wyżej opisanej, to jest wygaśnięcia części wierzytelności powoda, sąd miał decydować, do jakich wierzytelności odnosić się ma zarzut potrącenia złożony przez pozwanego o identycznej treści w każdej z wymienionych spraw wyżej wymienionych. Nadto przeciwko uwzględnieniu oświadczenia potraceniu złożonego „z ostrożności procesowej” przemawia to, że pozwany części dochodzonej należności w ogóle nie uznawał z innych przyczyn niż na skutek potrącenia. Oświadczenie o potrąceniu stanowiłoby zatem zaprzeczenie stanowiska pozwanego w procesie, gdyż skoro pozwany nie uznawał roszczenia z innych przyczyn niż potrącenie, to nie wiadomo, do czego potrącenie odnosiło, się zwłaszcza że oświadczenie o potrąceniu złożone zostało w trzech sprawach, dotyczących różnych budów.

Sąd Okręgowy uwzględnił częściowo kompensatę. jakiej dokonał pozwany przed wszczęciem postępowania. W zakresie, w której kompensata nie została uwzględniona, jak również nie uwzględniony został zarzut potrącenia złożony „z ostrożności procesowej”, do rozważenia pozostaje to, czy pozwany miałby możliwość dochodzenia stosownej należności w odrębnym procesie. Ocena tego zagadnienia pozostaje jednak poza zakresem rozważań w niniejszej sprawie.

Apelujący następnie podnosi, że nie jest prawidłowe ustalenie, iż powód wykonał umowy w zakresie wynikających z faktur VAT objętych pozwem w dniu 14.09.2007 r., pomimo że odbiorcy, jak i poszczególne etapy rzekomego wykonania nie zostały ujęte w dziennikach budowy oraz nie są zgodne z protokołami odbioru z 4.10.2007 r. Należy jednak zauważyć, że poza tak ogólnie sformułowanym zarzutem pozwany w uzasadnieniu apelacji zarzutu tego w ogóle nie rozwija, jak również nie przytacza okoliczności i argumentów przemawiających przeciwko ustaleniu Sądu Okręgowego, które Sąd Apelacyjny w odniesieniu do poruszonego zagadnienia w całości aprobuje. Apelujący nie precyzuje, które z obliczeń nie zostały ujęte w dziennikach budowy oraz w jakim zakresie zapisy protokołów jednostronnych „ nie licują z ustaleniami protokołów z dnia 4 października 2007 r.”. Tymczasem z dokonanych ustaleń, znajdujących pełne potwierdzenie w powołanych przez Sąd Okręgowy dokumentach, wynika, że odbiory, zarówno jednostronne, jaki i inne odbiory, miały mniejsce wielokrotnie, w tym w dniu 14.09.2007 r. oraz w innych dniach. Poza tym faktem bezspornym jest, że pozwany podpisał odbiory robót wszystkich trzech budów ( (...), (...) i (...)) w dniu 4.10.2007 r. tym samym potwierdzając wykonanie przez pozwanego wykonanie umów. Stąd też wczesniejsze odbiory, nawet jeżeli nie w każdym wypadku były przewidziane w umowie przesłanki do jednostronnego odbioru, nie miały zasadniczego wpływu na zasadność roszczenia powoda o zapłatę za wykonanie budów, skoro odbiór budynków w stanie surowym nastąpił w dniu 4.10.2007 r.

Całkowicie prawidłowe jest również stanowisko Sądu Okręgowego dotyczące oceny oświadczenia pozwanego o odstąpieniu odmowy i Sąd Apelacyjny bez zastrzeżeń stanowisko to aprobuje. Twierdzenie w apelacji, że nie został rozpoznany zarzut odstąpienia od umów objętych sporem na podstawie art. 637 § 2 zd. 1 k.c. jest mało zrozumiały. Sąd Okręgowy w sposób zrozumiały wyjaśnił, z jakich przyczyn nie uznał odstąpienia przez pozwanego od umów za skuteczne, co oznacza, że nie uznał również skuteczności odstąpienia od umowy na podstawie art. 637 § 2 k.c. w związku z art. 656 § 1 k.c.

Nie jest uzasadniony zarzut zawarty w pkt 1 – c apelacji dotyczący tego, że Sąd Okręgowy bezzasadnie przyjął, że powódka wykonała prace stwierdzone w fakturach nr (...) z 14.09.2007 r. na kwotę 19.590,63 zł (w sprawie IX Gc 205/08) oraz nr 04/10/2007 w kwocie 19.467,63 zł, pomimo że zdaniem pozwanego faktury te dotyczą tego samego zakresu prac (wewnętrzne roboty wykończeniowe pkt 11 harmonogramu do umowy (...)). W rzeczywistości faktury te nie dotyczą tych samych robót, zbieżna jest jedynie kwota wynikająca z tych faktur (k.160 i k.168 akt IX Gc 205/08). Potwierdził to zresztą sam pozwany w odpowiedzi na pozew na k. 248, w której nie zaprzecza temu, że wymienione protokoły dotyczą innych robót, jedynie podnosi, że aby skutecznie dochodzić należności, między innymi z tych faktur, powód powinien wykazać skuteczność zgłoszenia prac do odbioru i przeprowadzenia odbioru zgodnie z wymogami zawartymi w umowie. W uzasadnieniu apelacji pozwany nie rozwija bliżej powyższego zarzutu, ograniczając się jedynie do powtórzenia zarzutu z części wstępnej apelacji oraz stwierdzając, że odmienne zapatrywanie wynikające z zeznań słuchanej na tę okoliczność B. N. (1) nie jest przekonywujące „w świetle jasnych zapisów wskazywanych faktur”.

Podobnie apelujący w postępowaniu w Sądzie Okręgowym nie kwestionował tego, że prace objęte fakturą nr (...)—7 z 23.08.2007 r. nie zostały wykonane, zaś w apelacji nie precyzuje, z jakich przyczyn prezes zarządu pozwanej nie zaakceptował wykonania prac dodatkowych ze specyfikacji dotyczących prac wynikających z tej faktury. Pozwany nie twierdził też, że nie zostały wykonane prace, za które wystawiona została faktura (...).

Zarzucając, że w sprawie X Gc 969/08 powód wystawił fakturę nr (...) dotyczącą protokołu (...) harmonogramu załączonego do umowy na kwotę 30.290,63 zł, podczas gdy zdaniem pozwanego z harmonogramu wynika kwota 24.232,50 zł, należy przede wszystkim stwierdzić, że w sprawie X Gc 969/08 powódka nie dochodziła należności na podstawie faktury wyżej oznaczonej. Jeżeli apelujący miał na myśli fakturę (...), to powoływany zarzut jest nieprecyzyjny, aby mógł podlegać uwzględnieniu. Apelujący bowiem zarzuca, że faktura została wystawiona na podstawie harmonogramu wystawionego przez powoda, a nie jego przedstawiciela, co nie jest zrozumiałe. Apelujący wnosi jednocześnie o przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci harmonogramu na okoliczność wysokości przyjętego wynagrodzenia za pracę wskazane w punkcie 11 harmonogramu oraz stwierdza, że dokument ten jest nowym dowodem w sprawie oraz kopię dokumentu dołączono do apelacji (k. 1160 – 1161). Ustosunkowując się do tego zarzutu po pierwsze należy stwierdzić, że kopia dokumentu nie jest poświadczona, po drugie apelujący nie powołuje okoliczności, które wskazywałyby, że pozwany na dokument ten powołał się w postępowaniu przed sądem I instancji, po trzecie, wynikający z przedstawionego odpisu harmonogramu zapis w punkcie 11 dotyczący wewnętrznych robót wykończeniowych nie przesądza automatycznie wysokości należności w kwocie określonej w tym punkcie. Ewentualne zatem przeprowadzenie dowodu z tego dokumentu wymagałoby przeprowadzenia jeszcze dalszego postępowania dowodowego, o co apelujący nie wnosi.

Pozwany wreszcie podnosi nieuwzględnienie potrącenia w sprawie IX Gc 205/08 z refakturami ujętymi w załączniku do pisma 16.10.2007 r. oraz w sprawie IX Gc 280/08 z refaktur ujętymi w załączniku do tego samego pozwu. Zarzuty te są niezrozumiałe. Pozwany nie podaje, i jaki załącznik konkretnie chodzi. Należy przyjąć, że apelującemu chodzi o załącznik dołączony do kopii pisma z 16.10.2007 r. przy odpowiedzi na pozew (k. 268 i k.269). Jednakże z załącznika tego nie wynika wniosek o skuteczności potrącenia należności dochodzonych przez powoda z należnościami wynikającymi z wystawionych przez pozwanego refaktur wskazanych w apelacji. Sąd Okręgowy natomiast uwzględniając częściowo kompensatę uznał, że jedynie w stosunku do trzech faktur pozwanej można mówić o zasadności potrącenia ze względu na niewykazanie przez pozwanego, że poszczególne faktury, objęte refakturami, dotyczyły inwestycji, dla których materiały zostały zakupione. Ze stanowiskiem Sądu Okręgowego należy całkowicie zgodzić się (str. 37 i 37v uzasadnienia wyroku), natomiast kwestionujący to stanowisko apelujący nie naprowadza żadnych tego rodzaju okoliczności, które dyskredytowałyby zasadność tego stanowiska.

Pozostałe zarzuty apelującego, zawarte w uzasadnieniu apelacji, mają charakter ogólny i nie uzasadniają uwzględnienia wniosków apelacyjnych.

Z przyczyn powyższych i na podstawie art. 385 k.p.c. oraz art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i §§ 6 i 13 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2001 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Mikołaj Tomaszewski Roman Stachowiak Karol Ratajczak