Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

dnia 11 września 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Maciej Świergosz

Sędziowie: Krzysztof Lewandowski

Piotr Michalski (spr.)

Protokolant: prot. sąd. Sylwester Leńczuk

przy udziale A. D. Prokuratora Prokuratury Okręgowej w P. po rozpoznaniu skargi pełnomocnika (...) sp. z o.o. sp. j. z s. w L. dotyczącej naruszenia prawa strony do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową w Z. w sprawie o sygnaturze (...)

postanawia

1.  na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz. U z 2023 r., poz. 1725 ze zm.) stwierdzić przewlekłość postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Z. w sprawie (...) (...) w okresie od dnia (...)

2.  na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz. U z 2023 r., poz. 1725 ze zm.) zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz (...) sp. z o.o. sp. j. z s. w L. kwotę 2.000 zł (dwóch tysięcy złotych 00/100) z tytułu stwierdzonej w punkcie 1 przewlekłości postępowania,

3.  na podst. art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz. U z 2023 r., poz. 1725 ze zm.) kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa zarządzając zwrot skarżącej (...) sp. z o.o. sp. j. z s. w L. uiszczonej opłaty w kwocie 200,- zł,

4.  wniosku o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego nie uwzględnić

UZASADNIENIE

W dniu (...)r. do Prokuratury Rejonowej w Z. wpłynęła skarga pełnomocnik (...) sp. z o.o. sp. j. z s. w L., która zarzuciła przewlekłość postępowania i bezczynność w sprawie o sygnaturze 4253 (...) prowadzonej pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Z. na skutek złożonego przez nią zawiadomienia o możliwości popełnienia na szkodę spółki przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. Wnioskodawczyni wniósł przy tym o zasądzenie na rzecz spółki (...) kwoty 5.000,- zł (k. 2-3). Skarga ta została wpierw przekazana do Sądu Okręgowego w P. a następnie – w dniu(...) r. – do Sądu Apelacyjnego w P.

Prokurator Rejonowy w Z. oraz Prokurator Okręgowy w P. w odpowiedziach na skargę wnieśli o jej oddalenie (k. 2 i k. 20-22 akt (...)).

W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny ustalił następujący stan faktyczny:

Skierowanym do Prokuratury Rejonowej w Z. pismem z dnia (...)r., Skarżący zawiadomiła o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. przez Prezesa Zarządu i Prokurenta spółki (...) sp. z o.o. z s. w P.. Do pisma dołączyła dokumenty w postaci faktur oraz kserokopii korespondencji prowadzonej z Komornikiem w sprawie egzekucyjnej.

Dokumentacja została przesłana do Posterunku Policji w L. w dniu (...) r. Po przeprowadzeniu czynności w trybie art. 307 k.p.k.

Postanowieniem z dnia (...) r. Prokurator Rejonowy w Z. wszczął śledztwo w sprawie doprowadzenia w okresie od (...) r. w P., gm. L. spółki (...) sp. z o.o. – sp. j. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o łącznej kwocie 1.559.242,70 zł poprzez wprowadzenie przedstawiciela pokrzywdzonego podmiotu w błąd co do zamiaru zapłaty za pobrany z odroczonym terminem płatności towar, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k., którego prowadzenie w całości powierzono Komendzie Powiatowej Policji w Z.. Śledztwo to postanowieniem z dnia (...)

Postanowieniem z dnia (...) r. funkcjonariusz Komendy Powiatowej Policji w Z. umorzył śledztwo wobec stwierdzenia, iż czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego (art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.). Postanowienie to zostało w dniu(...) r. zatwierdzone przez Prokurator Prokuratury Rejonowej w Z..

Odpis powyższego postanowienia został doręczony pełnomocnikowi spółki (...) w dniu (...) r.

W dniu (...) r. w Urzędzie Pocztowym w L. pełnomocnik spółki (...) nadała przesyłkę zawierającą zażalenie na powyższe postanowienie, które zarządzeniem Prokurator Prokuratury Rejonowej w Z. z dnia (...) r., które do Prokuratury Rejonowej w Z. wpłynęło w dniu (...) r. i zarządzeniem Prokurator Prokuratury Rejonowej w Z. z dnia(...) r. zostało przyjęte

Mimo wyraźnego zarządzenia o przyjęcia zażalenia i nakazania przekazania akt sprawy wraz z zażaleniem do Sądu Okręgowego w P., do dnia wpłynięcia skargi do Prokuratury Rejonowej w Z. akta wraz z zażaleniem nie zostały przedstawione Sądowi celem jego rozpoznania.

Postanowieniem z dnia (...) r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w O. postanowił o przedłużeniu dochodzenia do dnia (...) r. jednak w tym czasie nie dokonano żadnej czynności procesowej a następnie postanowienie z dnia(...) r. – przedłużył okres dochodzenia do dnia (...)r.

Sąd Apelacyjny, zważył, co następuje:

Skargę na przewlekłość postępowania sądowego wniesioną w niniejszej sprawie należało uznać za zasadną.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki(t.j. Dz. U z 2023 r., poz. 1725 ze zm. – dalej: ustawa o skardze) reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze (art. 1 ust. 1).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o skardze strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż jest to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 ustawy o skardze).

Przedstawiona powyżej analiza czynności w sprawie Prokuratury Rejonowej w Z. o sygn. 4253 (...) uzasadnia wniosek, iż prowadzący postępowanie przygotowawcze, już na jego etapie końcowym, nie podejmował niezbędnych działań w celu rozpoznania sprawy skarżącego bez zbędnej zwłoki.

Sąd pragnie podkreślić, iż poza sporem pozostaje, i nie kwestionują tego ani Prokurator Rejonowy w Z. ani Prokurator Okręgowy w P., że od chwili złożenia przez pełnomocnika spółki (...) zażalenia, do czasu złożenia skargi na przewlekłość postępowania, a więc przez okres z górą czterech miesięcy, nie podjęto żadnych czynności ani procesowych ani faktycznych, które zmierzałyby do merytorycznego zakończenia sprawy. Fakt, że zażaleniu pełnomocnika spółki (...) nie nadano przez okres ponad 4 miesięcy od jego wpływu do Prokuratury biegu (mimo jego faktycznego procesowego przyjęcia) nie jest w związku z tym w ogóle przedmiotem sporu. Prokurator Rejonowy w Z. stara się w swym piśmie jedynie niejako „tłumaczyć” dlaczego do takiej sytuacji doszło odwołując się do stanu zdrowia Prokuratora, który był referentem niniejszej sprawy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego jednak, wynikające z pisma Prokuratora Rejonowego w Z. powody zwłoki w nadaniu biegu złożonemu prawidłowo środkowi odwoławczemu nie może zatem zasługiwać na aprobatę. Rzecz bowiem w tym, że owa bezczynność nie polegała na nieprzeprowadzeniu czynności procesowych z udziałem Prokuratora, którego stan zdrowia uniemożliwiał mu to (co jeszcze dałoby się jakoś bronić) – wręcz przeciwnie w sprawie wydano zarządzenie o przyjęciu zażalenia i nakazaniu przesłania go wraz z aktami sprawy właściwemu do jego rozpoznania Sądowi – lecz na nie wykonaniu prostej czynności techniczno-administracyjnej, tj. spakowaniu akt i nadaniu przesyłki je zawierającej do właściwego Sądu. Do wykonania tej czynności nie jest nawet wymagana obecność Prokuratora referenta w pracy bowiem – co jest oczywistym – czynność tą wykonują urzędnicy. Obowiązkiem Prokuratora Rejonowego zatem, mającego zapewne świadomość trudności wynikających ze stanu zdrowia Prokuratora referenta, było zapewnienie takiej organizacji pracy w przypadku spraw skierowanych do decernatu tegoż Prokuratora, by – na wypadek jego choroby – podlegały one stałej kontroli pod kątem konieczności wykonania takich właśnie czynności administracyjnych jak np. wysłanie akt wraz ze złożonym środkiem zaskarżenia do właściwego Sądu lub Prokuratora nadrzędnego. Na tym właśnie polega zaniedbanie ze strony Prokuratury jako organu prowadzącego śledztwo i jest ono niezależne od stanu zdrowia jednego z Prokuratorów zatrudnionych w tej jednostce Prokuratury.

Przedstawiona powyżej analiza czynności Prokuratury Rejonowej w Z. uzasadnia wniosek, iż w toku postępowania prowadzonego pod sygn. (...), Prokuratura ta nie podejmowała niezbędnych działań w celu rozpoznania sprawy zainicjowanej złożeniem zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa bez zbędnej zwłoki.

W przepisie art. 2 k.p.k. ustawodawca sformułował podstawowe cele procesu karnego. Wśród nich w punkcie 4 sformułował dyrektywę, na mocy której rozstrzygnięcie sprawy powinno nastąpić w rozsądnym terminie. Jak już wyżej zaznaczono, przy ocenie, czy w sprawie mamy do czynienia z przewlekłością postępowania trzeba zbadać terminowość i prawidłowość podejmowanych przez sąd czynności, przy czym należy wziąć pod uwagę miedzy innymi charakter sprawy i stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości oraz zachowanie strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Jak wskazuje się w orzecznictwie, „ustalenie zaistnienia przewlekłości postępowania nie jest zależne jedynie od upływu czasu i subiektywnych odczuć skarżącego, a jest wypadkową czynników obiektywnych oraz czasu niezbędnego do podejmowania działań zgodnych z obowiązującymi przepisami przewidującymi prowadzenie określonych procedur. Przewlekłość jest bowiem pojęciem mówiącym, iż jakieś zdarzenia, czy stany są nadmiernie rozciągnięte w czasie, rozwleczone i przedłużają się. Jest to, co oczywiste, pojęcie względne, a zatem zawsze musi być odnoszone do konkretnych realiów sprawy i przyjętego trybu postępowania. Jedynie nadmierne odstępstwa od czasu koniecznego do wykonania określonych czynności sądowych, prac i procedur mogą być uznawane za tworzące stan nieuzasadnionej zwłoki o jakim mowa w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r.” (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 maja 2005 r. w sprawie o sygn. II S 26/05, opubl. w: LEX nr 151808).

Jakkolwiek podkreśla się również, że nie można oczekiwać, że sprawy będą rozstrzygane natychmiast po ich wpływie, bo ani nie jest to możliwe ze względów organizacyjnych, ani nie byłoby to rozsądne wobec konieczności zapoznania się sędziów z materiałami sprawy, czasu dla ich rozważenia, podjęcia decyzji, wreszcie – jej uzasadnienia. Chodzi jedynie o to, by te czynności zabierały odpowiednią ilość czasu, to jest odbywały się bez zbędnej zwłoki, której nie dałoby się uzasadnić, a która wskazywałaby na bezczynność sądu lub bezproduktywność jego działań (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 września 2005 r. w sprawie o sygn. II S 19/05, opubl. w KZS z 2005 r., z. 11, poz. 39).

Reasumując, skarga na przewlekłość postępowania zasługuje na uwzględnienie tylko wtedy, gdy przy prawidłowym zachowaniu się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania, sąd/prokuratura, mimo zwykłej sprawy oraz przeciętnego stopnia faktycznej i prawnej jej zawiłości, przez swą nieterminowość lub nieprawidłowość podejmowanych czynności nie wydał rozstrzygnięcia co do istoty w rozsądnym terminie (por. M. Zbrojewska, Skarga na przewlekłość postępowania karnego, Palestra 2004, nr 11-12, s. 21 i nast.).

Niewątpliwie zatem opisane zaniechania naruszały prawo strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Dlatego też na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o skardze Sąd Apelacyjny stwierdził przewlekłość postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Z. w sprawie o sygn. 4253 (...) w okresie od dnia (...)

Sąd Apelacyjny akcentuje w tym miejscu, iż nie można oczywiście oczekiwać, że wszystkie czynności postępowania przygotowawczego, jak wydawanie postanowień i zarządzeń, a także wykonywanie tych decyzji, zostanie zrealizowane niezwłocznie, jest to bowiem niemożliwe z punktu widzenia ilości prowadzonych spraw. Wydaje się jednak, iż w niniejszej sprawie rozsądne terminy dla wykonania tego rodzaju czynności, jak sporządzenie przesyłki pocztowej i jej nadanie w urzędzie pocztowym zostały istotnie przekroczone.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wykazana bezczynność Prokuratury Rejonowej w Z. w omawianym okresie była zupełnie nieuzasadniona i nie wynikała z działań stron ani żadnych czynników obiektywnych i niewątpliwie naruszyła prawo spółki (...) do rozpoznania jej sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (bez względu na to jaki ostatecznie jest efekt wywiedzionego zażalenia).

Wobec stwierdzenia przewlekłości postępowania, Sąd Apelacyjny był zobligowany do zasądzenia na rzecz (...) sp. z o.o. sp. j. z s. w L. sumy pieniężnej w wysokości od 2.000,- do 20.000,- złotych zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o skardze. Określając wysokość sumy pieniężnej z tytułu przewlekłości postępowania, sąd powinien mieć na uwadze czas trwania postępowania, rodzaj sprawy, w której nastąpiła przewlekłość oraz jej znaczenie dla skarżącego.

Przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej na podstawie art. 12 ust. ustawy o skardze stanowi sankcję dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz rekompensatę dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania.

Oceniając zatem czas trwania zawinionej bezczynności postępowania i wagę tej sprawy dla skarżącego, Sąd Apelacyjny przyznał spółce (...) kwotę 2.000,- złotych tytułem rekompensaty.

Uznając wreszcie zasadność skargi pełnomocnika (...) sp. z o.o. sp. j. z s. w L., Sąd Apelacyjny, na podst. art. 17 ust. 3 ustawy o skardze kosztami postępowania skargowego obciążył Skarb Państwa zarządzając jednocześnie zwrot uiszczonej opłaty w kwocie 200,- zł.

Sąd Apelacyjny nie uwzględnił jednak wniosku pełnomocnika o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Pełnomocnik skarżącej na posiedzenie nie stawił się bowiem na posiedzenie w dniu dzisiejszym.

P. M. M. Ś. K. L.

Pouczenie:

Niniejsze postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu.