Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 5 marca 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: sędzia Henryk Komisarski

Sędziowie: Grzegorz Nowak

Maciej Świergosz (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Małgorzata Zwierzchlewska

przy udziale prokuratora ---

po rozpoznaniu w sprawie podejrzanych :

1.  M. P. ( P. )

2.  J. P. ( P. )

3.  A. G. ( (...) )

skarg obrońców ww. z dnia (...) r. na przewlekłość postępowania przygotowawczego nadzorowanego przez prokuratora Prokuratury Okręgowej w P. o sygnaturze akt (...)

na podstawie art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 oraz art. 6 ust. 2 w zw. z art. 9 ust. 1 oraz art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. z 2023 roku, poz. 1725)

p o s t a n a w i a

1.  skargę dot. M. P. w zakresie przewlekłości postępowania dotyczącego zabezpieczenia majątkowego pozostawić bez rozpoznania;

2.  w pozostałym zakresie skargę dot. M. P. odrzucić;

3.  zwrócić M. P. uiszczoną opłatę od skargi w kwocie 200 zł,

4.  skargę dot. J. P. w zakresie przewlekłości postępowania dotyczącego zabezpieczenia majątkowego pozostawić bez rozpoznania;

5.  w pozostałym zakresie skargę dot. J. P. odrzucić;

6.  zwrócić J. P. uiszczoną opłatę od skargi w kwocie 200 zł,

7.  skargę dot. A. G. w zakresie przewlekłości postępowania dotyczącego zabezpieczenia majątkowego pozostawić bez rozpoznania;

8.  w pozostałym zakresie skargę dot. A. G. odrzucić;

9.  zwrócić A. G. uiszczoną opłatę od skargi w kwocie 200 zł.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia(...) roku (k. 9-18), które wpłynęło do tut. Sądu Apelacyjnego w dniu(...) r., obrońca podejrzanego M. P. adw. Ł. P. wniósł o:

1.  stwierdzenie, że w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez prokuratora Prokuratury Okręgowej w P. o sygn. akt (...) w zakresie dotyczącym M. P. nastąpiła przewlekłość postępowania,

2.  zasądzenie na rzecz skarżącego kwoty 2.000 zł od Skarbu Państwa – Prokuratury Okręgowej w P., tytułem sumy pieniężnej rekompensującej przewlekłość postępowania,

3.  zalecenie prokuratorowi Prokuratury Okręgowej w P. podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności celem doprowadzenia do wyjaśnienia okoliczności sprawy, w szczególności wydanie postanowienia w przedmiocie wniosku obrońcy o uchylenie zabezpieczenia majątkowego stosowanego wobec M. P..

Skarżący wniósł również o zasądzenie na rzecz ww. zwrotu kosztów postępowania od Skarbu Państwa – Prokuratury Okręgowej w P., w tym zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa według norm przepisanych.

Pismem z dnia(...) roku (k. 20-29), które wpłynęło do tut. Sądu Apelacyjnego w dniu (...) r., obrońca podejrzanej J. P. apl. adw. D. J. (jako substytut adw. M. H.) wniósł o:

1.  stwierdzenie, że w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez prokuratora Prokuratury Okręgowej w P. o sygn. akt (...) w zakresie dotyczącym J. P. nastąpiła przewlekłość postępowania,

2.  zasądzenie na rzecz skarżącej kwoty 2.000 zł od Skarbu Państwa – Prokuratury Okręgowej w P., tytułem sumy pieniężnej rekompensującej przewlekłość postępowania,

3.  zalecenie prokuratorowi Prokuratury Okręgowej w P. podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności celem doprowadzenia do wyjaśnienia okoliczności sprawy, w szczególności wydanie postanowienia w przedmiocie wniosku obrońcy o uchylenie zabezpieczenia majątkowego stosowanego wobec J. P..

Skarżący wniósł również o zasądzenie na rzecz ww. zwrotu kosztów postępowania od Skarbu Państwa – Prokuratury Okręgowej w P., w tym zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa według norm przepisanych.

Pismem z dnia (...) roku (k. 9-18), które wpłynęło do tut. Sądu Apelacyjnego w dniu (...) r., obrońca podejrzanej A. G. adw. P. S. wniósł o:

1.  stwierdzenie, że w postępowaniu przygotowawczym nadzorowanym przez prokuratora Prokuratury Okręgowej w P. o sygn. akt (...) w zakresie dotyczącym A. G. nastąpiła przewlekłość postępowania,

2.  zasądzenie na rzecz skarżącego kwoty 2.000 zł od Skarbu Państwa – Prokuratury Okręgowej w P., tytułem sumy pieniężnej rekompensującej przewlekłość postępowania,

3.  zalecenie prokuratorowi Prokuratury Okręgowej w P. podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności celem doprowadzenia do wyjaśnienia okoliczności sprawy, w szczególności wydanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego.

Skarżący wniósł również o zasądzenie na rzecz ww. zwrotu kosztów postępowania od Skarbu Państwa – Prokuratury Okręgowej w P., w tym zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa według norm przepisanych.

W odpowiedzi Zastępca Prokuratora Okręgowego do spraw Wojskowych Prokuratury Okręgowej w P., pismem z dnia(...) r., przesyłając ww. skargi do tut. Sądu Apelacyjnego, wniósł o ich oddalenie jako oczywiście bezzasadnych (k. 1-7).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Konstrukcja skarg inicjujących niniejsze postępowanie – zmierzających przede wszystkim do stwierdzenia przewlekłości postępowania incydentalnego – powoduje ich niedopuszczalność z mocy ustawy.

Obrońcy próbując przekonać, że na gruncie niniejszej sprawy doszło do przewlekłości postępowania przygotowawczego powołali się na dwie zasadnicze kwestie, tj. niewydanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego po uchyleniu orzeczenia w tym przedmiocie przez sąd i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, a także ogólną długotrwałość prowadzonego śledztwa.

W pierwszej kolejności zatem, z uwagi na naprowadzony wyżej układ procesowy, należy odnieść się do kwestii dopuszczalności skargi na przewlekłość postępowania incydentalnego. Rodzaje postępowań, w których stronom przysługuje uprawnienie do wniesienia skargi na przewlekłość postępowania określa przepis art. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (zwanej dalej – u.s.p.p.).

W tym katalogu, stanowiącym numerus clausus, nie zostało wymienione postępowanie incydentalne dotyczące zabezpieczenia majątkowego. Jak podnosi się w doktrynie, wyznacznikiem prawa strony do rozstrzygnięcia bez zbędnej zwłoki jest pojęcie sprawy. Pojęcie to odnosić należy do głównego przedmiotu postępowania sądowego, postępowania przygotowawczego czy postępowania egzekucyjnego, a nie kwestii rozstrzyganej w każdym incydentalnym orzeczeniu w toku tego postępowania ( vide: Górecki Piotr, Stachowiak Stanisław, Wiliński Paweł, Skarga na przewlekłość postępowania przygotowawczego i sądowego. Komentarz, wyd. II Lex – teza 14 – Lex). Sprawą w postępowaniu sądowym jest oskarżenie w sprawie karnej, pozew w postępowaniu cywilnym procesowym, wniosek w postępowaniu nieprocesowym itd., w którym ma zapaść orzeczenie o prawach osoby wszczynającej postępowanie ( vide: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 grudnia 2007 r., II S 16/07, KZS 2007, z. 12, poz. 66).

Powyższe stanowisko jest również aprobowane od wielu lat w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który podnosi, że przez użyte w art. 2 ust. 1 i art. 5 ust. 1 u.s.p.p. określenie "tok postępowania w sprawie" należy rozumieć "postępowanie co do istoty sprawy" ("rozpoznanie sprawy co do istoty"; art. 12 ust. 3 i art. 16 ustawy o skardze na przewlekłość), a nie postępowanie incydentalne ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2023 r. I (...) 274/23, analogicznie – Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 kwietnia 2022 r. I (...) 63/22). W ostatnim przytoczonym judykacie zasygnalizowano, że również Europejski Trybunał Praw Człowieka stoi na stanowisku, iż skarga nie przysługuje na przewlekłość postępowania incydentalnego ( vide: decyzja z 11 grudnia 2003 r. w sprawie S. i B. przeciwko Francji, skarga nr (...)).

Mając na uwadze wypracowane w orzecznictwie, a przytoczone powyżej, zapatrywania jak należy rozumieć pojęcie "sprawa", o którym mowa w art. 1 u.s.p.p., nie ulega wątpliwości, że skargi inicjujące niniejsze postępowanie, jako dotyczące zabezpieczenia majątkowego, a więc postępowania incydentalnego, były niedopuszczalne.

Marginalnie należy również zauważyć, że skargi zawierały żądanie wydania prokuratorowi nadzorującemu postępowanie przygotowawcze zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności celem doprowadzenia do wyjaśnienia okoliczności sprawy, w szczególności wydanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego. Tymczasem, jak wynika z odpowiedzi na skargę oraz analizy akt śledztwa (k. 13977-13981, 13940-13943, 13936-12939 t. 71), prokurator w dniu
(...) r. (a więc przed sporządzeniem skarg na przewlekłość postępowania) wydał postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego w stosunku do wyżej wymienionych podejrzanych, tj. J. P., M. P. oraz A. G.. Tym samym zalecenia sformułowane we wnioskach okazały się obecnie bezprzedmiotowe.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 u.s.p.p. Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1, 4 i 7.

Niezależnie od powyższego, stwierdzić należało, że przedmiotowe skargi dotknięte były wadą konstrukcyjną, o której mowa w art. 6 ust. 2 u.s.p.p. Jak wynika z przepisu tego artykułu, skarga powinna, poza uczynieniem zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, zawierać:

1) żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy,

2) przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie.

W razie niespełniania przez skargę powyższych wymogów, sąd właściwy do jej rozpoznania, odrzuca ją bez wyzwania do uzupełnienia braków, co wprost wynika z art. 9 ust. 1 powołanej ustawy.

W świetle utrwalonego orzecznictwa, zarówno Sądu Najwyższego ( vide: orzeczenia z dnia 20 kwietnia 2017 r., (...) (...), z dnia 13 maja 2008 roku, (...) 6/08; z dnia 15 stycznia 2008 roku, (...) 46/07, z dnia 5 czerwca 2007 roku, (...) 16/07, z dnia 7 czerwca 2005 roku, (...) 103/05), jak i sądów apelacyjnych ( vide: orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 23 marca 2011 roku, II S 7/11; w K. z dnia 24 czerwca 2010 roku, II S 15/10, z dnia 23 kwietnia 2010 roku, II S 5/10, z dnia 27 października 2009 roku, II S 20/09; w K. z dnia 2 marca 2005 roku, II S 11/05 oraz z dnia 28 października 2004 roku, II S 6/04) – nie budzi wątpliwości, że istota skargi na przewlekłość nie może się sprowadzać do zakwestionowania ogólnie długiego okresu trwania postępowania, zaś skarżący winien w sposób szczegółowy oraz konkretny przytoczyć okoliczności uzasadniające jego sformułowane w skardze żądanie, tj. wskazać jakie czynności zostały przez dany organ wymiaru sprawiedliwości zaniechane bądź przeprowadzone wadliwie, co z kolei miało spowodować nieuzasadnioną zwłokę w postępowaniu, w przedmiotowym przypadku przygotowawczego, powodując jego przewlekłość.

Tymczasem w przedmiotowych skargach – poza wskazaniem długotrwałości prowadzonego śledztwa, które, jak wskazano, trwa 6 lat, 1 miesiąc i 18 dni – nie zawarto w ogóle wskazania, które z działań prokuratora – i w jaki sposób – miały nie respektować zasady sprawnego postępowania, powodując tym samym jego przewlekłość. Tym samym nie naprowadzono przesłanek, w oparciu o które sąd dokonać mógłby merytorycznej oceny prawidłowości oraz terminowości podjętych czynności procesowych z uwzględnieniem charakteru sprawy oraz jej faktycznego i prawnego stopnia zawiłości. Skarżący winni jednocześnie pamiętać, że „ sama długotrwałość postępowania nie oznacza, iż doszło do przewlekłości postępowania. Zachodzi ona, gdy postępowanie jest długotrwałe, prowadzone rozwlekle i trwa ponad konieczność wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych niezbędnych do rozstrzygnięcia, będących w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością sądu. Aby rozstrzygnąć zatem, czy zwłoka w dokonaniu czynności jest nieuzasadniona, należy rozważyć nie tylko okres zaniechania jej dokonania, ale także konkretne realia sprawy i jej kontekst sytuacyjny” ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie I (...) 84/22, LEX nr 3439476).

W tej sytuacji, wobec niespełnienia przez przedmiotowe skargi wymagań, o jakich mowa w art. 6 ust. 2 u.s.p.p., niebędących jedynie zwykłymi wymaganiami formalnymi pisma procesowego, a jej wymaganiami konstrukcyjnymi (nieusuwalnymi) – vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2005 r., (...) 3/05 – podlegały one odrzuceniu w pozostałym zakresie w oparciu o dyspozycję przepisu art. 9 ust. 1 u.s.p.p.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 6 ust. 2 u.s.p.p. w zw. z art. 9 ust. 1 u.s.p.p., Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 2, 5 i 8.

Z kolei o kosztach sądowych niniejszego postępowania orzeczono w punktach 3, 6 i 9 na podstawie przepisu art. 17 ust. 3 u.s.p.p. i po uwzględnieniu wyniku postępowania, zwrócono skarżącym uiszczone opłaty od skarg.

M. Ś. H. K. G. N.

Pouczenie

Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu