Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 15 listopada 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marek Kordowiecki

Protokolant: st.sekr.sąd. Małgorzata Zwierzchlewska

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. w P. Karoliny Mat-Madajczak

po rozpoznaniu w sprawie M. P.

ściganego europejskim nakazem aresztowania

zażalenia obrońcy ściganego

na postanowienie Sądu Okręgowego w P.

z dnia (...) r. w sprawie (...)

w przedmiocie przekazania ściganego do R. w celu wykonania kary pozbawienia wolności

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

p o s t a n o w i ł

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem, Sąd Okręgowy w P. - na podstawie art. 607k § 1 k.p.k. w zw. z art.607s k.p.k. oraz art.607l § 1 k.p.k. – przekazał obywatela (...) z terytorium R. do R. na mocy europejskiego nakazu aresztowania wydanego w dniu (...) roku przez Sąd Krajowy w O. w sprawie (...) (...)-16/21 w celu wykonania kary 3 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Krajowego w O. z dnia (...) r. wydanym w sprawie (...) (...)-16/21.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył obrońca ściganego – adw. A. A., zaskarżając je w całości. Skarżący zarzucił rozstrzygnięciu Sądu I instancji:

1. obrazę przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego ściganemu poprzez ustalenie, że wyczerpywał on znamiona przestępstwa z art. 55 ust. 1 i 3 u.o.p.n., w sytuacji gdy inkryminowany czyn wyczerpywał w istocie znamiona usiłowania wewnątrzwspólnotowego nabycia środków odurzających i późniejszego wprowadzenia ich do obrotu na terenie R., tj. przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 55 ust. 1 i 3 u.o.p.n. oraz art. 56 u.o.p.n. oraz czynu współukaranego uprzedniego - karalnego przygotowania do tego przestępstwa, tj. czynu z art. 57 ust. 2 u.o.p.n.,

2. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia art. 607s § 3 k.p.k. w zw. z art. 607p § 2 k.p.k., polegającą na przejęciu do wykonania kary pozbawienia wolności, w sytuacji zaistnienia bezwzględnej przesłanki odmowy wykonania nakazu, polegającej na tym, że czyn, którego nakaz europejski dotyczy, został popełniony przez ściganego częściowo na terytorium R.; w następstwie czego Sąd był zobowiązany do odstąpienia od orzekania o przejęciu kary do wykonania na podstawie art. 607s § 3 k.p.k.

W oparciu o ww. zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez uchylenie rozstrzygnięcia o przejęciu do wykonania kary pozbawienia wolności oraz o określeniu kwalifikacji prawnej czynu, którego nakaz europejski dotyczy według prawa p., ewentualnie, o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie obrońcy okazało się bezzasadne w stopniu oczywistym.

Na wstępie należy zwrócić uwagę na konstrukcję wywiedzionego środka odwoławczego, świadczącą o nie dość dokładnym zapoznaniu się przez obrońcę z zaskarżonym orzeczeniem. Skarżący podniósł bowiem – cyt. „ orzekając o przejęciu kary do wykonania, w punkcie 2 postanowienia , Sąd Okręgowy określił kwalifikację prawną czynu popełnionego przez ściganego w ten sposób, że wyczerpuje on według prawa p. znamiona przestępstwa z art. 55 ust. 3 ustawy z dnia 29 maja 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii”, nie dostrzegając, że po pierwsze – Sąd Okręgowy orzekł o przekazaniu ściganego, a nie o przejęciu kary do wykonania w P., po drugie - zaskarżone postanowienie nie zawiera punktu 2, a kwalifikacja prawna wskazana w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia została przytoczona w kontekście badania wymogu podwójnej karalności czynu, o którym w przypadku obywatela p. stanowi art. 607p § 2 k.p.k. Przepis ten zawiera również ograniczenie dopuszczalności przekazywania obywateli p. z uwagi na miejsce popełnienia przestępstwa, co zostanie omówione szerzej w dalszej części wywodu. Z uwagi bowiem na poczynione wyżej zastrzeżenia, w pierwszej kolejności należy wyjaśnić skarżącemu, że dopiero jeżeli okoliczności wskazane w art. 607s §1 lub 2 k.p.k. staną na przeszkodzie wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania i zapadnie postanowienie o odmowie jego wykonania, konieczne jest jednoczesne zarządzenie przez sąd okręgowy wykonania kary pozbawienia wolności lub środka polegającego na pozbawieniu wolności, orzeczonych przez państwo wydania nakazu i w związku z którymi doszło do jego wydania (art. 607s § 3 k.p.k.). Dopiero w takiej sytuacji sąd określa w postanowieniu kwalifikację prawną czynu według prawa p. (art. 607s § 4 k.p.k.), przy czym określenie podlegającej wykonaniu kary nie odbywa się stosownie do unormowania zawartego w art. 114 § 4 k.k., lecz następuje według reguł wynikających z komentowanego artykułu ( vide: Komentarz do art. 607s k.p.k. Świecki Dariusz (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany). Skarżący powołując się w tym zakresie na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie o sygn. akt IV KK 91/05, OSNKW 2005/10/102, zdaje się nie dostrzegać, że zapadło ono w zupełnie innych realiach procesowych albowiem dotyczyło przejęcia orzeczenia do wykonania w P. w trybie Konwencji o przekazywaniu osób skazanych, sporządzonej dnia 21 marca 1983 r. w S..

Idąc dalej należy wyjaśnić, jak już zasygnalizowano powyżej, że określenie kwalifikacji prawnej czynu przez Sąd Okręgowy miało również znaczenie w kontekście oceny drugiej z obligatoryjnych przesłanek odmowy wykonania (...), o której mowa w § 2 art. 607p k.p.k. Zgodnie z przyjętym unormowaniem jeżeli europejski nakaz aresztowania został wydany wobec osoby ściganej, która jest obywatelem polskim, wykonanie nakazu może nastąpić pod warunkiem, że czyn będący podstawą europejskiego nakazu aresztowania nie został popełniony na terytorium R. ani na polskim statku wodnym lub powietrznym. Przed przystąpieniem do omówienia argumentacji przedstawionej przez obrońcę należy przypomnieć, że w postępowaniu o przekazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, która jest obywatelem polskim, sąd nie jest – co do zasady – zobowiązany do dowodowej weryfikacji okoliczności faktycznych związanych z jej sprawstwem, badania kwestii winy, społecznej szkodliwości czy bezprawności zarzucanego jej czynu. Kompetencje sądu, przy badaniu, czy zaistniała negatywna przesłanka określona w art. 607p § 2 k.p.k. ograniczone są jedynie do sprawdzenia, czy zachowanie zarzucane polskiemu obywatelowi, ściganemu w innym państwie U.znajduje – w sensie abstrakcyjnym – odpowiednik w polskim prawie karnym ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 12 maja 2021 r., II KK 415/20, LEX nr 3289306).

Na kanwie niniejszej sprawy jako rodzaj przestępstwa w (...) wskazano wwóz środków odurzających w znacznej ilości w zbiegu z przestępstwem pomocnictwa w handlu środkami odurzającymi w znacznej ilości. W opisie stanu faktycznego wskazano, że w dniu (...) r. ścigany wyruszył z inną osobą z H. aby przetransportować konopie indyjskie przez N. do P. . Około godziny (...) przekroczyli oni na autostradzie BAB 30 n. granicę. W ramach kontroli celnej w pobliżu granicy w samochodzie znaleziono konopie indyjskie. Redakcja czynności wykonawczych zawarta w ww. opisie odpowiada zatem legalnej definicji przewozu środków odurzających, znajdującej się w aktualnie obowiązującej ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2023 r. poz. 1939), z zastrzeżeniem dokonywania subsumpcji stanu faktycznego w kontekście oceny obligatoryjnej przesłanki odmowy wykonania (...). Powyższe rzutuje na kluczową w niniejszej sprawie kwestię ustalenia miejsca popełnienia przestępstwa objętego europejskim nakazem aresztowania, a to pod kątem właśnie rozstrzygnięcia ww. przesłanki negatywnej przekazania, o której mowa art. 607p § 2 k.p.k.

Dodać przy tym należy, że w zaskarżonym postanowieniu Sąd Okręgowy odniósł się już do podnoszonych przez obrońcę wątpliwości w tym zakresie. Z uwagi jednak na argumentację podniesioną w wywiedzionym zażaleniu należy jeszcze szerzej omówić tę kwestię.

Po pierwsze podkreślenia wymaga, że miejsce popełnienia przypisanego ściganemu przestępstwa zostało jednoznacznie określone w treści europejskiego nakazu aresztowania. Miejscem tym było B. i brak jest jakichkolwiek informacji wskazujących na inne jeszcze miejsce popełnienia przestępstwa. Wbrew twierdzeniom skarżącego obrońcy, ustalenia tego nie zmienia fakt, że porozumienie co do popełnienia przestępstwa miało miejsce na terytorium R. albowiem czasownikowa realizacja znamion czynu odbywała się na terytorium N. (po przekroczeniu granicy z H.), a zatem w tym zakresie brak jest podstaw do powoływania się na przepis art. 607p § 2 k.p.k. ( vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 7 grudnia 2018 r. w sprawie II AKz 671/18, LEX nr 3128352).

Po drugie, w orzecznictwie przyjmuje się, że dla zaistnienia przestępstwa z art. 55 ust. 3 u.p.n. w formie jego dokonania, a nie tylko usiłowania, nie jest niezbędny moment, w którym narkotyki opuszczą granicę, zaś wprowadzenie ich na teren kraju poprzez przynajmniej jedną granicę państwową, tworzy stan dokonania przewozu w rozumieniu ww. unormowań, nawet jeśli przemieszczanie ich będzie trwało dalej ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 września 2015 r. w sprawie II AKa 256/15, LEX nr 1960679). Jak wskazano w przytoczonym judykacie, pogląd ten jest również aprobowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, które zachowuje aktualność mimo, że zapadło przed nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w 2011 r. I tak Sąd Najwyższy uznał, że zwrot "przewozi przez terytorium R. lub terytorium innego państwa środki odurzające" oznacza ich nielegalne przemieszczenie co najmniej przez jedną granicę państwa ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie I KP 31/06, OSNKW 2007/1/2). I taka sytuacja, jak już wyjaśnił Sąd Okręgowy, miała miejsce na kanwie niniejszej sprawy.

Podkreślenia przy tym wymaga, że czyn z art. 55 u.o.p.n. jest przestępstwem formalnym, dla jego zaistnienia nie jest konieczne określenie skutku ( vide: Komentarz do art. 55 u.o.p.n. Łucarz Katarzyna, Muszyńska Anna, opublikowano: Oficyna 2008, teza 8, Komentarz do art. 55 u.o.p.n. Kotowski Wojciech, Kurzępa Bolesław, Ważny Andrzej, wyd. III, Opublikowano: LEX/el. 2022, teza 2). Tym samym powoływanie się przez obrońcę na ostatnią alternatywę zawartą w przepisie art. 6 § 2 k.k. – Czyn zabroniony popełniony jest w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, wreszcie gdzie skutek należący do znamion nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić należy ocenić jedynie w kategorii nieporozumienia. Ostatnia alternatywa dotyczy bowiem jedynie przestępstw materialnych ( vide: Komentarz do art. 6 k.k. Konarska-Wrzosek Violetta (red.), Kodeks karny, teza 13, Lex). Mając na uwadze powyższe uwagi natury formalnej, należy uznać, że analiza dokumentów przekazanych przez stronę n. wskazuje wprost na miejsce popełnienia przestępstwa, którym jest wskazane już powyżej miasto B. w N..

Na poparcie postulowanej w zażaleniu kwalifikacji prawnej czynu, skarżący powołał się na postanowienie Sądu Apelacyjnego wK. z dnia (...), LEX nr 183333, nie dość uważnie zapoznając się z jego treścią i nie dostrzegając, że zapadło ono pod rządami uprzednio obowiązującej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W judykacie tym powołano się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie I KZP 19/02, OSNKW 2002/9-10/67, zgodnie z którą przestępstwo z art. 42 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (odpowiednik dzisiejszego przestępstwa z art. 55 powołanej ustawy) w jego sprawczej formie można popełnić tylko na granicy i terytorium R. P.. W praktyce orzeczniczej, jeszcze pod rządami wcześniejszej ustawy antynarkotykowej z 1997 r., zagadnienie, jak należy potraktować karnoprawnie czyn polegający na przetransportowaniu przez obywatela p. narkotyków (nielegalnego środka odurzającego lub psychotropowego) pomiędzy dwoma lub więcej państwami, z pominięciem terytorium P., było szeroko omawiane w piśmiennictwie prawniczym. W tym zakresie należy zwrócić uwagę na wyczerpujące opracowanie M. W. zatytułowane „Transgraniczny przewóz narkotyków poza terytorium R.”, w którym wskazano, że hipotetycznie bowiem, można rozważyć zarówno uczestnictwo w obrocie narkotykami, jak też udział w ich przemycie. Zaistniały dwie odmienne – jak się wydaje – linie, z których jedna (nr 1) zyskała przewagę poprzez fakt wpisania w nią uchwały Sądu Najwyższego (jednak w zwykłym, 3-osobowym składzie). Trzecia linia uzupełniła jeden z tych przeciwstawnych poglądów. W opracowaniu tym wyróżniono 3 poglądy, tj. przestępstwo przemytu narkotyków wymaga przekroczenia granicy P. (pogląd nr 1), przestępstwo przemytu narkotyków polega na przekroczeniu dowolnej granicy pomiędzy co najmniej dwoma państwami (pogląd nr 2), przestępstwo obrotu narkotykami może zostać popełnione zarówno w P., jak i poza jej terytorium (pogląd nr 3). Co jednak najistotniejsze, jak wskazano w omawianym opracowaniu, spór ten nieco utracił na znaczeniu na gruncie nowszej, obowiązującej do tej pory ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 2005 r., z uwagi na zmianę znamion przestępstwa przemytu narkotyków (art. 55) w stosunku do poprzednio obowiązującego stanu (art. 43). Nowa penalizacja objęła bowiem przestępstwem przemytu wszelkie przewozy pomiędzy krajami w obrębie obszaru U. ( vide: G. M., Transgraniczny przewóz narkotyków poza terytorium R. Opublikowano: LEX/el. 2016). Analogiczna uwaga odnosi się do drugiego z przytoczonych przez skarżącego judykatów, tj. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2004 r. w sprawie II KK 318/04, OSNwSK 2004/1/1856, w którym wskazano - „ Należy zauważyć, że w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2003 r. (II KK 329/02, Orzecznictwo SN w sprawach karnych, Warszawa 2004, s. 488-490) wskazano, iż w razie przerwania przywozu poprzez ujęcie sprawcy przed przyjazdem do kraju winien on odpowiadać za usiłowanie przestępstwa z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r., zatem, że istotny jest właśnie zamiar sprawcy, w omawianym przypadku niezrealizowany przezeń do końca”. Sąd Najwyższy odwołał się zatem do nieaktualnej już tezy powołanego judykatu w sprawie II KK 329/02, LEX nr 80282, zgodnie z którą „ Zważywszy, że miejscem dokonania czynności sprawczych przestępstwa określonego w art. 42 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, w formie "przywozu z zagranicy", "wywozu za granicę" i "przewożenia w tranzycie" środków odurzających, substancji psychotropowych, mleczka makowego lub słomy makowej, jest odpowiednio granica i terytorium R., uznać należy, iż działanie sprawców, przerwane ich zatrzymaniem na terenie H., stanowiło pełne usiłowanie w rozumieniu art. 13 § 1 kk.”.

Na zakończenie należy podkreślić, że ścigany wyraził zgodę na przekazanie - cyt. „ Ja nie otrzymywałem żadnych wezwań do odbycia kary. Podejrzewam tylko, że były one wysłane na adres zameldowania gdzie mieszka moja była żona i oni mi najpewniej ich nie przekazała. Ja gdybym dostał wezwanie do odbycia kary to bym tam przecież pojechał” (k. 69), „ Tak jak mówiłem nie ma problemów, abym ja się stawił, ja po prostu nie wiedziałem, że mam tą karę do odbycia” (k. 13), „ chcę być przekazany stronie n., podtrzymuje swoje stanowisko jak dotychczas. Korzystam z zasady specjalności tzn. nie zrzekam się z uprawnienia wynikającego z tej zasady” (k. 56-57). I choć w doktrynie oraz orzecznictwie podnosi się, że niespełnienie warunków określonych w przepisie art. 607p § 2 k.p.k. powoduje konieczność odmowy wykonania (...), nawet jeżeli skazany obywatel polski wyraził zgodę na przekazanie ( vide: Paprzycki L. (red.), Komentarz aktualizowany do art. 425-673 Kodeksu postępowania karnego publ. LEX/el.2015, teza 27 do art. 607p k.p.k., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2021 r. w sprawie V KK 223/12, postanowienia Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 13 grudnia 2018 r., II AKz 617/18, Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 grudnia 2006 r., II AKz 404/06) to jednak nie sposób nie dostrzec występującej w niniejszej sprawie sprzeczności stanowisk obrońcy i ściganego. Oczywiście obrońca działa samodzielnie i nie musi kształtować prowadzonej linii obrony pod dyktando oskarżonego ( vide: postanowienie SN z 23.02.2012 r., III KO 97/11, OSNKW 2012/9, poz. 91), jednak nie oznacza to, że obrońca może całkowicie ignorować wolę oskarżonego, skoro obrona opiera się na stosunku zaufania między oskarżonym a obrońcą ( vide: Komentarz do art. 86 k.p.k. Stefański Ryszard A. (red.), Zabłocki Stanisław (red.), teza 2, LEX i powołane tam poglądy).

Mając na uwadze całokształt poczynionego wywodu, orzeczono jak na wstępie.

M. K.

Pouczenie

Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu