Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 88/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Z. z dnia (...) r., sygn. akt (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

D. G. (1)

Uprzednia karalność oskarżonego

Informacje z K.

877-879

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

Informacje z K.

Dokument urzędowy, prawdziwości treści w nim zawartych nie kwestionowała żadna ze stron, dane w nim zobrazowane są zbieżne z wcześniejszymi informacjami dotyczącymi karalności oskarżonego.

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Zaistnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439§1 pkt 2 k.p.k., albowiem sąd był nienależycie obsadzony, gdyż orzekał w składzie dwóch sędziów i trzech ławników, mimo że na podstawie art. 28§1 k.p.k. winien orzekać w składzie jednego sędziego ( zarzut nr 1 apelacji obrońcy oskarżonego)

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd ma obowiązek rozpoznać sprawę we właściwym składzie, a więc w składzie określonym w art. 28 k.p.k. Zasadą jest skład wynikający z art. 28§1 k.p.k., a więc skład jednoosobowy zawodowy, jednak w sprawach o zbrodnie ustawa wymaga składu trzyosobowego ławniczego (jeden sędzia i dwóch ławników) – art. 28§2 k.p.k., natomiast w sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności, sąd orzeka w składzie dwóch sędziów i trzech ławników (art. 28§4 k.p.k.).

Żaden z tych składów nie może być postrzegany jako „ lepszy” albo „ gorszy”, w szczególności zaś w żaden sposób nie można wywodzić, że skład liczniejszy niejako „ zawiera w sobie” skład mniej liczny i z tego tytułu zawsze będzie właściwy.

Orzekanie w składzie innym niż przewidziany wyłącznie do rozpoznawania spraw w danym rodzaju, stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą w postaci nienależytej obsady sądu (art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.). Jak się bowiem niespornie przyjmuje, konstytucyjne prawo do sądu właściwego w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji R. dotyczy również prawa do sądu w składzie z góry określonym przez ustawodawcę.

Wątpliwość może powstać, gdy między datą popełnienia czynu zarzucanego sprawcy a datą orzekania przez sąd dochodzi do zmiany stanu prawnego tego rodzaju, że odpowiedzialność sprawcy za dane zachowanie przestępne zostaje zaostrzona – powstaje wówczas pytanie, jak taka sytuacja wpływa tak na właściwość sądu, jak i na kwestię składu, który powinien rozpoznać daną sprawę. Zagadnienie to nie jest nowe w orzecznictwie i doprowadziło do wypracowania jednolitego stanowiska, które zostanie dalej zaprezentowane, także na tle art. 156§3 k.k.

W przypadku czynu z art. 156§3 k.k. nie ma problemu z właściwością rzeczową, bowiem czyn ten od początku obowiązywania obecnego Kodeksu postępowania karnego był zastrzeżony do właściwości sądu okręgowego (pierwotnie na mocy art. 25§1 pkt 2 k.p.k.). Zmieniało się natomiast zagrożenie karą za ten czyn, co przekładało się na to, w jakim składzie winien być osądzony. Gdy oskarżony miał popełnić zarzucane mu przestępstwo, a więc w (...) r., czyn z art. 156§3 k.k. stanowił występek zagrożony karą pozbawienia wolności od lat 2 do 12 (Dz. U. z 2003 r. Nr 199 poz. 1935) – takie występki rozpoznaje się zgodnie z ogólną regułą z art. 28§1 k.p.k. w składzie jednoosobowym.

Od (...) r. nastąpiła zmiana stanu prawnego, jeśli chodzi o odpowiedzialność z art. 156§3 k.k. – od tego dnia czyn tam opisany stanowi zbrodnię zagrożoną karą pozbawienia wolności od lat 5, karą 25 lat pozbawienia wolności albo karą dożywotniego pozbawienia wolności (Dz. U. z 2017 r. poz. 773). Jak należy wnioskować, z tego względu do rozpoznania niniejszej sprawy, zawisłej przez sądem w (...) r., wyznaczono skład pięcioosobowy, o którym mowa w art. 28§4 k.p.k.

Sąd Apelacyjny podziela w pełni stanowisko obrońcy, że decyzja o rozpoznaniu niniejszej sprawy w I instancji w składzie pięcioosobowym była błędna. Zmiana stanu prawnego w zakresie art. 156§3 k.k. dokonana po dacie popełnienia czynu przez oskarżonego z uwagi na treść art. 4§1 k.k. nie zmieniała charakteru czynu zarzucanego oskarżonemu (podobnej argumentacji używał zresztą pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej w swoim zażaleniu z (...) r. – por. k. 557). Zmiana stanu prawnego jako niekorzystna dla oskarżonego nie mogła więc odnosić się do czynu objętego oskarżeniem, który zachowywał status występku i winien był być osądzony jak występek – a więc w składzie z art. 28§1 k.p.k., a nie z art. 28§4 k.p.k.

Dla wsparcia tej argumentacji przytoczyć należy stanowisko wyrażone w dwóch judykatach Sądu Najwyższego, odnoszących się wprawdzie bezpośrednio do kwestii właściwości rzeczowej, jednak argumentacja tam zawarta ma charakter uniwersalny i dotyczy także zagadnienia składu sądu. Otóż w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2007 r., I KZP 34/06, Biul. SN 2007 nr 1, OSNKW 2007 nr 2, poz. 10, str. 1, Prok. i Pr. 2007 nr 5, poz. 17, str. 11, KZS 2007 nr 2, poz. 2, Legalis nr 80093 stwierdzono, że „ przepis art. 25 § 1 pkt 1 k.p.k., ustanawiający właściwość sądu okręgowego w sprawach o zbrodnie, obejmuje zakresem tej właściwości sprawy o czyny zabronione, które należały do kategorii zbrodni w czasie ich popełnienia. Oznacza to, że jeśli czyn zabroniony miał wtedy status występku, a po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu rejonowego, jako rzeczowo właściwego, na skutek zmiany zagrożenia ustawowego włączony został do kategorii zbrodni, to taka zmiana ustawy, jako niekorzystna dla oskarżonego, nie może odnosić się do czynu objętego oskarżeniem (art. 4 § 1 k.k.). Zachowuje on zatem status występku, a właściwym do rozpoznania sprawy pozostaje sąd rejonowy”. Z kolei w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2013 r., I KZP 25/12, Biul. SN 2013 nr 2, Prok. i Pr. 2013 nr 5, poz. 8, Biul. SN 2013 nr 5, OSNKW 2013 nr 5, poz. 37, str. 1, KZS 2013 nr 4, poz. 32, Biul. SN Pr. Kar. 2013 nr 2, Legalis nr 584432 podkreślono, iż „ przepis art. 25 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego wyznacza regułę właściwości rzeczowej, według której sąd okręgowy kompetentny jest do osądzenia zbrodni jako konkretnego czynu konkretnego sprawcy. Ponieważ o tym, czy konkretny czyn konkretnego sprawcy jest zbrodnią, decyduje treść art. 7 § 2 KK w powiązaniu z dolną granicą ustawowego zagrożenia, przewidzianą za czyn o określonej typizacji, według stanu prawnego ustalonego z zastosowaniem reguł określonych w art. 4 § 1 tego kodeksu, więc przepis art. 25 § 1 pkt 1 KPK obejmuje zakresem właściwości rzeczowej sądu okręgowego tylko te czyny zabronione, które należały do kategorii zbrodni w czasie ich popełnienia i nie utraciły tego statusu w dacie badania kwestii właściwości. Zatem w przypadku, gdy na skutek zmian normatywnych dochodzi do zmiany charakteru czynu zabronionego o określonej typizacji z występku w zbrodnię, a czyn będący przedmiotem osądu w dacie jego popełnienia stanowił występek podlegający właściwości sądu rejonowego, to określenie właściwości rzeczowej sądu okręgowego nie może mieć oparcia w treści art. 25 § 1 pkt 1 KPK, a musiałoby wynikać z wyraźnego przepisu intertemporalnego”.

Na bazie tych poglądów w komentarzu do KPK pod red. D. Świeckiego ( (...)) wyrażono pogląd, iż „ ustawowe określenie składu sądu związane jest z charakterem przestępstwa w związku z przyjętym w naszym systemie prawnym podziałem na występki i zbrodnie. Zasadą jest, że w sprawach o występki, niezależnie od właściwości rzeczowej, sąd orzeka na rozprawie głównej w składzie jednego sędziego. Natomiast w sprawach o zbrodnie skład sądu pierwszej instancji jest zawsze kolegialny. W przypadku gdy na skutek zmian normatywnych dochodzi do zmiany charakteru czynu zabronionego z występku w zbrodnię, a czyn będący przedmiotem osądu w dacie jego popełnienia stanowił występek, to określenie składu sądu do rozpoznania sprawy następuje przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. i w związku z tym nadal jest to występek. Oznacza to, że skład sądu co do zasady jest jednoosobowy. Wyrażony tu pogląd opiera się na stanowisku wypracowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego co do właściwości rzeczowej sądu w związku z przekształceniem czynu z występku na zbrodnię (por. uchwałę z 26.01.2007 r., I KZP 34/06, OSNKW 2007/2, poz. 10; postanowienie z 27.02.2013 r., I KZP 25/12, OSNKW 2013/5, poz. 37)”.

Obrońca trafnie przywołał też stanowisko zaprezentowane w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 września 2018 r., II AKz 685/18, OSAKat 2018 nr 3, poz. 2, Prok. i Pr. 2019 nr 5, poz. 41, KZS 2018 nr 12, poz. 81, Legalis nr 1883413, iż „sprawa o czyn z art. 156 § 3 k.k. należy do właściwości rzeczowej sądu okręgowego, zaś data popełniania przestępstwa determinować będzie uznanie go za występek (do dnia (...) r.), bądź zbrodnię (od dnia (...) r.), co w dalszej kolejności decydować będzie o obsadzie sądu. W tym pierwszym przypadku sąd okręgowy winien orzekać w składzie jednego sędziego (art. 28 § 1 KPK), w tym drugim zaś w składzie dwóch sędziów i trzech ławników (art. 28 § 4 KPK)”.

Podzielając w pełni wszystkie powyższe uwagi, Sąd Apelacyjny uznał zarzut apelacji obrońcy za trafny.

Na marginesie jedynie dodać wypada, iż sprawa mogłaby być rozpoznana w składzie innym niż jednoosobowy, jednak wyłącznie w dwóch sytuacjach:

- w sytuacji opisanej w art. 28§3 k.p.k., co jednak wymagałoby wydania stosownego postanowienia, poza tym nie mógłby to być skład pięcioosobowy,

- w sytuacji, gdyby Sąd I instancji rozważał zmianę kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu na taką, za którą ustawa karna także w dacie jego popełnienia przewidywała karę dożywotniego pozbawienia wolności – np. na kwalifikację z art. 148§1 k.k. Lektura protokołów rozpraw wskazuje, że Sąd Okręgowy nie czynił jednak żadnego uprzedzenia w tym kierunku, zaś analiza pisemnych motywów wyroku jasno dowodzi, że takiej opcji na żadnym etapie nie rozważał.

Tym samym brak było podstaw do rozpoznania niniejszej sprawy w innym składzie, niż jednoosobowy – zgodnie z art. 28§1 k.p.k. Rozpoznanie sprawy w składzie pięcioosobowym oznacza zatem nienależytą obsadę sądu w rozumieniu art. 439§1 pkt 2 k.p.k.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Przepis art. 439§1 k.p.k. nie pozostawia Sądowi odwoławczemu żadnego pola manewru w razie stwierdzenia bezwzględnej podstawy odwoławczej – zaskarżone orzeczenie musi być uchylone, przy czym nastąpiłoby to niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia. Ponieważ zarazem nie ma podstaw do umorzenia postępowania, w szczególności z art. 17 k.p.k., zatem sprawę należy przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Z. jako Sądowi I instancji.

Lp.

Zarzut

2

1.  rażące naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. mające wpływ na treść orzeczenia polegające na dowolnej ocenie zebranego materiału dowodowego, z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia w postaci zeznań świadka H. S. (1) i uznanie tych zeznań za wiarygodne i najważniejsze w sprawie w sytuacji, gdy świadek ten wielokrotnie zmieniał wersje zdarzeń, a ponadto jest uzależniony od heroiny, a w chwili zdarzenia był pod wpływem alkoholu,

2.  rażące naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. mające wpływ na treść orzeczenia polegające na dowolnej ocenie zebranego materiału dowodowego, z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia w postaci zeznań świadka D. H. ujawnionych w toku przewodu sądowego i uznanie ich za wiarygodne w sytuacji, gdy osoba ta nie była bezpośrednim świadkiem zdarzenia, a o jego rzekomym przebiegu usłyszała od świadka H. S. (1), który wielokrotnie zmieniał wersję zdarzeń, a zatem świadek ten nie miał wartościowej i wiarygodnej wiedzy pozwalającej na poczynienie ustaleń co do faktycznego przebiegu zajścia,

3.  rażące naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. mające wpływ na treść orzeczenia polegające na dowolnej ocenie zebranego materiału dowodowego, z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia w postaci zeznań świadka S. S. (1) i odmowa wiarygodności w zakresie, w jakim zeznała ona, że oskarżony nikogo nie bił,

4.  rażące naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. mające wpływ na treść orzeczenia polegające na dowolnej ocenie zebranego materiału dowodowego, z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia w postaci wyjaśnień D. G. (1) i odmówienie im wiarygodności, uznające je za przyjętą linię obrony, zmierzająca do uniknięcia odpowiedzialności karnej,

5.  rażące naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. mające wpływ na treść orzeczenia polegające na dowolnej ocenie zebranego materiału dowodowego, z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia w postaci opinii biegłej L. P. wydanej po sekcji zwłok poprzez uznanie, że opinie były zupełne i spójne,

w wyniku czego doszło do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał wpływ na treść tego orzeczenia, polegającego na bezpodstawnym przyjęciu, iż oskarżony popełnił przypisany mu czyn, tj. spowodował u A. K. liczne obrażenia ciała, będące ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu „w postaci realnie zagrażającej życiu”, w wyniku czego A. K. zmarł w dniu (...) r.

( zarzuty nr 2-6 apelacji obrońcy oskarżonego)

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wprawdzie zgodnie z art. 436 k.p.k. Sąd odwoławczy może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające dla wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania, zaś skuteczne podniesienie przez apelującego pierwszego zarzutu apelacyjnego wystarczało już do wydania orzeczenia odwoławczego, to jednak mając na uwadze znaczny czas, jaki minął od daty przestępstwa zarzucanego oskarżonemu, Sąd Apelacyjny uznał za celowe przynajmniej skrótowe odniesienie się do pozostałych zarzutów apelacji obrończej. Na tle tych zarzutów konieczne wydaje się bowiem już teraz zwrócenie uwagi na pewne fundamentalne mankamenty dotychczas przeprowadzonego postępowania dowodowego, bez których usunięcia nie wydaje się możliwe wydanie poprawnego merytorycznie orzeczenia w ponownym procesie.

W związku ze stawianymi przez obrońcę zarzutami przypomnieć wypada, iż przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. wtedy, gdy: jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.), stanowi wyraz rozważenia wszystkich tych okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.), jest wyczerpująco i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.). Podkreśla się to w szeregu orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych (por. wyrok SN z 3 września 1998 r. sygn. V KKN 104/98 - Prokuratura i Prawo 1999, Nr 2, poz. 6; a także wyrok S.A. w Łodzi z 20 marca 2002 r. sygn. II AKa 49/02 - Prokuratura i Prawo 2004, Nr 6, poz. 29.

Odnosząc te uwagi ogólne do okoliczności sprawy uznać trzeba, iż większość zastrzeżeń obrońcy odnośnie depozycji świadków ujawnionych w toku przewodu sądowego jest nietrafna i wynika z fragmentarycznej analizy tych dowodów, z których obrońca dobiera dowolnie fragmenty, które mają stawiać w korzystnym świetle jego mandanta, pomijając cały kontekst tych relacji, gdy tymczasem podstawę wyrokowania zgodnie z art. 410 k.p.k. może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. W szczególności trzeba podkreślić, co następuje:

- Sąd I instancji dostrzegł i ocenił zmienność relacji świadka H. S. (1) i wyjaśnił, czym się kierował, przyjmując wersję z (...) r. – obrońca nie wskazał, na czym miałoby polegać uchybienie przez Sąd kryteriom z art. 7 k.p.k. w tym zakresie,

- nie sposób stawiać znaku równości między mankamentami relacji świadka S. a oceną świadka H. – świadek H. jest tzw. świadkiem ze słuchu, ale o przebiegu zdarzenia dowiedział się od S. w innych okolicznościach, niż organy procesowe, ocenie zatem podlega tylko to, czego dowiedział się on od świadka S. – jest to relacja pośrednia, tym niemniej przydatna przy ogólnej ocenie wartości depozycji H. S., który może mieć określony interes procesowy w składaniu zeznań przed organami ścigania, może twierdzić, że przesłuchanie tam było obarczone nieprawidłowościami, jednak nie sposób tych mankamentów przenosić na to, co w zupełnie innych warunkach miał opowiadać swoim kolegom, którzy przecież do niczego go nie zmuszali i wobec których nie miał żadnego interesu w prezentowaniu określonej wersji zdarzeń z jego udziałem,

- jeśli chodzi o świadków – przypadkowych obserwatorów zdarzenia, jak świadkowie S. czy K., to wspólnym elementem ich relacji jest to, że uwagę ich przykuł hałas wywołany zajściem z udziałem pokrzywdzonego i pokrzywdzony już wówczas leżał – jednocześnie, nie przesądzając wyników dalszego postępowania dowodowego, na tym etapie nie wydaje się sporne ustalenie, że agresja wobec pokrzywdzonego miała miejsce wcześniej; w tej sytuacji jest dość oczywistym, że świadkowie ci nie mają żadnej wiedzy na temat tego, w jaki sposób pokrzywdzony znalazł się na ziemi, co ani nie potwierdza, ani nie ekskulpuje oskarżonego.

Niewątpliwie natomiast niezwykle istotnym mankamentem tych relacji jest to, że Sąd I instancji zdaje się, że wyłącznie w oparciu o nie ustalił mechanizm powstania obrażeń u pokrzywdzonego. W uzasadnieniu Sąd I instancji zapisał w związku z tym: „ Po dobiegnięciu D. G. (2) raz uderzył A. K. ręką w twarz, na skutek tego uderzenia A. K. upadł na bok, po tym już go oskarżony nie bił. A. K. ciężko oddychał, charczał, nie mógł wypowiedzieć słowa. Leciała mu krew z ust, miał obrażenia na czole (…) leżał i nie ruszał się. Oskarżony biegał i naprężał się, ale już nikogo innego nie uderzył, był agresywny i pobudzony” (str. 3-4, k. 774-775) – zarazem Sąd ustalił, że nikt inny pokrzywdzonego nie uderzył (k. 774-775), zaś wszystkie stwierdzone u niego obrażenia powiązał ze zdarzeniem (k. 776). Także w opisie czynu przypisanego oskarżonemu w pkt 3 wyroku oskarżonego uznał za winnego tego, że wszystkie obrażenia u pokrzywdzonego spowodował „ poprzez jednokrotne uderzenie pięścią w głowę” (k. 761).

W pisemnym uzasadnieniu próżno szukać jakiegokolwiek zestawienia tych relacji z opiniami biegłego medyka sądowego L. K., które Sąd skrótowo uznał za „ wiarygodne, rzetelne, złożone zgodnie z posiadaną fachową wiedzą, biegła potwierdziła, że pokrzywdzony doznał silnego uderzenia w twarz, że zmarł śmiercią gwałtowną i nagła, że wyjściową przyczyną zgonu było pobicie w dniu (...) roku. Tym samym biegła podała, że był związek przyczynowy pomiędzy pobiciem pokrzywdzonego a jego śmiercią” (k. 782).

Pomijając, co Sąd Okręgowy rozumie pod pojęciem śmierci nagłej i gwałtownej, skoro pokrzywdzony został pobity (...) r., a zmarł tydzień później, stwierdzić kategorycznie trzeba, że nie ma korelacji między zeznaniami uczestników zajścia a opinią biegłej co do mechanizmu powstania obrażeń u pokrzywdzonego, ale i nie sposób uznać, ze biegła w kolejnych opiniach przedstawiła ten mechanizm jednolicie, i tak:

- na k. 55-58 znajduje się protokół oględzin i otwarcia zwłok pokrzywdzonego z (...)r., na końcu którego znajdują się następujące twierdzenia „ wszystkie obrażenia ciała mają charakter jednoczasowy, urazowy, a ich rozległość spowodowała zgon pokrzywdzonego. Mogły one powstać w sposób czynny poprzez uderzenie narzędziem tępokrawędzistym przez inną osobę lub poprzez upadek na twarde podłoże, albo w obu mechanizmach”; w tym kształcie opinii wersja Sądu I instancji o jednokrotnym uderzeniu pokrzywdzonego przez oskarżonego ma oparcie medyczne, aczkolwiek brak jakichkolwiek rozważań co do odrzucenia wariantu alternatywnego, tj. upadku jako źródła obrażeń (części lub wszystkich),

- na k. 150-151 znajduje się dokument „ opinia uzupełniająca” biegłej patomorfolog z (...) r., gdzie obrażenia pokrzywdzonego uznano za będące następstwem „ urazów zadanych narzędziem tępokrawędzistym w różne miejsca twarzoczaszki i upadku na twarde podłoże” – wydaje się, że nie potrzeba wiedzy specjalistycznej, lecz zwykłego logicznego rozumowania, by ze zdania tego wywnioskować, że zdaniem biegłej pokrzywdzony musiał być w takim razie uderzony więcej niż raz – bo jak inaczej mógł być uderzony w różne miejsca twarzoczaszki? Niestety w uzasadnieniu Sądu I instancji próżno szukać jakiejkolwiek refleksji w tym względzie,

- na k. 752-753 znajduje się protokół przesłuchania biegłej przed Sądem, gdzie pojawiają się zupełnie odmienne twierdzenia co do przebiegu zdarzenia, w ogóle wcześniej nierozważane i nad którymi Sąd Okręgowy przeszedł do porządku dziennego: twierdzenie o aktywnym udziale pokrzywdzonego w zdarzeniu, wskutek czego doznał drobnych ran prawej ręki; twierdzenie o wieloetapowym przebiegu zdarzenia – najpierw pokrzywdzony został raz uderzony, w wyniku czego doznał złamania krawędzi żuchwy, w wyniku czego przyklęknął, doznając urazu kolana, a następnie doznał silnego uderzenia – w takim razie kolejnego, opisanego przez biegłą jako silne kopnięcie. Biegła wyraźnie wskazała, że rozpoznaje jedno uderzenie w lewą połowę twarzy, silne, które spowodowało złamanie żuchwy, ale nie przyczyniło się śmierci, ale spowodowało, ze wysoki pokrzywdzony schylił się, wystawił na kolejne uderzenie, potem był kopnięty (k. 752). Na kolejne dopytywania stron i Sądu biegła nie była w stanie doprecyzować ilości uderzeń, zarazem za rzadkie uznając następstwo w postaci zgonu wskutek tylko jednego uderzenia.

W takiej sytuacji nie sposób nie uznać, że ocena opinii biegłej jako wiarygodnej i rzetelnej jest całkowicie dowolna, a nie swobodna – brak jest jakiejkolwiek próby wyjaśnienia przez Sąd I instancji oczywistych rozbieżności w samej opinii, jak i zestawienia wniosków biegłej ze zebranym materiałem osobowym. Tak naprawdę nie sposób dociec, czym Sąd Okręgowy się kierował, przyjmując określony w wyroku sposób działania oskarżonego polegający na zadaniu jedynie jednego ciosu – jeśli była to zasada in dubio pro reo, to po pierwsze zauważyć należy, iż zasada ta dotyczy tylko takich wątpliwości, których nie dało się usunąć w toku przewodu sądowego, a po wtóre – jej wynikiem nie mogą być wnioski, których nie da się obronić z punktu widzenia wskazań wiedzy, np. medycznej – innymi słowy, by przypisać oskarżonemu obrażenia opisane w wyroku jako będące następstwem pojedynczego ciosu pięścią, Sąd musi mieć pewność, że powstanie takich obrażeń jest możliwe w takim mechanizmie, a lektura opinii biegłej budzi tu co najmniej wątpliwości.

Powyższe oznacza, że zarzut apelacji obrońcy w istotnej części zasługiwał na uwzględnienie.

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od przypisanego mu czynu opisanego w art. 156§3 k.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Stwierdzenie przez Sąd Apelacyjny bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439§1 pkt 2 k.p.k. wyklucza wydawanie orzeczenia reformatoryjnego, zresztą byłoby to przedwczesne bez wyjaśnienia wątpliwości zgłoszonych przez apelującego w zakresie, w jakim podzielił je Sąd II instancji. Wyjaśnienie to będzie możliwe w procesie ponownym, w dalszej części uzasadnienia zostaną przedstawione odpowiednie wskazania co do dalszego toku postępowania.

Lp.

Zarzut

3

Rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego w pkt 3 części dyspozytywnej wyroku kary 6 lat pozbawienia wolności i w konsekwencji łącznej w wymiarze 6 lat pozbawienia wolności, bez należytego uwzględnienia zasad i dyrektyw wymiaru kary określonych w art. 53§1 i 2 k.k., a w szczególności poprzez niedostateczne uwzględnienie przy wymierzaniu oskarżonemu kary za czyn z art. 156§3 k.k. okoliczności w postaci zachowania oskarżonego po popełnieniu czynu, ukrywania się przed organami ścigania, wielokrotnej karalności, w tym za przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu, jak również zakresu obrażeń doznanych przez pokrzywdzonego A. K., które to okoliczności przemawiały za wymierzeniem kary w surowszym wymiarze ( apelacja pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej I. S. )

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zgodnie z art. 436 k.p.k. Sąd odwoławczy może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające dla wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania, zaś skuteczne podniesienie przez obrońcę pierwszego zarzutu apelacyjnego wystarczało już do wydania orzeczenia odwoławczego. Formułowanie uwag co do poprawności kary orzeczonej wobec oskarżonego jest tym bardziej przedwczesne, iż apelujący wiąże ją z zakresem obrażeń u pokrzywdzonego, a w tym zakresie, jak była mowa wyżej pod lp. 2, ustalenia Sądu Okręgowego w zakresie mechanizmu ich powstania wymagają poszerzenia.

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu D. G. (1) za czyn opisany w pkt 2 części wstępnej wyroku kary 8 lat pozbawienia wolności i w konsekwencji kary łącznej w wymiarze 8 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Stwierdzenie bezwzględnej przyczyny odwoławczej oznacza, że Sąd Apelacyjny musi uchylić zaskarżony wyrok i nie może dokonać jego zmiany w żadnym kierunku. Odnoszenie się do wniosku pełnomocnika jest tym samym bezprzedmiotowe. Ubocznie jedynie zauważyć wypada, iż oskarżonemu nie można wymierzyć kary za czyn zarzucany w pkt 2 aktu oskarżenia – brak apelacji na niekorzyść oskarżonego co do winy oznacza, że przedmiotem osądu jest czyn przypisany, a więc czyn w złagodzonej w stosunku do zarzucanej postaci.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach zmiany

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Z przyczyn wskazanych wyżej przy omawianiu pierwszego zarzutu apelacji obrońcy oskarżonego, w sprawie zachodziła bezwzględna przesłanka odwoławcza z art. 439§1 pkt 2 k.p.k., obligująca Sąd II instancji do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Z..

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy zobowiązany będzie ukształtować skład orzekający stosownie do treści art. 28§1 k.p.k., jak była o tym mowa w pkt 3.1.

Po przeprowadzeniu dowodów osobowych Sąd I instancji po wysłuchaniu stanowiska stron rozważy potrzebę powołania innego medyka sądowego, który na podstawie zebranego materiału wypowie się jednoznacznie na temat przyczyny powstania obrażeń u pokrzywdzonego, ze szczególnym uwzględnieniem, czy z punktu widzenia wiedzy medycznej jest możliwe, by wyłączną przyczyną tych obrażeń mogło być jednokrotne uderzenie ręką (pięścią) przez inna osobę. Wnioski te Sąd uwzględni w dalszym procedowaniu.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Ponieważ orzeczenie Sądu odwoławczego nie kończy postępowania, nie zawiera rozstrzygnięcia o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze. O kosztach tych orzeknie Sąd I instancji w orzeczeniu kończącym postępowanie, stosownie do treści art. 626§1 k.p.k.

7.  PODPIS

P. G. H. K. I. P.