Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 112/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Z. G. z dnia (...) r. w sprawie (...)

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

2.

3.

4.

5.

A. J.

P. B.

M. B.

Ł. S.

P. R.

Karalność oskarżonego M. B. i brak uprzedniej karalności sądowej pozostałych oskarżonych.

Dane z K.

Dane z K.

Dane z K.

Dane z K.

Dane z K.

Dane z K.

k.1575-1580, 1582-1591

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1.1

2.1.1.1.2.

2.1.1.1.3.

2.1.1.1.4.

2.1.1.1.5.

Informacje z Krajowego Rejestru Karnego Ministerstwa Sprawiedliwości

Fakt, że oskarżeni z wyjątkiem M. B. nie byli dotychczas karani sądownie, a dokumenty to potwierdzające, z uwagi na ich urzędowe pochodzenie, nie budziły najmniejszych wątpliwości i nie był kwestionowane przez żadną ze stron (jak wynika z ww. dokumentów nastąpiło zatarcie skazania u A. J.).

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego H. R. wniesiona na niekorzyść oskarżonych M. B., Ł. S. i P. R..

Zarzut obrazy przepisu prawa materialnego, tj. art. 158 § 1 k.k., polegającej na błędnej wykładni znamion przestępstwa będącego przedmiotem rozważań w sprawie, i w konsekwencji uniewinnieniu oskarżonych M. B., Ł. S. i P. R. od zarzucanego im czynu w sytuacji, gdy czyn z art. 158 § 1 k.k. stanowi relikt odpowiedzialności zbiorowej, a do przyjęcia odpowiedzialności za udział w pobiciu nie jest konieczne, wbrew twierdzeniom Sądu I instancji, by sprawca uderzył czy kopnął pokrzywdzonego lub w jakikolwiek inny sposób naruszył jego nietykalność cielesną, natomiast wystarczy, by sprawca swoim zachowaniem np. stworzeniem warunków ułatwiających działanie bezpośrednich sprawców postawą, a nawet samą obecnością wśród osób czynnie występujących przeciwko pokrzywdzonemu – przy braku jednoznacznie wyrażonego nieakceptowania takiego zachowania – zwiększał zagrożenie u pokrzywdzonego i przyczyniał się do wzrostu dysproporcji sił pomiędzy sprawcami pobicia i pokrzywdzonym, co miało miejsce na gruncie przedmiotowej sprawy.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Uwagi wstępne

W pierwszej kolejności zauważyć należało, że spośród podmiotów apelujących w niniejszej sprawie, wniosek o uzasadnienie wyroku Sądu II instancji złożył wyłącznie pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego H. R. – adw. K. Ł.. Tym samym, na podstawie art. 423 § 1 a k.p.k. w zw. z art. 458 k.p.k., treścią niniejszego uzasadnienia (w jego części 3) objęto analizę zarzutu zawartego w apelacji wymienionego wnioskującego, zaś motywy rozstrzygnięcia Sądu II instancji utrzymującego w mocy zaskarżony wyrok, zaprezentowano w części 5.1 niniejszego uzasadnienia.

Przechodząc do oceny podniesionego przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego zarzutu obrazy przepisu prawa materialnego, na wstępie należało poczynić kilka uwag o charakterze ogólnym, porządkujących dalszy wywód, a to z uwagi na wewnętrzną sprzeczność stanowiska apelującego, a także powierzchowną analizę uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

Z obrazą prawa materialnego mamy do czynienia wówczas, gdy do ustalonego stanu faktycznego została zastosowana nieprawidłowa subsumcja prawna (tj. sąd zastosował niewłaściwą kwalifikację prawną lub też nie zastosował przepisu, który winien był zastosować) bądź też sąd dokonał wadliwej wykładni zastosowanego prawa. Należy zatem porównywać treść zastosowanego przepisu prawa z ustalonym przez sąd stanem. Jeżeli nawet sąd błędnie ustalił stan faktyczny i do tak ustalonego stanu zastosował przepis, który - przy prawidłowych ustaleniach - miałby zastosowanie, to zarzut naruszenia prawa materialnego jest bezpodstawny. W takiej sytuacji prawidłowy jest zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2002 r. V KKN 214/01). W zakresie oceny prawnej przypisanego oskarżonemu lub skazanemu zachowania zarzut obrazy prawa materialnego można zatem skutecznie podnieść wówczas, gdy kwestionuje się wyłącznie prawidłowość oceny prawnej czynu poddanego subsumcji ustalonych faktów pod dany przepis prawa materialnego, a więc w sytuacji, gdy poczynione ustalenia faktyczne, w zakresie zarówno strony przedmiotowej, jak i przedmiotowej czynu, uzasadniają przypisanie przestępstwa z określonego przepisu, względnie uzasadniają przypisanie innego przestępstwa, aniżeli zostało przypisane. Nie można natomiast mówić o naruszeniu prawa materialnego w sytuacji, kiedy natomiast obrazy prawa materialnego, gdy zastosowanie lub niezastosowanie określonych przepisów jest wynikiem dokonanych ustaleń faktycznych. W takiej sytuacji pierwotnym uchybieniem jest bowiem błąd w ustaleniach faktycznych i w sytuacji, kiedy z ustaleniami tymi skarżący się nie zgadza, może kwestionować tylko je, o ile w danej sytuacji procesowej jest to dopuszczalne ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2023 r. IV KK 47/23).

Uwzględniając przytoczone wyżej orzeczenia należy podkreślić, że pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, zastrzegając na wstępie wywiedzionej apelacji, że nie kwestionuje ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego, starał się jednocześnie wykazać błędną wykładnię znamion przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. i w konsekwencji niesłuszne uniewinnienie oskarżonych M. B., Ł. S. i P. R. od zarzucanego im czynu.

Rzecz jednak w tym, że niekwestionowanie stanu faktycznego przez apelującego oznacza, iż aprobuje on również ustalenie Sądu I instancji, że wyżej wskazani oskarżeni nie brali udziału w pobiciu H. R. . Oczywiste jest przecież, że ustalenie przez Sąd I instancji, iż oskarżeni nie wypełnili swoim zachowaniem znamion przestępstwa z art. 158 § 1 k.k., poprzedzało dokonanie konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących strony przedmiotowej. Do argumentacji przedstawionej przez pełnomocnika w tym zakresie, Sąd Apelacyjny odniesie się szerzej w dalszej części rozważań.

W ramach wspomnianej wyżej wewnętrznej sprzeczności stanowiska apelującego należało bowiem zwrócić również uwagę, że mimo braku kwestionowania stanu faktycznego, pełnomocnik dążył do ustalenia P. R. jako trzeciej osoby atakującej pokrzywdzonego (str. 2 apelacji) czy wskazywał na szarpanie się wszystkich pięciu oskarżonych z grupą mężczyzn spotkanych na terenie ośrodka wypoczynkowego. Ponadto, apelujący wskazał na możliwość przypisania oskarżonym przestępstwa z art. 162 § 1 k.k. Tymczasem jak wskazał Sąd Najwyższy, jeżeli rewidujący kwestionuje zastosowaną w wyroku kwalifikację prawną, ponieważ w działaniu oskarżonego dopatruje się innego od przypisanego mu przestępstwa, to podstawą takiej rewizji może być tylko zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku (art. 387 pkt 3 k.p.k.), a nie obrazy prawa materialnego określonej w art. 387 pkt 1 k.p.k. ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 1974 r. V KR 212/74).

Przechodząc do szczegółowej oceny przytoczonej przez pełnomocnika argumentacji, należy wskazać, że w ustaleniach faktycznych Sądu I instancji – niekwestionowalnych przecież przez apelującego – przyjęto, iż w trakcie atakowania pokrzywdzonego przez P. B. i A. J. na spoczniku między schodami, pozostali oskarżeni M. B., Ł. S. i P. R. pozostali na dole, przy barierkach i stamtąd obserwowali całe zdarzenie (str. 6 uzasadnienia). Przypomnieć należy, że zdarzenie to miało miejsce na terenie Ośrodka (...) w S., zaś P. B. i A. J. napotkali pokrzywdzonego H. R. przypadkiem, gdy ruszyli w górę ośrodka w pogoń za grupą mężczyzn, z którymi się wcześniej szarpali. Po pobiciu pokrzywdzonego, P. B. i A. J. zbiegli na dół, gdzie dołączyli do pozostałych oskarżonych (strona 7 uzasadnienia).

Przy tak odtworzonym przebiegu zdarzenia w zachowaniu oskarżonych M. B., Ł. S. i P. R. nie sposób doszukać się realizacji znamion przestępstwa udziału w pobiciu pokrzywdzonego, o których mowa w art. 158 § 1 k.k. Nie ma przy tym racji apelujący pełnomocnik podnosząc, że Sąd I instancji jako warunek konieczny przypisania odpowiedzialności za popełnienie ww. przestępstwa wskazał by sprawca uderzył czy kopnął pokrzywdzonego lub w jakikolwiek inny sposób naruszył jego nietykalność cielesną. Świadczy o tym chociażby fragment uzasadnienia, w którym wskazano, że wskazani wyżej oskarżeni „ Nie zachęcali ich ani słowem, ani gestem, ani też nie udzielali wsparcia psychicznego sprawcom pobicia”.

Oczywistym jest bowiem, co wynika z bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych dotyczącego przestępstwa pobicia, w tym przytoczonego również w apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, że znamię udziału w pobiciu wypełniają nie tylko czynności naruszające nietykalność cielesną, lecz także inne formy zachowania w postaci m.in. zagrzewania do bicia osób zadających uderzenia, wyrażenia postawy solidarności z pozostałymi sprawcami pobicia wskazującej na potencjalną gotowość czynnego włączenia się fizycznie w akty agresji wobec pokrzywdzonego, uniemożliwienia ucieczki pokrzywdzonemu czy odłączenia się uczestnikowi bójki, przytrzymywania pokrzywdzonego czy uczestnika. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy, dla realizacji znamienia udziału w bójce nie jest jednak wystarczająca sama obecność na miejscu zdarzenia, podczas którego inna osoba stosuje przemoc fizyczną grożącą co najmniej spowodowaniem średniego uszczerbku na zdrowiu. Ów udział musi polegać na umyślnym, aktywnym zaangażowaniu w pobicie. Działania mające charakter takiego udziału, jeżeli nie polegają na stosowaniu przemocy fizycznej, muszą być funkcjonalnie powiązane z zastosowaniem tej przemocy, w sposób istotny ją warunkując ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2017 r. III KK 428/16).

Rzecz jednak w tym, że oskarżeni M. B., Ł. S. i P. R. nie podejmowali czynności, które byłyby funkcjonalnie powiązane z zastosowaniem przemocy przez A. J. i P. B. wobec H. R. , w sposób istotny ją warunkując. Co prawda przez cały czas trwania zdarzenia znajdowali się na terenie ośrodka wypoczynkowego, ale wyłącznie obserwowali je z odległości kilku metrów, nie oferując w żaden sposób pomocy w pobiciu pokrzywdzonego, nie dopingując ani nie zagrzewając A. J. i P. B. do walki, a co wynika z odtworzonego przez Sąd I instancji przebiegu zdarzenia.

Powyższe uzasadnia wniosek, że M. B., Ł. S. i P. R. byli tylko i wyłącznie biernymi obserwatorami krótkiego i dynamicznego ataku. A. J. i P. B. by dołączyć do obserwujących ich oskarżonych, musieli zbiec ze schodów, a co również potwierdza, że M. B., Ł. S. i P. R. pozostawali w pewnej odległości od miejsca pobicia, a zatem nie byli obecni wśród osób czynnie występujących przeciwko pokrzywdzonemu, zwiększając u niego poczucie zagrożenia i przyczyniając się do wzrostu dysproporcji sił pomiędzy sprawcami pobicia i pokrzywdzonym. Konstatacja ta wynika z przytoczonych wyżej ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji, a niekwestionowanych przez apelującego pełnomocnika.

Przekonanie o udziale w pobiciu wyżej wskazanych oskarżonych, pełnomocnik wyprowadził również z faktu niewyrażenia przez nich dezaprobaty wobec zachowania A. J. i P. B.. Nie w tym jednak należy upatrywać istoty znamion przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. Jakkolwiek zachowanie takie można oceniać pod względem moralnym jako naganne, to jednak w sytuacji kiedy innych, mniej korzystnych ustaleń faktycznych Sąd I instancji nie poczynił, nie było możliwości przypisania oskarżonym zachowań wskazujących na wyrażenie solidarności ze sprawcami pobicia.

Podkreślenia wymaga, że pełnomocnik, przytaczając szereg orzeczeń w wywiedzionej apelacji, nie odniósł ich do realiów niniejszej sprawy.

I tak, w postanowieniu z dnia (...) r. w sprawie (...), Sąd Najwyższy podkreślił, że dla przyjęcia odpowiedzialności za udział w pobiciu wystarczy, by sprawca swoim zachowaniem, np. stworzeniem warunków ułatwiających działania bezpośrednich sprawców, postawą, a nawet samą obecnością wśród osób czynnie występujących przeciwko pokrzywdzonemu - przy braku jednoznacznie wyrażonego nieakceptowania takiego zachowania - zwiększał zagrożenie u pokrzywdzonego i przyczyniał się do wzrostu dysproporcji siły pomiędzy sprawcami pobicia i pokrzywdzonym.

Z uwagi na powyższe należy jeszcze raz podkreślić, że M. B., Ł. S. i P. R. nie znajdowali się wśród oskarżonych czynnie występujących przeciwko pokrzywdzonemu albowiem dzieliła ich odległość kilku metrów. W takim układzie faktycznym nie sposób również uznać by wskazani trzej oskarżeni zwiększali dysproporcję sił oraz poczucie zagrożenia u pokrzywdzonego. Z uzasadnienia przytoczonego judykatu wynika zaś, że oskarżony o udział w pobiciu znalazł się w bezpośredniej bliskości do pokrzywdzonego, a co nie zachodziło na kanwie niniejszej sprawy w odniesieniu do M. B., Ł. S. i P. R..

Jak już wskazano powyżej, stanowisko apelującego pełnomocnika, sugerujące jakoby oskarżeni pozostawali w gotowości do czynnego włączenia się fizycznie w akty agresji wobec pokrzywdzonego, wyrażając postawę solidarności z pozostałymi sprawcami, nie znajduje potwierdzenia w ustalonym stanie faktycznym, którego apelujący nie podważał. Stanowisko to jest zatem czysto spekulatywne. Tym samym również drugie postanowienie Sądu Najwyższego o sygn. akt (...), przytoczone przez apelującego, nie mogło świadczyć o błędnej wykładni znamion przestępstwa z art. 158 § 1 k.k., dokonanej przez Sąd I instancji.

Analogicznie należy odnieść się do kolejnych dwóch postanowień sądów apelacyjnych przytoczonych w wywiedzionej apelacji. Oskarżeni M. B., Ł. S. i P. R. nie wyrażali woli udziału w grupie napastniczej, nie zwiększali jej liczebności. Ponadto wyrok Sądu Apelacyjnego w K.z dnia (...) r. (prawdopodobnie o sygn. akt II AKa 451/06, której skarżący nie przytoczył w apelacji) zapadł w innym układzie procesowym - oskarżony, który obserwował zajście z bliska, miał wziąć udział w zaplanowanym wcześniej rozboju – „ Jeżeli zatem tylko za wyjaśnieniami oskarżonego Ł.J. ze śledztwa przyjąć, że miał świadomość, w jakim celu udaje się na miejsce zdarzenia , zaakceptował fakt udziału w grupie napastniczej mającej pobić pokrzywdzonego, zwiększając jej liczebności, a tym samym zagrożenie dla ofiary, a następnie, mimo że sam fizycznie jej nie bił, a obserwował jedynie z bliska zajście, mając w każdej chwili w razie potrzeby możliwość aktywnego włączenia się do niego oraz akceptował bestialskie, mnogie i zadawane z dużą siłą przez pozostałych oskarżonych uderzenia pokrzywdzonemu, w tym wielokrotne kopnięcia obutymi stopami w głowę, nie przeciwstawiając się temu i nie reagując na wzywanie przez niego pomocy, to niewątpliwie w sytuacji, gdy jest on osobą dorosłą oraz w pełni poczytalną, istnieją pełne podstawy do przypisania mu niezależnie od odpowiedzialności za kwalifikowany rozbój, także udziału w pobiciu, w tym i związanym z następstwem w postaci śmierci pokrzywdzonego, jako przestępstw pozostających w zbiegu kumulatywnym”.

Należy zatem jeszcze raz podkreślić, że wyżej wskazani oskarżeni obserwowali całe zdarzenie z odległości kilku metrów, a zatem nie mieli możliwości aktywnego włączenia się do ataku w każdej chwili, gdyby zaszła taka potrzeba lub okazja.

Apelujący wskazując, że M. B., Ł. S. i P. R. mieli zapewnić niejako ochronę atakujących przed powrotem uciekających mężczyzn zdaje się nie dostrzegać, że H. R. nie należał przecież do owej grupy uciekających mężczyzn. Znalazł się on jedynie przypadkiem na trasie pościgu, a P. B. a następnie A. J. zaatakowali go przez pomyłkę. Tego rodzaju argumentacja nie mogła zatem doprowadzić do wzruszenia zaskarżonego wyroku. Przypomnieć przy tym należy, że w owej szarpaninie wzięli udział A. J., P. B. i Ł. S., zaś M. B. i P. R. – jak wynika z dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych - odsunęli się na bok, aby nie brać udziału w bójce. Tym samym nie ma racji apelujący sugerując, że wszyscy oskarżeni wdali się w bójkę z grupą niezidentyfikowanych mężczyzn.

Apelujący i w tym zakresie zdaje się nie dostrzegać braku spójności swojej argumentacji. Z jednej strony sugeruje bowiem, że rola wspomnianych trzech oskarżonych sprowadzała się do ochrony sprawców pobicia przed powrotem uciekających mężczyzn, by następnie rolę tą sprowadzić do akceptacji zachowania A. J. i P. B., atakujących H. R..

Sam zaś fakt, że oskarżeni wraz z A. J. i P. B. oddalili się z miejsca zdarzenia nie może przemawiać za przypisaniem im udziału w pobiciu, jak oczekuje tego apelujący. Należy pamiętać, że wszyscy oskarżeni przyjechali razem do ośrodka wypoczynkowego jednym autem, a tym samym nie może dziwić, że również wspólnie się z tego miejsca oddalili.

Całokształt poczynionego wyżej wywodu świadczy o tym, że oskarżeni M. B., Ł. S. i P. R. byli jedynie osobami towarzyszącymi sprawcom pobicia, z którymi w żadnym zakresie się nie identyfikowali, pozostając w trakcie zdarzenia biernymi obserwatorami. Należy przy tym pamiętać, że samo zdarzenie trwało krótko, było bardzo dynamiczne i charakteryzowało się dużym zamieszeniem, na co zgodnie wskazywali oskarżeni i świadkowie.

Zupełnie niezrozumiały jest zaś ten fragment uzasadnienia apelacji (str. 3), który skarżący poświęcił zeznaniom pokrzywdzonego – oskarżyciela posiłkowego H. R. w zakresie dotyczącym rozpoznania P. R. jako rzekomo jednego z napastników. Trudno bowiem zrozumieć do czego zmierza apelujący skoro nie tylko nie negował ustaleń faktycznych, ale i na stronie 2 apelacji sam przecież podkreślił, że „ Rzeczywiście bezpośrednio atakującymi H. R. okazali się A. J. i P. B...”. Przypomnieć należy, że P. R. zanegował wzięcie udziału w pobiciu H. R., wskazując na bycie biernym obserwatorem zdarzenia, a co potwierdziły zeznania świadków m.in. K. K. oraz O. K.. Co więcej, sam H. R. wskazujący początkowo na P. R. jako trzeciego napastnika, zmienił ostatecznie swoje depozycje procesowe i potwierdził, że widział oskarżonego P. R. stojącego na dole i oddalającego się z pozostałymi oskarżonymi, a nie wśród mężczyzn, którzy go zaatakowali. Wskazane wyżej nieścisłości wynikały ze stanu pokrzywdzonego, który znajdował się pod wpływem alkoholu, a także z dynamicznego przebiegu zdarzenia oraz stresu i szoku, jakich wówczas doznał. H. R. widział P. R. wcześniej przed zdarzeniem i dlatego rozpoznał go jako potencjalnego sprawcę swojego pobicia, z czego – jak wskazano już powyżej – następnie się wycofał.

Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, że – wbrew stanowisku apelującego pełnomocnika – brak było podstaw do zakwestionowania zawartego w pkt III wyroku Sądu I instancji zaskarżonego rozstrzygnięcia co do uniewinnienia oskarżonych od zarzucanego im czynu z art. 158 § 1 k.k.

Apelujący wskazał również, że jeśli decyzja w zakresie uniewinnienia oskarżonych jest prawidłowa, to z całą pewnością ich zachowanie wypełniało znamiona czynu z art. 162 § 1 k.k. W celu przypisania oskarżonym przedmiotowego przestępstwa Sąd winien zaś skorzystać z trybu określonego w art. 399 k.p.k.

Apelujący zdaje się opacznie rozumieć powołaną instytucję. Zgodnie z art. 399 § 1 k.p.k., jeżeli w toku rozprawy okaże się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia można czyn zakwalifikować według innego przepisu prawnego, sąd uprzedza o tym obecne na rozprawie strony. Jest to więc nakaz skierowany do sądu, który winien postąpić w sposób określony w tym przepisie ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2019 r. V KK 57/18). R. legis przepisu art. 399 § 1 k.k. tkwi w wykluczeniu sytuacji, w których sąd zaskakuje strony swymi rozstrzygnięciami w zakresie ocen prawnych, naruszając w ten sposób zasadę lojalności procesowej ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2008 r. II KK 157/08).

Oczywiście strona może zasygnalizować taką potrzebę, np. w głosach końcowych albo składając wniosek w trybie art. 9 § 2 k.p.k. ( vide: Komentarz do art. 399 k.p.k. D. Świecki teza 28 Lex), nie oznacza to jednak, że Sąd musi szczegółowo się odnieść do tego rodzaju sygnalizacji. Sąd Okręgowy, choć lakonicznie, to jednak wskazał, że nie ma podstaw do przypisania oskarżonym M. B., Ł. S. oraz P. R. ani udziału w pobiciu ani innego czynu.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zdaje się przy tym nie dostrzegać zagadnienia tożsamości czynu, które należy do jednych z najbardziej skomplikowanych. W wywiedzionym apelacji pełnomocnik poprzestał na dwóch lakonicznych zdaniach o konieczności przypisania oskarżonym przestępstwa nieudzielenia pomocy, nie wskazując chociażby kryteriów decydujących o zachowaniu tożsamości czynu przy zmianie kwalifikacji prawnej z art. 158 § 1 k.k. na art. 162 § 1 k.k. i tym samym pozostaniu przez sąd w granicach oskarżenia.

Pierwotnym warunkiem pozostania w granicach oskarżenia jest istnienie (zachowanie) choć części wspólnych znamion czynu zarzuconego i przypisanego. Podstawa faktyczna odpowiedzialności, na której zbudowane zostało oskarżenie, tylko wtedy nie ulegnie zmianie, "gdy choćby część działania lub zaniechania przestępnego pokrywa się z działaniem lub zaniechaniem przestępczym" zarzuconym w akcie oskarżenia. Tak więc określenia (opisy) czynu zarzucanego i przypisanego muszą mieć jakiś wspólny obszar, wyznaczony cechami (znamionami) tych czynów ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2005 r. V KK 446/04).

Odwołując się do tak rozumianej tożsamości czynów, stwierdzić należy, że ewentualne przypisanie M. B., Ł. S. i P. R. czynu z art. 162 § 1 k.k., jak domaga się tego apelujący, pozostawałoby poza granicami wyznaczonymi przez art. 399 § 1 k.p.k., czyli poza granicami oskarżenia.

Wniosek

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego H. R.

Uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji w zakresie oskarżonych M. B., Ł. S. i P. R..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wbrew stanowisku apelującego pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego – brak było podstaw do zakwestionowania zawartego w pkt III wyroku Sądu I instancji rozstrzygnięcia co do uniewinnienia oskarżonych M. B., Ł. S. i P. R. od zarzucanego im przestępstwa z art. 158 § 1 k.k.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.1Pkt 1

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Okręgowego w Z. G. z dnia (...) r. w sprawie (...)

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z uwagi na to, że apelujący pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego adw. K. Ł., nie zdołał skutecznie zakwestionować leżącej u podstaw uniewinnienia oskarżonych M. B., Ł. S. i P. B., konkluzji o niewypełnieniu ustawowych znamion zarzuconego im czynu, stwierdzić należało, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji – wbrew stanowisku apelującego – zasługiwało na aprobatę.

Utrzymanie w mocy całości wyroku jest również wynikiem nieuwzględnienia zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego P. B., obrońcy oskarżonego A. J. i oskarżyciela publicznego, które – z przyczyn wskazanych na wstępie części 3 – nie były szerzej omawiane w niniejszym uzasadnieniu.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt 2

Pkt 3

Sąd Apelacyjny zasądził od oskarżonych A. J. i P. B. na rzecz Skarbu Państwa zwrot wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym po 1/4 części (art. 636 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k.), tj. po 5 zł od każdego z nich (co stanowi ryczałt za doręczenia) i wymierzył im opłaty za drugą instancję: A. J. – w wysokości 400 złotych i P. B. – w wysokości 300 złotych (na podstawie art. 8, art. 2 ust. 1 pkt 5 i 4 ustawy o opłatach w sprawach karnych).

Z uwagi na sytuację materialną oskarżyciela posiłkowego, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., zwolnił go z obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, a kosztami wywołanymi apelacją oskarżyciela publicznego, której nie uwzględniono, na podstawie art. 636 § 2 k.p.k. i art. 633 k.p.k., obciążył Skarb Państwa.

7.  PODPIS

G. N. K. L. M. Ś.