Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 89/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w P. z dnia (...) r. w sprawie o sygnaturze akt III K 434/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

P. M.

niekaralność oskarżonej

dane z K.

k. 1260

2.1.1.2.

P. M.

informacja o prawomocnym umorzeniu postępowania przygotowawczego w sprawie PR 2 Ds 3000.2018, w którym oskarżona P. M. występowała jako pokrzywdzona przestępstwem z art. 197 § 3 pkt 2 k.k.

pismo z dnia (...)

k. 1293

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

dane z K.

Wiarygodny dokument urzędowy niekwestionowany przez strony

2.1.1.2

pismo z dnia 10 września 2020 r.

Wiarygodna informacja niekwestionowana przez strony.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut 1 (zarzut apelacji Prokuratora)

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść tego orzeczenia, a polegający na niezasadnym przyznaniu, iż zachodzą przesłanki do nadzwyczajnego złagodzenia kary wobec oskarżonej oraz, że istnieje szereg istotnych i realnych okoliczności obciążających łagodzących, które przeważają nad dużą liczbą okoliczności obciążających, co skutkowało wymierzeniem oskarżonej kary jedynie 8 lat pozbawienia wolności, podczas gdy prawidłowa ocena wszystkich okoliczności sprawy i podstawy oskarżonej, a także społecznej szkodliwości czynu, stopnia zawinienia, jak i wzgląd na indywidualne i społeczne oddziaływanie kary przemawiają za orzeczeniem wobec tej oskarżonej kary 15 lat pozbawienia wolności

Zarzut 2 (zarzut apelacji kuratora oskarżonej)

Rażąca niewspółmierność kary będącej skutkiem niewłaściwego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz nienależytego uwzględnienia wszystkich okoliczności łagodzących po stronie oskarżonej, przez co orzeczona kara 8 lat pozbawienia wolności jest nadmierna, nieadekwatna do stopnia winy oskarżonej i nie odpowiada społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

Zarzut 3 (zarzut apelacji obrońcy oskarżonej)

Błąd w ustaleniach faktycznych, poprzez przyjęcie, iż:

1. okoliczności sprawy, stopień rozwoju oskarżonej, jej właściwości osobiste przemawiają za poddaniem jej odpowiedzialności karnej na podstawie art. 10 § 2 k.k.,

2. wcześniej stosowano wobec oskarżonej środki poprawcze i wychowawcze, które okazały się bezskuteczne i fakt ten uzasadnia poddanie jej odpowiedzialności karnej na podstawie art. 10 § 2 k.k.,

3. oskarżona działała ze szczególnym okrucieństwem, tym samym usiłując dokonania zabójstwa w formie kwalifikowanej określonej w art. 148 § 2 pkt 1 k.k., podczas gdy okoliczności sprawy, w tym w szczególności nastawienie podmiotowe oskarżonej do popełnionego czynu, nie pozwalają na przypisanie zachowaniu oskarżonej cechy szczególnego okrucieństwa.

Zarzut 4 (alternatywny) (zarzut apelacji obrońcy oskarżonej)

Rażąca niewspółmierność orzeczonej kary do stopnia winy oskarżonej P. M..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Uwagi ogólne:

W ocenie Sądu Apelacyjnego sprawstwo i wina w zakresie przypisanego oskarżonej przestępstwa nie budzi wątpliwości. Oskarżona wyjaśniając przed sądem, na ostatniej rozprawie w dniu(...) r. ostatecznie przyznała się do zarzuconego jej czynu i złożyła wyjaśnienia. Oskarżona wskazała przyczynę, dla której dotychczas nie przyznawała się do zarzuconego jej czynu i wyjaśniała odmiennie: "Nie mówiłam o tym, nie przyznawałam się, ponieważ powód jest bardzo błahy"; "Mi było głupio przyznać się do tego, bo to taki błahy powód i bałam się powiedzieć to, ale naprawdę żałuję, nie chciałam tego". (k. 1119). Nadto oskarżona oświadczyła, że nie chciała powiedzieć prawdy, bowiem bała się, że jak powie prawdę to odwróci się od niej siostra i cała rodzina. Dopiero skłoniona przez siostrę, która na widzeniu zapewniła oskarżoną, że się od niej nie odwróci, oskarżona zyskała siłę, by wyznać prawdę. Odnosząc się do zarzutów apelujących, wskazać należy, iż ocena materiału dowodowego przez Sąd I instancji została dokonana z uwzględnieniem reguł wynikających z art. 7 k.p.k. i 410 k.p.k. Tak dokonana ocena jest oceną wszechstronną i bezstronną, nie narusza granic oceny swobodnej, jest zgodna z zasadami wiedzy i doświadczeniem życiowym oraz nie zawiera błędów faktycznych lub logicznych. Uzasadnienie wyroku odpowiada wymogom art. 424 § 1 i 2 k.p.k. i w pełni pozwala na kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy rozważył wszystkie istotne okoliczności przemawiające zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonej oraz prawidłowo uargumentował swoje stanowisko w uzasadnieniu wyroku. Do czynu przypisanego oskarżonej Sąd I instancji zastosował właściwą kwalifikację prawną i należycie ją uzasadnił. Sąd Apelacyjny po dokonaniu analizy stanu faktycznego sprawy, podzielił ustalenia Sądu Okręgowego i przyjął je za własne, nie widząc potrzeby ich powielania w przedmiotowym uzasadnieniu. Również próba wykazania przez apelujących niewspółmierności zastosowanej kary okazała się chybiona. Argumenty poniesione przez apelujących były niewystarczające do podważenia zaskarżonego wyroku, w tym wymiaru orzeczonej kary. W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest powodów do kwestionowania poczynań Sądu I instancji w tym zakresie. Kara wymierzona oskarżonej jawi się jako odpowiednia, uwzględniająca wszelkie okoliczności popełnionego przez nią czynu oraz spełnia cele prewencji indywidualnej i generalnej.

Odnośnie zarzutów nr 1, 2 i 4

W pierwszej kolejności odnosząc się do wątpliwości Prokuratora, który na mocy wniesionej apelacji zakwestionował dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę okoliczności łagodzących i obciążających, poprzez nadanie nadmiernego waloru okolicznościom łagodzącym, co skutkowało wymierzeniem oskarżonej kary z uwzględnieniem instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary, podczas gdy w ocenie Prokuratora okoliczności sprawy, postawa oskarżonej, społeczna szkodliwość czynu, stopień zawinienia oskarżonej, jak i wzgląd na indywidualne i społeczne oddziaływanie kary przemawiają za orzeczeniem wobec oskarżonej kary 15 lat pozbawienia wolności, należało uznać je za chybione. Uzasadniając swoje stanowisko apelujący podważył szczerość intencji oskarżonej i wiarygodność jej przeprosin, wskazując, iż sama pokrzywdzona nie wybaczyła oskarżonej i nie była w stanie uwierzyć w jej słowa, nadto pokrzywdzona wyraziła swoją obawę, iż po wyjściu z więzienia oskarżona zrobi jej krzywdę. Tym samym apelujący podważył prawdziwość skruchy i żalu, wyrażonych przez oskarżoną, tym bardziej na ostatniej rozprawie, wskazując, iż było to świadome i wyrachowane postępowanie obliczone jedynie na umniejszenie swojej odpowiedzialności i złagodzenie wymiaru kary. Apelujący wskazując na konieczność najwyższego potępienia czynu oskarżonej i domagając się zdecydowanej reakcji, zdaje się nadawać okolicznościom obciążającym oskarżoną nadmiernego waloru. Sąd Apelacyjny w żadnym zakresie nie podważa wyjątkowej naganności czynu oskarżonej, jednak nie można zakwestionować, iż w sprawie wystąpiły szczególne okoliczności łagodzące (młody wiek, względy wychowawcze, przeproszenie pokrzywdzonej, niekaralność za przestępstwa oraz brak stosowania w stosunku do oskarżonej środków poprawczych, zakończenie czynu na etapie usiłowania, przyznanie się oskarżonej do winy, pozytywna opinia o oskarżonej z Aresztu Śledczego, gotowość oskarżonej do naprawy relacji rodzinnych oraz chęć naprawienia dotychczasowych błędów życiowych oraz szczególne warunki osobiste oskarżonej), które nie mogły pozostać bez wpływu na miarkowanie wymiaru kary, co zostało szczegółowo i wyczerpująco wyjaśnione przez Sąd Okręgowy, który uwzględnił całokształt okoliczności sprawy i nadał im odpowiedni walor. Tym samym nie sposób uwypuklać jedynie okoliczności obciążających, nadając im tak znaczny wpływ na wymiar kary jak chciałby apelujący, jednocześnie niemal całkowicie marginalizując występujące w sprawie pozostałe okoliczności i motywy przemawiające na korzyść oskarżonej.

Apelujący nie może zasadnie podważać szczerości skruchy oskarżonej, wskazując, iż ostateczne przyznanie się do winy i przeproszenia pokrzywdzonej nie wynikało z chęci faktycznego pogodzenia się z matką lecz z chęci poprawy swojej sytuacji procesowej, bowiem stanowi to wyraz nieuprawnionej interpretacji. Nie można pominąć, iż oskarżona w toku składanych na rozprawie w dniu 3 marca 2020 r. wyjaśnień cały czas płakała i wycierała łzy, zaciskając dłonie w pięści i trzymając chusteczki. W tym miejscu należy zauważyć, iż wobec wyjaśnień oskarżonej złożonych na ostatniej rozprawie, podczas, których wypowiedziała w kierunku pokrzywdzonej słowo przepraszam, prosząc o wybaczenie, to pokrzywdzona sama spytała się Sędzi Przewodniczącej czy może podejść do oskarżonej, po czym podeszła do niej, obejmując ją i przytulając. Tym gestem pokrzywdzona dała do zrozumienia, że nie odrzuciła córki i nie można wykluczyć, że w przyszłości znajdzie siłę, by ostatecznie jej przebaczyć. Sąd Okręgowy zwrócił na tę okoliczność szczególną uwagę, podkreślając w treści uzasadnienia, że sytuacja złożenia ostatnich wyjaśnień przez oskarżoną była niecodzienna, nawet w warunkach sali sądowej i przy uwzględnieniu doświadczenia życiowego i zawodowego Sądu. Tym samym uwzględniając okoliczności złożenia tych wyjaśnień i silne emocje im towarzyszące, w tym również obecnym na sali matce i ojcu podsądnej, nie sposób przypisać oskarżonej kalkulacji i wyrachowania obliczonego celem zmniejszenia swojej odpowiedzialności karnej. Oskarżona miała bowiem świadomość konieczności poniesienia kary już w momencie powzięcia decyzji o popełnieniu czynu, rozumiejąc, iż jej wymiar może być surowy. Mimo, iż oskarżona do ostatniej rozprawy konsekwentnie kwestionowała swoje sprawstwo, przedstawiając odmienną wersję wydarzeń, również nie sposób czynić jej z tego zarzutu.

Trudno ocenić postawę procesową oskarżonej zaprezentowaną na ostatniej rozprawie jako nieszczerą, w oparciu o wniosek pokrzywdzonej o ustanowienie zakazu kontaktowania się i zbliżania oraz stwierdzenia, iż w chwil obecnej nie jest w stanie na obecnym etapie wybaczyć oskarżonej. Trudno dziwić się pokrzywdzonej, że wobec tak traumatycznych przeżyć i otarcia się o śmierć, których sprawcą była jej córka, zaledwie po roku od zdarzenia, pokrzywdzona tak szybko wybaczy oskarżonej i ponownie jej zaufa. Kurator oskarżonej w złożonej odpowiedzi na apelację Prokuratora, trafnie wskazała, że nie tylko sama oskarżona nie zdaje sobie jeszcze sprawy z piętna jakie odciśnie na niej czyn, którego dokonała, również zapewne sama pokrzywdzona zastanawia się dlaczego oskarżona postąpiła wobec niej tak brutalny sposób, zadając jej niewyobrażalne krzywdy fizyczne i psychiczne, o których również będzie jej ciężko tak szybko zapomnieć.

W tym miejscu podkreślić należy, iż o ile w świetle ugruntowanego orzecznictwa nie budzi wątpliwości, iż instytucja nadzwyczajnego złagodzenia ma zastosowanie w szczególnie uzasadnionych wypadkach, które winny być określone całokształtem okoliczności przedmiotowej sprawy. Nie można jednak zapominać, że ustalenie "szczególnie uzasadnionego wypadku" następuje w konkretnej sprawie na tle konkretnych jej realiów i właśnie z powodu braku zamkniętego katalogu okoliczności wpływających na możliwość uznania danego wypadku za "szczególne uzasadniony", nie da się w ogóle wypracować jakichś ogólnych kryteriów, które będzie można brać pod uwagę w każdej sprawie, w której będzie rozważana możliwość zastosowania art. 60 § 2 k.k. Tym samym należy więc zgodzić się ze stanowiskiem, z którego wynika, że "każda okoliczność, która w konkretnej sprawie będzie miała charakter okoliczności wyjątkowej, może być poczytana za podstawę do nadzwyczajnego złagodzenia kary w trybie art. 60 § 2 k.k., o ile Sąd dojdzie do przekonania, że wymierzenie nawet najniższej kary przewidzianej za popełnione przez sprawcę przestępstwo byłoby w danych warunkach niewspółmiernie surowe" (por. wyrok Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 10 czerwca 1981 r., sygn. akt V KRN 71/81, OSNPG 1981/12/131). Należy przy tym pamiętać, że kara ma mieć postać sprawiedliwej odpłaty dostosowanej do wszystkich kryteriów z art. 53 k.k. i będących ich wypadkową, a nadto z uwagi na wiek oskarżonej, powinna uwzględniać również dyrektywę z art. 54 § 1 k.k., która kładzie nacisk na wychowanie sprawcy. Przyjmuje się, że użyty w wymienionym przepisie zwrot „przede wszystkim” wskazuje na sposób oceny wzajemnych relacji pomiędzy przepisami art. 54 k.k. i art. 53 k.k. oraz nakazuje traktować dyrektywę indywidualno – prewencyjną za pierwszoplanową w odniesieniu do młodocianych, a cel wychowania sprawcy zaliczonego do tej kategorii za priorytetowy (tak wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2019 r. w sprawie o sygnaturze akt II AKa 352/18, Legalis nr 1887310). Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, należało uznać, że Sąd Okręgowy słusznie doszedł do wniosku, że wymierzenie oskarżonej kary w dolnej jej granicy (najniższej), byłoby karą niewspółmiernie surową, w świetle przesłanek, o których mowa w art. 53 k.k., wobec wystąpienia szczególnych okoliczności łagodzących.

Ostatecznie wskazać należy, iż sama postawa oskarżonej, która dopiero na ostatniej rozprawie przyznała się do zarzuconego jej czynu, nie niweczyła możliwości zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary, brak jest bowiem reguły prawnej wskazującej, iż brak przyznania się do winy, nie pozwala na uznanie, iż zachodzi "szczególnie uzasadniony wypadek", o którym mowa w art. 62 § 2 k.k. Na przeszkodzie do zastosowania tej instytucji nie stał również wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez oskarżoną, a to z uwagi na szczególne warunki osobiste młodej podsądnej - osobowość rozwijająca się nieprawidłowo w kierunku zaburzeń osobowości (dominujące cechy borderline z niskim poziomem organizacji osobowości wokół mechanizmów rozszczepienia, zaprzeczenia i projekcji), co w ocenie biegłych jednoznacznie predysponuje oskarżoną do zachowań niebezpiecznych, stanowiących zagrożenie dla siebie i innych, w tym skrajnej przemocy, co nakazywało wiązać motywację czynu popełnionego przez oskarżoną z mechanizmami zaburzeń jej osobowości.

Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy słusznie ocenił iż zarówno postawa oskarżonej zaprezentowana na ostatniej rozprawie (oskarżona również na rozprawie apelacyjnej żałowała swojego czynu i wyraziła skruchę) oraz jej dotychczasowe pozytywne zachowanie w Areszcie Śledczym, a także młody wiek umożliwiający przy wdrożeniu środków terapeutycznych, właściwe ukształtowanie jej osobowości, pozwalają na wysnucie pozytywnej prognozy resocjalizacyjnej wobec oskarżonej. Nie kwestionując okoliczności obciążających, które wystąpiły w przedmiotowej sprawie, a wskazujących na wysoką demoralizację oskarżonej, wynikających chociażby z samych właściwości czynu (usiłowanie kwalifikowanej postaci zabójstwa), którego się dopuściła i to wobec osoby jej najbliższej - każda chęć zabójstwa jest z samej definicji czynem okrutnym, wskazane przez Sąd Okręgowy liczne okoliczności łagodzące, przez wzgląd na konieczność wychowania oskarżonej, przemawiały za obdarzeniem oskarżonej zaufaniem i dobrodziejstwem w postaci nadzwyczajnego złagodzenia wymiaru kary. Należało mieć przy tym na względzie, iż sam bezwzględny charakter wymierzonej oskarżonej kary 8 lat pozbawienia wolności i tak stanowi realną dolegliwość dla oskarżonej odpowiadającej na podstawie art. 10 § 2 k.k., tym bardziej, iż jest to pierwsza kara wymierzona oskarżonej, zaś kara 15 lat pozbawienia wolności, proponowana przez apelującego Prokuratora, stanowiłaby niewspółmierną represję, mogącą pogłębić demoralizację oskarżonej, a to z uwagi na jej nieukształtowaną osobowość wymagającą wsparcia i terapii, a zatem nie byłaby celowa i konieczna. Słusznie przy tym Sąd Okręgowy podkreślił, że już sam wiek oskarżonej, w świetle brzmienia art. 60 § 1 k.k. umożliwiał rozważenie zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary, co stanowiło punkt wyjścia do zestawienia z pozostałymi okolicznościami mającymi znaczenie dla wymiaru kary. Tym samym okres 8 lat kary pozbawienia wolności, jawi się jako wystarczający dla wdrożenia wobec oskarżonej procesu resocjalizacyjnego.

Zarzut przedstawiony przez Prokuratora nie zdołał podważyć poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych. Z powyższych względów nie zasługiwał na akceptację zgłoszony przez apelującego zarzut poczynienia przez Sąd I instancji błędów w ustaleniach faktycznych. W tym miejscu należy przypomnieć powszechny już pogląd, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku jest tylko wówczas słuszny, gdy zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez Sąd I instancji z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiada logicznemu rozumowaniu lub wskazaniom wiedzy. Sąd Okręgowy prawidłowo wyjaśnił w jaki sposób dokonał oceny całokształtu okoliczności przedmiotowej sprawy, przekonująco i logicznie uzasadniając wpływ okoliczności łagodzących na zastosowaną instytucję nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Mając na uwadze powyższe rozważania, w przedmiocie wymierzenia oskarżonej kary z uwzględnieniem instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary, zarzuty rażącej niewspółmierności tak wymierzonej kary, okazały się chybione i nie zasługiwały na uwzględnienie. Odnosząc się do zarzutów apelujących w tym zakresie, przypomnieć należy, iż rażąca niewspółmierność kary występuje, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można przyjąć, iż zachodzi wyraźna różnica (dysproporcja) pomiędzy sumą kar zasadniczych i środków karnych orzeczonych przez sąd pierwszej instancji a karą, jaką należałoby sprawcy wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw sądowego wymiaru kary określonych w art. 53 k.k. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 06 lipca 2017 r. sygn. akt II AKa 148/17, Legalis nr 1674160). Zarzut niewspółmierności kary, aby był zasadny, musi dotyczyć rażącej niewspółmierności, a więc nienadającej się do zaakceptowania. Niewspółmierność rażąca to znaczna, "bijąca w oczy" różnica między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą, zasłużoną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 01 grudnia 1994 r., sygn. akt III KRN 120/94, Legalis nr 28989). Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyrażającą oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą. Chodzi o taką karę, której wymiar razi poczucie sprawiedliwości. Zaznaczyć należy, iż w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, iż miarą surowości kary nie jest jej ilościowy wymiar, ale stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej dla danego przestępstwa. Ingerencja sądu odwoławczego w orzeczenie o karze może nastąpić tylko i wyłącznie wówczas, gdy różnica między karą wymierzoną w pierwszej instancji a karą, którą należałoby orzec jest znaczna, rażąca, nie może sprowadzać się do różnic niewielkich, nieznacznych, bo byłoby to sprzeczne z normą art. 438 pkt 4 k.p.k., z której jednoznacznie wynika, że podstawą zmian może być jedynie rażąca – a więc nie każda – niewspółmierność kary.

Na podstawie tak podniesionego zarzutu rażącej niewspółmierności wymierzonej kary, zarówno kurator oskarżonej jak i jej obrońca, domagali się wymierzenia oskarżonej kary w jeszcze niższym wymiarze, niż dokonał tego Sąd Okręgowy. Prokurator mimo zakwestionowania zastosowanej przez Sąd Okręgowy instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary, ostatecznie nie podniósł zarzutu rażącej niewspółmierności wymierzonej kary, domagając się jednak orzeczenia jej w wyższym wymiarze niż uczynił to Sąd Okręgowy, stąd Sąd Apelacyjny odnosząc się do wszystkich wątpliwości w tym zakresie, przedstawia co następuje.

Analizując wymiar kary 8 lat pozbawienia wolności, za czyn usiłowania zabójstwa w typie kwalifikowanym, który przypisano oskarżonej, a której wysokość kwestionują apelujący, Sąd Apelacyjny uznał, że nie ma podstaw do ingerencji w rozstrzygnięcie w tym zakresie i nie dopatrzył się jakiejkolwiek rażącej niewspółmierności tak wymierzonej kary. W tym miejscu podkreślić należy, iż Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w postanowieniu z dnia 31 stycznia 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt V KK 284/17: "Zawarty w art. 54 § 2 k.k. zakaz orzekania wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, kary dożywotniego pozbawienia wolności, nie wyklucza wymierzenia nieletniemu, odpowiadającemu w warunkach art. 10 § 2 k.k. za przestępstwo zagrożone taką karą – kary 25 lat pozbawienia wolności. Przewidziane w art. 10 § 3 k.k. obligatoryjne obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia odnosi się do zagrożenia w części szczególnej Kodeksu karnego. Natomiast norma zawarta w art. 54 § 2 k.k. nie eliminuje z sankcji w art. 148 § 1 i 2 k.k. kary dożywotniego pozbawienia wolności ani kary 25 lat pozbawienia wolności jako kar ściśle oznaczonych (bez dolnej ani górnej granicy), lecz tylko zakazuje wymierzenia sprawcy pierwszej z tych kar. Pozostawia tym samym możliwość orzeczenia kary 25 lat pozbawienia wolności. Mimo, iż Sąd Okręgowy błędnie określił granice kary pozbawienia wolności, możliwe do orzeczenia wobec przyjęcia nadzwyczajnego złagodzenia kary, które powinny wynosić od 4 lat do 11 lat i 11 miesięcy pozbawienia wolności, zamiast omyłkowo wskazane przez Sąd Okręgowy jako od 4 do 10 lat pozbawienia wolności (stosownie do brzmienia art. 10 § 3 k.k., wraz z odesłaniem do brzmienia art. 60 § 6 k.k.), to złagodzony wymiar kary 8 lat pozbawienia wolności wymierzony oskarżonej jawi się jako adekwatny.

Uwzględniając wymiar kary możliwy do orzeczenia, bez nadzwyczajnego złagodzenia kary, wynikający z brzmienia art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 1 k.k. i z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. przy zastosowaniu art. 10 § 2 k.k. tj. kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 12 lat do 15 lat i kary 25 lat pozbawienia wolności, a w żadnym wypadku niewspółmierna. Sąd Okręgowy nadał prawidłowy walor zarówno okolicznościom obciążającym oskarżoną, jak i przemawiającym na jej korzyść, zatem brak jest podstaw do powielania prawdziwych twierdzeń. Bezsprzecznym jest przy tym, iż społeczna szkodliwość każdego przestępstwa zabójstwa jest wysoka, o czym przekonuje chociażby ustawowe zagrożenie za ten czyn i to w stopniu podstawowym. Kara 8 lat pozbawienia wolności, przy zastosowaniu instytucji nadzwyczajnego jej złagodzenia, poprzez swój charakter eliminacyjny, w odpowiedni sposób wykluczy oskarżoną ze społeczeństwa, chroniąc przy tym innych członków społeczeństwa przed zagrożeniem jakie może stwarzać oskarżona przebywając na wolności. Apelujący zdają się umniejszać naganność postępowania oskarżonej, co nie zasługuje na uwzględnienie. Tymczasem sama okoliczność usiłowania zbrodni w typie kwalifikowanym i to wobec najbliżej osoby - matki, nie przemawiała za uznaniem, iż kara w niższym wymiarze spełni pokładane w niej cele. Nie można zapominać, że oskarżona zaplanowała swój czyn, przygotowując sobie narzędzie - nóż, a ostatecznie używając dwóch noży i to z około 20 cm ostrzem, przy czym działała z premedytacją i nieustępliwością, nie reagując nawet na prośby zakrwawionej i cierpiącej matki, o udzielenie jej pomocy. Oskarżona nie poprzestała na kilku ciosach, tylko użyła wszelkiej sposobności, chcąc osiągnąć zamierzony cel (silnie dźgając matkę w newralgiczne miejsca jak szyja i głowa, zadając jej ciosy w plecy oraz ostatecznie korzystając z własnej siły fizycznej i kopiąc po głowie), zaś to postawa obronna samej pokrzywdzonej sprawiła, że ostatecznie oskarżona czynu nie dokonała. To brak empatii oskarżonej, jej zaplanowany sposób działania, działanie ze szczególnym okrucieństwem, nastawionym na udręczenie ofiary oraz znaczna agresja oskarżonej, przemawiały za uznaniem, iż kara pozbawienia w niższym wymiarze, nie spełni pokładanych w niej celów, gdyż mogłaby utwierdzić oskarżoną w przekonaniu o poczuciu bezkarności i braku realnej dolegliwości związanej z popełnieniem przypisanego jej czynu. Takie premiowanie oskarżonej, wobec popełnionego przez nią czynu, byłoby wręcz niezrozumiałe i sprzeczne z istotą czynu zabójstwa, godzącego w najwyższą, bezcenną i niewymierną wartość, jaką jest życie człowieka. Z kolei wyrażony szczery żal, przeproszenie pokrzywdzonej i poproszenie jej o wybaczenie, dowiodły, że w sprawie nie sposób doszukać się takiego ładunku okoliczności obciążających, na jakie wskazuje Prokurator, które nakazywałyby wymierzenie oskarżonej kary, bez zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia, a nadto w górnej granicy ustawowego zagrożenia. Kara 8 lat pozbawienia wolności wymierzona przez Sąd Okręgowy została w taki sposób ukształtowana by spełnić pokładane w niej cele kompensacyjne i dać zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości. Oskarżona jest osobą młodą, zatem ma szansę wykorzystać czas odbywania kary pozbawienia wolności na radykalna zmianę swojego postepowania, co może umożliwić jej powrót do społeczeństwa. Sąd Apelacyjny miał na uwadze, iż kara wymierzona oskarżonej musi być odpowiednio dolegliwa, by skłonić ją do przemyślenia swojego postępowania i wyciagnięcia odpowiednich wniosków na przyszłość. Oczywistym jest przy tym, iż wychowanie sprawcy nie jest tożsame z pobłażaniem i koniecznością wymierzenia kary łagodnej, gdyż w określonych sytuacjach to właśnie kara izolacyjna, odpowiednio ukształtowana, spełnia nie tylko rolę odwetu za popełnione przestępstwo, ale jest czynnikiem wychowawczym, pozwalającym na uzmysłowienie sprawcy nie tylko faktu nieopłacalności łamania prawa, ale i związanych z tym konsekwencji. Jest też wyraźnym sygnałem dla społeczeństwa, że sprawcy godzący w podstawowe dobra człowieka, jakim są życie i zdrowie, nie mogą liczyć na pobłażliwe traktowanie.

Odnośnie zarzutu nr 3

W pierwszej kolejności odnosząc się do zarzutu apelującego, należy przypomnieć, iż kwestia wymiaru odpowiedzialności karnej wobec oskarżonej na podstawie art. 10 k.k. była już przedmiotem prawomocnego rozstrzygnięcia, na co apelujący sam wskazał w mowie końcowej, podkreślając jednak, że nadal uważa, że taka decyzja była błędna, uznając, iż kwestia ta może być przedmiotem zaskarżenia w apelacji. Już chociażby z uwagi na prawomocne wydanie rozstrzygnięcia w tym zakresie, zarzut apelującego nie mógł zostać uwzględniony. Postanowieniem Sądu RejonowegoP. z dnia (...) r. sygn. akt IV Nkd 131/19 sprawa dopuszczenia się przez oskarżoną czynu karanego z art. 148 § 2 pkt 1 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k., została przekazana Prokuratorowi, wobec uznania, iż okoliczności sprawy i warunki osobiste oskarżonej spowodowały konieczność pociągnięcia małoletniej oskarżonej do odpowiedzialności karnej na zasadach określonych w art. 10 § 2 k.k. Rozpoznając sprawę z zażalenia obrońcy oskarżonej na tak wydane postanowienie, Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z dnia (...) r. w sprawie o sygnaturze akt XV Cz 1231/19 oddalił zażalenie obrońcy, jak i zażalenie prokuratora wskazując, iż okoliczności czynu uzasadniały pociągnięcie małoletniej P. M. do odpowiedzialności karnej, uznając, iż okoliczności czynu, w tym liczba i rodzaj ran zadanych pokrzywdzonej, brak wyraźnego motywu usprawiedliwiającego choćby w części tak nagłe i brutalne działanie, przemawiały za przyjęciem, iż wystąpił przypadek wyjątkowy, o którym mowa w art. 10 § 2 k.k. Mimo, iż wówczas postępowanie przygotowawcze było na początkowym etapie, to czynności podjęte przez Prokuratora, nie ujawniły żadnych okoliczności, które podważałyby potrzebę pociągnięcia małoletniej do odpowiedzialności karnej i ponowne przekazanie sprawy sądowi rodzinnemu, w rezultacie został sporządzony akt oskarżenia (stosownie do brzmienia art. 32k § 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich). Czynności dowodowe podjęte przez prokuratora, w tym w celu zbadania stopnia rozwoju nieletniej, jej właściwości i warunków osobistych, ostatecznie przemawiały za tym by nieletnia odpowiadała w warunkach art. 18 § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich w zw. z art. 10 § 2 k.k.

Należy również przypomnieć, iż procedując w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy dysponował już obszerną i rzeczową opinią sądowo - psychiatryczno - psychologiczną z dnia(...) r., której wnioski zostały uzupełnione w opinii uzupełniającej. Tak wydana opinia była wyczerpująca i nie zawierała żadnych uchybień, które mogły by ją dyskwalifikować jako dowód w sprawie, również strony nie podważyły wniosków tak wydanej opinii, zatem brak było podstaw aby Sąd podważył ją z urzędu. Badanie psychiatryczno-psychologiczne oskarżonej i wnioski wydanej na jego podstawie opinii, nie ujawniły okoliczności, które sprzeciwiałyby się pociągnięciu oskarżonej do odpowiedzialności karnej, również apelujący żadnych nowych okoliczności w tym zakresie nie wskazał, powielając znane już okoliczności, tym samym nie tylko brak było podstaw do podważenia wniosków tak wydanej opinii, jak i nie ujawniła się potrzeba zwrócenia się o wydanie kolejnej opinii w tym zakresie zarówno przez Sąd Okręgowy jak i Apelacyjny. W świetle tak wydanej opinii u oskarżonej został stwierdzony nieprawidłowy rozwój osobowości, przy braku stwierdzenia choroby psychicznej czy upośledzenia umysłowego. Oskarżona nie miała zniesionej ani ograniczonej w stopniu znacznym zdolności rozpoznania znaczenia zarzucanego jej czynu oraz pokierowania swoim postępowaniem. W chwili popełnienia czynu oskarżona miała zachowaną zdolność rozumienia norm społeczno- moralnych. Poziom intelektualny oskarżonej został oceniony jako prawidłowy i przeciętny tj. taki jaki u większości jej rówieśników, zaś rozwój umysłowy osiągnął już poziom taki jaki reprezentuje większość młodych dorosłych. Zebrane przez biegłych dane wskazały również na demoralizację oskarżonej i to w stopniu wysokim. Oskarżona zna normy i reguły społeczne oraz normy moralne i prawne stosownie do swojego wieku oraz ma odpowiednią orientację w konsekwencjach czynów zabronionych. W ocenie biegłych stopień rozwoju, właściwości i warunki osobiste oskarżonej przemawiały za tym, aby jako małoletnia, odpowiadała na podstawie przepisów kodeksu karnego, jako dorosły sprawca, a to z uwagi na osiągnięcie przez nią poziomu umysłowego odpowiedniego dla młodych osób dorosłych. W tym miejscu podkreślić należy, iż w wyniku przeprowadzonych badań, biegli stwierdzili u oskarżonej osobowość rozwijającą się nieprawidłowo w kierunku zaburzeń osobowości. U oskarżonej dominują cechy borderline, z niskim poziomem organizacji osobowości wokół mechanizmów rozszczepienia, zaprzeczenia i projekcji. Struktura osobowości taka jak u oskarżonej, predysponuje do zachowań niebezpiecznych, stanowiących zagrożenie dla siebie i innych w tym skrajnej przemocy. Tym samym w ocenie biegłych, motywację czynu popełnionego przez oskarżoną należy wiązać z mechanizmami zaburzeń jej osobowości (k. 744-821). Wnioski uzupełniającej opinii sądowo-psychiatrycznej z dnia (...) r. ostatecznie wskazały, iż oskarżona może brać udział w czynnościach procesowych w charakterze podejrzanej i oskarżonej oraz jest zdolna do samodzielnej oraz rozsądnej obrony. Pomimo ujawnionych zaburzeń, oskarżona zdawała sobie sprawę ze znaczenia tak okrutnego czynu skierowanego wobec osoby jej najbliższej, a przy tym zaplanowanego i konsekwentnie realizowanego, a zatem powinna odpowiadać jak dorosły sprawca. Podkreślić należy, ze biegli przesłuchiwani na rozprawie również podtrzymali swoje wcześniejsze opinie jak i wyczerpująco odpowiedzieli na zadawane im pytania. Ostatecznie apelujący obrońca oskarżonej błędnie zrozumiał, iż w ocenie Sądu Okręgowego czyn popełniony przez oskarżoną wynikał również z problemów wychowawczych z oskarżoną, w tym popełnianych przez nią uprzednio przestępstw, bowiem Sąd Okręgowy szczegółowo wyjaśnił, że chociaż wobec oskarżonej nie były uprzednio stosowane stricte formalnie środki wychowawcze, to jednak nie można tracić z pola widzenia, że oskarżona w przeszłości sprawiała znaczne kłopoty wychowawcze (ucieczki z domu, kradzież pieniędzy, palenie papierosów, samookaleczanie się, eksperymentowanie z narkotykami), które skutkowały skierowaniem jej do (...) Opiekuńczo-Wychowawczego dla dziewcząt w P.. Tak zastosowany środek okazał się niewystarczający dla poprawy zachowania oskarżonej i nie uchronił przed popełnieniem przemyślanego i zaplanowanego przestępstwa.

Odnosząc się do wątpliwości apelującego dotyczących przypisania oskarżonej czynu w typie kwalifikowanym, tj. popełnionego ze szczególnym okrucieństwem, również należało uznać je za chybione. Mimo prawidłowego wskazania, iż do przypisania oskarżonej działania ze szczególnym okrucieństwem konieczne jest wykazanie zarówno odpowiedniego nastawienia sprawcy, jak i charakterystycznego sposobu popełnienia czynu, apelujący podważa prawidłowe ustalenia Sądu Okręgowego w tym zakresie, dokonując własnej interpretacji zachowania oskarżonej, przedstawiając własny pogląd oceny zachowania oskarżonej, co nie znajduje uzasadnienia. W tym miejscu należy zgodzić się z poglądem wyrażonym w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 września 2019r., sygn. akt II AKa 361/19, iż "Nie ulega wątpliwości, że każde zabójstwo z samej definicji zawsze jest czynem okrutnym, ponieważ godzi w najwyższą, bezcenną i niewymierną wartość, jaką jest życie człowieka. Zatem tylko zabójstwo kwalifikowane przez sposób działania sprawcy może być uznane za szczególnie okrutne w wypadkach wyjątkowych, zawierających w swym opisie elementy dodatkowe (szczególnie drastyczne, makabryczne, stanowiące przejaw wynaturzenia). Szczególnym okrucieństwem zabójstwa jest zadawanie ofierze dodatkowych cierpień bądź to psychicznych, bądź fizycznych, dręczących ją i wykraczających ponad granice niezbędne do osiągnięcia skutku w postaci śmierci. Zabójstwem szczególnie okrutnym jest więc takie umyślne dążenie sprawcy do spowodowania śmierci ofiary, które cechuje się działaniem rzadkim i nieprzeciętnym, a dodatkowo łączy się z zadawaniem cierpień zbędnych dla samego pozbawienia życia ofiary." W pierwszej kolejności wskazać należy, iż nie ma racji apelujący kwestionując chęć zadania pokrzywdzonej przez oskarżoną dodatkowego cierpienia, skoro sama oskarżona na rozprawie w dniu (...) r. wyznała, że rozmyślnie nie wezwała pomocy do wykrwawiającej się matki, bowiem chciała patrzeć jak ta cierpi, "tylko dlatego, że ja też cierpiałam, wtedy kiedy mi też działa się krzywda". Apelujący nie może zasadnie twierdzić, iż sam fakt zaniechania wezwania pomocy świadczy o tym, że oskarżonej zależało jedynie na osiągnieciu skutku w postaci śmierci swojej matki, skoro oskarżona celowo nie wezwała pogotowia, by właśnie patrzeć na konającą matkę i to spokojnie paląc wówczas papierosa w kuchni, mimo, iż widok leżącej w kałuży krwi pokrzywdzonej był szokujący dla pozostałych świadków zdarzenia, w tym sąsiadów pokrzywdzonej, którzy próbowali ją ratować. Zaplanowany i z premedytacją realizowany czyn przez oskarżoną, miał na celu nie tylko zabicie własnej matki, ale uczynienie tego w taki sposób by móc zadać jej jak największe cierpienie. Oskarżona nie reagowała przy tym na prośby zakrwawionej pokrzywdzonej o udzielenie jej pomocy, zadając dalsze ciosy w jej głowę - mocno kopiąc ją, mimo iż ta w żaden sposób nie mogła się obronić, a przy tym wiedząc, iż będąc wciąż przytomną, pokrzywdzona odczuje tym samym dodatkowy ból, co zdecydowanie wykraczało poza granice niezbędne do osiągnięcia skutku w postaci śmierci pokrzywdzonej. Oskarżona nie zadawała ciosów pokrzywdzonej tylko w czasie gdy ta była nieprzytomna lub symulował swoją śmierć. Gdy tylko pokrzywdzona odzyskiwała przytomność i usiłowała wezwać pomoc zaczynał się kolejny atak oskarżonej. Nie sposób kwestionować brutalności i nieustępliwości czynu oskarżonej, ani podważać jego niewątpliwego okrucieństwa, tym bardziej, iż w sprawie nie wystąpiły żadne okoliczności, które w jakikolwiek sposób mogłyby uzasadniać taką reakcję oskarżonej. Tłumaczenia oskarżonej w tym zakresie, na które zwraca uwagę apelujący, również nie mogły uzasadniać a tym bardziej usprawiedliwiać jej czynu, co zauważyła sama oskarżona, bowiem niewątpliwym jest, iż nawet przy uznaniu, iż w momencie czynu powód uniknięcia rozmowy z matką był ważny dla oskarżonej, to środki jakie podjęła były wysoce niewspółmierne i nieadekwatne, doskonale zdając sobie sprawę iż spotka ją za to kara. Nie sposób uzasadniać motywów działania oskarżonej - chęć uniknięcia rozmowy, w kategoriach powodu szczególnie ważnego i istotnego, jak wskazał na to apelujący, skoro oskarżona sama przyznała, że powód jej czynu był tak bardzo błahy, że aż wstyd jej było się do tego przyznać. Oskarżona miała możliwość zaprzestania swojego działania, tym bardziej widząc w jakim stanie znajduje się jej matka, a mimo to tego nie uczyniła, bez żadnego wyjaśnienia wykorzystując niemal każdą sposobność do zadania kolejnych ciosów, widząc, iż dotychczas zadane nie były wystarczające, w tym fakt, że pokrzywdzona odwróciła się do niej plecami i zmierzała w kierunki drzwi. Oskarżona kierowała wówczas ciosy niemal bez opamiętania zarówno w plecy jak i w głowę swojej matki, aż ta nie osunęła się na ziemię. Takim sposobem oskarżona zadawała cierpienie pokrzywdzonej na raty, znacznie potęgując jej doznania bólowe i osłabiając każdym skierowanym ciosem. Ostatecznie samo pytanie oskarżonej skierowane do siostry zakonnej K. K., czy z przebitym płucem można umrzeć, dowodzi wynaturzenia działania oskarżonej, przemawiającego za przypisaniem jej działania ze szczególnym okrucieństwem. Tak zadane pytanie, wbrew wskazaniom apelującego nie świadczy o infantylności oskarżonej, a o dodatkowym okrucieństwu polegającym na upewnieniu się, że osiągnie swój cel, a jej wysiłek nie poszedł na marne. Podkreślić przy tym należy, iż tylko postawa obronna pokrzywdzonej, która obserwując reakcje córki, która wręcz upaja się jej cierpieniem i dobija wobec ujawnienia oznak życia, postanowiła udawać osobę martwą, sprawiła, że oskarżona swojego celu ostatecznie nie osiągnęła. Powyższe okoliczności, słusznie i szczegółowo opisane przez Sąd Okręgowy przemawiały za uznaniem, iż oskarżona swoim czynem wypełniła znamiona usiłowania zabójstwa w typie kwalifikowanym w kumulatywnej kwalifikacji, co uniemożliwiało uwzględnienie wniosków apelującego o wyeliminowanie znamienia działania ze szczególnym okrucieństwem z opisu przypisanego oskarżonej czynu.

Wniosek

Wniosek 1

Zmiana zaskarżonego wyroku i orzeczenie wobec oskarżonej kary 15 lat pozbawienia wolności. (wniosek apelacji Prokuratora)

Wniosek 2

Zmiana wyroku w punkcie 1 poprzez obniżenie kary wymierzonej oskarżonej do czterech lat pozbawienia wolności (wniosek apelacji kuratora oskarżonej)

Wniosek 3

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do rozpoznania sądowi rodzinnemu zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 k.k. w związku z art. 1 ust. 1 pkt 2) ustawy o postepowaniu w sprawach nieletnich. (wniosek apelacji obrońcy oskarżonej)

Wniosek 4

W przypadku utrzymania wyroku w punkcie 1 w zakresie przypisania oskarżonej odpowiedzialności karnej na podstawie art. 10 § 2 k.k., zmiana pkt 1 wyroku poprzez usunięcie z opisu czynu określenia "działając ze szczególnym okrucieństwem", a co za tym idzie zmianę kwalifikacji prawnej czynu i uznanie oskarżonej za winną przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i wymierzenie oskarżonej za ten czyn kary oscylującej wokół dolnej granicy ustawowego zagrożenia, przy jej jednoczesnym nadzwyczajnym złagodzeniu. (wniosek apelacji obrońcy oskarżonej)

Wniosek 5 (ewentualny)

Wymierzenie oskarżonej kary 4 lat pozbawienia wolności. (wniosek apelacji obrońcy oskarżonej)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Odnośnie wniosków nr 1, 2, 4 i 5

Z uwagi na prawidłowe ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy, skutkujące utrzymaniem przez Sąd Apelacyjny całego wyroku w mocy, a także wobec analizy wyroku w zakresie kary wymierzone oskarżonej, która wykazała brak konieczności ingerencji w rozstrzygnięcie o karze, wnioski nie zasługiwały na uwzględnienie, co zostało szczegółowo wyjaśnione w treści rozważań prawnych.

Odnośnie wniosku nr 3

W sprawie nie ujawniły się okoliczności wskazane w art. 439 § 1 k.p.k. i art. 454 k.p.k., które są wyłączną podstawą do uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, a także nie zaistniała konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości, o czym stanowi brzmienie art. 437 § 2 k.p.k., zatem wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia nie mógł zostać uwzględniony.

3.2.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wniosek

Wniosek 1

Nieobciążanie oskarżonej kosztami postepowania. (wniosek apelacji kuratora oskarżonej)

Wniosek 2

Zasadzenie od Skarbu Państwa wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji kuratora małoletniej oskarżonej według norm przepisanych. (wniosek apelacji kuratora oskarżonej)

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Odnośnie wniosku nr 1

Wniosek okazał się uzasadniony co znalazło wyraz w punkcie 4 wyroku Sądu Apelacyjnego.

Odnośnie wniosku nr 2

Wniosek okazał się uzasadniony co znalazło wyraz w punkcie 3 wyroku Sądu Apelacyjnego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. utrzymał w mocy zaskarżony wyrok - punkt 1.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1. Sąd Apelacyjny po dokonaniu analizy stanu faktycznego sprawy, podzielił ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego w utrzymanym w mocy zakresie i przyjął je za własne, co szczegółowo została uzasadnione w treści rozważań prawnych.

2. Brak podstaw do zmiany lub uchylenia wyroku w utrzymanym w mocy zakresie.

3. Z uwagi na zaburzenia osobowości ujawnione u oskarżonej, poparte wnioskami wydanej w sprawie opinii sądowo - psychologiczno - psychiatrycznej, niekwestionowanej przez apelujących, Sąd Okręgowy na podstawie art. 62 k.k. słusznie orzekł, że oskarżona winna odbywać orzeczoną karę pozbawienia wolności w systemie terapeutycznego oddziaływania. Powyższe jawi się jako bardziej korzystne z punktu widzenia interesu oskarżonej i ogólnie pojętego interesu wymiaru sprawiedliwości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 stycznia 2000 r., sygn. akt II AKa 247/99, Legalis nr 70678).

4. Z uwagi na charakter popełnionego czynu Sąd Okręgowy na podstawie art. 41a § 1 i § 4 k.k. oraz art. 43 § 1 k.k. słusznie orzekł wobec oskarżonej środek karny w postaci zakazu kontaktowania się z pokrzywdzoną K. M. oraz zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej K. M. na odległość mniejszą niż 50 (pięćdziesiąt) metrów - na okres 10 (dziesięciu) lat. Z oświadczeń pokrzywdzonej wynikało, że nadal obawia się ona agresji ze strony oskarżonej, a w mowie końcowej wprost wskazała, że wnosi o orzeczenie wobec oskarżonej zakazu zbliżania się i kontaktowania.

5. Błędów nie zawiera również zaliczenie na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności, okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia (...) r. godz. (...) do nadal, uznając, że jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równy jest jednemu dniowi kary pozbawienia wolności.

6. Prawidłowo również Sąd Okręgowy na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. w zw. z art. 44 § 5 k.k. zarządził zwrot pokrzywdzonej K. M. jako uprawnionej do odbioru dwa noże zabezpieczone w sprawie jako zbędne dla dalszego postępowania.

7. Z uwagi na zaskarżenie wyroku w całości, w tym w części odnoszącej się do kary wymierzonej oskarżonej, kontroli należało również poddać rozstrzygnięcie w tym zakresie, co z uwagi na zarzuty rażącej niewspółmierności wymierzonej kary, zostało omówione w treści rozważań prawnych.

8. Orzeczenia o kosztach również nie zawierają błędów.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

punkt 2.

Sąd Apelacyjny na podstawie § 17 ust. 2 pkt 5) w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 18) w zw. z art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K., jako obrońcy oskarżonej, kwotę 738 zł brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym. Wysokość wynagrodzenia uwzględnia zarówno charakter sprawy jak też wkład pracy adwokata.

punkt 3.

Sąd Apelacyjny na podstawie § 1 ust. 1 i 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określania wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 536) w zw. z § 11 ust. 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1800) w zw. z art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. S. (1), jako ustanowionego kuratora nieletniej oskarżonej - kwotę 600 zł netto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w postepowaniu odwoławczym. Wysokość wynagrodzenia zasądzona w wysokości wyższej niż 40% stawki minimalnej za czynności adwokackie, uwzględnia zarówno szczególny charakter sprawy jak też wyższy niż minimalny wkład pracy kuratora.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że w stosowanym w drodze analogii § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określania wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej wskazano, że nalży stosować Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, a nie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. W konsekwencji opłata zasądzana na rzecz kuratora będącego adwokatem, ustalana według wskazań zamieszczonych w rozporządzeniu w sprawie opłat za czynności adwokackie, nie zostaje podwyższona o stawkę podstawku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w ustawie o podatku od towarów i usług. Skoro przedmiotowe rozporządzenie nie przewiduje aby kwotę wynagrodzenia podwyższać o podatek VAT, to nie ma podstaw prawnych do jego zasądzania (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2007 r., sygn. akt III CZP 95/06, Legalis nr 80082). W tym zakresie podatek od towarów i usług nie wchodzi w skład (...) wynagrodzenia adwokackiego. Nie stanowi też wydatku, ponieważ jest świadczeniem publicznoprawnym.

punkt 4.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., mając na względzie zasadę słuszności zwolnił oskarżoną od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze. Oskarżona jest osobą małoletnią, nie uzyskującą dochodów i pozbawioną możliwości zarobkowania, nadto ma do odbycia karę pozbawienia wolności, co przemawiało za zwolnieniem oskarżonej od obowiązku zapłaty kosztów sądowych.

7.  PODPIS

M. S. (2) G. N. P. G.

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Rejonowy P.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

cały wyrok

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

kurator oskarżonej P. M.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

w zakresie orzeczenia o karze

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.13.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonej P. M.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

cały wyrok

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana