Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 82/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r., sygn. akt (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I.  APELACJA OSKARŻYCIELA PUBLICZNEGO

1.  Rażąca niewspółmierność kary orzeczonej za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w wymiarze 9 lat pozbawienia wolności i w konsekwencji kary łącznej w wymiarze 9 lat pozbawienia wolności, wynikającej z przyznania zbyt dużej wagi do okoliczności łagodzących, w tym uznania za takie okoliczności kwestii nieznajdujących potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, przy niedostatecznym uwzględnieniu okoliczności obciążających, zwłaszcza wyjątkowo wysokiej społecznej szkodliwości czynu, celów zapobiegawczych i wychowawczych względem oskarżonego, celów w zakresie świadomości prawnej społeczeństwa, co skutkowało wymierzeniem niewspółmiernie łagodnej kary pozbawienia wolności.

II.  APELACJA OBROŃCY OSKARŻONEGO

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych, stanowiących podstawę wydanego orzeczenia, który miał istotny wpływ na treść wyroku, a polegający na przyjęciu, że oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim zabójstwa pokrzywdzonej M. K., w sytuacji gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie pozwala na poczynienie takiego ustalenia

2.  Naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego orzeczenia, a w szczególności:

- art. 7 k.p.k. poprzez uznanie za niewiarygodne wyjaśnień oskarżonego w zakresie, w którym zaprzeczał on, aby chciał pozbawić życia pokrzywdzonej M. K.,

- art. 7 k.p.k. poprzez uznanie za w pełni wiarygodne zeznań pokrzywdzonej M. K., w sytuacji gdy depozycje pokrzywdzonej zmieniały się w toku postępowania, w szczególności w odniesieniu do posługiwania się nożem przez oskarżonego, a także w zakresie dotyczącym następstw czynu oskarżonego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przed przystąpieniem do omówienia zarzutów apelacyjnych należy wskazać, że D. Z. został oskarżony w niniejszej sprawie o to, że:

- w dniu (...) roku w L., woj. (...) działając z zamiarem bezpośrednim usiłował pozbawić życia M. K. w ten sposób, że wtargnął do jej mieszkania i trzymając w ręku nóż oraz kierując pod jej adresem groźby pozbawienia życia, zadał jej nożem cios w okolice lewej skroni, po czym pchnął ją na grzejnik, a następnie kopał leżącą pokrzywdzoną po całym ciele i uderzył ją krzesłem, powodując u niej obrażenia ciała w postaci rany ciętej lewej okolicy skroniowej, krwiaka śródmózgowego w płacie skroniowym lewym, złamania łuski lewej kości skroniowej, które naruszyły czynności narządów ciała na okres powyżej 7 dni, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na fakt, iż po zadaniu ciosu nóż wypadł mu na podłogę i złamał się, tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. ( I czyn ) oraz

- w okresie od (...) roku w L. woj. (...) uporczywie nękał M. K. poprzez wielokrotne telefonowanie na jej numer telefonu i przesyłanie jej wiadomości tekstowych o treści seksualnej, wręczenie jej pudełka ze spermą, co w sposób istotny naruszało jej prywatność, tj. o czyn z art. 190a § 1 k.k. (II czyn).

Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z dnia (...) r. w sprawie (...) uznał oskarżonego D. Z.:

- za winnego popełnienia czynu opisanego wyżej w pkt. I – tj. przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za przestępstwo to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 9 lat pozbawienia wolności (pkt 1 wyroku),

- za winnego popełnienia czynu opisanego wyżej w pkt. II – tj. przestępstwa z art. 190a § 1 k.k. i za przestępstwo to na podstawie art. 190a § 1 k.k. wymierzył mu karę 5 miesięcy pozbawienia wolności (pkt 2 wyroku).

Na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. orzeczono wobec oskarżonego karę łączną 9 lat pozbawienia wolności (pkt 3 wyroku). Nadto wobec oskarżonego orzeczono:

- terapeutyczny system wykonywania orzeczonej kary pozbawienia wolności (pkt 4 wyroku),

- środek karny w postaci zakazu kontaktowania się i zbliżania się do pokrzywdzonej M. K. na odległość nie mniejszą niż 30 metrów przez okres 10 lat (pkt 6 wyroku),

- zadośćuczynienie w kwocie 30.000 zł na rzecz pokrzywdzonej M. K. (pkt 7 wyroku).

Podkreślić należy, że dalej idącą jest apelacja obrońcy i to do niej należało się w pierwszej kolejności ustosunkować. Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w części, tj. w zakresie dotyczącym przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k., a więc Sąd odwoławczy – zgodnie z art. 433 k.p.k. - rozpoznał niniejszą sprawę w granicach podniesionych zarzutów. Okoliczności przestępstwa z art. 190a § 1 k.k., wina oskarżonego w jego popełnieniu, jak i przyjęta jego kwalifikacja prawna, nie są w niniejszej sprawie kwestionowane, więc nie zachodzi potrzeba, by do tych kwestii szerzej się odnosić, tym bardziej, że Sąd odwoławczy nie znajduje również podstaw, by w treść tego orzeczenia zaingerować z urzędu, za wyjątkiem przywołania w podstawie prawnej tego czynu przepisu art. 4 § 1 k.k., o czym niżej w pkt 4.

II. APELACJA OBROŃCY OSKARŻONEGO

Ad. 1 i 2

Zarzuty zawarte w apelacji obrońcy oskarżonego, tj. zarzut błędu w ustaleniach faktycznych oraz zarzut obrazy przepisów postępowania „w szczególności art. 7 k.p.k.” są ściśle ze sobą powiązane dlatego Sąd Apelacyjny ustosunkuje się do nich łącznie.

Apelujący obrońca zarzucił zaskarżonemu wyrokowi błąd w ustaleniach faktycznych, mający wynikać z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, a sprowadzający się do stwierdzenia, że dowody zebrane w niniejszej sprawie pozwalają na dokonanie ustaleń faktycznych co do zamiaru działania oskarżonego w celu pozbawienia życia pokrzywdzonej.

Kluczowym zagadnieniem rzutującym na kwalifikację prawną czynu oskarżonego, a tym samym i wymiar orzeczonej wobec niego kary, było ustalenie, z jakim zamiarem działał oskarżony. W ocenie apelującego obrońcy, oskarżony nie działał z zamiarem zabójstwa pokrzywdzonej (ani bezpośrednim ani ewentualnym), a jego czyn wypełniał znamiona przestępstwa z art. 157 § 1 k.k. Zauważyć przy tym należy, że skarżący nie neguje samych ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji odnośnie przebiegu inkryminowanego zdarzenia, które to ustalenia zostały przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Należy przypomnieć, że zarzut błędu „dowolności” odnośnie ustaleń co do zamiaru oskarżonego, jest słuszny tylko wtedy, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania, przy czym dla swej skuteczności wymaga on od apelującego wykazania, jakich konkretnych uchybień w świetle wskazań wiedzy, doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania dopuścił się sąd w dokonanej ocenie materiału dowodowego, a nie tylko poprzestania na własnej, odmiennej ocenie tego materiału ( vide: wyrok SN z 20 lutego 1975 r., II K 355/74, OSNPG 9/1975, poz. 84, wyrok SN z 22 stycznia 1975 r., I Kr 197/74, LEX nr 18956). Chodzi między innymi o pominięcie istotnych środków dowodowych, niedostrzeżenie ważnych rozbieżności, uchylenia się od oceny wewnętrznych czy wzajemnych sprzeczności ( vide: wyrok SA we Wrocławiu z 19 kwietnia 2012 r., II AKa 85/12, LEX nr 1162856). Przekonanie zaś sądu o wiarygodności jednych i niewiarygodności innych dowodów pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. wtedy, gdy:

- jest poprzedzone ujawnieniem na rozprawie głównej całokształtu istotnych okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) w sposób podyktowany obowiązkiem dociekania prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.),

- stanowi wynik rozważania wszystkich tych okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego,

c) jest wyczerpująco i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - uargumentowane w uzasadnieniu wyroku ( vide: wyrok SN z dnia 16 grudnia 1974 r., Rw 618/74, OSNKW 1975 r., z. 3-4, poz. 47).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego skarżący obrońca nie podważył skutecznie dokonanej przez Sąd meriti oceny dowodów, nie wykazując, by była ona dowolna. Wywód obrońcy sprowadza się w istocie do podważenia wiarygodności zeznań pokrzywdzonej poprzez wykazanie, że występują w nich przytoczone przez niego nieścisłości i różnice co do ilości zadanych przez oskarżonego ciosów, a także co do skutków przestępczego zachowania oskarżonego. Przypomnieć zatem należy, że pokrzywdzona musiała opisać zdarzenie nagłe, które kompletnie ją zaskoczyło i zmusiło do natychmiastowej obrony. Nie sposób zatem oczekiwać, uwzględniając również upływ czasu, relacji zawierającej wszelkie szczegóły. Obrońca zdaje się przy tym nie dostrzegać, że nieścisłości te nie stanęły na przeszkodzie w ustaleniu tego fragmentu zdarzenia – zgodnie zresztą z jego wywodami przedstawionymi w apelacji – o jednorazowym uderzeniu nożem pokrzywdzonej. Nie ulega wątpliwości, że różnice te z uwagi na dynamiczny przebieg zdarzenia, a także towarzyszący pokrzywdzonej strach i zaskoczenie, były wręcz nieuniknione, co jednak nie deprecjonuje tych depozycji procesowych jako wiarygodnych. Zauważyć bowiem należy, że pokrzywdzona konsekwentnie przedstawiała taką samą wersję wydarzeń co do kluczowych jej elementów (k. 7-9 – odpis na k. 181, k. 128-129, 756-759), a czego nie sposób powiedzieć o wyjaśnieniach oskarżonego, zmieniających się na poszczególnych etapach postępowania. W toku śledztwa oskarżony wyjaśnił, że wchodząc do mieszkania pokrzywdzonej nie miał przy sobie noża i prawdopodobnie wziął nóż leżący na blacie w kuchni. Oskarżony nie pamiętał czy zadał pokrzywdzonej cios, ale wyjaśnił, że poszarpali się wraz z pokrzywdzoną (pokrzywdzona go odepchnęła), następnie M. K. przewróciła się i uderzyła w grzejnik, a gdy leżała na podłodze oskarżony kopnął ją 2-3 razy (k. 67-70, 73). W trakcie rozprawy oskarżony wyjaśnił zaś, że zabrał nóż ze swojego mieszkania, jednak na miejscu wypuścił go z ręki i następnie po jego upadku, gdy ostrze oddzieliło się od rękojeści, podniósł rękojeść i uderzył pokrzywdzoną w głowę, zastrzegając, że uczynił to „z małą siłą”. Następnie popchnął ją „delikatnie”, w wyniku czego pokrzywdzona się przewróciła i znalazła się w pozycji siedzącej na podłodze. Następnie oskarżony miał podnieść krzesło, chcąc nastraszyć pokrzywdzoną, ale rozbił je o podłogę. Oskarżony podkreślił również, że dotykał pokrzywdzoną nogą 2-3 razy, ale nie było to kopanie (k. 746-748). Obrońca podważając wiarygodność zeznań pokrzywdzonej poprzez odniesienie jej wersji wydarzeń do wniosków opinii biegłej lek. S. P., zdaje się nie dostrzegać, że wnioski tej opinii potwierdzają podnoszony przez pokrzywdzoną kluczowy element dotyczący doznania obrażeń głowy powstałych w wyniku użycia narzędzia ostrego, ostrokończystego, w mechanizmie czynnym ze znaczną siłą, całkowicie przecząc natomiast wyjaśnieniom oskarżonego. Biegła kategorycznie zaprzeczyła, by istniała możliwość spowodowania obrażeń jakich doznała pokrzywdzona plastikową rękojeścią noża, bez metalowego ostrza. W ocenie biegłej musiało to być bowiem narzędzie ostre i twarde, jakim jest nóż z ostrzem (k. 338, 810-811), podczas gdy oskarżony podnosił, że uderzył pokrzywdzoną rękojeścią i to z małą siłą. Szeroko akcentowana przez obrońcę okoliczność, że oskarżony zadał jeden cios nożem, a nie kilka, została zresztą trafnie ustalona przez Sąd meriti. Obrońca winien jednak pamiętać, że to nie tylko ilość ciosów przesądza o skutkach zachowania, wszak nawet jeden może okazać się śmiertelny ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 14 grudnia 2017 r. w sprawie II AKa 86/17, LEX nr 2660544). Nie sposób zatem podzielić stanowiska apelującego jakoby dowód z wyjaśnień oskarżonego w zakresie negowania działania z zamiarem zabójstwa pokrzywdzonej zawierał wiarygodne informacje, skoro nie wytrzymał on konfrontacji z innymi dowodami, w szczególności opinią biegłej z dziedziny medycyny sądowej S. P. i zeznaniami pokrzywdzonej. Na zakończenie rozważań w tym zakresie należy podnieść, iż ze zdziwieniem Sąd Apelacyjny przyjmuje konstatację apelującego, według którego obecność pokrzywdzonej „ na dyskotece G. w Z. około 2 tygodnie po zdarzeniu” podważa wiarygodność jej zeznań. Nie można bowiem czynić zarzutów wobec pokrzywdzonej, chcącej wrócić do normalnej aktywności życiowej i tylko z tego tytułu podważać wpływ przestępczego zdarzenia na jej stan zdrowia. Analogicznie należało ocenić dywagacje obrońcy odnoszące się do zeznań partnera pokrzywdzonej, które budzą tym większe zdziwienie, gdy uwzględni się fakt, że w realiach niniejszej sprawy nie jest negowany zamiar nagły oskarżonego, który powstał pod wpływem agresywnego zachowania partnera pokrzywdzonej.

Przechodząc do rekonstrukcji strony podmiotowej czynu oskarżonego, a więc dokonania ustaleń w zakresie zamiaru z jakim działał, należy przypomnieć, że w realiach niniejszej sprawy bezspornym pozostaje posłużenie się przez oskarżonego nożem o długości kilkunastu centymetrów, który właśnie z uwagi na swoje cechy, zdatny był do spowodowania nie tylko obrażeń ciała, ale i doprowadzenia do zgonu pokrzywdzonej w przypadku zadania ciosów w newralgiczne dla życia ludzkiego organy. Choć w orzecznictwie wykształciły się dwie linie orzecznicze dotyczące zagadnienia czy samo użycie niebezpiecznego narzędzia, a nawet zadanie ciosów czy uderzeń w ważne dla życia i zdrowia części ciała może przesądzić o zamiarze ewentualnym zabójstwa sprawy (judykaty aprobujący ww. tezę: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 31 października 2018 r., II AKa 258/18, LEX nr 2586675, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 kwietnia 2011 r., II AKa 70/11, LEX nr 1102645, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 marca 2010 r., II AKa 19/10, LEX nr 1102645, judykaty negujące tą tezę: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2018 r., II KK 104/18, LEX nr 2586256, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 października 2018 r., II AKa 113/18, LEX nr 2668134, wyrok Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 5 października 2017 r., II AKa 123/17, LEX nr 2593661), to jednak Sąd Apelacyjny rozpoznający sprawę w niniejszej składzie – podobnie jak Sąd meriti - podziela drugie stanowisko uznając, że ani zadanie ciosu w miejsce dla życia niebezpieczne, ani nawet użycie narzędzia mogącego spowodować śmierć człowieka, nie przesądza automatycznie o tym, że sprawca działał w zamiarze zabicia człowieka, chociażby ewentualnym. Dla wykazania wypełnienia podmiotowej strony zbrodni zabójstwa tak w postaci zamiaru bezpośredniego, jak i ewentualnego nie jest wystarczające wskazanie na sposób działania, w tym takie jego elementy jak rodzaj użytego narzędzia, siła ciosu czy skierowanie agresywnych działań przeciwko ośrodkom ważnym dla życia pokrzywdzonego. Są to niewątpliwie bardzo istotne elementy, które jednakże nie mogą automatycznie przesądzić zarówno o spełnieniu strony podmiotowej zbrodni zabójstwa, jak i zdecydować o przypisanej sprawcy postaci zamiaru. Zazwyczaj niezbędna jest nadto analiza motywacji sprawcy, stosunków pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym w czasie poprzedzającym agresywne działania sprawcy, tła zajścia itp. ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2006 r., sygn. III KK 123/05, LEX nr 172208). Tymczasem apelujący obrońca, próbując przeforsować odmienną ocenę zachowania oskarżonego, oparł swoje stanowisko na fragmentarycznych elementach, tj. relacji oskarżonego z pokrzywdzoną, niezadaniu kolejnych ciosów po złamaniu noża, uprzedniej niekaralności oskarżonego, braku agresywnych zachowań i jego istotnych problemach zdrowotnych, nie dostrzegając, że ustalenia zamiaru zabójstwa winny wynikać z analizy całokształtu przedmiotowych i podmiotowych okoliczności zdarzenia przestępnego, a także i jego tła, zachowania się sprawcy przed i po jego zaistnieniu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2018 r., II KK 104/18, LEX nr 2586256).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że oskarżony zadał pokrzywdzonej cios kilkunastocentymetrowym nożem w newralgiczne dla życia ludzkiego okolice ciała, w wyniku czego doznała ona rany kłutej w lewej okolicy skroniowej ze złamaniem łuski kości skroniowej i krwiakiem śródmózgowym płata skroniowego lewego i prawdopodobnie wyłącznie na skutek przypadku (złamania się noża) pokrzywdzona przeżyła atak oskarżonego, a skutki na jej ciele ograniczyły się do naruszenia czynności narządów ciała i rozstroju zdrowia na okres trwający dłużej niż 7 dni. Przedmiotowe zdarzenie, tak jak większość tego rodzaju przebiegało dynamicznie, przy czym zgodnie z ustalonym stanem faktycznym przez Sąd Okręgowy, oskarżony po złamaniu się noża nie zaniechał swojego agresywnego zachowania, kontynuując atak. Oskarżony popchnął pokrzywdzoną, która upadła na podłogę i uderzyła głową o kaloryfer. Oskarżony zaczął ją kopać, a pokrzywdzona zasłaniała się rękami. Następnie oskarżony wziął drewniane krzesło, uderzył nim pokrzywdzoną w okolice tułowia, po czym rzucił je na podłogę i uciekł. Oskarżony kontynuował zatem atak nawet po skutecznym zadaniu jednego ciosu w głowę i to ciosu zadanego ze znaczną siłą, który przebił kość czaszki i spowodował oderwanie ostrza noża od jego rękojeści, w sytuacji gdy pokrzywdzona znajdowała się w pozycji leżącej, a więc w niewątpliwie słabszej pozycji aniżeli stojący nad nią oskarżony, kopiąc pokrzywdzoną i rzucając w nią krzesłem. Ta zaś determinacja i konsekwencja oskarżonego świadczy jednoznacznie, że oskarżony nie miał jedynie na celu „pobicia pokrzywdzonej”, jak podnosi apelujący, lecz jego działanie było konsekwencją realizacji bezpośredniego zamiaru pozbawienia jej życia. W tych zaś okolicznościach sam fakt, że oskarżony nie kontynuował ataku za pomocą innych noży znajdujących się w kuchni pokrzywdzonej, nie oznacza, jak domaga się tego apelujący, by oskarżony zadając jeden cios nożem nie chciał nastąpienia skutku w postaci śmierci pokrzywdzonej. Nie można przy tym pominąć, że oskarżony wtargnął do mieszkania pokrzywdzonej wypowiadając słowa „zabije cię”, co – biorąc pod uwagę następcze zachowanie oskarżonego wskazane powyżej - również potwierdza zdaniem Sądu Apelacyjnego, że zamiar działania oskarżonego był taki jak go werbalizował. Również zachowanie oskarżonego po dokonanym ataku stanowi kolejną okoliczność świadczącą o zamiarze zabójstwa. Wiedząc bowiem o ugodzeniu nożem – i to ze znaczną siłą - oskarżony nie tylko nie podjął żadnych czynności w celu udzielenie jej pomocy czy wezwania odpowiednich służb ratunkowych, ale uciekł z mieszkania. Pokrzywdzona zaś musiała szukać pomocy u sąsiadów. Tym samym sam fakt poproszenia świadka O. K. o sprawdzenie, co się stało z pokrzywdzoną nie mógł mieć w realiach niniejszej sprawy większego znaczenia przy ustalaniu zamiaru oskarżonego. Nie negując braku uprzedniej karalności oskarżonego, nie sposób jednocześnie nadać tego rodzaju okoliczności przymiotu mającej znaczenie dla ustalenia zamiaru zabójstwa, skoro - jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w K. - praktyka sądowa zna przypadki, kiedy osoby niekarane, o nieposzlakowanej opinii, prawidłowo funkcjonujące w społeczeństwie, dopuszczają się - z uwagi na splot różnych okoliczności, zazwyczaj związanych z życiem osobistym czy rodzinnym - najpoważniejszego przestępstwa, a to zabójstwa ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 lutego 2017 r. w sprawie II AKa 251/16, LEX nr 2357475 - wyrok z dnia 16 lutego 2017 r.). To zaś, że oskarżony wcześniej nie przejawiał agresywnego zachowania nie wyklucza zamiaru bezpośredniego pozbawienia życia pokrzywdzonej. Wbrew twierdzeniom apelującego obrońcy, to że działanie oskarżonego nie było wcześniej zaplanowane, a było działaniem nagłym i impulsywnym, stanowiącym reakcję na agresywne zachowanie partnera pokrzywdzonej, nie wyklucza w żadnym razie, biorąc po uwagę przytoczone powyżej okoliczności podmiotowe i przedmiotowe, że działał on w zamiarze zabójstwa, zwłaszcza gdy uwzględni się charakter ich relacji. Odnosząc się bowiem do akcentowanego przez apelującego uczucia, jakim oskarżony darzył pokrzywdzoną, które w ocenie obrońcy wyklucza możliwość przypisania oskarżonemu zamiaru zabójstwa, należy zwrócić uwagę na wnioski sformułowane w opinii sądowo-psychiatrycznej oskarżonego, w której wskazano, że rodzaj relacji z pokrzywdzoną wzbudzał w oskarżonym ciągłą frustrację i poczucie braku spełnienia. Kumulował on w sobie negatywne emocje i frustracje związane z relacją z pokrzywdzoną. Ostatecznie kiedy został zaatakowany przez partnera pokrzywdzonej doszło do dekompensacji zachowania i badany w sposób impulsywny, gwałtowny wyraził swoją złość i rozczarowanie wobec pokrzywdzonej poprzez napaść (k. 444).

Ustosunkowując się natomiast do argumentacji dotyczącej negowania przez D. Z. zamiaru zabójstwa, należy podkreślić, że to nie subiektywne przekonanie oskarżonego, lecz okoliczności o charakterze obiektywnym przesądzają o tym, czy w danym stanie faktycznym wystąpiły znamiona zamiaru zabójstwa ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 21 stycznia 2022 r. w sprawie II AKa 225/21, LEX nr 3330080). O zamiarze zabójstwa, w sytuacji gdy sprawca zaprzecza chęci lub godzeniu się na śmierć ofiary, należy wnioskować z okoliczności podmiotowych i przedmiotowych czynu. Chodzi tu w szczególności o pobudki i motywy działania sprawcy, jego stosunek do pokrzywdzonego przed popełnieniem przestępstwa, jego właściwości osobiste i dotychczasowy tryb życia, sposób działania, a zwłaszcza rodzaj użytego narzędzia, ilość i siła zadanych ciosów, umiejscowienie i charakter spowodowanych obrażeń, kierunek i głębokość ran ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 6 października 2016 r. w sprawie II AKa 237/16, LEX nr 2152844). Na zamiar zabójstwa oskarżonego w realiach niniejszej sprawy wskazują – nie jego werbalne deklaracje – ale przytoczone wyżej okoliczności, takie jak przebieg zdarzenia, w tym rodzaj użytego narzędzia, siła ciosu i miejsce w jaki został skierowany czy słowa jakie wówczas oskarżony wypowiedział. Nie można przy tym pominąć, że oskarżony nie przedstawił jednej wersji wydarzeń, ale dwie, w znacznym stopniu rozbieżne, w dodatku nieprzekonujące, w szczególności sprzeczne z innymi dowodami, w tym opinią biegłej S. P. i zeznaniami pokrzywdzonej. Jak już wskazano powyżej, Sąd meriti zasadnie odmówił wiary wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie w jakim nie przyznał się do usiłowania zabójstwa pokrzywdzonej. Wyjaśnienia oskarżonego stanowią wyłącznie jego linię obrony, obliczoną na umniejszenie grożącej mu odpowiedzialności karnej.

Obrońca, próbując przeforsować odmienną ocenę zamiaru oskarżonego odwołał się również lakonicznie do „ istotnych problemów zdrowotnych”, nie przytaczając żadnej argumentacji na poparcie swojego stanowiska. Należy zatem przypomnieć, że u oskarżonego rozpoznano zaburzenia osobowości z cechami osobowości niedojrzałej, zastrzegając jednak, że zaburzenia te nie są chorobą psychiczną w znaczeniu psychozy i nie skutkują deprywacją dyspozycji poczytalności oskarżonego w trakcie zarzucanych mu czynów. W ocenie biegłych oskarżony jako jednostka obdarzona wystarczającym potencjałem intelektualnym znał i poprawnie interpretował podstawowe normy moralne i zasady współżycia społecznego, mógł wiedzieć, że zarzucane mu czyny są niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa i, jako takie, podlegają karze.

Przytoczone powyżej okoliczności świadczą o prawidłowości przyjęcia przez Sąd I instancji działania oskarżonego z zamiarem zabójstwa, a nie tylko z zamiarem spowodowania obrażeń ciała w rozumieniu art. 157 § 1 k.k., jak domagał się tego apelujący. Zarzuty apelacyjne obrońcy stanowiły zatem wyłącznie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, co świadczy o ich całkowitej bezzasadności.

I.  APELACJA PROKURATORA

Ad. 1

Za zasadną natomiast należało uznać apelację prokuratora dotyczącą kary za przestępstwo usiłowania zabójstwa i w konsekwencji kary łącznej pozbawienia wolności albowiem ta orzeczona wobec oskarżonego kara jawi się jako rażąco niewspółmiernie łagodna. W orzecznictwie trafnie podkreśla się, że zarzut rażącej niewspółmierności kary, można zasadnie podnosić wówczas, gdy kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy - gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą ( vide: wyrok SN z dnia 11 kwietnia 1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 1985, nr 7-8, poz. 60). Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę co do jej wymiaru, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - "rażąco" niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować ( vide: wyrok SN z dnia 2 lutego 1995 r., II KRN 198/94, LEX nr 20739).

Na wstępie należy przypomnieć, że w przypadku zbrodni zabójstwa (art. 148 § 1 k.k.) ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 8 lat (do lat 15 – art. 37 k.k.), karą 25 lat pozbawienia wolności albo karą dożywotniego pozbawienia wolności.

Rację ma zatem oskarżyciel publiczny podnosząc, że Sąd Okręgowy w realiach niniejszej sprawy nadał okolicznościom łagodzącym nadmierne znaczenie, nie doceniając w należytym stopniu okoliczności obciążających, i wymierzył karę w niewielkim stopniu przekraczającą próg ustawowego minimum, mimo wyjątkowo wysokiej społecznej szkodliwości czynu oskarżonego. Wprawdzie oskarżony, jak słusznie przyjęto na jego korzyść, nie planował swojego przestępczego zachowania i dopuścił się go w sposób nagły, to jednak w okolicznościach samego zdarzenia, kiedy to oskarżony na oczach 5-letniego dziecka pokrzywdzonej dopuścił się tak karygodnego czynu, nacechowanego agresją i wyjątkową brutalnością, należało uznać, że orzeczona kara 9 lat pozbawienia wolności, jest karą rażąco łagodną. Rację ma również apelujący podnosząc przyznanie nadmiernego znaczenia zmiennej postawie procesowej oskarżonego. Nie sposób bowiem uznać, by w istotny sposób przyczynił się on do ustalenia stanu faktycznego, skoro zmieniał swoje wyjaśnienia w zależności od etapu postępowania. Dla wymiaru kary niewątpliwie istotny był natomiast zamiar, z jakim oskarżony działał, tj. zamiar bezpośredni, który słusznie został zaliczony do okoliczności obciążających. Nie można przy tym pominąć uprzedniego stylu życia oskarżonego, u którego biegli psychiatrzy rozpoznali uzależnienie mieszane od (...) i amfetaminy. Oskarżony przed zatrzymaniem nie pracował i pozostawał na utrzymaniu matki. Rację ma również prokurator wskazując, że sąd nie nadał właściwej wagi okoliczności obciążającej jaką stanowi bezkrytyczny stosunek oskarżonego do popełnionego przestępstwa, o czym dobitnie świadczą wypowiadane przez niego słowa po zatrzymaniu. Odnosząc się natomiast do formy stadialnej przestępstwa z art. 148 § 1 k.k. należy wskazać, że usiłowanie wykazuje niższy od dokonania stopień społecznej szkodliwości czynu, dlatego też należało uwzględnić to jako okoliczność łagodzącą przy wymiarze kary. Mimo to, przytoczonych przez prokuratora okoliczności nie równoważą okoliczności łagodzące, a kara zbliżona do dolnej granicy ustawowego zagrożenia nie oddaje ładunku społecznej szkodliwości czynu. Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i karę za I czyn podwyższył do 12 lat, a nie 15 lat pozbawienia wolności, jak domagał się tego prokurator, uznając tę karę w świetle przesłanek z art. 53 k.k. za w pełni sprawiedliwą. Tak samo za w pełni sprawiedliwe należało uznać wymierzenie oskarżonemu kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 12 lat a więc przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji, która to zasada znalazła wyraz w treści zaskarżonego wyroku i nie została podważona przez apelującego prokuratora.

Wniosek

I.  APELACJA OSKARŻYCIELA PUBLICZNEGO:

Zmiana zaskarżonego orzeczenia w pkt 1 wyroku poprzez orzeczenie wobec D. Z. za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. na podstawie art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. kary 15 lat pozbawienia wolności i kary łącznej w wymiarze 15 lat pozbawienia wolności.

II.  APELACJA OBROŃCY OSKARŻONEGO:

Zmiana zaskarżonego orzeczenia w części obejmującej czyn I opisany w akcie oskarżenia poprzez wyeliminowanie z jego opisu, iż oskarżony działał z zamiarem pozbawienia życia pokrzywdzonej i w konsekwencji zmianę jego prawnej kwalifikacji poprzez przyjęcie, że oskarżony wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 157 § 1 k.k., wymierzenie oskarżonemu łagodniejszej kary jednostkowej za czyn I opisany w akcie oskarżenia i wskutek tego złagodzenie kary łącznej, obniżenie przyznanego pokrzywdzonej zadośćuczynienia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

APELACJA OSKARŻYCIELA PUBLICZNEGO

Ad. 1. wniosek okazał się częściowo uzasadniony, co wykazano wyżej przy ustosunkowaniu się do zarzutu rażącej niewspółmierności kary zawartego w apelacji.

APELACJA OBROŃCY OSKARŻONEGO

Ad. 1. Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie z przyczyn podanych przy ustosunkowaniu się do obu zarzutów apelacji. W realiach niniejszej sprawy nie ma żadnych podstaw do dokonania odmiennych ustaleń faktycznych w zakresie zamiaru oskarżonego, a w konsekwencji nie ma podstaw do przyjęcia odmiennej kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego, a tym samym i do wymierzenia kary łagodniejszej oraz obniżenia przyznanego pokrzywdzonej zadośćuczynienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Konieczność poprawienia kwalifikacji prawnej przypisanych oskarżonemu przestępstw oraz podstaw prawnych wymierzonych kar jednostkowych i kary łącznej oraz orzeczonych w punktach 6 i 7 wyroku środków.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Sąd Apelacyjny za podstawę kwalifikacji prawnych obu przestępstw przypisanych oskarżonemu i za podstawy prawne orzeczonych kar oraz środków przyjął przepisy Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia tych przestępstw, uzupełniając te podstawy prawne o przepis art. 4 § 1 k.k. i uzupełniając przepis art. 85 k.k. o paragraf 2.

Przyjęcie przepisu art. 4 § 1 k.k. w każdym z przypadków skazania, przy zastosowaniu przepisów Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym w czasie obowiązywania ich przed zmianą z dniem 24 czerwca 2020 r. był podyktowany wejściem w życie z tym dniem mniej korzystnych dla oskarżonego uregulowań określonych w art. 86 § 1 k.k. ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...)19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem (...)19 (Dz.U. poz. 1086 – art. 38 pkt 2 i pkt 3, art. 103 ustawy).

Ustawa zmieniająca wprowadziła bowiem w przepisie art. 86 § 1 k.k. zasadę wymierzenia kary łącznej w granicy powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, gdy tymczasem przed tą zmianą można było orzec już karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy. To zaś w realiach tej sprawy oznacza, mając na uwadze konieczność orzeczenia wobec oskarżonego kary łącznej, iż ustawa poprzednio obowiązująca była dla oskarżonego względniejsza od tej, jaka obowiązuje w chwili orzekania a tym samym, w świetle art. 455 k.p.k. zaszła konieczność dokonania wskazanych zmian w zakresie przyjętych kwalifikacji prawnych czynów, jak i w konsekwencji podstaw prawnych orzeczonych kar i środków. Dodanie paragrafu 2 (w brzmieniu obowiązującym przed wskazaną datą) w art. 85 k.k. ma podkreślić stosowanie regulacji prawnej obowiązującej przed wskazaną wyżej nowelizacją. Dodatkowo wspomnieć należy, iż przepis art. 190a § 1 k.k. w chwili orzekania przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, gdy tymczasem przed zmianą w tym zakresie z dniem 31.03.2020 r. (ustawą z dnia 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2020 r., poz. 568 w art. 13 pkt 2) przepis ten przewidywał zagrożenie karą pozbawienia wolności do lat 3. Ta okoliczność więc także nakazywała przyjąć uprzednie obowiązywanie ustawy jako względniejsze dla oskarżonego i zastosowanie art. 4 § 1 k.k.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r., sygn. akt (...),
z wyłączeniem orzeczenia o karach.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powody utrzymania w mocy zaskarżonego wyroku co do przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. zostały przytoczone przy omówieniu zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy oskarżonego i zbędnym byłoby powtarzanie tej samej argumentacji w tym miejscu.

Wyrok Sądu I instancji w zakresie przestępstwa z art. 190a § 1 k.k. i rozstrzygnięć zawartych w punktach 4-10, nie został zaskarżony, tym samym Sąd odwoławczy, związany zakresem zaskarżenia, utrzymał go w mocy, tym bardziej, iż brak było podstaw do ingerencji w treść tych orzeczeń z urzędu, za wyjątkiem przywołania w podstawach prawnych tych rozstrzygnięć przepisu art. 4 § 1 k.k., o czym wspomniano wyżej w pkt 4.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  uzupełnił kwalifikację prawną czynów i podstawy wymiaru kar oraz orzeczonych środków o art. 4 § 1 k.k. i przyjął brzmienie ustawy obowiązującej w chwili czynu jako względniejszego dla oskarżonego,

2.  podwyższył wymiar orzeczonej w punkcie 1 wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności do lat 12 lat,

3.  uchylił orzeczoną w pkt 3 karę łączną i w jej miejsce wymierzył oskarżonemu karę łączną 12 lat pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Zmiana wyroku jest wynikiem uwzględnienia zarzutu podniesionego w apelacji oskarżyciela publicznego. Szerzej w tym zakresie Sąd odwoławczy wypowiedział się wyżej, ustosunkowując się do tego zarzutu rażącej niewspółmierności kary. Zmiana w zakresie kary jednostkowej wymagała korekty także orzeczenia o karze łącznej z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji.

Powody uzupełnienia kwalifikacji prawnej czynów i podstawy wymiaru kar oraz orzeczonych środków o art. 4 § 1 k.k. i przyjęcie brzmienia ustawy obowiązującego w chwili czynu jako względniejszego dla oskarżonego wskazano już wyżej w pkt 4.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

Nie dotyczy

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

Nie dotyczy

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

Nie dotyczy

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

Z uwagi na występowanie przed Sądem Apelacyjnym obrońcy oskarżonego, działającego z urzędu i złożenie przez niego wniosku o przyznanie kosztów nieopłaconej w żadnej części pomocy prawnej świadczonej oskarżonemu w postępowaniu apelacyjnym, o kosztach tych orzeczono na podstawie art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tj. Dz.U. z 2022 r., poz. 1184) w zw. z § 2 pkt 1 i 2, § 4 ust. 1 i 3 i § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz.U. z 2019 roku, poz. 18) w wysokości opłaty określonej w § 17 ust. 2 pkt 5, powiększonej o stawkę 23% VAT a więc łącznie kwoty 738,00 zł brutto oraz dodatkowo kwoty 209,16 zł tytułem uzasadnionych wydatków wskazanych przez obrońcę.

Mając na uwadze konieczność odbycia przez oskarżonego długoterminowej kary pozbawienia wolności, a także fakt, iż oskarżony nie posiada żadnego majątku, zwolniono oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze oraz od opłaty za obie instancje na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity z 1983 r., Dz.U. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).

7.  PODPIS

I. P. H. K. M. K.