Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Futro (spr.)

Sędziowie: SA Jerzy Geisler

SA Małgorzata Kaźmierczak

Protokolant: st. sekr. sąd. Izabela Kyc

po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2016 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. P.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 15 lipca 2015 r.

sygn. akt XVIII C 727/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 2700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Kaźmierczak Jan Futro Jerzy Geisler

I A Ca 1116/15

UZASADNIENIE

Powód K. P. w pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 127 109 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 13 marca 2014 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu. Na powyższą kwotę złożyło się żądanie wypłaty zadośćuczynienia w wysokości 100 000 zł, odszkodowania w kwocie 25 000 zł oraz 2 109 zł tytułem zwrotu utraconego zarobku.

Pismem z dnia 16 czerwca 2015 r., pełnomocnik powoda wyjaśnił, że powód dochodzi odszkodowania z tytułu utraconego zarobku w wysokości 3 075 zł stanowiącą kwotę wynagrodzenia za okres 15.10-29.11.2013 r. oraz z tytułu szkody związanej z rekonstrukcją uzębienia w kwocie 24 034 zł.

Wyrokiem z dnia 15 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 93 558,60zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 marca 2014 r. do dnia zapłaty a w pozostałej części oddalił powództwo.

Orzekając o kosztach postępowania zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5 198 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 2 626 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 972 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Jako podstawy rozstrzygnięcia Sąd I instancji powołał następujące ustalenia.

W dniu 14 października 2013 r. w miejscowości W. na przejeździe kolejowym przy ul. (...) doszło, w związku z niezamknięciem zapór kolejowych na przejeździe, do wypadku polegającego na tym, że Elektryczny Zespół (...) nr EN (...) (...) uderzył w przejeżdżający przez przejazd samochód osobowy marki C. (...) o nr rej. (...) kierowany przez powoda K. P..

Przejazd kolejowy, na którym doszło do wypadku położony jest wśród drzew, które ograniczają widoczność, nadto jest w złym stanie technicznym, co powoduje konieczność znacznego zwolnienia. W dniu wypadku pogoda była dobra, opady lub mgły nie ograniczały widoczności. Powód stał w kolejce aut przed zamkniętymi rogatkami i oczekiwał na ich otwarcie. Gdy przejechał pociąg, rogatki otworzyły się i auta ruszyły. Pojazd prowadzony przez powoda był kolejnym z jadących. Z naprzeciwka również zaczęły jechać samochody, w tym ciężarowe. Jeden z nich zasłonił widoczność powodowi, przez co nie zdołał on zauważyć nadjeżdżającego pociągu. Ciężarówka, która zasłoniła widoczność zdążyła opuścić przejazd, jednak samochód prowadzony przez powoda nie, w związku, z czym doszło do zderzenia.

Sprawcą powyższego wypadku był M. P., pracownik pozwanej, który będąc dyżurnym ruchu stacji P. nie przekazał informacji dyżurnemu ruchu stacji W. o zezwoleniu na kontynuację jazdy nieplanowego pociągu nr (...), przez co dróżnik przejazdowy posterunku nr (...) nie zamknął zapór kolejowych na przejeździe.

Prawomocnym wyrokiem skazującym z dnia 30 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Środzie Wielkopolskiej VII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą we W. na podstawie art. 46 § 1 k.k. zasądził od sprawcy na rzecz K. P. kwotę 2 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez niego krzywdę.

Pozwany w chwili zdarzenia była ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A.

W związku z wypadkiem powód był hospitalizowany w dniach 14 – 30.10.2013 r. w Szpitalu (...) we W. na oddziale chirurgii ogólnej, gdzie rozpoznano u niego wstrząśnienie mózgu, stłuczenie klatki piersiowej, złamanie żeber I-VII po stronie lewej, I-II po stronie prawej, stłuczenie barku lewego, złamanie korony zęba III górnego po stronie prawej oraz korony zębów III-IV dolnego po stronie prawej.

Po zakończeniu leczenia szpitalnego, powodowi zalecono kontrolowanie swego stanu zdrowia w poradniach: pulmonologicznej, ortopedycznej i neurologicznej. Powód nie był w stanie od razu wrócić do pracy w związku z problemami z poruszaniem się, co wiązało się również z koniecznością pomocy w codziennym funkcjonowaniu ze strony osób trzecich, głównie najbliższej rodziny. Dużym problemem były również silne dolegliwości bólowe, które wymagały codziennego przyjmowania leków przeciwbólowych. Powód przyjmował leki psychotropowe związane z problemami ze snem. Z uwagi na groźbę utraty pracy i nadzieję na polepszenie się stanu fizycznego, po upływie ponad 2 miesięcy od wypadku, powód powrócił do wykonywania obowiązków zawodowych w dniu 1 grudnia 2013 r. Pracę wykonywał w gorsetach ortopedycznych.

Powód cierpi na częściową niewydolność oddechową, która musi być na bieżąco kontrolowana oraz wymaga rehabilitacji, farmako- i fizykoterapii. Jest to wynikiem obustronnego złamania żeber podczas wypadku. Zmniejszenie pojemności płuc występujące u powoda z, około 80%, które jest normą do 50-60%, objawia się tym, że powód szybciej się męczy, dusi podczas wysiłku fizycznego, w związku z czym, doraźnie zażywa leki likwidujące trudności w oddychaniu. Obrażenia powoda w tym zakresie są trwałe, nie ma możliwości ich skutecznego wyleczenia, możliwe jest jedynie podniesienie komfortu życia. Powód ograniczony jest przez to w sportach wyczynowych, np. bieganiu, jeździe na nartach, musi także systematycznie wykonywać ćwiczenia rehabilitacyjne układu oddechowego przez pół godziny dziennie.

W związku z przebytym wypadkiem samochodowym, powód wymaga również leczenia w poradni zdrowia psychicznego albowiem wystąpił u niego epizod depresji. Bezpośrednio po wypadku nie prowadził auta, do chwili obecnej nie pływa, nie jeździ na rowerze. Ze względu na swe ograniczenia ruchowe jak i finansowe, nie wyjeżdża też z żoną na wakacje, jak to miało miejsce przed wypadkiem. Zmienił się również charakter powoda, stał się mniej cierpliwy i radosny w życiu codziennym, źle reaguje na sytuacje stresowe. Powodowi brakuje cierpliwości zarówno w kontaktach zawodowych jak i prywatnych.

Z uwagi na obrażenia, jakich K. P. doznał w momencie wypadku, zmuszony był do korzystania z leczenia rehabilitacyjnego.

Powód pozostaje pod opieką lekarza neurologa albowiem w związku z urazem głowy związanym ze wstrząśnieniem mózgu, którego doznał w trakcie wypadku, odczuwa nadal zawroty oraz bóle głowy, szczególnie przy zmianach pogody i wysiłku. Nadto powód przyjmuje leki wspomagające pamięć, albowiem cierpi na zaburzenia pamięci.

W związku z przebytymi urazami, powód pozostaje także pod opieką lekarza ortopedy. Do chwili obecnej ma problemy z podnoszeniem ręki, utyka. Przez cały czas jest poddawany rehabilitacji.

W wyniku urazu mechanicznego będącego następstwem wypadku komunikacyjnego doszło u powoda do uszkodzenia zęba (...) I wg E.: uszkodzenie w zakresie szkliwa na powierzchni wargowej okolicy brzegu siecznego, zęba (...)wg E.: uszkodzenie w zakresie szkliwa i zębiny brzegu językowego powierzchni żującej oraz zęba (...)wg E.: uszkodzenie w zakresie szkliwa i zębiny powierzchni językowej korony zęba. Celem przywrócenia stanu sprzed wypadku, powód powinien przeprowadzić leczenie w postaci uzupełnienia brakujących tkanek odpowiednimi materiałami. W przypadku zębów(...)i (...) odbudowa jest możliwa z wykorzystaniem materiałów kompozytowych, w przypadku zęba (...) może zaistnieć konieczność wykonania korony protetycznej. Koszt leczenia zęba (...)to około 85 zł, zęba (...)- około 100 zł, zaś w przypadku zęba (...), cena wahać się może w zależności od użytych materiałów od 310 do 1 400 zł. Dodatkowo, doliczyć należy do powyższych kosztów zapłatę za przynajmniej 2 wizyty konsultacyjne po 100 zł oraz koszt wykonania zdjęcia- około 60 zł.

Powód przed wypadkiem uskarżał się na pewne problemy z oddychaniem i łatwą męczliwość, co wiązało się z wieloletnim paleniem papierosów. Około roku 2004, przeszedł krwotoczny udar mózgu, po którym jednak, po zakończeniu miesięcznej rehabilitacji, powrócił do całkowitej sprawności. Powód do chwili obecnej choruje na nadciśnienie i przyjmuje z tego powodu leki.

Obrażenia doznane w trakcie wypadku, spowodowały u powoda obniżenie, jakości życia. Wpłynęły także w sposób niekorzystny na wykonywanie przez niego obowiązków zawodowych. Powód uskarża się na ból, ma problemy z zasypianiem, z pamięcią. Przez długi czas będzie musiał pozostawać pod opieką lekarzy specjalistów. Także rehabilitacja ruchowa powoda jeszcze się nie zakończyła.

W dniu 1 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wydał Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS (nr akt 07-901950) w sprawie procentowego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego skutkami wypadku. W Orzeczeniu tym ustalono u powoda 40% stałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego skutkami wypadku przy pracy z dnia 14.10.2013 r.

Do chwili obecnej, powód otrzymał nawiązkę oraz 30 000 zł odszkodowania z ZUS z tytułu wypadku przy pracy. Zarówno przed wypadkiem, jak i już w dwa miesiące po nim, powód K. P. pracował na podstawie umowy o współpracy jako lekarz ortopeda w N.Z.O.Z. (...).+ (...) we W.. W związku z nieobecnością w pracy, powód utracił zarobek w wysokości 2 109 zł miesięcznie za okres od dnia 14 października do dnia 1 grudnia 2013 r.

Pismem z dnia 27 lutego 2014 r. pełnomocnik powoda wezwał pozwaną do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 137 109 zł z tytułu wyrządzonych szkód na osobie oraz krzywdy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, iż podstawę uwzględnienia powództwa stanowi przepis art. 120 kodeksu pracy w zw. z art. 415 k.c.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do naprawienia szkody ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Powód poniósł szkodę, która winna być naprawiona na podstawie art. 444 § 1 i 2 k.c. a nadto winien na podstawie art. 445 § 1 k.c. otrzymać zadośćuczynienie za doznane krzywdy. Naprawa uszkodzenia 3 zębów, tj. przywrócenie ich do stanu sprzed wypadku kosztować będzie 1 845 zł. Powód udowodnił także fakt utracenia zarobku w wysokości 2 109 zł. Na podstawie art. 444 § 1 k.c. Sąd przyznał powodowi kwotę łączną 3 954 zł tytułem naprawienia szkody.

Za właściwe zadośćuczynienie Sąd I instancji – szczegółowo uzasadniając powyższe - uznał kwotę 100 000 zł. W ocenie Sądu powód swym zachowaniem przyczynił się w 10 % do zaistnienia wypadku, co uzasadniało obniżenie w tej proporcji należnych powodowi świadczeń.

O odsetkach od zasądzonej kwoty Sąd orzekł zgodnie z art. 481 k.c. i art. 455 k.c., to jest od dnia wyrokowania, albowiem dopiero ustalenia w niniejszej sprawie poczynione przez Sąd w oparciu o opinię Instytutu, przesądziły o zakresie odpowiedzialności pozwanej.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu - wskazując, co się na nie składa - Sąd Okręgowy powołał przepisy art. 100 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 1 i 2 § 4 ust. 1 oraz § 6 pkt 6 oraz z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163 poz. 1348 z późn. zm.). Sąd stosunkowo rozdzielił koszty procesu, obciążając nimi pozwanego w 73% i powoda w 27%.

Od wyroku tego zaskarżając go w części, w jakiej uwzględniono powództwo i orzeczono o kosztach procesu (pkt 1 i 3) apelację wniósł pozwany zarzucając zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa procesowego tj. naruszenie art. 233 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów, a w następstwie powyższego błędne ustalenie stanu faktycznego niniejszej sprawy przejawiające się w przyjęciu, iż przedłożony przez stronę powodową materiał dowodowy daje podstawę dla dokonania istotnych w sprawie ustaleń faktycznych w konsekwencji przyznanie powodowi zadośćuczynienia wyższego niż adekwatne do rozmiaru doznanej przez powoda krzywdy oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 i 2 k.c. polegające na jego niewłaściwym zastosowaniu i dokonaniu błędnej wykładni poprzez uznanie, iż trwały uszczerbek na zdrowiu spowodowany jest jedynie zdarzeniem z dnia 14 października 2013 r. w konsekwencji, czego zasadnym jest zasądzenie na rzecz powoda kwoty zadośćuczynienia w pełnej żądanej wysokości, podczas gdy przyznane zadośćuczynienie jest wyższe niż adekwatne do rozmiaru doznanej przez niego krzywdy.

W konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 21 600 zł. Nadto wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego za kosztów w postępowaniu apelacyjnym, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 16 200 zł.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm.

S ą d Apelacyjny zwa ż y ł , co nast ę puje:

Apelacja okazała się niezasadna.

Zakres kognicji Sądu drugiej instancji wyznacza treść art. 378 § 1 k.p.c., który stanowi, iż Sąd ten rozpoznaje sprawę w granicach apelacji. Jak przyjął Sąd Najwyższy orzekający w składzie 7 sędziów w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r. III CZP 49/07 sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. (OSNC 2008/6/55).

Stosownie do art. 233 § 1 k.p.c. sąd I instancji ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, przy czym winien to jednak czynić na podstawie wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału dowodowego. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. skarżący powinni wskazać, jakie dowody i z naruszeniem, jakich kryteriów oceny przewidzianych w wymienionym przepisie sąd pierwszej instancji błędnie uznał za wiarygodne i mające moc dowodową lub nie mające takiej mocy i niewiarygodne. Tymczasem pozwany nie wskazuje nawet, jakie dowody miałyby być wadliwie ocenione. Stwierdzenie, że Sąd nie uwzględnił wszystkich okoliczności mających wpływ na stan zdrowia oraz samopoczucie powoda w konsekwencji uwzględniając roszczenie powoda o zadośćuczynienie w pełnej wysokości w sytuacji, gdy pozwany nie wskazuje innych pominiętych okoliczności ani nie kwestionuje oceny zeznań świadków jest niedostateczne dla uwzględnienia zarzutu.

Wbrew też zarzutom apelującego Sąd I instancji nie ustalił, że przed wypadkiem powód był człowiekiem zdrowym, wskazał bowiem że powód leczył się z powodu nadciśnienia. Nie pominął też Sąd pierwszej instancji, że powód w przeszłości przeszedł również udar. W uzasadnieniu wskazał, że powód około roku 2004, przeszedł krwotoczny udar mózgu, po którym jednak, po zakończeniu miesięcznej rehabilitacji, powrócił do całkowitej sprawności mózgu. Uwzględnił także, że na zmniejszenie wydolności płuc wpływ ma fakt wieloletniego palenia papierosów przez powoda. Wskazał, że w wyniku wypadku nastąpiło zmniejszenie pojemności płuc występujące u powoda z około 80% do 50-60%.

Sąd Okręgowy ustaleń tego ostatniego faktu dokonał w oparciu o dokument prywatny, jakim jest konsultacja pulmonologiczna z dnia 5 maja 2014 r. wskazująca na obniżenie się po wypadku parametrów wydolności układu oddechowego. Dokument ten został wystawiony przez lek. med. K. K., która następnie sprecyzowała powyższe ustalenia w swoich zeznaniach. Jako lekarz leczący powoda stwierdziła ona, że prowadzone przez nią badania spirometryczne pokazało zmniejszenie pojemności płuc z 80 % do 50%.

Zauważyć tu należy, że po dopuszczeniu dowodu z zeznań tego świadka na okoliczności ustalone przez Sąd pełnomocnik pozwanego nie zgłosił zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. a w szczególności nie wskazał, że tego rodzaju ustalenie wymagało nie tyle informacji od lekarza badającego a opinii biegłego. Podnoszenie powyższego dopiero na etapie postępowania apelacyjnego jest niedopuszczalne.

Powód nie zakwestionował także ustaleń faktycznych dotyczących ustalonych kosztów leczenia poniesionych przez powoda i utraty zarobków.

Tak więc ustalony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny stanowi podstawę oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia tego prawa zauważyć trzeba, że pozwany w żaden sposób nie uzasadnił zarzutu naruszenia art. 444 § 1 i 2 k.c.

Przewidziane natomiast w art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę ma na celu naprawienie - przez rekompensatę pieniężną - szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. W ten sposób ujawnia się aprobowany w orzecznictwie kompensacyjny charakter zadośćuczynienia pieniężnego (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 r., sygn. akt I CK 131/2003, OSNC 2005/2/40, oraz z dnia 27 lutego 2004 r., sygn. akt V CK 282/2003, LEX nr 183777). O rozmiarze należnego zadośćuczynienia powinien zatem w zasadzie decydować rozmiar doznanej krzywdy, tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco.

Według art. 445 § 1 k.c. przyznanie poszkodowanemu zadośćuczynienia zależy od uznania sądu. („sąd może przyznać").

Ustawodawca nie zawarł w treści przepisu art. 445 § 1 k.c. konkretnych mierników. Tak, jak nie uznał tego za możliwe ustawodawca, tak i nie jest możliwe udzielenie szczegółowych wskazań konkretyzujących przesłanki upoważniające do określenia wysokości należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia. Zostało to, bowiem pozostawione - podobnie jak w innych, trudnych do jednoznacznego określenia, wypadkach - sędziowskiemu uznaniu, opartemu na wszechstronnym rozważeniu okoliczności konkretnej sprawy.

Brak jednolitych, niezmiennych i porównywalnych kryteriów nakazuje uznać, że określenie wysokości zadośćuczynienia stanowi istotny atrybut sądu merytorycznie rozstrzygającego sprawę w pierwszej instancji. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem sąd odwoławczy władny jest zakwestionować w takich sytuacjach ocenę sądu I instancji jedynie wtedy, gdy oparta jest ona na ustaleniach oczywiście sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, orzekając sąd nie wziął pod uwagę całokształt okoliczności sprawy lub też oceniając te sytuację poszkodowanego rażąco narusza swoim orzeczeniem zasady współżycia społecznego albo też jego stanowisko nie zostało w sposób należyty uzasadnione stosownie do przepisu art. 328 § 2 k.p.c..

Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszym przypadku.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku orzekając o kosztach postępowania zgodnie z treścią przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz w zw. z § 6 pkt 6 oraz § 13 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (j.t. Dz. U. z 2013 poz. 461). Na koszty te składają się koszty zastępstwa procesowego strony wygrywającej apelację.

Małgorzata Kaźmierczak Jan Futro Jerzy Geisler