Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IIAKa 109/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z (...)w sprawie (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

W. H.

- dotychczasowa niekaralność oskarżonego,

- wydanie przez BS we W. opinii bankowej z (...). przez ZUS w Z. zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek, wydanie przez Naczelnika US we (...).(...). zaświadczenia o braku zaległości podatkowych, wydanie przez ZUS w Zielonej (...).(...) zaświadczenia o zatrudnionych pracownikach, wydruk z ewidencji podmiotów gospodarczych,.

- dane o karalności,

dokumenty przedłożone przez obrońcę,

k.465

k. 470-476, k.449

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

- dane o karalności,

-wartość dowodowa i wiarygodność dokumentu nie budziła wątpliwości,

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

- dokumenty przedłożone przez obrońcę przy piśmie z (...) oraz dokument dołączony do apelacji,

- wiarygodność dokumentów nie budziła wątpliwości; stwierdzone nimi okoliczności nie miały jednak większego znaczenia dla rozstrzygnięcia odpowiedzialności oskarżonego za przypisany mu czyn;

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Obrońca zarzucił wyrokowi:

1)  obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na jego treść, to jest art. 14 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., a to poprzez wyjście w opisie czynu przypisanego panu W. H. poza zakres zdarzenia historycznego opisanego w akcie oskarżenia, w szczególności w wyniku przyjęcia, iż oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz doprowadził Bank Spółdzielczy we W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości - w konsekwencji osądzenie czynu nieobjętego aktem oskarżenia;

2)  obrazę przepisów prawa materialnego, to jest art. 310 § 1 k.k. w zw. z art. 31 Ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe, a to poprzez ich bezpodstawne zastosowanie i uznanie, że samo naniesienie podpisu o treści (...) na odwrocie blankietu wekslowego stanowi przestępstwo stypizowane w art. 310 § 1 Kodeksu karnego, podczas gdy sam podpis takiej czy innej osoby na odwrocie blankietu nie stanowi elementu składowego treści weksla własnego (art. 101 Prawa wekslowego) ani też poręczenia wekslowego (art. 31 Prawa wekslowego) - albowiem dla ustanowienia poręczenia wekslowego na odwrocie weksla konieczne jest również umieszczenie oświadczenia w tym przedmiocie, wyrażającego się w szczególności w zwrocie (...) bądź innym zwrocie o tożsamym znaczeniu - tymczasem nie zostało ustalone i z zaskarżonego wyroku nie wynika, aby taki zwrot zamieścił pan W. H., w konsekwencji czego podpis (...) znajdujący się na odwrocie blankietu wekslowego - w zakresie którego to podpisu umieszczenia przyjęto sprawstwo pana W. H., nie spełniając wymogów przewidzianych ani dla weksla, ani dla poręczenia wekslowego, niegodzi w przedmiot ochrony wynikający z art. 310 k.k.;

3)  obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na jego treść, to jest art. 193 § 1 k.p.k. w zw. z art. 195 k.p.k. w zw. z art. 196 § 3 k.p.k. w zw. z art. 197 § 1 k.p.k., a to poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ekspertyzy dokumentów - W. Z. (1), a następnie dowodowe wykorzystanie sporządzonej przez tą osobę opinii, podczas gdy:

- pan W. Z. (1) nie był w dacie dopuszczenia dowodu (tj. w dniu (...) roku), ani też później, biegłym sądowym, a jednocześnie brak było jakichkolwiek podstaw do uznania, iż posiada on wiedzę specjalistyczną pozwalającą na opiniowanie zgodnie z tezą dowodową naprowadzoną przez Sąd,

- jeszcze przed sporządzeniem opinii autorstwa pana W. Z. (1) ujawniły się okoliczności podważające zaufanie do jego bezstronności, albowiem w piśmie z dnia (...) roku (k. 359 akt sprawy) wskazał on, że podpisy, które przedstawiono do badań zostały w jego ocenie sfałszowane przez pana W. H. - tym samym wypowiedział się o sprawstwie oskarżonego zanim doszło do sporządzenia opinii,

- pan W. Z. (1) nie złożył w ogóle przyrzeczenia wymaganego treścią art. 197 § 1 k.p.k.;

4)  obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na jego treść, to jest art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., a to poprzez bezpodstawne uznanie, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie, iż pan W. H. w okresie od dnia (...) roku wprowadził Bank Spółdzielczy we W. w błąd co do możliwości i zamiaru wywiązania się z zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt obrotowy nr (...);

5)  obrazę przepisów postępowania, mającą istotny wpływ na jego treść, to jest art. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., a to poprzez bezpodstawne uznanie, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie, iż pan W. H. w okresie od dnia (...) roku podrobił dokumenty w postaci: oświadczenia o poddaniu się egzekucji poręczyciela z dnia (...) roku, weksla in blanco, deklaracji wystawcy weksla in blanco i poręczyciela oraz oświadczenia o ustanowieniu hipoteki.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnosząc się do zarzutu skarżącego dotyczącego wyjścia przez Sąd I instancji poza granice oskarżenia i naruszenia tym samym przepisów art.14§1k.p.k. w zw. z art.17§1pkt9k.p.k., zarzut ten okazał się częściowo tylko zasadny.

Należy wskazać, że nie jest wyjściem poza ramy oskarżenia takie postąpienie, w którym sąd I instancji w wyniku przeprowadzonego przewodu sądowego i weryfikacji ujawnionego materiału dowodowego ustali, że rozpoznawane przez niego zdarzenie miało miejsce w innym czasie, niż to przyjął prokurator w akcie oskarżenia; dokona w wyroku pewnych ustaleń faktycznych odmiennie, niż to zostało przyjęte w akcie oskarżenia, popieranym przez prokuratora, przy czym ustalenia te mogą dotyczyć nie tylko strony przedmiotowej, ale także (co nawet występuje częściej) strony podmiotowej czynu; przyjmie odmiennie, co do szczegółów, zachowania się i sposób działania poszczególnych sprawców; powiąże zachowanie oskarżonego, zarzucane w akcie oskarżenia, z odmiennym skutkiem niż to stwierdzał prokurator.

Warunkiem wprowadzenia jednej, czy też nawet wszystkich zmian jest jedynie to, aby w realiach dowodowych konkretnej sprawy oczywistym było, iż sąd dokonał oceny tego samego zachowania oskarżonego, które stanowiło przedmiot oskarżenia (tożsamość czynu zarzucanego i przypisanego), a więc dokonywał oceny tego samego zdarzenia historycznego (por. wyrok SN z 15.06.21r. II KK 197/21, LEX nr 3294593).

To, że prokurator w akcie oskarżenia nie wskazał, iż oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz doprowadził Bank Spółdzielczy we W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i to mieniem znacznej wartości, i nie zakwalifikował zarzucanego oskarżonemu przestępstwa z art.286§1k.k. w zw. z art.294§1k.k., w sytuacji gdy w opisie czynu wskazał wysokość udzielonego oskarżonemu kredytu przez pokrzywdzonego w kwocie 2.000.000zł., pomimo uzupełnienia i prawidłowego opisania czynu przypisanego oskarżonemu oraz jego kwalifikacji przez Sąd I instancji, nie zmienia postaci rzeczy, że mamy do czynienia z tożsamym zdarzeniem.

Należy w tym miejscu wskazać, że opis czynu zarzucanego oskarżonemu w akcie oskarżenia, mimo prawidłowo formułowanego i przedstawianego wcześniej oskarżonemu na etapie postępowania przygotowawczego zarzutu, razi niestarannością, mimo to zawiera opis zdarzenia historycznego będącego przedmiotem zarzutu.

Zakaz orzekania poza ramami zdarzenia będącego przedmiotem oskarżenia (art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.), w żadnym razie nie oznacza, że zakazana jest również każda postać modyfikacji zaproponowanego w akcie oskarżenia czynu. Przeciwnie, powinnością każdego orzekającego sądu jest w razie potrzeby odpowiednie dostosowanie - odpowiadające dowodom i poczynionym ustaleniom - opisu czynu, w tym również jego zakresu czasowego, motywacji oskarżonego, wysokości szkody, tak aby jak najpełniej, a zarazem w sposób najbardziej dokładny, oddawał on wszystkie składowe definiujące przedsięwzięte przestępcze zachowanie sprawcy. Jeśli więc na skutek dokonanych zmian w obrębie opisu czynu nadal niezmienny pozostaje podmiot, przedmiot przestępstwa, a także tożsama jest strona przedmiotowa tego zachowania, jak również osoba pokrzywdzona, to sprecyzowanie czasu bezprawnego zachowania, właściwe ustalenie wysokości szkody, wskazanie postaci zamiaru i motywacji oskarżonego, nie będzie stanowiło wyjścia poza granice oskarżenia (por. postanowienie SN z dnia 19 października 2021r. VKK 496/21LEX nr 3335564; postanowienie SN z dnia 19 stycznia 2022r., IV KK 700/21 LEX nr 3370631).

W ocenie Sądu apelacyjnego wyjściem poza ramy oskarżenia w niniejszej sprawie mogło być jedynie przypisanie oskarżonemu dodatkowo podrobienia dokumentu w postaci oświadczenia o ustanowieniu hipoteki w sytuacji, gdy podrobienie tego dokumentu nie było przedmiotem stawianego oskarżonemu w postepowaniu przygotowawczym zarzutu. Dlatego Sąd apelacyjny z opisu czynu przypisanego oskarżonemu wyeliminował przypisane oskarżonemu dodatkowo przez Sąd I instancji zachowanie w postaci podrobienia i przedłożenia dokumentu w postaci „oświadczenia o ustanowieniu hipoteki”.

Niezasadny okazał się natomiast zarzut naruszenia prawa materialnego – art.310§1k.k. w zw. z art.31 ustawy z 28.04.36r. Prawo wekslowe .

Weksel niezupełny (in blanco) potwierdza istnienie prawa majątkowego i jest papierem wartościowym. Nie wyłącza odpowiedzialności z art. 310 § 1 k.k. również to, że podrobiony na wekslu zapis nie był elementem warunkującym ważność weksla. Podrobienie podpisu poręczyciela wekslowego tworzy bowiem fałszywy obraz zobowiązania wekslowego w części dotyczącej poręczenia wekslowego, co wywołuje lub może wywołać skutki prawne w sferze obrotu gospodarczego pomiędzy uczestniczącymi w nim podmiotami. Sfałszowanie podpisu poręczyciela trzeba więc uznać za tożsame ze sfałszowaniem weksla, a zatem za czyn realizujący znamiona art. 310 § 1 k.k., który jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisu art. 270 § 1 k.k. i wyłącza jego stosowanie.

W ocenie Sądu apelacyjnego oskarżony wyczerpał swym działaniem także znamiona czynu zabronionego opisanego w art. 310 § 1 k.k., przy czym Sąd apelacyjny przyjął jedynie, że podrobienie weksla przez oskarżonego stanowiło wypadek mniejszej wagi z art.310§1i3k.k. z uwagi na fakt, że podrobienie weksla dotyczyło podrobienia podpisu poręczyciela, którym miała być żona oskarżonego, która już wcześniej udzielała takiego poręczenia, a także z uwagi na fakt, że również pracownik banku nie dopełnił obowiązku czuwania nad tym, aby podpisy na wekslu zostały złożone w jego obecności.

Oskarżony wiedział natomiast, że kredyt zostanie mu przez pokrzywdzonego udzielony tylko wtedy, kiedy jego zabezpieczenie będzie stanowił poręczony weksel in blanco. Aby osiągnąć swój cel podrobił na blankiecie wekslowym oraz deklaracji podpis swojej żony i złożył na nim swój podpis. Skoro jak niewątpliwie ustalono podpisu tego nie złożyła żona oskarżonego, to tylko oskarżony miał interes w tym aby taki podpis złożyć, co wzmacnia wynikające z opinii biegłego W. Z. (1) ustalenie, że podpis ten złożony został przez oskarżonego. Co znamienne z opinii tej wynikało także, że słowo „poręczam” na wekslu zostało nakreślone przez tą samą osobę, która nakreśliła na wekslu imię i nazwisko żony oskarżanego. Nawet natomiast gdyby oskarżony nie nakreślił słowa „poręczam” na wekslu, to samo wpisanie imienia i nazwiska osoby która rzekomo miała poręczać weksel już stanowiło jego podrobienie. Zwłaszcza, że oskarżony musiał wiedzieć, że takie sowo „poręczam” przynajmniej w chwili składania weksla jest na tym wekslu jest umieszczone. Zachowanie to kompleksowo oceniane musiało zostać zakwalifikowane jako podrobienie weksla. Wszak oskarżony przyjął taką właśnie metodę przestępczego działania, polegającą na przedłożeniu weksla ze sfałszowanym podpisem swojej żony jako poręczyciela weksla. Oskarżony tak a nie inaczej zaplanował z góry swe działanie, ukierunkowane na uzyskanie kredytu. Realizując swój plan oskarżony podpisał się na wekslu, a podrobił podpis poręczyciela wekslowego i tak przygotowany dokument złożył w banku. Zachowania oskarżonego w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w krótkich odstępach czasu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, którą było uzyskanie kredytu, polegające na wprowadzeniu pokrzywdzonego w błąd co do możliwości i zamiaru spłaty tego kredytu oraz co do istnienia zabezpieczenia jego spłaty poprzedzone podrobieniem podpisu jego żony na oświadczeniu o poddaniu się egzekucji poręczyciela z 22.07.15r., blankiecie wekslowym oraz deklaracji wystawcy weksla in blanco i poręczyciela poprzez nakreślenie własnoręcznie podpisów żony, czyli podrobieniem dokumentu uprawniającego do otrzymania sumy pieniężnej w postaci weksla in blanco, i złożeniu ich w banku, doprowadzające bank do niekorzystnego rozporządzenia pieniędzmi, stanowiącymi mienie znacznej wartości, przekazanymi w związku z zawartą umową kredytową - musiały być zakwalifikowane kumulatywnie jako przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art.297§1k.k. oraz art.270§1k.k. i art.310 § 1 i3k.k. oraz art. w związku z art. 11 § 2 k.k. w związku z art. 12 k.k. (por. II AKa 267/18 - Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 13.09.18r. IIAKa 267/18 LEX nr 2683611).

Odnosząc się natomiast do zarzutu obrazy przepisów postępowania – art.193§1k.p.k. w zw. z art.195k.p.k. w zw. z art.196§3k.p.k. w zw. z art.197§1k.p.k., Sąd apelacyjny również nie podzielił tych zarzutów. Sam fakt, że opiniujący W. Z. (1) nie był biegłym sądowym nie może dyskwalifikować w ocenie Sądu apelacyjnego złożonej przez niego pisemnej opinii. Od biegłego składającego opinię na piśmie przepisy prawa nie wymagają natomiast obowiązku odbierania przyrzeczenia. Zgodnie natomiast z art.195k.p.k. do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły sadowy, lecz także każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie. Skoro Sąd I instancji powołał do czynności biegłego W. Z. (1) o którym wiedział, że ma odpowiednią wiedzę w tej dziadzienie, co potwierdza również treść sporządzonej przez niego ekspertyzy, przedstawione szczegółowo sprawozdanie z badań, obszerność materiału porównawczego, który wykorzystał on do wydania opinii, szczegółowy opis zastosowanej metody wnioskowania, przedstawione jasno i precyzyjnie badania szczegółowe, każą traktować opinię W. Z. (1) jako fachową i pełną.

Dyskwalifikować nie może tej opinii również fakt nawet krytycznego odniesiona się przez biegłego do poprzedniej opinii wydanej przez innego biegłego - K. H., która przecież nie tyle była sprzeczna z opinia biegłego W. Z. (2), co nie była kategoryczna w przeciwieństwie do tej pierwszej, a co biegły W. Z. (1) wyczerpująco umotywował. Z treści opinii W. Z. (1) wynika też, że biegły miał świadomość, że ocena opinii należy ostatecznie do organu orzekającego. Odniesienie się przez niego do poprzedniej opinii nie miało na celu zdyskredytowanie osoby biegłego ale miało na celu wykazanie braku słuszności wniosków wywiedzionych przez poprzedniego biegłego i umotywowanie słuszności wniosków wywiedzionych przez biegłego W. Z. (1). Biegły sam wskazuje, że opinię w zakresie w jakim odnosi się ona do opinii poprzedniego biegłego należy traktować jako abstrakcyjną. Samo wstępne stwierdzenie natomiast przez biegłego, po pobieżnym zapoznaniu się z materiałem dowodowym, że w jego ocenie to oskarżony sfałszował podpis swojej żony, nie może być traktowane inaczej jak dokonanie przez biegłego wstępnej oceny, że oskarżony jest autorem podpisu imieniem i nazwiskiem (...). Nie może być oceniane jako przesądzenie winy oskarżonego, skoro o winie mógł i ostatecznie orzekł dopiero Sąd I instancji. Takie stwierdzenie w żaden sposób nie podważało natomiast zaufania do bezstronności biegłego.

Odnosząc się wreszcie do pozostałych dwóch zarzutów naruszenia przepisów postępowania – art.7k.p.k. w zw. z art.410k.p.k. przy ocenie dowodów dokonanej przez Sąd I instancji, które to zarzuty sprowadzają się też do kwestionowania poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych, Sąd apelacyjny w toku kontroli odwoławczej nie dopatrzył się też uchybień w ocenie dowodów, którą przeprowadził Sąd I instancji.

Ocena dowodów przeprowadzonych w toku postępowania, wbrew zarzutom skarżącego, pozostaje pod ochroną prawa procesowego (art. 7 k.p.k.), gdyż została poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy. Sąd I instancji przeprowadził szeroko zakrojone postępowanie dowodowe, wnikliwie przeanalizował zgromadzony materiał dowodowy, w następstwie czego poczynił prawidłowe i wiarygodne ustalenia faktyczne i to na nich oparł swój wyrok. Ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie uchybia treści art. 410 k.p.k.

Zgodnie bowiem z treścią tego przepisu podstawę wyroku stanowi całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy sądowej, a zatem sąd zobligowany jest do uwzględnienia przy wyrokowaniu całokształtu okoliczności, zaś pominięcie istotnych dla sprawy okoliczności mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie w kwestii winy stanowi oczywistą obrazę tego przepisu (por. OSN PG 1977, nr 7-8, poz. 62).

Podkreślić należy, że Sąd I instancji rzetelnie przedstawił dowody zebrane w toku przewodu sądowego i w swych rozważaniach nie pominął jakichkolwiek dowodów istotnych dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Ponadto w uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, jakie fakty uznał za ustalone, na czym opierał poszczególne ustalenia i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a następnie wyprowadził z dokonanych ustaleń prawidłowe - zdaniem Sądu apelacyjnego - wnioski w zakresie winy oskarżonego w popełnieniu przypisanego mu czynu. Zarówno co do przypisania oskarżonemu znamion przestępstwa oszustwa – wprowadzenia banku w błąd przez oskarżonego, co do możliwości i zamiaru wywiązania się z umowy kredytowej, jak i podrobienia przez oskarżonego dokumentów w postaci oświadczenia o poddaniu się egzekucji, weksla in blanco, deklaracji wystawcy weksla in blanco i poręczyciela. Zważyć także należy, iż skarżący nie wskazał na czym konkretnie naruszenie art. 410 k.p.k. w niniejszej sprawie miałoby polegać, zaś dokonana w tym zakresie analiza materiału dowodowego utwierdziła sąd apelacyjny w przekonaniu, iż zaskarżone rozstrzygnięcie Sądu I instancji w pełni realizuje zasadę zawartą w tym przepisie.

Wbrew zarzutom skarżącego bowiem opinia W. Z. (1) była jasna, pełna i kompetentna. Natomiast o braku oszukańczego zamiaru po stronie oskarżonego nie może przesądzać okoliczność, że zgodnie z twierdzeniem skarżącego spłata zobowiązania kredytobiorcy wynikającego z umowy o kredyt miała nastąpić w trzech transzach z rachunku cesyjnego z chwilą wpływu wynagrodzenia należnego oskarżonemu z tytułu umowy zawartej z (...) Sp. z o.o. Wbrew zarzutom obrońcy, oskarżonemu nie zarzucono aby ubiegając się o kredyt przedstawił nierzetelne dane o swojej sytuacji ekonomicznej czy też o prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Oskarżonemu przypisano natomiast, że jego oszukańcze zamiary polegały na przedstawieniu podrobionych przez niego dokumentów, które miały stanowić zabezpieczenie udzielonego mu kredytu, które to zabezpieczenie miało istotne znaczenie przy podpisywaniu umowy kredytowej i bez którego to zabezpieczenia oskarżony nie uzyskałby kredytu. Oskarżonemu nie przypisano natomiast aby podał nieprawdę co do źródła finansowania spłaty kredytu. Niezależnie od tego, obrońca zdaje się nie zauważać, że sam oskarżony jako linię swojej obrony przyjął i wyjaśniał, że informował właśnie bank o swoich problemach finansowych prosząc o pomoc i w rezultacie otrzymał propozycję - możliwość uzyskania nowego kredytu pozwalającego na spłatę zaległych zobowiązań, czym przyznawał, że jego sytuacja finansowa już w chwili zawierania kredytu była trudna.

Oskarżony o przestępstwo oszustwa nie może się skutecznie ekskulpować od zarzutu z art. 286 § 1 k.k. podnosząc, że nie otrzymał należności od swoich kontrahentów i z tego powodu nie wywiązał się z obowiązku świadczenia na rzecz swoich wierzycieli. Sprawca nie może bowiem przerzucać ryzyka własnych transakcji na swojego kontrahenta (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku LEX nr 3642703 - wyrok z dnia 29 grudnia 2022 r.).

Należy również podzielić pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy, że znamię stanowiące skutek przestępstwa oszustwa, określone w art. 286 § 1 k.k., zostaje wypełnione także wtedy, gdy sprawca, działając w sposób opisany w tym przepisie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem, które to rozporządzenie jest niekorzystne z punktu widzenia interesów tej osoby lub innej osoby pokrzywdzonej, np. dlatego, że wskutek wprowadzenia w błąd dochodzi do udzielenia kredytu o wyższym stopniu ryzyka niż ten, który istnieje w przekonaniu pokrzywdzonego. Dlatego też w chwili dokonywania czynu nazywanego oszustwem sprawca, dla realizacji znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wcale nie musi dążyć do przywłaszczenia mienia stanowiącego przedmiot oszukańczych zabiegów, np. do przywłaszczenia kwoty kredytu. Zamiar przywłaszczenia tej rzeczy może powstać dopiero na pewnym etapie realizacji umowy kredytowej, co nie wyklucza tego, że do realizacji znamion przestępstwa oszustwa doszło już w momencie zawarcia umowy kredytu (tak postanowienie SN z 25.02.2002 r., I KZP 1/02, LEX nr 52291).

Charakterystyczny dla strony podmiotowej tego przestępstwa zamiar bezpośredni powinien obejmować zarówno cel działania sprawcy, jak i sam sposób działania zmierzającego do zrealizowania tego celu. Sprawca musi chcieć użyć takiego właśnie sposobu działania, np. zaciągnięcia pozorowanej pożyczki, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i cel ten musi stanowić punkt odniesienia przy realizowaniu każdego ze znamion przedmiotowych przestępstwa. Zamiar sprawcy w płaszczyźnie intelektualnej musi więc obejmować dwa elementy: z jednej strony sposób zachowania sprawcy, tzw. środek intelektualny, jakim jest w przypadku oszustwa wprowadzenie w błąd, wyzyskanie błędu lub niezdolności osoby rozporządzającej mieniem do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

Z drugiej strony sprawca musi mieć świadomość, że co najmniej może uzyskać korzyść majątkową z planowanego zachowania w wyniku zastosowanego sposobu działania, oraz świadomość więzi przyczynowej łączącej podejmowane przez niego działania z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem. W płaszczyźnie woluntatywnej zamiar oszustwa musi przyjmować postać chęci skierowanej na zachowanie prowadzące do wywołania błędu, wyzyskania błędu lub wyzyskania niezdolności osoby rozporządzającej mieniem do należytego pojmowania przedsiębranego działania, chęci doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez osobę, w stosunku do której sprawca podejmuje działania wprowadzające w błąd, zaniechania poinformowania o pozostawaniu przez tę osobę w błędnym przekonaniu lub zachowania polegającego na wyzyskaniu jej niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania oraz chęci osiągnięcia przy pomocy obu opisanych wyżej zachowań korzyści majątkowej (por. wyrok SN z 14.01.2004 r., IV KK 192/03).

Sąd Najwyższy wskazał też, że pojęcie korzyści majątkowej, konkretyzującej cel działania sprawcy (animus lucri faciendi) w wykładni prawa karnego zawsze było rozumiane szeroko jako współczesne i przyszłe przysporzenie mienia, spodziewane korzyści majątkowe, ogólne polepszenie sytuacji majątkowej. Korzyść majątkowa jest zatem pojęciem szerszym niż przywłaszczenie mienia, stanowiące cel działania sprawcy (animus rem sibi habendi) przy popełnieniu innych przestępstw przeciwko mieniu (kradzież, przywłaszczanie). Dlatego też dla realizacji znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej sprawca wcale nie musi dążyć do przywłaszczenia mienia stanowiącego przedmiot oszukańczych zabiegów. Może on nawet zakładać zwrot mienia pokrzywdzonemu, zamierzając jednak osiągnąć korzyść majątkową płynącą z rozporządzenia mieniem, przejawiającą się w każdej innej postaci niż jego przywłaszczenie (tak wyrok SN z 30.08.2000 r., V KKN 267/00, LEX nr 43441; wyrok SA w Rzeszowie z 29.09.2017 r., II AKa 40/17, LEX nr 2660606).

Mając na względzie wszystkie przedstawione powyżej okoliczności, Sąd odwoławczy nie znajdując przy tym innych uchybień określonych w art. 440 k.p.k., podlegających uwzględnieniu z urzędu i powodujących konieczność dalszej zmiany bądź uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia – na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. orzekł jak w wyroku.

Wniosek

W oparciu o powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Podzielając ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji na podstawie prawidłowo dokonanej oceny dowodów, nie podzielając natomiast ze wskazanych wyżej powodów zarzutów zawartych w apelacji, nie było w ocenie Sądu apelacyjnego podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne mające odzwierciedlenie w opisie czynu przypisanego oskarżonemu, jego wina, po wyeliminowaniu z opisu tego czynu przez Sąd apelacyjny, z powodów wskazanych przy omawianiu zarzutów, stwierdzenia o podrobieniu i przedłożeniu przez oskarżonego dokumentu w postaci „oświadczenia o ustanowieniu hipoteki” i przy przyjęciu przez Sąd apelacyjny, że zachowanie oskarżonego polegające na podrobieniu weksla in blanco stanowiło wypadek mniejszej wagi. Kwalifikacja prawna czynu oskarżonego, po uzupełnieniu jej tylko o przepis art.310§3k.k.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd apelacyjny podzielił w tym zakresie dokonaną przez Sąd I instancji ocenę dowodów, ustalenia faktyczne i prawne. Również kwalifikacja prawna czynu oskarżonego nie budziła wątpliwości, z wyjątkiem dokonania przez Sąd apelacyjny odmiennej oceny zachowania oskarżonego polegającego na podrobieniu weksla in blanco poprzez przyjęcie, że stanowiło ono wypadek mniejszej wagi oraz wyeliminowania zachowania polegającego na podrobieniu i przedłożeniu dokumentu w postaci „oświadczenia o ustanowieniu hipoteki”.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

- zmieniono opis czynu przypisanego oskarżonemu poprzez wyeliminowanie z niego zachowania polegającego na podrobieniu i przedłożeniu dokumentu w postaci „oświadczenia o ustanowieniu hipoteki”,

- przyjęto, że zachowanie oskarżonego polegającego na podrobieniu weksla in blanco stanowiło wypadek mniejszej wagi z art.310§1i3k.k.,

- wymierzono oskarżonemu nową karę przy zastosowania nadzwyczajnego jej złagodzenia.

Zwięźle o powodach zmiany

0.0.1Jak już była o tym mowa wyżej Sąd apelacyjny zmienił opis czynu przypisanego oskarżonemu poprzez wyeliminowanie z niego zachowania polegającego na podrobieniu i przedłożeniu dokumentu w postaci „oświadczenia o ustanowieniu hipoteki”, uznając, że przyjęcie takiego ustalenia przez Sąd I instancji stanowiło wyjście poza ramy aktu oskarżenia. Nadto Sąd apelacyjny przyjął, że zachowanie oskarżonego polegającego na podrobieniu weksla in blanco stanowiło wypadek mniejszej wagi z art.310§1i3k.k. z uwagi na fakt, że podrobienie weksla dotyczyło podrobienia podpisu poręczyciela, którym miała być żona oskarżonego, która już wcześniej udzielała takiego poręczenia, a także z uwagi na fakt, że również pracownik banku nie dopełnił obowiązku czuwania nad tym, aby podpisy na wekslu zostały złożone w jego obecności.

Przyjęcie wypadku mniejszej wagi z art.310§3k.k. pozwoliło też Sądowi apelacyjnemu na wymierzenie oskarżonemu za tak przypisane przestępstwo kary przy zastosowaniu nadzwyczajnego jej złagodzenia. Zdaniem Sądu apelacyjnego, nawet najniższa kara przewidziana za przypisane oskarżonemu przestępstwo byłaby również niewspółmiernie surowa. Na podstawie więc przepisu art.310§1i3k.k. w zw. z art. 60§1k.k. i art.60§6pkt2k.k. w zw. z art.11§3k.k. Sąd wymierzył oskarżonemu karę 2 lat pozbawienia wolności. Zdaniem Sądu apelacyjnego kara wymierzona w takim wymiarze jest adekwatna do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, uwzględnia okoliczności jego popełnienia, wyczerpanie przez oskarżonego swoim zachowaniem wielu przepisów ustawy karnej, a także motywację oskarżonego i rozmiar spowodowanej przez niego szkody. Kara w takim wymiarze spełni też swe cele prewencyjne wobec oskwarzonego i cele w zakresie prewencji ogólnej.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Sąd apelacyjny, przy zastosowaniu przepisu art.634k.p.k. w zw. z art.624§1k.p.k., zwolnił oskwarzonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym od opłaty za obie instancje, z uwagi na jego trudną sytuację majątkowa i zarobkową.

7.  PODPIS

A. W. I. P. M. Ś.