Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 30/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r. w sprawie sygn. akt (...)

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

R. T.

Oskarżony nie był w przeszłości karany

dane o karalności

k. 1520

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

dane o karalności

informacja dotycząca karalności oskarżonego pochodzi z państwowego rejestru, jej treść nie była kwestionowana.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, (...) sp. z o.o. z siedzibą w B., zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1. rażącą niewspółmierność kary, środka karnego i nawiązki, naruszającą zasadę sprawiedliwości wyroku, a wynikającą z nieuwzględnienia przy jej wymiarze przewagi okoliczności obciążających nad łagodzącymi, celowego działania oskarżonego, okoliczności sprawy, w tym w szczególności ilości pokrzywdzonych i skali wyrządzonej szkody i w konsekwencji zaniechanie orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody lub nawiązki podczas, gdy prawidłowa analiza okoliczności sprawy, a w szczególności rozmiar szkody, ilość pokrzywdzonych, czas trwania czynów zabronionych, fakt wykorzystania środków pieniężnych na swoje potrzeby, poczynienie z przestępstwa stałego źródła dochodu, brak naprawienia szkody, okoliczności osobiste oskarżonego, w tym brak skruchy, bezskuteczność egzekucji wyroku cywilnego, znaczny upływ czasu od popełnienia czynów zabronionych, powinny prowadzić do orzeczenia środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody wobec (...) sp. z o.o. lub nawiązki,

2. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy , a to art. 415§1 k.p.k. przez:

- uznanie, że nie ma możliwości prawnej zasądzenia naprawienia szkody ani nawiązki, gdyż jest to niedopuszczalne, podczas gdy są to roszczenia o odmiennym charakterze, niż żądanie zapłaty ceny sprzedaży za dostarczone produkty, a zatem nie stanowiłaby ona tożsamego świadczenia, co zasądzone orzeczeniem sądu cywilnego, a nadto w sytuacji gdy wykonanie orzeczenia zapadłego na drodze cywilnej jest niemożliwe z uwagi na bezskuteczność egzekucji,

-nie orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody ani nawiązki, mimo, że orzeczenie wydane przeciwko oskarżonemu na skutek jego negatywnej postawy jest niemożliwe do wykonania, a egzekucja pozostała bezskuteczna.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dla oczyszczenia przedpola zasadne jest omówienie w pierwszej kolejności zarzutu drugiego apelacji, co będzie stanowiło punkt wyjścia dla dalszych rozważań.

Nie ma racji pełnomocnik twierdząc, że sąd naruszył dyspozycję art. 415§1 k.p.k. Zgodnie z tym przepisem, stanowiącym tzw. klauzulę antykumulacyjną, nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono.

Oczywiste jest zatem, że jeśli w toku postępowania cywilnego sąd wydał orzeczenie, którym zasądził na rzecz pokrzywdzonego kwoty wynikające z czynów przypisanych oskarżonemu w postępowaniu karnym, a tak jest w przedmiotowej sprawie, brak podstaw prawnych do zasądzenia na rzecz pokrzywdzonego odszkodowania czy nawiązki, obejmujących tą samą kwotę. Przeciwne postąpienie prowadziło by do funkcjonowania w obrocie prawnym dwóch tytułów egzekucyjnych wynikających z różnych orzeczeń dotyczących tego samego roszczenia, czemu zapobiegać ma właśnie treść art. 415§1 k.p.k. Bez znaczenia jest przy tym fakt, że egzekucja prowadzona przeciwko oskarżonemu na podstawie tytułu wykonawczego uzyskanego przez pokrzywdzonego w postępowaniu cywilnym jest bezskuteczna, skoro określona w tym przepisie klauzula antykumulacyjna wyłączenia takiego nie przewiduje. Dodać ponadto należy, że jest to zagadnienie z zakresu wykonania orzeczenia sądu, a nie z zakresu dopuszczalności orzekania o obowiązku naprawienia szkody. Kwestie te nie budzą obecnie wątpliwości w doktrynie i orzecznictwie (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2010 r. III KK 305/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2011 r. III KK 270/11, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r. V KK 9/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 r. III KK 321/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2014 r. III KK 429/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2015 r. IV KK 414/14, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2019 r. III KK 554/18, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2019 r. III KK 157/19, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2020 r. IV KK 236/20, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2024 r. I KK 280/24, Eichstaedt Krzysztof w: Świecki Dariusz (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2025).

Natomiast uzasadniony jest zarzut sformułowany przez pełnomocnika w punkcie 1. apelacji.

Oskarżonemu przypisano łącznie sto (!) przestępstw z art. 286§1 k.k. (z których 98 stanowi ciąg przestępstw, o jakim mowa w art. 91§1 k.k.), w tym aż 19 przestępstw popełnionych na szkodę (...) sp. z o.o. Swoim umyślnym działaniem oskarżony wyrządził znaczną szkodę, w długim okresie czasu, co świadczy o dużym natężeniu złej woli i znacznej społecznej szkodliwości jego czynów. Sąd nie docenił jednak ww. okoliczności obciążających wydając wyrok, w którym warunkowo zawieszając oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności, oddał go pod dozór kuratora i zobowiązał jedynie do informowania kuratora co 6 miesięcy o przebiegu okresu próby. Sąd stwierdził, że ponieważ obecnie prowadzone są liczne postępowania egzekucyjne nadzorowane przez komornika, a więc organ państwowy, nie ma konieczności dodatkowego orzeczenia związanego ze sposobem ich wykonania (k. 1438). Jednak inną rzeczą jest kwestia wykonania orzeczenia wydanego w postępowaniu cywilnym, a inną orzeczenie kary i środków probacyjnych w postępowaniu karnym, środków, których funkcja jest odmienna od funkcji postępowania egzekucyjnego w postępowaniu cywilnym.

Tak łagodne potraktowanie oskarżonego sprzeczne jest z zasadą prewencji ogólnej i szczególnej i stwarza sytuację, w której oskarżony nie ponosi de facto żadnych realnych konsekwencji swojego nagannego zachowania. Tymczasem jest oczywiste, że nadanie ciążącej na oskarżonym powinności rygoru środka probacyjnego stymuluje go do pożądanego działania i wydatnie urealnia uzyskanie przez pokrzywdzonego naprawienia szkody. Oczywistym wydaje się także, że konieczność realizacji roszczeń majątkowych, będących następstwem popełnienia przestępstwa jest obok groźby wymierzenia za nie kary najskuteczniejszym sposobem przeciwdziałania powrotowi do przestępstwa.

Z uwagi na granice apelacji sąd odwoławczy nie może zmienić wyroku na niekorzyść oskarżonego w zakresie szerszym, niż to wynika z wniesionego środka zaskarżenia, ale w jego granicach z uwagi na podniesione w poprzednim akapicie argumenty, uznał za celowe zobowiązanie oskarżonego w okresie próby do wywiązywania się z wykonania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia (...) r. w sprawie (...) Sądu Okręgowego we W., co powinno mobilizować oskarżonego do podjęcia działań zmierzających do naprawienia wyrządzonej szkody, niezależnie od prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Należy przy tym przypomnieć, że warunek probacyjny zobowiązania do innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa, wynikający z art. 72 § 1 pkt 8 k.k. został ujęty ogólnie, ma zatem charakter otwarty i uprawnia sądy do kształtowania rozstrzygnięcia w tym zakresie na wiele sposobów, byle tylko każdy z nich służył zapobieżeniu popełnienia przez oskarżonego ponownie przestępstwa. Może on przy tym polegać na zobowiązaniu oskarżonego do wykonania prawomocnego orzeczenia innego sądu, w tym zapadłego w postępowaniu cywilnym (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2014 r. IV KK 219/14). Także treść art. 415 § 1 k.p.k. nie wyklucza możliwości zobowiązania oskarżonego do wykonania prawomocnego orzeczenia innego sądu, w tym zapadłego w postępowaniu cywilnym. Przedmiotowy środek probacyjny nie jest przecież tożsamy ze zobowiązaniem do naprawienia szkody, o którym mowa w art. 72 § 2 k.k. W przeciwieństwie do obowiązku naprawienia szkody orzekanego na podstawie tego przepisu, orzeczenie zawierające zobowiązanie z art. 72 § 1 pkt 8 k.k. nie jest uważane za orzeczenie co do roszczeń majątkowych w rozumieniu przepisu art. 107 § 2 k.p.k. i nie podlega wykonaniu w drodze egzekucji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 kwietnia 2009 r. II AKa 63/09).

Wniosek

Orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody (...) sp. z o.o. lub nawiązki.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uwzględnieniu ww. wniosku , jak wskazano wyżej, na przeszkodzie stoi treść art. 415§1 k.p.k.

3.2.

Zobowiązanie oskarżonego do wywiązywania się z orzeczeń sądów, wydanych w sprawach z powództwa oskarżyciela posiłkowego (...) sp. z o.o. p-ko oskarżonemu, w tym obowiązku zapłaty, orzeczonego nakazem zapłaty Sądu Okręgowego we W., I Wydział Cywilny z dnia (...) r. ((...)).

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jest możliwe i uzasadnione w okolicznościach sprawy nałożenie na oskarżonego obowiązku probacyjnego wskazywanego przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, jednak tylko co do zidentyfikowanych orzeczeń wydanych w toku postępowania cywilnego i obejmujących roszczenia wynikające z przestępstwa. Takim orzeczeniem jest nakaz zapłaty wydany w sprawie (...) SO we W..

Brak natomiast podstaw do nałożenia podobnego obowiązku w zakresie innych, nie wskazanych nawet przez oskarżyciela posiłkowego orzeczeń sądów, które, jako że nie są znane, nie mogą być powiązane z przedmiotową sprawą, a jeśli jeszcze nie zapadły, to nie mogą obejmować roszczeń wynikających z przestępstwa, a tylko w taki wypadku nałożenie obowiązku probacyjnego byłoby uzasadnione, albowiem kara, środki karne i probacyjne, są konsekwencją konkretnego czynu oskarżonego.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Orzeczenie co do winy i kary zasadniczej.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Orzeczenie co do winy i kary zasadniczej nie stanowiło przedmiotu zaskarżenia. Sąd nie ujawnił okoliczności, które nakazywałyby zmianę lub uchylenie wyroku z urzędu, stąd wyrok w ww. zakresie utrzymano w mocy.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

orzeczenie co do kary - orzeczono środek probacyjny.

Zwięźle o powodach zmiany

Uwzględniając częściowo jeden z wniosków apelacji z powodów opisanych we wcześniejszej części uzasadnienia, sąd zmienił zaskarżony wyrok orzekając wobec oskarżonego środek probacyjny.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Zgodnie z wnioskiem pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, który złożył skuteczną apelację, prowadzącą do zmiany wyroku, sąd zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym w stawce podstawowej (§ 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie).

Jednocześnie sąd zwolnił oskarżonego, wobec którego prowadzone są liczne egzekucje komornicze, od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

7.  PODPIS

D. P. H. K. G. N.