Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

1.P o s t a n o w i e n i e

dnia 1 czerwca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w II Wydziale Karnym w składzie:

a.a.Przewodniczący: Sędzia Piotr Michalski

Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Zwierzchlewska

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. w Z. Wiesława Łatkowskiego, po rozpoznaniu w sprawie z wniosku Prokuratora Okręgowego w Z. w przedmiocie orzeczenia o przekazaniu A. L. ( (...)) ściganego w wykonaniu nakazu aresztowania zażalenia obrońcy A. L. na postanowienie Sądu Okręgowego w Z.z dnia (...)o przekazaniu ściganego nakazem aresztowania do K.

p o s t a n o w i ł

1.  na podst. art. 437 § 1 k.p.k. zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że podwyższa zasądzoną od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. P. kwotę wynagrodzenia do 590,40 zł

2.  w pozostałym zakresie zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy;

3.  na podst. art. 618 § 3 k.p.k. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. W. kwotę 250 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu A. L. w postępowaniu odwoławczym;

4.  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

i.i.i.U z a s a d n i e n i e

Postanowieniem z dnia (...) r. Sąd Okręgowy w Z. (sygn. akt (...)) przekazał ściganego A. L. do K. w celu przeprowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego o czyn objęty Nakazem Aresztowania z dnia (...) r., wydanym przez Prokuratora Okręgowego w V., T. i B. w K. w sprawie (...). Orzekając o kosztach natomiast, zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokat M. P. kwotę 240,- zł (plus podatek VAT) tytułem kosztów nieopłaconej obrony, udzielonej ściganemu z urzędu oraz obciążył Skarb Państwa kosztami związanymi z przekazaniem, powstałymi na terytorium R..

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiodła obrońca ściganego orzeczeniu temuż zarzucając:

1.  „na podst. art. 438 pkt 2 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wydanego orzeczenia, tj. art. 607 k § 1 k.p.k. poprzez przyjęcie, żer wskaany przepis ma zastosowanie do K., podczas gdy w polskim porządku prawnym brak jest regulacji nakazujących stosowanie przepisów kodeksu postępowania karnego w zakresie Europejskiego Nakazu Aresztowania do państw, które nie są państwami członkowskimi U.;

2.  brak uwzględnienia wniosku o zasądzenie kosztów przy uwzględnieniu treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego sygn. (...), tj. zasądzenia kosztów adwokackich w pkt 2 w kwocie 240,- zł plus podatek VAT, podczas gdy koszty nieopłaconej obrony w niniejszym postępowaniu winny wynosić 480,- zł plus podatek VAT”.

Formułując zatem powyższe zarzuty obrońca ściganego Nakazem Aresztowania wniosła a podst. art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 k.p.k. o zmianę zaskarżonego postanowienia przez orzeczenie o odmowie przekazania A. L. do K.” oraz o podwyższenie zasądzonego na jej rzecz wynagrodzenia do kwoty 480,- zł.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zażalenie obrońcy A. L. okazało się być całkowicie nieuzasadnionym i jako takie na uwzględnienie nie zasługiwało. Celowym natomiast i skutecznym okazało się zażalenie obrońcy w części dotyczącej zasądzonego na jej rzecz wynagrodzenia choć z zupełnie innych przyczyn niż tych przytoczonych w uzasadnieniu zażalenia.

Po pierwsze zatem Sąd Apelacyjny pragnie wskazać, iż w pełni podziela i akceptuje orzeczenie Sądu a quo odnośnie istoty niniejszego postępowania, tj. co do przekazania ściganego A. L. do K. w celu przeprowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego o czyn objęty Nakazem Aresztowania z dnia (...) r., wydanym przez Prokuratora Okręgowego w V., T. i B. w K. w sprawie (...).

Swe zażalenie obrońca opiera w zasadzie przy tym na jednym tylko zarzucie podnosząc mianowicie, iż K. nie jest członkiem U. w związku z czym przepisy rozdziału 65b kodeksu postępowania karnego dotyczące przekazania z terytorium R. osoby ściganej europejskim nakazem aresztowania na terytorium innego państwa członkowskiego U. nie mają zastosowania. Jest to pogląd oczywiście błędny.

Trzeba bowiem pamiętać, że w dniu 1 listopada 2019 r. weszła w życie umowa zawarta między U. a R. i K. w sprawie procedury przekazywania osób pomiędzy państwami członkowskimi U. a Islandią i Norwegią (dalej umowa o przekazywaniu osób), która odzwierciedla zasadniczo przepisy decyzji ramowej (...)/ (...) w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi. Podobnie jak decyzja ramowa, umowa o przekazywaniu osób opiera się więc ona na zasadzie wzajemnego uznawania, zaufaniu i bezpośrednim kontakcie między organami sądowymi. Oznacza to zatem, że przekazanie powinno w praktyce przebiegać w następujący sposób:

a/ państwo wykonujące musi wykonać europejski nakaz aresztowania bez rozstrzygania istoty oskarżenia;

b/ wykonanie europejskiego nakazu aresztowania musi nastąpić według wyraźnie określonych terminów; oraz

c/ podstawy odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania są ściśle ograniczone.

Jak podnosi się to przy tym powszechnie nie ma potrzeby wydawania oddzielnego aktu oprawnego, celem byłoby wdrożenie do wykonania postanowień tejże umowy umożliwiających ich stosowanie. „przepisy umowy w powiązaniu z treścią deklaracji złożonych przez R. tworzą normy samowykonalne (jasne, precyzyjne, kompletne i bezwarunkowe), pozwalające na ich bezpośrednie stosowanie bez konieczności odtwarzania w prawie krajowym. Mechanizmy przekazywania osób ściganych ustanawiane w przedmiotowej umowie są spójne z obowiązującymi obecnie regulacjami rozdziałów 65a i 65b działu XIII kodeksu postępowania karnego dotyczącymi europejskiego nakazu aresztowania” (R. B.: Ścigany nie ukryje się przed (...) w N. i I., LEX/el. 2019). Tak więc jakkolwiek (...) obowiązuje w państwach należących do U., jednak N. (I. również) zawarła umowę z państwami członkowskimi, na mocy której możliwe jest przekazywanie osób podejrzanych i zatrzymanych poprzez wydanie wniosku (...).

Dlatego też Sąd Apelacyjny w tym zakresie postanowienie Sądu Okręgowego utrzymał w mocy.

O wiele, bardziej skomplikowaną przedstawia się sytuacja w zakresie zasądzonego przez Sąd Okręgowy wynagrodzenia na rzecz reprezentującej interesy osoby ściganej obrońcy tym bardziej, że przeprowadzenie kontroli instancyjnej utrudnia bardzo to, iż stanowisko Sądu Okręgowego jest bardzo enigmatyczne. Sąd Okręgowy bowiem, nie wskazując w rubrum zaskarżonego postanowienia podstawy prawnej swego orzeczenia co do wynagrodzenia zasądzonego na rzecz obrońcy, w uzasadnieniu kwestii tej poświęcił jedno zdanie a mianowicie, że „rozstrzygnięcie o kosztach postępowania oparto na podstawie właściwych przepisów” nie wskazując jakie to przepisy ma na myśli.

Pomijając już zatem kwestię, który z przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 18) Sąd ten zastosował kształtując wysokość wynagrodzenia ustanowionego z urzędu obrońcy, sposób kształtowania tego wynagrodzeni (kwota główna plus VAT) a w szczególności dość szczególna kwota jaką przyznano obrońcy (240,- zł) wskazują, iż to o przepisy tego aktu prawnego swe orzeczenie w zakresie wynagrodzenia przyznanego obrońcy oparł Sąd I instancji. Tak zresztą interpretuje to również chyba żaląca obrońca skoro odwołuje się ona do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2020 r. w sprawie o sygn. (...) (OTK-A z 2020 r., poz. 13), czyniąc to nawiasem mówiąc całkowicie niesłusznie albowiem orzeczenie to dotyczy aktu prawnego, który już nie obowiązuje (tj. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu – Dz. U. z 2015 r., poz. 1801) a co do obecnie obowiązujących unormowań w tym zakresie (tj. wspomnianego już rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu), którym w demokratycznym państwie prawa przysługuje domniemanie konstytucyjności, nie stwierdzono ich niekonstytucyjności jakkolwiek rzeczywiście pozostają w bardzo zbliżonym treścią do poprzednio obowiązujących (których dotyczy wspomniane orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego).

Sąd Apelacyjny orzekający w tym składzie wyraża pogląd, iż odwoływanie się do tegoż aktu prawnego było błędem. Analizując bowiem treść całego tego rozporządzenia stwierdzić należy, iż ustawodawca nie przewidział w nim stosownych opłat za udział ustanowionego z urzędu adwokata w postępowaniu związanym z realizacją Europejskiego Nakazu Aresztowania. Wprawdzie w § 5 rozporządzenia ustawodawca zawarł przepis w myśli którego, wysokość opłat w sprawach nieokreślonych w rozporządzeniu ustala się, przyjmując za podstawę opłatę w sprawach najbardziej zbliżonego rodzaju, to przepis ów i tak nie rozwiązuje wszystkich problemów w tej kwestii wynikających. Kwestia podobieństwa spraw budzi bowiem w praktyce orzeczniczej szereg wątpliwości, w szczególności w przypadkach występowania w niektórych postępowaniach przedmiotowo istotnych elementów dwóch lub więcej kategorii spraw objętych rozporządzeniem. Dlatego też w ocenie Sądu Apelacyjnego orzekającego w składzie niniejszym o wiele prostszym rozwiązaniem jest odwołanie się do ogólnych reguł wynikających z kodeksu postępowania karnego.

I tak, zgodnie z treścią art. 618 pkt 11 k.p.k., do składających się na koszty sądowe (art. 616 § 2 k.p.k.) wydatków Skarbu Państwa zalicza się wypłaty dokonane m. in. z tytułu nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów i radców prawnych. Zgodnie przy tym z treścią art. 618 § 2 k.p.k. jeżeli wysokości i zasad ustalania należności określonych w § 1 nie regulują odrębne przepisy, Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, wysokość i sposób ich obliczania, mając na uwadze faktyczny koszt dokonania danej czynności (z całą pewnością takimi przepisami są regulacje zawarte w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu – t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 18). Ustawodawca zastrzegł jednakże w § 3 art. 618 k.p.k., iż w razie braku przepisów wymienionych w § 2 (a taka sytuacja zachodzi w ocenie Sądu Apelacyjnego w sprawie niniejszej), o wysokości danego wydatku decydują kwoty przyznane przez sąd, prokuratora lub inny organ prowadzący postępowanie. Oczywiście organ przyznający takie kwoty nie powinien czynić tego w sposób całkowicie dowolny (i tu z całą pewnością pomocnymi z całą pewnością będą przepisy dopiero co przywoływanego rozporządzenia regulującego wysokość opłat za czynności adwokatów ustanawianych z urzędu) niemniej z całą pewnością nie będzie ściśle związanym wysokością opłat za poszczególne czynności wymienione w tym akcie prawnym (choć oczywiście nie będzie mógł ich kształtować w oderwaniu od nich i z ich przekroczeniem).

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny uznał, iż zasadnym było orzeczenie o wynagrodzeniu ustanowionej przed Sądem I instancji obrońcy z urzędu osoby ściganej w granicach do 600,- zł (oczywiście powiększonej zgodnie z § 4 ust. 3 o podatek VAT) wynikającej z § 17 ust. 2 pkt rozporządzenia przewidującego opłatę za udział adwokata w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym. Z całą pewnością nie będzie to kwota 240,- zł – taką ustawodawca przewidział za udział adwokata w postępowaniu ułaskawieniowym oraz w czynnościach z zakresu postępowania wykonawczego innych niż wymienionych w § 19 (por. § 19 pkt 6 i 7) a takim z całą pewnością nie jest postępowanie związane ze złożonym wnioskiem o przekazanie innemu państwu osoby ściganej nakazem aresztowania a zatrzymanym na terenie P. i nie jest do nich nawet podobnym. W grę nie wchodził również zdaniem Sądu Apelacyjnego przepis § 18 pkt. 2 rozporządzenia albowiem postępowanie to, jakkolwiek tyczyło się również zastosowania (a w niniejszej sprawie również przedłużenia stosowania) tymczasowego aresztowania, to jednak nie tylko ten aspekt był jego przedmiotem. Drugim, i to nawet chyba bardziej istotnym, była kwestia przekazania A. L. do K., gdzie prowadzone jest przeciwko niemu postępowanie dotyczące możliwości popełnienia przez niego konkretnego czynu zabronionego. Jako, że więc dotyczy to kwestii sprawstwa i winy osoby ściganej co do konkretnego czynu zabronionego za zasadne Sąd Apelacyjny uznał przyjęcie stawek dotyczących w ogólności obrony – w tym przypadku – przed Sądem Apelacyjnym.

Mając zatem na uwadze nakład pracy adwokata w całym niniejszym postępowaniu (bo trzeba mieć na względzie to, iż przed wydaniem zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy procedował dwukrotnie w kwestii stosowania tymczasowego aresztowania), stopień skomplikowania sprawy oraz ilość odbytych posiedzeń Sądu z jej udziałem w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, Sąd Apelacyjny uznał, iż żądana przez obrońcę kwota 480,- zł (plus podatek VAT) jest odpowiednią i należycie gratyfikującą jej udział w tym postępowaniu i dlatego zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że podwyższył zasądzoną od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. P. kwotę wynagrodzenia do 590,40 zł.

Sąd Apelacyjny zasądził nadto na rzecz obrońcy z urzędu stosowne wynagrodzenie za udział w postępowaniu odwoławczym. Uznając, iż nakład pracy adwokata w tym postępowania był znacząco niższy zasądził na rzecz adw. P. W. kwotę 250 zł.

Sąd Apelacyjny wreszcie kosztami postępowania odwoławczego obciążył Skarb Państwa.

P. M.

Pouczenie

Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu