Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 12 września 2023 roku

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, w II Wydziale Karnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Henryk Komisarski

Sędziowie: Izabela Pospieska (spr.)

Piotr Gerke (del.)

Protokolant: prot. sąd. Sylwester Leńczuk

Przy udziale Prokuratora Prokuratury Regionalnej w Ł. - Damiana Burzyńskiego

po rozpoznaniu w sprawie ze skargi:

B. N.

na przewlekłość postępowania sądowego w sprawie o sygn. akt (...) Sądu Okręgowego w Ł., następnie (...) Sądu Okręgowego w K. wraz z wnioskiem o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 10.000 zł z tytułu zadośćuczynienia

na podstawie art. 12 ust. 1 i art. 17 ust. 3. – a contrario ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz.U. z 2023 roku, poz. 1725)

postanawia:

oddalić skargę jako niezasadną;

obciążyć skarżącą kosztami sądowymi za postępowanie skargowe w zakresie dotychczas przez nią poniesionym.

UZASADNIENIE

Pismem datowanym na dzień (...) roku B. N. złożyła skargę na przewlekłość postępowania w sprawie o sygn. akt (...) Sądu Okręgowego w łodzi wraz z wnioskiem o zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 10.000 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz zwrot poniesionej opłaty od skargi.

Z osnowy skargi wynika, że w ocenie skarżącego postępowanie w sprawie o odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie zmarłego D. N. (1), zainicjowane przed Sądem Okręgowym w Ł. w (...) roku, prowadzone było opieszale, bowiem pomimo uzupełnienia braków formalnych wniosku w (...)roku sprawie - do chwili złożenia skargi - nie nadano biegu, co narusza w ocenie autorki skargi jej prawo jako strony (wnioskodawczyni) do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

W konkluzji powyższego skarżąca wniosła o stwierdzenie przewlekłości postępowania sądowego w ww. sprawie, zobowiązanie sądu rozpatrującego sprawę o odszkodowanie o podjęcie czynności w tym postępowaniu i zasądzenie z tego tytułu na jej rzecz od Skarbu Państwa kwoty 10.000 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz o zwrot opłaty od skargi.

Po zapoznaniu się z aktami przedmiotowej sprawy Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny:

Sprawa z wniosku B., D. i D. N. (2) o zadośćuczynienie i odszkodowanie za niesłusznie tymczasowe aresztowanie ich zmarłego – odpowiednio – męża i ojca D. N. (1) wpłynęła do Sądu Okręgowego w Ł. w dniu (...) roku, gdzie została zarejestrowania pod sygn. akt (...). Zarządzeniem z dnia (...) roku wnioskodawcy zostali wezwani do uzupełnienia braków formalnych wniosku, które zostały dopełnione przy piśmie z dnia (...) roku.

W dniu (...) roku, na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału Karnego tamtejszego Sądu, zwrócono się do Sądu Okręgowego w Ł. o nadesłanie akt sprawy karnej (głównej) dot. D. N.. Po ustaleniu, że akt sprawy karnej znajdują się w Sądzie Apelacyjnym w Ł., pismem z dnia (...)roku wystąpiono do tegoż Sądu o ich wypożyczenie, co nastąpiło (...) roku. Po wykonaniu kopii akt sprawy karnej w zakresie niezbędnym do rozpoznania wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie, akta odnośnej sprawy zwrócono Sądowi Apelacyjnemu w Ł. w dniu (...) roku. W uzupełniniu powyższego, pismem z dnia(...) roku Sąd Okręgowy w Ł. zwrócił się do Prokuratury (...) w Ł. o nadesłanie odpisu postanowienia o umorzeniu śledztwa w sprawie przeciwko D. N., a to wobec ustalenia, że Sąd Okręgowy w Ł. w sprawie (...) zwrócił akta sprawy prokuratorowi, celem uzupełnienia postępowania przygotowawczego (Ap (...)) . W dniu (...) roku Prokuratura (...) w Ł. nadesłała do tamtejszego Sądu odpis postanowienia w sprawie o umorzeniu śledztwa (...) – w części dot. D. N. z uwagi na jego zgon.

W dniu (...) roku Sąd Okręgowy w Ł. wystąpił do tamtejszego Sądu Apelacyjnego o rozważenie możliwości przekazania sprawy o zadośćuczynienie i odszkodowanie z tytułu niesłusznego tymczasowego aresztowania D. N. do merytorycznego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K. przez wzgląd na ekonomikę procesową. Postanowieniem z dnia (...) roku Sąd Apelacyjny w Ł. przekazał sprawę (...) Sądu Okręgowego w Ł. do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K., gdzie sprawa wpłynęła w dniu (...) roku i została zarejestrowania pod sygn. (...). Tego samego dnia (...) wskazał sędziego referenta, który (...) bieżącego roku wydał zarządzenia przygotowawcze (o nadesłanie akt sprawy głównej, a dodatkowo odpisu prawomocnego postanowienia o umorzeniu śledztwa w sprawie (...) w Ł. wraz z odpisem postanowienia o zmianie postanowienia o przedstawieniu zarzutów D. N. i akt (...)w K.), po wykonaniu których w dniu (...)roku skierowano sprawę do rozpoznania na rozprawie, wyznaczonej na dzień (...)

W związku z przedmiotową skargą Prezesi Sądów - Okręgowego w Ł. oraz w K. nie zajęli odrębnego stanowiska. Obecny na posiedzeniu prokurator wniósł o oddalenie skargi jako niezasadnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga podlegała oddaleniu jako bezzasadna, i to w stopniu oczywistym.

Przede wszystkim wskazać należy, że stosownie do brzmienia art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (zwanej dalej ustawą o skardze), strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Jednocześnie w myśl uregulowania zawartego w przepisie art. 2 ust. 2 ustawy o skardze, dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Należy także wskazać, że wedle aktualnego brzmienia art. 1 ust. 3 ustawy o skardze przepisy ustawy stosuje się zgodnie ze standardami wynikającymi z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej w skrócie: EKPC), sporządzonej w R. dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. poz. 284, z późn. zm.). Zatem standardy strasburskie mają zastosowanie na każdym etapie postępowania - począwszy od kontroli formalnej skargi, przez proces merytorycznego jej rozpoznawania, aż po ustalanie wysokości należnej sumy pieniężnej. W konsekwencji także przy definiowaniu przewlekłości postępowania, odwołać się należy do orzecznictwa (...), który ocenia postępowanie jako całość i zwykle stwierdza przewlekłość, jeśli trwało ono w jednej instancji dłużej niż trzy lata (zob. tak np. Wyrok (...) z dnia 10 lipca 1984 r. w sprawie G. przeciwko Portugalii, nr (...), LEX nr 80972), a w dwóch instancjach pięć lat (zob. tak np. Wyrok (...) z dnia 7 lutego 2006 r. w sprawie D. przeciwko Francji, nr (...), LEX nr 253655), a z udziałem Sądu Najwyższego sześć lat (zob. tak np. wyrok (...) z dnia 9 stycznia 2007 r. w sprawie G. przeciwko Polsce, nr (...), LEX nr 211791), nawet jeśli w postępowaniu nie było długotrwałych okresów bezczynności sądu. (...) wychodzi bowiem z założenia, iż sprawnie działający system prawny powinien być w stanie osądzić w zasadzie każdą sprawę we wskazanych terminach. Z orzecznictwa (...) wynika, iż stwierdza on przewlekłość również w sprawie, w której czynności podejmowane były często, ale nie skończyła się ona odpowiednio szybko, gdy tylko stwierdzone opóźnienie można przypisać jego organom. Nie występuje jedynie w sytuacji, gdy upływ czasu wynika w sposób obiektywny z konieczności niezbędnej reakcji na dokonywane przez strony czynności (zob. pod. Decyzja (...) z dnia 20 września 2011 r. w sprawie Kupiec przeciwko Polsce, nr (...), LEX nr 951362, (...)). Dodać również trzeba, iż punktem odniesienia do stwierdzania przewlekłości postępowania jest dobrze zorganizowany system prawny, w którym wszystkie organy procesowe działają racjonalnie oraz sprawnie, uwzględniając to, czy sprawa rozpoznawana byłaby tak długo, jak w rzeczywistości. Konieczna zatem jest ocena, czy postępowanie było prowadzone racjonalnie, tak aby zmierzało najkrótszą drogą do celu (tak Sąd Apelacyjny w Szczecinie w postanowieniu z dnia 12 czerwca 2019 r., w sprawie II S 12/19, Lex 2733820, OSASz 2019/3/25) – naturalnie w świetle szczególnych warunków sprawy i przy uwzględnieniu kryteriów skomplikowanie sprawy, zachowanie stron i odpowiednich władz (vide: wyrok (...) z 21 września 2000 r., w sprawie W. v. Polska (...), Lex nr 42006).

Dokonując kontroli sprawności postępowania objętego skargą B. N., Sąd Apelacyjny miał więc na uwadze przytoczone powyżej kryteria, jak również orzecznictwo sądów polskich, w tym uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z (...) r., (...) 1/13, wedle której „ W postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ocenie pod kątem przewlekłości podlegają zarzuty skarżącego odnoszące się do przebiegu postępowania, od jego wszczęcia do prawomocnego zakończenia, niezależnie od tego, na jakim etapie tego postępowania skarga została wniesiona (art. 5 ust. 1 ustawy)”.

Zgodnie z powyższym wniesienie skargi powinno nastąpić w toku postępowania, po zaistnieniu stanu, który w ocenie skarżącego uzasadnia podniesione w niej zarzuty, nie później jednak niż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Podkreślić przy tym wyraźnie należy, że zgodnie z powołaną uchwałą przy badaniu zasadności wniesionej skargi ocenie podlegają zarzuty podniesione przez skarżącego, albowiem nie jest rzeczą Sądu badającego skargę domniemywać uchybień w postępowaniu przed Sądem meriti.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, stwierdzić należy, iż wedle standardów strasburskich sprawa nie jest prowadzona przewlekle, skoro postępowanie łącznie trwa 9 miesięcy. Nie zwalniało to jednak Sądu od badania sposobu procedowania i biegu czynności podejmowanych w sprawie, w tym ewentualnych przyczyn czasu jego trwania.

Skarżąca w swojej skardze w istocie sformułowała jeden zarzut. M. wskazała, że w jej ocenie postępowanie prowadzone przed Sądem (właściwym do rozpoznania sprawy o zadośćuczynienie i odszkodowanie) było prowadzone opieszale z uwagi na brak czynności w sprawie (niewyznaczenie terminu rozprawy w sprawie jak należy właściwie odczytywać intencje skarżącej), co skutkowało nieuzasadnioną zwłoką i nierozpoznaniem sprawy w rozsądnym terminie. Z tego względu Sąd Apelacyjny, będąc związany zakresem skargi poddał analizie wskazane okoliczności, mając w polu widzenia łączny czasookres dotychczasowego postępowania, które zostało wszczęte 21 listopada 2022 roku.

Odnosząc się merytorycznie do zarzutu zgłoszonego przez skarżącą, stwierdzić należało, że w toku postępowania przed Sądem Okręgowym – pierwotnie w Ł., a następnie w K. w rozpatrywanym zakresie nie doszło do przewlekłości postępowania. Sąd Apelacyjny skontrolował szczegółowo sposób i terminowość podejmowanych czynności procesowych, a także ich celowość w toku tego postępowania i na tej podstawie doszedł do przekonania, że dołożono należytych starań, aby postępowanie w sprawie toczyło się w rozsądnym tempie i bez zbędnej zwłoki.

Świadczy o tym m.in. niezwłocznie wydanie zarządzeń przygotowawczych, warunkujących merytoryczne rozpoznanie sprawy, a polegających na zgromadzeniu niezbędnych akt spraw, toczących się przed różnymi sądami i organami tudzież sporządzeniu z nich odpisów, co w naturalny sposób wydłużało czasokres postępowania, aczkolwiek nie pond miarę. Analogicznie jak wystąpienie Sądu Okręgowego w Ł. do tamtejszego Sądu Apelacyjnego o przekazanie sprawy do merytorycznego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K., mając na uwadze ekonomikę procesową i interes samych wnioskodawców, którzy wszak zamieszkują w okręgu tego ostatniego Sądu. Jakkolwiek Sąd Okręgowy w Ł. nie informował wnioskodawców o podejmowanych w tym zakresie czynnościach - nie mając takiego obowiązku procesowego - to bez wątpienia udzieliłby ich stronom postępowania, gdyby te wyraziły zainteresowanie biegiem sprawy miast składania od razu skargi na przewlekłość postępowania.

W postępowaniu przed Sądem Okręgowym w K. także w ocenie Sądu Apelacyjnego nie sposób dopatrzeć się jakiejkolwiek nieuzasadnionej bezczynności. Po zgromadzeniu niezbędnej dokumentacji data rozprawy została wyznaczony niezwłocznie i to w nieodległym terminie, za jaki należało uznać datę przypadającą na 3 miesiące od wpływu akt sprawy do tegoż Sądu.

Konkludując, przedmiotowa skarga nie mogła zostać uwzględniona, albowiem postępowanie toczące się przed Sądami I instancji było prowadzone sprawnie i nie nosiło cech opieszałości, która uzasadniałaby uwzględnienie skargi.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie przepisu art. 12 ust. 1 ustawy o skardze Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1. części rozstrzygającej – oddalając skargę jako bezzasadną.

O kosztach postępowania skargowego Sąd Apelacyjny orzekł w punkcie 2. sentencji postanowienia, obciążając skarżącą poniesioną już przez nią opłatą od skargi, która okazała się bezzasadna.

P. G. H. K. I. P.

Pouczenie:

Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu.