Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 177/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok łączny Sądu Okręgowego w Z. z dnia 8 lutego 2021 r., sygn. akt II K 82/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Obraza prawa materialnego, tj. art. 85§3 k.k. poprzez jego błędne zastosowanie i błędne uznanie, że wyrok łączny wydany przez Sąd Okręgowy w G. w sprawie o sygn. akt (...) nie może zostać połączony z wyrokiem Sądu Okręgowego w Z. w sprawie (...) w sytuacji, gdy te dwa wyroki można połączyć, co byłoby względniejsze dla skazanego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut obrazy art. 85§3 k.k. jest podniesiony o tyle nietrafnie, że to nie cytowany przepis jest zasadniczą przyczyną, dla której nie ma możliwości połączenia kar orzeczonych w sprawach (...) i (...). Obrońca w pisemnej apelacji proponuje połączenie ww. kar z jednoczesnym umorzeniem postępowania w pozostałym zakresie, tymczasem jest to prawnie niedopuszczalne z zupełnie innych względów.

Wyroki łączne w sprawach (...) i (...) zapadły wobec skazanego przed (...) r. i przed tą datą się uprawomocniły. Wyroki te zapadły zatem w czasie, gdy zasady łączenia kar określał rozdział IX Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym od (...) r. Warunkiem łączenia kar było wówczas ustalenie zbiegu realnego przestępstw, zaś łączeniu podlegały jedynie kary jednostkowe, a nie kary łączne. Jest zarazem poza dyskusją, iż kary objęte ww. wyrokami łącznymi według zasad obowiązujących do 30 czerwca 2015 r. nie podlegały już łączeniu i tego właśnie dotyczyło uzasadnienie wyroku w sprawie (...), niezbyt fortunnie przywołane przez Sąd I instancji w formie jedynie odwołania, co słusznie zarzucił obrońca (szerzej mowa o tym w omówieniu zarzutu nr 2 apelacji), co jednak w żaden sposób nie wpływa na merytoryczną trafność rozstrzygnięcia. Lektura wyroku w sprawie (...) i jego uzasadnienia wskazuje bowiem, iż Sąd Okręgowy w Z. dysponował już wiedzą o wyroku łącznym w sprawie (...), ustalił częściową utratę jego mocy (pkt I wyroku w sprawie (...)), a następnie na nowo ustalił zbiegi realne obejmujące zarówno przestępstwa z tamtego wyroku łącznego, jak i nowo ujawnione przestępstwa przypisane skazanemu i wymierzył mu nową karę łączną 9 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Sprawiało to, że sytuacja prawna skazanego na dzień wydania wyroku w sprawie (...) była kompleksowo uregulowana: zidentyfikowano, wyodrębniono i wymierzono kary łączne za wszystkie możliwe przestępstwa pozostające w zbiegach realnych, za które do tamtej daty został skazany J. N. (1).

Z dniem (...) r. nastąpiła zmiana treści rozdziału IX Kodeksu karnego, sprowadzająca się do wprowadzenia zasady, że łączone są kary – tak jednostkowe, jak i łączne – które podlegają wykonaniu, przy czym odpadł wymóg, by przestępstwa, za które kary te orzeczono, pozostawały w zbiegu realnym. Zarazem jednak art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej wprowadził zasadę, że nowych przepisów rozdziału IX „ nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy”. W zakresie, w jakim łączeniu podlegają wyłącznie kary orzeczone przed (...) r., regulacja ta – jak się jednolicie przyjmuje w orzecznictwie – wyłącza zastosowanie art. 4§1 k.k.

Przywołany przepis w sposób jednoznaczny unaocznia bezzasadność wniosku apelacyjnego sformułowanego przez obrońcę w pisemnym środku odwoławczym – połączenie samych tylko kar objętych wyrokami łącznymi w sprawach (...) SO w G. i (...) SO w Z. dopuszczalne jest jedynie według reguł prawnych obowiązujących do dnia 30 czerwca 2015 r. Warunki zaś łączenia kar według tego stanu prawnego zostały już prawomocnie przesądzone w sprawie (...) i w tym zakresie zachodzi zatem ujemna przesłanka procesowa w postaci powagi rzeczy osądzonej.

Aby połączyć kary orzeczone w ww. sprawach według reguł obowiązujących od (...) r., musi istnieć „ łącznik” pozwalający na połączenie tych kar według nowych reguł w postaci przynajmniej jednej kary orzeczonej po (...) r. (bez tego łącznika doszłoby do obejścia art. 19 nowelizacji – sama zmiana stanu prawnego oznaczałaby wówczas, że dla skazanego otwierałaby się droga do uzyskania wyroku łącznego według nowych zasad, co jest oczywiście contra legem). Karami takimi w przypadku J. N. są kary w sprawach (...) SR w W. i (...) SR w G.. Kary te, podobnie jak karę w sprawie (...) SR w G., połączyć można jednak tylko z karą łączną orzeczoną w sprawie (...), natomiast nie można ich połączyć z karą w sprawie (...) z uwagi na treść art. 85§3 k.k., co Sąd I instancji bardzo obszernie i szczegółowo, a przede wszystkim trafnie przedstawił w pisemnym uzasadnieniu i czego obrońca w żaden sposób nie zanegował w pisemnej apelacji. Apelujący w żaden sposób bowiem nie zanegował ustalenia, że skazany dopuścił się przestępstw objętych kolejnymi skazaniami w okresie przerwy w odbywaniu kary w sprawie (...), a więc w trakcie odbywania kary w tej sprawie w rozumieniu właśnie art. 85§3 k.k., co wyklucza wydanie wyroku łącznego obejmującego te przestępstwa, a tym samym Sąd Okręgowy czyniąc takie ustalenia i przyjmując taką wykładnię cytowanego przepisu, w żaden sposób nie dopuścił się obrazy prawa materialnego. Skutkiem tej prawidłowej wykładni art. 85§3 k.k. jest zaś to, że w przypadku wyroku w sprawie (...) nie można przyjąć owego „ łącznika” w postaci skazania zapadłego po (...) r., który pozwalałby na zastosowanie do tego wyroku reguł prawnych obowiązujących po tej dacie.

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez połączenie kar łącznych wynikających z wyroków SO w G. z (...) w sprawie (...) i SO w Z. z (...) r. w sprawie (...) i wymierzenie kary łącznej 9 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności z jednoczesnym umorzeniem postępowania w pozostałej części, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Jedyną prawnie dopuszczalną konfiguracją połączenia kar skazanemu jest konfiguracja przyjęta w punkcie I części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku. Proponowana jako alternatywna konfiguracja obejmująca jedynie łączenie kar w sprawach (...) i (...) jest prawnie niedopuszczalna tak według stanu prawnego obowiązującego do (...) r. (co prawomocnie przesądzono w sprawie (...)), jak i według stanu prawnego obwiązującego od 1.07.2015 r. (co wprost wynika z art. 19 ust. 1 nowelizacji k.k.). Tym samym brak jakichkolwiek podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku. Brak też podstaw do jego uchylenia, skoro nie zachodzi potrzeba prowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości.

Lp.

Zarzut

2

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia, tj. naruszenie przepisu art. 99a§2 k.p.k. w zw. z art. 424§1 i 2 k.p.k. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia poprzez niezamieszczenie w nim niezbędnych informacji wskazanych w ustawie, tj. podstawy faktycznej i prawnej prowadzącej do uznania, że nie sposób połączyć wyroku łącznego SO w G. w sprawie (...) i wyroku łącznego SO w Z. w sprawie (...), a jedynie odniesienie się do treści uzasadnienia wyroku SO w Z., którego to uzasadnienia obrońca nie zna.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przepis art. 99a§2 k.p.k. zawiera delegację dla Ministra Sprawiedliwości do wydania aktu wykonawczego określającego wzór formularza uzasadnienia wyroku, nie jest więc adresowany do Sądu i dlatego Sąd nie może dopuścić się obrazy tego przepisu. Zgodzić się natomiast można z apelującym, iż sporządzenie uzasadnienia wprawdzie na formularzu (co oczywiście miało miejsce), jednak bez wypełniania jego części składowych czy też bez zamieszczenia w nim elementów wymaganych w art. 424 k.p.k. może być potraktowane jako obraza tego ostatniego przepisu.

W niniejszej sprawie owa obraza zdaniem apelującego ma polegać na tym, że Sąd Okręgowy nie wyjaśnił niemożności połączenia wyroków (ściślej: kar orzeczonych wyrokami) w sprawach (...) i (...), ograniczając się w tym zakresie do odesłania do treści uzasadnienia w sprawie (...). Istotnie, w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zawarto zdanie „ w sposób oczywisty w oparciu o te przepisy nie byłoby możliwe połączeniu obu kar łącznych wymierzonych skazanemu wyrokami łącznymi wydanymi w sprawach (...) SO w G. jak i (...) SO w Z., co zostało szczegółowo omówione już w uzasadnieniu wyroku łącznego wydanego w sprawie (...) i zbędnym byłoby przytaczanie powołanych wówczas argumentów” (str. 12 uzasadnienia, k. 670).

Zgodzić się należy z obrońcą, iż praktyka, w której Sąd nie przedstawia w uzasadnieniu całości motywów rozstrzygnięcia, lecz wskazuje, że część tych motywów jest zawarta w innym dokumencie, jest błędna. Zgodnie z art. 424§1 pkt 2 k.p.k. uzasadnienie musi zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku, czyli w przypadku wyroku łącznego – przesłanek łączenia lub niełączenia poszczególnych kar i wymogowi temu nie czyni zadość odesłanie do innych uzasadnień, choćby sporządzonych przez tego samego sędziego, jak właśnie uzasadnienie w sprawie (...). Uzasadnienie w danej sprawie ma być dokumentem kompletnym i samodzielnym w tym sensie, że jego lektura ma być wystarczająca dla odtworzenia toku rozumowania Sądu I instancji. Niewątpliwie uzasadnienie zaskarżonego wyroku narusza zatem wspomniane unormowanie i w tym znaczeniu zarzut obrońcy jest zasadny.

Obraza art. 424 k.p.k. jest względną przyczyną odwoławczą i dlatego obrońca musi wykazać, że obraza ta mogła mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia (art. 438 pkt 2 k.p.k.). Pomijając już teoretyczną jedynie kwestię, na ile obraza przepisu, który z istoty rzeczy aktualizuje się na etapie po wydaniu wyroku, może wpływać na sam wyrok, gdyż to powinien wykazać autor apelacji, a tego nie uczynił, obrońca zdaje się upatrywać wpływu uchybienia w dwóch przejawach:

- że został pozbawiony możliwości odniesienia się do argumentacji Sądu Okręgowego, gdyż nie zna uzasadnienia w sprawie (...), do którego odsyła ten Sąd w swoim uzasadnieniu (co wprost wynika z redakcji drugiego zarzutu apelacji),

- że wskutek obrazy art. 424 k.p.k. doszło do uniemożliwienia kontroli instancyjnej orzeczenia (co wynika z uzasadnienia apelacji).

Obie te okoliczności są jednak podniesione całkowicie nietrafnie. Akta sprawy (...) Sądu Okręgowego w Z. jako objęte postępowaniem w sprawie o wydanie wyroku łącznego były od samego początku dołączone do akt głównych, przeprowadzono z nich dowód (ujawniono je z chwilą zamknięcia przewodu sądowego), Sąd I instancji wymienia je też jako dowód dla poczynionych ustaleń w swoim uzasadnieniu, zatem są one cały czas dostępne. Co więcej, skazanego reprezentował przed Sądem I instancji obrońca i formułował on wnioski co do połączenia kar, zatem akta te z pewnością znał. To, iż obecny obrońca – autor apelacji zgłosił się dopiero w postępowaniu międzyinstancyjnym, niczego tu nie zmienia, mógł bowiem z aktami się zapoznać (od wydania wyroku przez Sąd I instancji minęło ponad pół roku), zresztą nie sposób nie zauważyć, iż w pisemnym środku odwoławczym formułuje przecież wniosek o zmianę merytoryczną zaskarżonego wyroku poprzez połączenie kary w sprawie (...) właśnie z karą w sprawie (...) – czyli jako profesjonalny prawnik z pewnością dokonał stosownych rozważań co do prawnych możliwości połączenia tych dwóch kar, a nie sposób zakładać, że uczynił to bez znajomości uzasadnień orzeczeń w tych sprawach (tym bardziej, iż Sąd I instancji zasugerował, że mają tam znajdować się argumenty dotyczące tej kwestii). To samo dotyczy możliwości kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku – jest ona możliwa, skoro całość materiałów będących podstawą wyrokowania jest dostępna, w tym uzasadnienie w sprawie (...), do którego – niezbyt fortunnie – odsyła Sąd Okręgowy, zresztą przypomnieć trzeba, iż zgodnie z art. 455a k.p.k. niedopuszczalne jest uchylenie wyroku Sądu I instancji jedynie z uwagi na wady uzasadnienia, a innych wadliwości w niniejszej sprawie nie stwierdzono.

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez połączenie kar łącznych wynikających z wyroków SO w G. z (...) w sprawie (...) i SO w Z. z (...) r. w sprawie (...) i wymierzenie kary łącznej 9 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności z jednoczesnym umorzeniem postępowania w pozostałej części, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. W apelacji zawarto też wniosek procesowy o zwrócenie akt sprawy Sądowi I instancji celem uzupełnienia uzasadnienia w zakresie niemożności połączenia ze sobą wyroków w sprawach SO w G. i SO w Z. o wskazanych wyżej sygnaturach z uwagi na dyspozycję art. 85§3 k.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn wskazanych już przy rozważaniu pierwszego zarzutu brak podstaw do merytorycznej zmiany zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym w apelacji. Brak też podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku, skoro nie ma potrzeby przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości, zaś stwierdzona obraza przepisu art. 424 k.p.k. nie miała wpływu na treść orzeczenia, a zresztą z uwagi na art. 455a k.p.k. i tak nie mogła skutkować uchyleniem orzeczenia tylko z tego względu.

Podkreślić zarazem trzeba, iż Sąd Apelacyjny nie widział powodu, by przed wydaniem orzeczenia korzystać z możliwości przewidzianej w art. 449a k.p.k. i zwracać akta Sądowi I instancji celem uzupełnienia orzeczenia; wniosek obrońcy zawarty w apelacji był tu jedynie ewentualny, a sam obrońca – jak wyżej wskazano – formułował żądanie zmiany merytorycznej wyroku, zaś w ocenie Sądu Apelacyjnego pomimo niedoskonałości uzasadnienia sygnalizowanej w apelacji prawidłowe wyrokowanie było w pełni możliwe.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Całość rozstrzygnięcia

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z przyczyn wcześniej wskazanych zarzut apelacji okazał się nietrafny. Brak podstaw z art. 433§1 k.p.k., uprawniających do orzekania poza granicami zarzutów apelacji. W szczególności brak podstaw do uznania orzeczonej kary łącznej za rażąco niesprawiedliwą – kara ta bliska jest orzeczonej z zastosowaniem pełnej absorpcji, nie była w żaden sposób kwestionowana przez obrońcę.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach zmiany

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt II

Art. 634 k.p.k. w zw. z art. 624§1 k.p.k. i w zw. z art. 6 zd. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych z uwagi na izolację penitencjarną skazanego.

7.  PODPIS

P. G. P. G. M. K.