Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 49/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok łączny z dnia (...), Sąd Okręgowy w P., sygn. akt (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

P. Z.

Skazany obecnie (w czasie orzekania przez Sąd Apelacyjny – dzień wyrokowania (...) r.) wykonał już karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności w okresie (...) r., orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. wyrokiem z (...) r. w sprawie (...). Skazany obecnie – w okresie od (...) r. odbywa karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r. w sprawie (...) i będzie następnie odbywał kary 1 roku i 6 miesięcy w okresie od (...) r. orzeczoną wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) oraz 14 lat pozbawienia wolności w okresie od (...) r., orzeczoną wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia (...). Dodatkowo, w trakcie orzekania w postępowaniu apelacyjnym okazało się, iż P. Z. został także skazany wyrokiem Sądu Rejonowego P. (1) w P. z dnia (...) na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, którą będzie odbywał od (...)

Skazany odbywa karę w warunkach zakładu karnego typu zamkniętego w systemie zwykłym. Podczas pobytu w AŚ S. został raz karany dyscyplinarnie w zawieszeniu i trzy razy nagrodzony. Nie jest uczestnikiem podkultury przestępczej, zaś jego proces resocjalizacji przebiega prawidłowo.

Opinia o skazanym AŚ S. z (...) r.

Odpis wyroku w sprawie (...)

258-259

282-292

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Opinia o skazanym AŚ S..

Odpis wyroku w sprawie (...)

Wynikające z tych dowodów fakty są bezsporne, gdyż wynikają z dokumentów urzędowych i nie były kwestionowane w toku postępowania odwoławczego. Poza tym te okoliczności, poza jednym ukaraniem dyscyplinarnym i poza dodatkowymi dwoma nagrodami regulaminowymi a także poza wykonywaniem innych kar wynikają już z wcześniejszej opinii AŚ S. z dnia(...)r. (k. 158-159).

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Nie dotyczy

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. naruszenie przepisów prawa materialnego a mianowicie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 k.k. w zw. z art. 4 k.k., polegające na błędnym przyjęciu, iż przy wymierzeniu wyroku łącznego skazanemu należało stosować przepisy dotyczące kary łącznej w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania wyroku, podczas gdy, zgodnie z przepisem art. 4 § 1 k.k. należało zastosować przepisy dotyczące kary łącznej w brzmieniu obowiązującym do dnia 24.06.2020 r.

2. rażąca niewspółmierność kary wyrażająca się w wymierzeniu najsurowszej kary przewidzianej przepisami dotyczącymi kary łącznej i nie zastosowaniu przy wymierzeniu kary zasady absorpcji.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przed przystąpieniem do omówienia obowiązujących regulacji prawnych dotyczących orzekania kary łącznej, w tym tej zastosowanej przez Sąd I instancji, jak i tej proponowanej przez apelującego, jak i przed ustosunkowaniem się do zarzutu apelacyjnego należy zważyć, co następuje:

Sąd Okręgowy w P. w sprawie o sygn. akt (...) w postępowaniu prowadzonym w przedmiocie wydania wyroku łącznego wobec skazanego P. Z. (uprzednio K.) brał pod uwagę następujące prawomocne skazania wyrokami:

I.Sądu Rejonowego w G. z (...) r. w sprawie (...) prawomocnego (...) r., za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., popełnione (...)r., na karę 5 lat pozbawienia wolności;

II. Sądu Rejonowego w W. z (...) r. w sprawie (...) , prawomocnego (...) r., za przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., popełnione w okresie(...) r., na karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

przy czym powyższe kary jednostkowe zostały połączone w jedną karę łączną 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w W. z (...) (oznaczenie literą A);

III. Sądu Okręgowego w P. z (...) , prawomocnego (...) r., za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 191 § 2 k.k., popełnione (...) r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

IV. Sądu Okręgowego w P. z (...) r. w sprawie (...) , prawomocnego 11.12.2019 r.:

a) za przestępstwo z art. 258 § 1 k.k., popełnione co najmniej w okresie sierpnia 2009 r., na karę 1 roku pozbawienia wolności,

b) za przestępstwo z art. 55 ust. 3 u.p.n. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., popełnione w okresie od (...)r., na karę 3 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności,

c) za przestępstwo z art. 56 ust. 3 u.p.n. w zw. z art. 12 k.k., popełnione od(...)r., na karę 3 lat pozbawienia wolności

i po połączeniu tych kar na karę łączną 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

V. Sądu Rejonowego P. w P. z (...) r. w sprawie (...) , prawomocnego (...) r., za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełnione (...) r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

VI. Sądu Okręgowego w P. z (...)r. w sprawie (...) , prawomocnego (...) r.:

a) za przestępstwo z art. 252 § 1 i 2 k.k., art. 197 § 1 i 3 pkt 1 i 4 k.k., art. 157 § 1 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., popełnione (...) r., na karę 13 lat pozbawienia wolności,

b) za przestępstwo z art. 263 § 2 k.k., popełnione (...) r., na karę 2 lat pozbawienia wolności,

c) za przestępstwo z art. 62 ust. 1 u.p.n., popełnione (...) r., na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności

i po połączeniu tych kar na karę łączną 14 lat pozbawienia wolności.

W czasie postępowania przed Sądem odwoławczym ujawniło się także nowe skazanie. Mianowicie P. Z. został także skazany wyrokiem Sądu Rejonowego P. (1) w P. z dnia (...) r. w sprawie(...), prawomocnym (...) r., za przestępstwo z art. 190 § 1 k.k., popełnione(...) r. na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności i za przestępstwo z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 217 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione (...) r., na karę 1 roku pozbawienia wolności i po połączeniu tych kar na karę łączną 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności.

Należy od razu zaznaczyć, iż wyrok ten nie tylko zapadł i uprawomocnił się po(...) r., ale i również przestępstwa, za które P. Z. został nim skazany, zostały popełnione po tej dacie, jak i po datach wydania pozostałych wyroków. To więc oznacza w świetle aktualnie obowiązujących uregulowań, iż nie jest w ogóle możliwe wzięcie pod uwagę przy orzekaniu w niniejszym postępowaniu tego wyroku. Również ta niemożliwość dotyczy uregulowań obowiązujących przed (...) r., skoro czyny zostały popełnione po tej dacie. Przy dalszych więc rozważaniach ten wyrok zostanie pominięty.

Należy w tym miejscu zwrócić także uwagę na wykonanie kar pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami z punktów I i II (a dokładniej mówiąc kary łącznej obejmującej te kary jednostkowe, orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w W. w sprawie (...)) oraz kary orzeczonej wyrokiem z pkt III. Ta okoliczność ma istotne znaczenie przy prawidłowym orzekaniu w niniejszej sprawie, bowiem błędne ustalenia w tej kwestii, zasadnie podniesione przez obrońcę skazanego, były powodem uchylenia pierwszego wyroku wydanego w niniejszym postępowaniu, tj. wyroku łącznego z dnia (...) wyrokiem Sądu Apelacyjnego w P. z dnia (...) i przekazania tej sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania (k. 87-89 oraz k. 171-175). Należy przy tym zauważyć, iż tym uchylonym wyrokiem Sąd Okręgowy połączył „tylko” kary jednostkowe orzeczone wyrokami z punktów III i IV, stosując uregulowania obowiązujące przed (...) r. i wymierzył skazanemu karę łączną 5 lat i 3 miesięcy, zaś co do kar orzeczonych wyrokami z punktów I i II (a także kary łącznej obejmującej te kary) umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego. Sąd Okręgowy wówczas doszedł do wniosku, iż te kary (a dokładniej mówiąc kara łączna orzeczona w sprawie (...)) a także kara pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem z pkt III zostały w całości wykonane.

Tymczasem, skupiając się na tym zagadnieniu, czego Sąd Okręgowy podczas drugiego rozpoznania sprawy w ogóle nie uwzględnił w swoich ustaleniach, zauważyć należy, iż wspomniane wyżej kary nie zostały w całości wykonane i nadal podlegają one wykonaniu.

Jak wynika to z informacji o pobytach i orzeczeniach z AŚ w P. z (...)r. skazany odbywał karę łączną 6 lat i 6 miesięcy z wyroku łącznego oznaczonego wyżej literą A (SR W. w sprawie (...)) w okresach od (...) r. a nadto na poczet tej kary zaliczono stosowane wobec skazanego tymczasowe aresztowanie od (...) r. Z informacji tej również wynika, iż skazany w trakcie wykonywania tej kary korzystał z przerw w karze.

Z informacji tej także wynika, iż skazany odbywał karę orzeczoną wyrokiem z pkt (...) r., na poczet której zaliczono okres od (...)

Tymczasem z akt Sądu Rejonowego w W. o sygn. (...) (dot. opisanego wyżej wyroku łącznego pod literą A) wynika, iż skazany faktycznie odbywał karę łączną od (...) r. (k. 45), ale została ona zakończona już (...) r. z powodu uzyskania przerwy w karze (k. 46). Analizując dalej tok tego postępowania wykonawczego zauważyć należy, iż skazany korzystał z przerw w wykonaniu tej kary orzeczonych postanowieniami Sądu Okręgowego w P. z (...) r. w sprawie V K. 687/06 (k. 66-67), z dnia (...) r. w sprawie V K. (...) (k. 108-109) oraz postanowieniami Sądu Okręgowego w K., które także dotyczą udzielenia przerw w wykonaniu kary orzeczonej wyrokiem opisanym wyżej w pkt III, tj. postanowieniami z (...) r. w sprawie III K. (...) (k. 196), z (...) r. w sprawie III K. (...) (k. 198), z(...) w sprawie III K. (...) (k. 200), z (...) r. w sprawie III K. (...) (k. 201), z (...) r. w sprawie III K. (...) (k. 203), z (...) r. w sprawie III K. (...) (k. 205) i z (...)r. w sprawie III K. (...) (k. 214).

Jednocześnie wcześniej Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z (...) r. zawiesił postępowanie wykonawcze co do wykonania kary łącznej, gdyż skazany od (...) r. korzystał z przerwy w karze (k. 104-105), zaś postanowieniem z (...) r. podjął postępowanie wykonawcze wobec skazanego, gdyż skazany przebywał w AŚ P. (k. 182) i wówczas było obliczenie kary z (...)., z którego wynikało, iż skazany miał odbywać tę karę łączną w okresie od (...)r. i na poczet tej kary zaliczono okresy: od (...) r. (k. 192), przy czym, jak to wynika z w/w postanowień o przerwach w karze skazany nie dokończył odbywania tej kary łącznej. Niedokończenie to dotyczy również kary z wyroku z pkt III.

W aktach tych znajduje się także informacja AŚ P. z(...) r. do sprawy (...), z której wynika, że wobec skazanego w dniu (...) r. zakończono wykonywanie 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności z powodu zwolnienia z trakcie przerwy w wykonywaniu kary i z powodu zawieszenia postępowania wykonawczego postanowieniem Sądu Okręgowego w K. z (...)r. w sprawie III K. (...) (k. 220). Natomiast ze znajdującej się w tych aktach informacji AŚ w P. na k. 221, odwołującej się do odpowiednich przepisów wykonawczych dotyczących wykonywania kar pozbawienia wolności wynika, iż skazany P. Z. w dniu (...)r. został zwolniony z Zakładu Karnego w Starym B. w związku z udzieloną mu przerwą w wykonywaniu kary i został z dniem(...) r. skreślony z ewidencji AŚ P., natomiast akta wraz z dokumentacją wykonawczą przekazano do archiwum w związku z zawieszeniem postępowania wykonawczego w sprawie wykonania kary 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (dot. opisanego wyżej wyroku łącznego pod literą A – przyp. SA) i kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności (dot. opisanego wyżej wyroku z punktu III – przyp. SA). Jednocześnie w informacji tej zwrócono uwagę, że w przypadku ponownego skierowania do wykonania w/w kar osadzenie w jednostce penitencjarnej Służby Więziennej może nastąpić na podstawie nowej dokumentacji.

Z tych akt SR w W. nie wynika wprawdzie, by ponownie skierowano dalszą część tej kary łącznej do wykonania, co także nie znajduje potwierdzenia w omawianej wyżej w sekcji 2.1. opinii AŚ w S. z (...)r., ale z ustalonych wyżej danych jasno wynika, iż ta kara łączna z wyroku łącznego opisanego wyżej pod literą A nie została do końca wykonana a tym samym nadal podlega ona wykonaniu, co także dotyczy kary orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w P., opisanym wyżej w pkt III, przy czym akurat ta informacja wprost wynika z treści wspomnianej opinii AŚ w S..

W toku niniejszego postępowania o wydanie wyroku łącznego, mając na uwadze różny czas popełnienia przez skazanego przestępstw, jak i czas uprawomocnienia się wyroków w grę wchodzić mogą różne regulacje prawne dotyczące orzekania kary łącznej: tj. obowiązujące do (...)

Należy zauważyć, iż regulacje prawne obowiązujące do (...) r. są do siebie bardzo zbliżone. Jednakowe jest bowiem brzmienie aktualnego przepisu art. 85 § 1 k.k. z brzmieniem przepisu art. 85 k.k., obowiązującym do (...) r. Natomiast w przypadku art. 86 § 1 k.k., tj. w zakresie granic kary łącznej różnica jest taka, że przepis art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu do 30.06.2015 r. przewidywał wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 15 lat pozbawienia wolności. Natomiast od (...) r. przepis ten przewiduje wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności w graniach powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak kary 20 lat pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zaskarżonym wyrokiem łącznym zastosował aktualnie obowiązujące zasady dotyczące łączenia kar, tj. obowiązujące od (...) r. i połączył kary jednostkowe wymierzone wyrokami opisanymi wyżej w punktach IV, V i VI. Sąd I instancji jednak nie tylko nie rozważył zastosowania art. 4 § 1 k.k., co zasadnie podnosi apelujący, ale również niezasadnie łączy kary, stosując zasadę dotyczącą wydania pierwszego chronologicznie wyroku, odwołując się do pierwszego z popełnionych czynów (sekcja 3 formularza uzasadnienia wyroku), jak i w ogóle nie rozważa kwestii dotyczącej wykonywania kar w omówionych wyżej wymienionych sprawach opisanych pod literą A oraz w pkt III. Poza tym byłyby podstawy do zastosowania zasady „chronologii”, tj. zasady obowiązującej od (...) r. w stosunku do kary orzeczonej wyrokiem opisanym wyżej w pkt IV, ale dopiero wówczas, gdyby czyny osądzone tym wyrokiem zostały popełnione w okresie obowiązywania już tej nowej regulacji, tj. w okresie od (...) r. Skoro zaś czyny te zostały popełnione jeszcze pod rządami Kodeksu karnego obowiązującego do (...) r., kiedy to istniały znacznie łagodniejsze granice kary łącznej w art. 86 § 1 k.k., to zastosowanie do kar wymierzonych tym wyrokiem, który do tego uprawomocnił się miedzy (...) r., zasad obowiązujących od (...) r. nie było uzasadnione z punktu widzenia prawa materialnego.

W tej sytuacji należy zawrzeć uwagi dotyczące stosowania tych regulacji prawnych.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy z dnia (...) r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...)19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem (...)19 (Dz.U.2020.1086) należy stosować przepisy Kodeksu karnego dotyczące kary łącznej obowiązujące od (...) r. jeżeli wszystkie kary zostały prawomocnie orzeczone wobec skazanego po dniu wejścia w życie tej ustawy, który miał miejsce (...) r. Nie ulega więc wątpliwości, iż tenże przepis przejściowy wyłącza w takiej sytuacji stosowanie zasady określonej w art. 4 § 1 k.k. Inna natomiast sytuacja zachodziłaby wówczas, gdyby tylko jedna z kar, których połączenie sąd rozważa w postępowaniu w przedmiocie wydania wyroku łącznego, została prawomocnie orzeczona do dnia (...) r. albo po tej dacie (patrz: postanowienie SN z dnia 13 października 2021 r., I KZP 2/21, OSNK 2021/11-12/44). W niniejszym przypadku właśnie taka sytuacja zachodzi, gdyż wyroki z punktów I, II ( A), III i IV uprawomocniły się przed (...) r., natomiast wyroki z punktów V i VI uprawomocniły się po tej dacie. Sąd Okręgowy, łącząc według nowych zasad kary jednostkowe orzeczone wyrokami z punktów IV, V i VI zupełnie pominął pozostałe wyroki i co do nich w pkt 3 zaskarżonego wyroku łącznego umorzył postępowanie na podstawie art. 572 k.p.k.

Jak już wyżej wskazano, w niniejszej sprawie Sąd I instancji zastosował przepisy rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, tj. w brzmieniu od (...)r.

Należy podnieść, iż w zakresie interpretacji przesłanek określonych w art. 85 § 1 k.k. trzeba odwoływać się do zasad wypracowanych przez orzecznictwo, jakie obowiązywały w okresie do (...) r., kiedy w takim samym brzmieniu obowiązywał przepis art. 85 k.k. Zgodnie więc z treścią art. 85 § 1 k.k. (jak i dawnego przepisu art. 85 k.k.) karę łączną orzeka się wtedy, jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw, przy czym za podstawę kary łącznej bierze się kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.

Zgodnie więc z brzmieniem tego przepisu zwrot „zanim zapadł pierwszy wyrok” odnosi się do pierwszego chronologicznie wyroku, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnego (kolejnych) przestępstwa, co oznacza, że Sąd wydający wyrok łączny nie może rozpatrywać poszczególnych kar, orzeczonych jednostkowymi wyrokami, w różnych wariantach, by wymierzyć ostatecznie skazanemu karę łączną dla niego najkorzystniejszą.

Ten właśnie pierwszy wyrok powinien zatem być punktem odniesienia przy dokonywaniu oceny, które z przestępstw objętych kolejnymi wyrokami pozostają w zbiegu uzasadniającym połączenie orzeczonych za nie kar węzłem wyroku łącznego. Nie ma natomiast żadnych przeszkód prawnych, aby spośród skazań, których nie obejmie tak ukształtowany wyrok łączny, utworzyć kolejną grupę obejmującą skazania za czyny popełnione zanim zapadł kolejny "pierwszy wyrok" - oczywiście "pierwszy" z punktu widzenia tej kolejnej grupy przestępstw.

Dodać należy, że chociaż zwrot "zanim zapadł pierwszy wyrok" odnosi się do pierwszego chronologicznego wyroku, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnych przestępstw, to jednak wyrokiem "pierwszym" może być również wyrok wydany później (po nim), a więc drugi, czy jeszcze dalszy, w zależności od układu procesowego.

Zbieg przestępstw, jak i kara łączna są instytucjami prawa materialnego i to nie uwarunkowania procesowe i do tego niezależne od sprawcy (skazanego) wpływają na ich kształt a wyrok łączny służy jedynie do realizacji prawa materialnego, w żadnej mierze go nie modyfikując (por. uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 25.02.2005 r. I KZP 36/04, OSNKW 2005, nr 2, poz. 13; wyrok SN z dnia 1 sierpnia 2007 r., IV KK 195/07, LEX nr 296718; wyrok SN z dnia 21 stycznia 2008 r., V KK 212/07, LEX nr 377209).

Należy przy tym przypomnieć, iż zgodnie z tymi zasadami połączeniu podlegają kary jednostkowe a nie wymierzone kary łączne.

Jak już wskazano wyżej, Sąd I instancji wziął pod uwagę jedynie wyroki opisane wyżej w punktach IV, V i VI. Patrząc tylko na te wyroki chronologicznie pierwszy jest faktycznie wyrok z pkt IV, gdyż zapadł (...) r., zaś przestępstwa osądzone wyrokami z punktów V i VI zostały popełnione przed tą datą. Trzeba jednak znów zauważyć, iż w rzeczywistości pierwszym chronologicznie wyrokiem jest wyrok z pkt I, tj. z dnia (...) r., zaś przed tą datą zostały popełnione przestępstwa osądzone wyrokami z punktów II i III a więc już z tego powodu umorzenie postępowania w tym zakresie nie było uzasadnione i co do nich zastosowanie miałyby zasady obowiązujące do (...) r. W tym przypadku, stosując art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu do (...) r. można byłoby wymierzyć karę pozbawienia wolności w graniach od 5 lat do 11 lat (5 lat + 4 lata i 6 m-cy + 1 rok i 6 m-cy). Na tej podstawie, mając na uwadze okoliczności związane z jednej strony z różnych dobrem prawnym, w jakie te przestępstwa godziły, znaczną rozbieżność czasową w ich popełnieniu, jak również dotychczasową wielokrotną karalność skazanego a z drugiej strony dobrą opinię z miejsca wykonywania kary należałoby wymierzyć skazanemu karę łączną 7 lat pozbawienia wolności. Dodając jednak do tego karę łączną wymierzoną przez Sąd I instancji 20 lat pozbawienia wolności skazany miały do odbycia łącznie 27 lat kary, z zaliczeniem już odbytych okresów. Bez wymierzenia kary łącznej wynikającej z połączenia kar orzeczonych wyrokami w punktach I, II i III ten okres byłby jeszcze dłuższy, co bez wątpienia nie byłoby dla skazanego okolicznością korzystniejszą od rozwiązania zaproponowanego przez apelującego, którą jednak, z uwagi na konieczność orzekania zgodnie z zasadami prawa materialnego należy zmodyfikować. To znów oznacza, iż umorzenie postępowania o wydanie wyroku łącznego w zakresie kar orzeczonych wyrokami z punktów I, II i III nie mogło zostać zaakceptowane.

W tych zaś okolicznościach należało rozważyć zastosowanie przepisu art. 4 § 1 k.k., mając na uwadze różny czas popełnienia przez skazanego przypisanych mu przestępstw (do (...) r.), jak i różny czas uprawomocnienia się wyroków po tej dacie i przed tą datą a także przed (...) r. (patrz: postanowienie SN z dnia 16 lutego 2017 r., II KK 347/16, OSNKW 2017/8/42; postanowienie SN z dnia 23 marca 2016 r., IV KK 70/16, LEX nr 2019577; postanowienie SN z dnia 13 października 2021 r., I KZP 2/21, OSNK 2021/11-12/44).

Jak już wyżej wskazano, w niniejszej sprawie według skarżącego obrońcy powinny znaleźć zastosowanie przepisy rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia (...) r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.396), które weszły w życie z dniem (...) r. (art. 19 ust. 1 i art. 29 tej ustawy).

Zgodnie z treścią art. 85 § 1 i 2 k.k. karę łączną orzeka się w sytuacji, gdy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, przy czym podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu w całości lub w części kary (czytaj: kary jednostkowe) lub kary łączne za w/w przestępstwa. Nie ulega przy tym wątpliwości, iż kara „podlegająca wykonaniu” w rozumieniu art. 85 § 2 k.k. to taka, która ma zostać wykonana w całości lub w części a więc jest to kara, która nie została jeszcze wykonana. Trzeba jednak również pamiętać, iż zgodnie z obowiązującym wówczas przepisem art. 85 § 3 k.k. jeżeli po rozpoczęciu a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej sprawca popełnił przestępstwo, za które orzeczono karę tego samego rodzaju, orzeczona kara nie podlega łączeniu z karą odbywaną w czasie popełnienia czynu, przy czym nic nie stało na przeszkodzie, by tę karę połączyć w karę łączną z innymi karami, które także nie mogły być z w/w powodu połączone w karę łączną.

Według tego uregulowania kara łączna pozbawienia wolności, zgodnie z art. 86 § 1 i 4 k.k., mogła być orzeczona w granicach od najwyższej z kar wymierzonych (łącznych) do ich sumy, nie przekraczając jednak 20 lat pozbawienia wolności.

Trzeba wreszcie pamiętać o treści art. 19 ust. 1 tejże ustawy zmieniającej, z której wynikało, iż przepisów rozdziału IX kodeksu karnego w brzmieniu nadanym tą ustawą nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Na właściwe rozumienie tej potrzeby wskazuje natomiast Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 stycznia 2017 r., V KK 315/16, LEX nr 2203537.

Trzeba przy tym zauważyć, iż w niniejszej sprawie taka potrzeba rozważenia zastosowania różnych stanów prawnych zaistniała w związku z popełnieniem przed wydaniem wyroku z pkt III przestępstw osądzonych wyrokiem z pkt IV, który to wyrok uprawomocnił się po (...) r.

Mając więc na uwadze zasadę określoną w art. 4 § 1 k.k., którą należy zastosować zgodnie z poglądem wyrażonym przez apelującego, należy za apelującym stwierdzić, iż w tej sprawie najkorzystniejszym rozwiązaniem dla skazanego będzie wydanie orzeczenia przy zastosowaniu przepisów obowiązujących przed wejściem w życie aktualnie obowiązujących przepisów, tj. według stanu na (...) r.

Tym samym, kierując się tymi zasadami Sąd Apelacyjny w pkt III lit. a wyroku połączył kary pozbawienia wolności: łączną opisaną wyżej pod literą A w wymiarze 6 lat i 6 miesięcy oraz opisaną wyżej w pkt III w wymiarze 1 roku i 6 miesięcy (granice tej kary od 6 lat i 6 miesięcy do 8 lat) i wymierzył skazanemu karę łączną 7 lat pozbawienia wolności. Nie ulega bowiem, w świetle zawartych wyżej ustaleń, wątpliwości, iż kary te podlegają wykonaniu a w stosunku do nich nie zachodzi przypadek z art. 89 § 3 k.k. Jak już wspomniano wyżej, gdyby stosować do tych kar zasady obowiązujące do (...)r., to karę tę można byłoby orzec w granicach od 5 lat do 11 lat a więc co do zasady mniej korzystnych z uwagi na górną granicę kary. Jednak ostatecznie kara łączna została ustalona w wymiarze 7 lat a więc w takim, jak to by miało miejsce przy stosowaniu zasad sprzed (...) r. Przy wymiarze tej kary uwzględniono dokładnie te same okoliczności, jakie wskazano wyżej przy rozważaniu tego wariantu, przy zastosowaniu reguł obowiązujących do (...) r.

Należy jednak podkreślić, iż nie można było przy tej karze łącznej uwzględnić kar orzeczonych wyrokiem opisanym wyżej w pkt IV, gdyż czyny, za które P. Z. został tym wyrokiem skazany zostały popełnione od (...) r. a więc po rozpoczęciu a przed zakończeniem odbywania kar orzeczonych wyrokami z punktów I i II (a dokładniej mówiąc kary łącznej z wyroku łącznego opisanego wyżej pod literą A). Zachodzi w tym przypadku bowiem okoliczność, o której mowa w art. 85 § 3 k.k. Ta okoliczność również zachodzi w przypadku kar orzeczonych wyrokami wskazanymi wyżej w punktach V i VI.

Powyższe więc oznacza, mając na uwadze przepis art. 85 § 3 k.k., iż nie jest możliwe połączenie kar orzeczonych wyrokami opisanymi w punktach IV, V i VI z karami orzeczonymi skazanemu pozostałymi wyrokami.

Natomiast, mając na uwadze obowiązujący do(...) r. przepis art. 85 § 1 i 2 k.k. nic nie stało na przeszkodzie na etapie wyrokowania przez Sąd I instancji, by orzec karę łączną wynikającą z połączenia podlegających wykonaniu kar orzeczonych wyrokami opisanymi w punktach IV, V i VI. Wprawdzie Sąd I instancji tak uczynił, ale błędnie, z obrazą prawa materialnego i z niekorzyścią dla skazanego zastosował reguły obowiązujące od (...) r., co słusznie zakwestionował apelujący, o czym już wyżej wspomniano i czego Sąd Apelujący nie mógł zaaprobować.

Jednak na etapie postępowania odwoławczego, jak to przy ustaleniach faktycznych wskazano, kara 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...) została przez skazanego w całości wykonana w okresie od(...) r. Bez wątpienia więc, kierując się zasadami prawa materialnego i mając na uwadze przepis art. 85 § 1 i 2 k.k. nie jest już możliwe objęcie tej kary węzłem kary łącznej z pozostałymi podlegającymi wykonaniu karami pozbawienia wolności. Tym samym co do tej kary Sąd odwoławczy był zobligowany wydać orzeczenie umarzające postępowanie o wydanie wyroku łącznego na podstawie art. 572 k.p.k., co wymagało uprzedniego uchylenia zaskarżonego wyroku łącznego w tej części, co znalazło wyraz w punkcie II wyroku Sądu Apelacyjnego.

Tym samym zaistniały podstawy do połączenia węzłem kary łącznej kar łącznych orzeczonych wyrokami Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r. w sprawie (...) (opisany wyżej w pkt IV) i z dnia (...) (opisany wyżej w pkt VI). W tym zaś przypadku karę łączną można było orzec w granicach od 14 lat do 18 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wymierzona w tym przypadku kara łączna 15 lat pozbawienia wolności, oscylująca w dolnej granicy możliwej do wymierzenia kary łącznej a więc uwzgledniająca zarzut apelacyjny rażącej niewspółmierności kary jest w pełni karą wystarczającą dla osiągnięcia stawianych przed karą celów, w tym zwłaszcza tych, o których mowa w art. 85a k.k. Trzeba bowiem pamiętać, iż choć na niekorzyść skazanego przemawia dotychczasowa wielokrotna karalność, różnorodzajowość przestępstw, za które został w tych sprawach osądzony, jak i znaczna rozpiętość czasowa ich popełnienia (trzy przestępstwa z pierwszego wyroku popełnione praktycznie w tym samym czasie w (...) r. oraz trzy przestępstwa z drugiego wyroku popełnione również praktycznie w tym samym czasie, tyle, że w roku (...) r.), to nie można również zapominać, iż przebieg resocjalizacji skazanego zmierza w pożądanym kierunku, skazany cieszy się w izolacji penitencjarnej pozytywną opinią a przy tym deklaratywnie krytycznie odnosi się do popełnionych czynów a poza tym nie może też z pola widzenia umykać fakt, iż P. Z. ma jeszcze do odbycia pierwszą z orzeczonych kar łącznych w wymiarze 7 lat. Skazany ma więc do odbycia kary pozbawienia wolności w łącznym wymiarze aż 22 lat, co bez wątpienia, przy rodzaju i ilości popełnionych przez niego przestępstw powinno osiągnąć wszystkie stawiane przed karą cele. Jednocześnie Sąd odwoławczy musiał zważać, aby ogólna dolegliwość tego wyroku nie była wyższa, mając przy tym na uwadze umorzenie postępowania w zakresie kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz fakt wniesienia apelacji wyłącznie na korzyść skazanego a co za tym idzie zasadę określoną w art. 434 § 1 k.p.k.

Jak już wyżej ustalono, skazany w przypadku wyroku łącznego Sądu Rejonowego w W. z dnia (...) r. w sprawie (...) (opisanego wyżej pod literą A) odbywał karę, łącznie z zaliczeniem tymczasowego aresztowania, w okresach od (...) r., natomiast w przypadku wyroku Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r. w sprawie (...) (opisanego wyżej pod pkt III) skazanemu zaliczono tymczasowe aresztowanie od (...) r., co także, poza treścią tego wyroku, wynika z opinii AŚ S. z (...)r. Tym samym te okresy, na podstawie art. 577 k.p.k. należało zaliczyć na poczet pierwszej kary łącznej, co znalazło wyraz w treści wyroku Sądu Apelacyjnego w pkt III lit. a.

W przypadku drugiej kary łącznej należało na jej poczet zaliczyć okres od (...) r., co wynika z obliczenia kary (k. 64 akt (...)), jak i w/w opinii AŚ w S., co znów znalazło wyraz w pkt III lit. b wyroku Sądu Apelacyjnego.

Wniosek

1. Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie skazanemu kary łącznej obejmującej niewykonane kary orzeczone wymienionymi wyżej wyrokami w punktach od I do VI, wymierzenie skazanemu poprzez zastosowanie zasady absorpcji kary poniżej maksymalnego zagrożenia ustawowego.

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w P..

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ad. 1. Wyżej, przy ustosunkowaniu się do zarzutów apelacyjnych, wykazano jego częściową zasadność zarówno w zakresie stosowania prawa materialnego, w tym zasady z art. 4 § 1 k.k. i regulacji prawnej obowiązującej do 23.06.2020 r. Również wymiar orzeczonej przez Sąd odwoławczy kary prawie nie odbiega od tego zaproponowanego we wniosku apelacyjnym, tj. w zakresie stosowania zasady bardziej zbliżonej do absorpcji (zwłaszcza w przypadku drugiej kary łącznej), wskazując przy tym, iż w tym układzie procesowym wymiar orzeczonych obu kar łącznych będzie w pełni wystarczający.

Ad. 2. Brak było podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku łącznego i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z uwagi na brak ku temu przesłanek określonych w art. 437 § 2 zd. 2 k.p.k.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Utrzymano w mocy orzeczenie o kosztach sądowych (pkt 4).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Co do orzeczenia o kosztach sądowych nie stwierdzono żadnych uchybień, jak również co do nich nie podnoszono jakichkolwiek zarzutów.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Zmiana wyroku dotyczy orzeczonej w pkt 1 kary łącznej pozbawienia wolności, dokonanego w pkt 2 zaliczenia okresu odbywania kary pozbawienia wolności na poczet kary łącznej oraz umorzenia postępowania w pkt 3.

Zwięźle o powodach zmiany

Zmiany te związane są z uwzględnieniem zarzutów apelacyjnych, jak i z poczynionymi przez Sąd Apelacyjny ustaleniami, pozwalającymi na orzeczenie wobec skazanego dwóch kar łącznych, co znów wiązało się z prawidłowym zaliczeniem na ich poczet okresów odbywania kar a także związane są z koniecznością umorzenia postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego w zakresie kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...). Szczegółowo na ten temat wypowiedziano się wyżej w punkcie 3.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

Nie dotyczy

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

O konieczności uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania o wydanie wyroku łącznego w części dotyczącej objęcia karą łączną kary jednostkowej pozbawienia wolności, orzeczonej wobec skazanego wyrokiem Sądu Rejonowego P. w P. z dnia (...) r. w sprawie (...) wypowiedziano się szczegółowo wyżej przy ustosunkowaniu się do zarzutu apelacyjnego.

4.1.

Nie dotyczy

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

V.

Zwolniono skazanego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. z uwagi na brak posiadania przez niego źródeł dochodów, jak i trudną sytuację majątkową związaną z koniecznością wieloletniego pobytu w zakładzie karnym.

7.  PODPIS

P. M. M. Ś. M. K.