Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy P. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o spłatę emerytury

na skutek apelacji P. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 19 grudnia 2022 r. sygn. akt VIII U 1609/22

oddala apelację.

Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 sierpnia 2022 r., znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 5 lipca 2022 r. odmówił P. S. prawa do spłaty emerytury za okres 3 lat poprzedzających miesiąc, w którym zgłoszono wniosek. ZUS wskazał w decyzji, że do wniosku o emeryturę z dnia 30 lipca 2018 r. P. S. nie przedłożył dokumentów potwierdzających okresu ubezpieczenia, oraz że w decyzji o przyznaniu emerytury w kwocie zaliczkowej z dnia 13 września 2018 r., P. S. został poinformowany, iż w celu ustalenia prawidłowej wysokości kapitału początkowego należy dostarczyć oryginały dokumentów potwierdzających zatrudnienie w latach 1976-1998. Organ rentowy zauważył, że wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego P. S. złożył dopiero w dniu 5 kwietnia 2022 r. We wniosku tym także nie wskazał numeru (...) pracodawcy, dopiero po dodatkowym wyjaśnieniu do sprawy ustalono ten numer. Jako podstawę prawną decyzji organ rentowy powołał ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504) art. 133 ust. 1 pkt 2 oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe art. 10 ust. 1.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył P. S., domagając się jej zmiany i spłaty emerytury za okres 3 lat.

W piśmie z dnia 17 września 2022 r. odwołujący wskazał, że w 2005 r jego żona D. S. składając wniosek o emeryturę nie znała numeru (...) Zakładu (...) P., a numer ten ustalony został przez pracownika ZUS, oraz że nikt z pracowników ZUS, nie poinformował go, że ma się zwrócić do archiwum ZUS o ustalenie (...) Zakładu (...).

Wyrokiem z 19 grudnia 2022r., sygn. akt VIII U 1609/22 Sąd Okręgowy w Poznaniu, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

P. S. urodził się w dniu (...)

W dniu 30 lipca 2018 r. odwołujący złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Do wniosku w dniu 6 sierpnia 2018 r. odwołujący dołączył informację o zatrudnieniu w Warsztacie (...) J. S. w P. – od dnia 2 stycznia 1977 r. Odwołujący nie podał Numeru Kolejnego Płatnika zakładu pracy.

Z potwierdzenia z dnia 20 sierpnia 2018 r. wynika, ze ubezpieczony nie został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu zatrudnienia w Warsztacie(...) J. S..

Dnia 12 września 2018 r. organ rentowy wydał decyzję, w której ustalił kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto - 2 lata 2 miesiące
i 17 dni okresów składkowych. Do obliczenia kapitału początkowego przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od dnia 1 stycznia 1974 r. do dnia 31 grudnia 1983 r. Wysokość kapitału początkowego wyniosła 15357,32 zł.

Decyzją z dnia 13 września 2018 r. ZUS przyznał emeryturę w kwocie zaliczkowej. W decyzji zawarto informację, że w celu prawidłowego ustalenia kapitału początkowego należy dostarczyć oryginały dokumentów potwierdzających zatrudnienie w latach od 1976 do 1998.

Następnie decyzją z dnia 15 listopada 2022 r., znak: (...)
ZUS przyznał odwołującemu emeryturę od dnia 1 lipca 2018 r.

W dniu 7 kwietnia 2022 r. odwołujący złożył wniosek o przeliczenie wysokości kapitału początkowego emerytury poprzez doliczenie do stażu pracy okresu zatrudnienia
w Warsztacie (...) J. S. od 1979-1998 r. We wniosku wskazał, że numer (...) odnośnie zatrudnienia w ww. zakładzie znajduje się w aktach jego żony D. S..

Dnia 9 czerwca 2022 r. decyzją organ rentowy ponownie ustalił kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto - 22 lata 6 miesięcy i 18 dni okresów składkowych. Do obliczenia kapitału początkowego przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998r. Wysokość kapitału początkowego wyniosła 134522,85 zł.

Decyzją z dnia 20 czerwca 2022 r., znak (...), przeliczono emeryturę z uwzględnieniem nowej wartości kapitału początkowego od dnia 1 kwietnia 2022r. tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku.

W dniu 5 lipca 2022 r. odwołujący złożył wniosek o wyrównanie niewypłaconej,
a należnej podwyżki świadczeń. Wnioskodawca wniósł o wyrównanie za 3 lata wstecz.

Zaskarżoną decyzją z dnia 11 sierpnia 2022 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do spłaty emerytury za okres 3 lat poprzedzających miesiąc, w którym zgłoszono wniosek z dnia 7 kwietnia 2022 r.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy wydał zaskarżony wyrok, w którym oddalił odwołanie.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy w przypadku, gdy zainteresowany w ciągu 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłosił wniosek o emeryturę, pobierał przez więcej niż 10 lat zasiłek przedemerytalny, podstawę wymiaru emerytury stanowi ustalona
w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa składki na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zainteresowany nabył prawo do tego zasiłku.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 2a ustawy jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Jak wskazuje art. 116 ww. ustawy postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zgodnie zaś z ustępem 5 tego artykułu do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

W myśl § 10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe z dnia 11 października 2011 r. zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające:

1)  datę urodzenia;

2)  okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość;

3)  stan zdrowia, a także wywiad zawodowy sporządzony przez płatnika składek, jeżeli ubezpieczony pozostaje w zatrudnieniu - w przypadku gdy prawo do świadczenia jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy;

4)  wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń;

5)  okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących
z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych, jeżeli umowy międzynarodowe, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, tak stanowią.

Zgodnie treścią § 20 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 z późniejszymi zmianami) w związku z art. 194 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty są dla pracowników - zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ((...)) albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Jak stanowi treść art. 133 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1)  od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2)  za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Zgodnie zatem z treścią ww. artykułu w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości obowiązują ogólne zasady wypłaty emerytur i rent, to jest świadczenie przyznane lub podwyższone wypłaca się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu (art. 133 ust. 1 pkt 1). Regułę powyższą stosuje się odpowiednio również w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości wskutek wznowienia postępowania albo wskutek wniesienia skargi kasacyjnej, z tym że za miesiąc zgłoszenia wniosku przyjmuje się miesiąc wniesienia wniosku o wznowienie postępowania lub skargi kasacyjnej (art. 133 ust. 2).

Wyjątek stanowi tu sytuacja, w której ponowne ustalenie prawa do świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego lub odwoławczego (art. 133 ust. 1 pkt 2). Jeżeli w tych warunkach organ rentowy lub odwoławczy przyzna lub podwyższy świadczenie, wypłaca się je od miesiąca złożenia pierwotnego wniosku lub wydania decyzji z urzędu, nie dłużej jednak niż za okres 3 lat wstecz, liczonych od daty zgłoszenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy ( vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 r., III UZP 1/05, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2002 roku, II UKN 116/01).

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy podkreślił, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było to, czy organ rentowy prawidłowo odmówił P. S. prawa do spłaty emerytury za okres 3 lat poprzedzających miesiąc, w którym zgłoszono wniosek.

Sąd Okręgowy zaakcentował, że zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 133 ust. 1 ustawy w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się poczynając od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Tylko w przypadku gdy odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego świadczenia wypłaca się za okres 3 lat poprzedzających miesiąc zgłoszenia wniosku. Powołany przepis nie daje podstawy prawnej do przyznania podwyższonych świadczeń od daty powstania prawa do nich, jeżeli prawo to powstało wcześniej niż trzy lata przed zgłoszeniem wniosku, nawet w przypadku jeżeli niezrealizowanie tego prawa było następstwem błędu organu rentowego. Określony okres trzyletni nawiązuje do okresów przedawnienia roszczeń o świadczenia powtarzające się (art. 118 KC) i roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych (art. 442 § 1 KC), które to okresy są także trzyletnie. Ewentualne żądanie zatem przyznania podwyższonych świadczeń za okres wcześniejszy niż 3 lata przed zgłoszeniem wniosku o te świadczenia nie znajduje podstaw w treści art. 133 ust. 1
pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach.

Nadto Sąd Okręgowy wskazał, że użyte w omawianym przepisie określenie „błąd organu rentowego” obejmuje sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania podwyższonego świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu, w tym także popełnioną na skutek niedbalstwa pracownika omyłkę przy kompletowaniu dokumentacji i wydawaniu decyzji. Przepis ten nie wyłącza ograniczenia okresu wypłaty świadczeń w sytuacjach, gdy błąd organu rentowego jest wynikiem zawinienia jego pracownika. Istotnym jednak zagadnieniem przy stwierdzeniu, że organ rentowy dopuścił się błędu, jest zbadanie czy nie doszło do niedopełnienia obowiązków przez wnioskodawcę.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że podzielił stanowisko prezentowane przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 26 kwietnia 2018 r., sygn. akt III AUa 907/17, iż błędem nie jest niewykazywanie przez organ rentowy inicjatywy dowodowej, niezgłaszanie
i nieposzukiwanie dowodów istotnych dla ustalenia wysokości świadczenia. Zgodnie
z prezentowanym orzeczeniem, nie jest rolą organu rentowego wyręczanie ubezpieczonych przy składaniu wniosków o świadczenia i samodzielne poszukiwanie dowodów. Błąd organu rentowego miałby miejsce jedynie wówczas, gdy dokumenty potwierdzające wysokość podstawy wymiaru składek były złożone przez wnioskodawcę wcześniej i nie zostały uwzględnione przy ustalaniu wysokości świadczenia.

Zgodnie z judykaturą błędem nie jest również bezczynność organu rentowego
(wyrok SN z dnia 19 stycznia 2006 r., III BU 2/05 oraz wyrok SN z dnia 4 czerwca 2012 r., I UK 18/12)

W ocenie Sądu Okręgowego analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego świadczy jednoznacznie, iż sporna decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych była zgodna z przepisami prawa. Pozwany organ rentowy decyzją z dnia 20 czerwca 2022 r., zasadnie dokonał na wniosek odwołującego przeliczenia emerytury i jej ustalenia w kwocie zaliczkowej. Następnie organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję z dnia 11 sierpnia 2022 r., znak (...) działał stosowanie do treści i wykładni przepisu art. 133 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołujący do wniosku o przyznanie emerytury złożonym w dniu 6 sierpnia
2018 r. dołączył informację o zatrudnieniu w Warsztacie (...) J. S. w P. od dnia 2 stycznia 1977 r., jednakże nie podał żadnego numeru (...) zakładu pracy. Natomiast z potwierdzenia ubezpieczenia z dnia 20 sierpnia 2018 r. wynika, że odwołujący nie został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu zatrudnienia w Warsztacie (...) J. S.. Z następnym wnioskiem - o ponowne ustalenie kapitału początkowego P. S. wystąpił dopiero w dniu 7 kwietnia 2022 r. i to w tym właśnie wniosku odwołujący wskazał, że numer (...) Zakładu (...) znajduje się w aktach rentowych jego żony D. S.. W konsekwencji, na podstawie danych zawartych w aktach emerytalnych D. S. ZUS ustalił numer (...) i dokonał stosownego potwierdzenia okresu zatrudnienia od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 czerwca 1996 r. Na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych nie spoczywał jednak obowiązek samodzielnego sprawdzania numeru (...) zakładu pracy odwołującego.

Sąd Okręgowy podkreślił, że organ rentowy nie miał podstaw aby dokonać spłaty emerytury za okres 3 lat wstecz - od kwietnia 2022 r., ponieważ naliczenie podstawy wymiaru emerytury bez uwzględnienia okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) nie nastąpiło na skutek błędu organu rentowego, gdyż pierwotna decyzja przyznająca emeryturę została wydana
w oparciu o dane dostarczone i niekwestionowane przez odwołującego.

W konsekwencji – w ocenie Sądu I instancji - nie sposób podzielić stanowiska odwołującego, iż pozwany winien dokonać wyrównania świadczenia za okres wcześniejszy, tj. za trzy lata wstecz, albowiem nie z przyczyn leżących po stronie organu rentowego doszło do przyznania niższego świadczenia. Sąd Okręgowy uznał zatem, że w rozpoznawanej sprawie nie wystąpił błąd organu rentowego w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. i cytowanych przepisów prawa materialnego oddalił odwołanie P. S., orzekając jak
w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł odwołujący P. S. zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

I.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przez dokonanie ustaleń faktycznych w sposób sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania oraz zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, co skutkowało błędnym przyjęciem, m.in. że:

- odwołujący przy składaniu wniosku o emeryturę nie dopełnił ciążących na nim obowiązków,

- organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków dokonał wszystkich możliwych ustaleń faktycznych i wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności warunkujące wydanie prawidłowej decyzji w sprawie ustalenia prawidłowej wysokości emerytury odwołującego,

- ustalenie Numeru Kolejnego Płatnika (dalej NKP) zakładu pracy przez organ rentowy stanowiłoby „wyręczenie” odwołującego przy składaniu wniosku i samodzielne poszukiwanie dowodów,

II.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) poprzez jego niewłaściwą interpretację i zastosowanie, polegające na uznaniu, że w rozpatrywanej sprawie nie wystąpił błąd organu rentowego w rozumieniu ww. przepisu,

III.  naruszenie prawa materialnego tj. § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz. 1412) poprzez jego niezastosowanie, polegające na nieuwzględnieniu okoliczności, że na organie rentowym ciążył obowiązek udzielenia Odwołującemu rzetelnej informacji, w tym wskazówek i wyjaśnień, w zakresie dotyczącym warunków i dowodów wymaganych do ustalania świadczenia emerytalnego, a w niniejszej sprawie organ rentowy nigdy nie wezwał Odwołującego do podania NKP zakładu pracy,

IV.  naruszenie prawa materialnego tj. § 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe w zw. z § 20 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń poprzez ich niewłaściwą interpretację i zastosowanie, polegające na uznaniu, że na ubezpieczonym ciążył prawny obowiązek ustalenia i dostarczenia NKP zakładu pracy organowi rentowemu, podczas gdy żaden przepis prawa o tym nie stanowi, a nadto numer ten nadaje organ rentowy, więc ma on możliwość samodzielnie go ustalić, w przeciwieństwie do Odwołującego.

Wskazując na powyższe wniósł o:

I.  zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. z dnia z dnia 11 sierpnia 2022 r. znak: (...) poprzez przyznanie Odwołującemu prawa do spłaty emerytury za okres 3 lat poprzedzających miesiąc, w którym zgłoszono wniosek,

II.  zasądzenie od organu na rzecz Odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych.

Z ostrożności procesowej na wypadek nieuwzględnienia powyższych wniosków wniósł o:

I.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania,

II.  zasądzenie od organu na rzecz Odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne według norm przepisanych.

Jednocześnie odwołujący P. S. wniósł o przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego przez Sąd II instancji poprzez dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z wniosku Odwołującego z dnia 6 sierpnia 2018 r. na fakt, że Odwołujący wnosił o potwierdzenie przez organ rentowy okresu ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia w latach 1979-1998 w Warsztacie (...) J. S..

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. nie złożył odpowiedzi na apelację odwołującego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu. Argumenty przedstawione w treści apelacji, nie podważyły w żaden sposób zasadności stanowiska Sądu I instancji.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie przedstawiając logiczną argumentację prawną. Ustalenia sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w podziela i przyjmuje za własne. Dokonując analizy zarzutów zgłoszonych przez organ rentowy w apelacji, Sąd Apelacyjny stwierdził, że nie zasługiwały one na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. W myśl art. 15 ust. 2 ustawy w przypadku, gdy zainteresowany w ciągu 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłosił wniosek o emeryturę, pobierał przez więcej niż 10 lat zasiłek przedemerytalny, podstawę wymiaru emerytury stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zainteresowany nabył prawo do tego zasiłku. Zgodnie z treścią art. 15 ust. 2a ustawy jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Jak wskazuje art. 116 ww. ustawy postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zgodnie zaś z ustępem 5 tego artykułu do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że odwołujący w dniu 30 lipca 2018 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury, do wniosku w dniu 6 sierpnia 2018 r. dołączył informację o zatrudnieniu w Warsztacie (...) J. S. w P. – od dnia 2 stycznia 1977 r., nie podał z kolei Numeru Kolejnego Płatnika zakładu pracy. Z potwierdzenia z dnia 20 sierpnia 2018 r. (k. 15 akt ZUS) wynika, że ubezpieczony nie został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu zatrudnienia w Warsztacie (...) J. S.. Zatem w dniu 12 września 2018 r. organ rentowy wydał decyzję, w której ustalił kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto - 2 lata 2 miesiące i 17 dni okresów składkowych. Do obliczenia kapitału początkowego przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od dnia 1 stycznia 1974 r. do dnia 31 grudnia 1983 r. Wysokość kapitału początkowego wyniosła 15357,32 zł. Decyzją z dnia 13 września 2018 r. ZUS przyznał emeryturę w kwocie zaliczkowej. W decyzji zawarto informację, że w celu prawidłowego ustalenia kapitału początkowego należy dostarczyć oryginały dokumentów potwierdzających zatrudnienie w latach od 1976 do 1998. Następnie decyzją z dnia 15 listopada 2022 r., znak: (...), ZUS przyznał odwołującemu emeryturę od dnia 1 lipca 2018 r. W dniu 7 kwietnia 2022 r. odwołujący złożył wniosek o przeliczenie wysokości kapitału początkowego emerytury poprzez doliczenie do stażu pracy okresu zatrudnienia
w Warsztacie Ślusarskim J. S. od 1979-1998 r. We wniosku wskazał, że numer (...) odnośnie zatrudnienia w ww. zakładzie znajduje się w aktach jego żony D. S..

Dnia 9 czerwca 2022 r. decyzją organ rentowy ponownie ustalił kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto - 22 lata 6 miesięcy i 18 dni okresów składkowych. Do obliczenia kapitału początkowego przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998r., a wysokość kapitału początkowego wyniosła 134522,85 zł. Decyzją z dnia 20 czerwca 2022 r., znak (...), przeliczono emeryturę z uwzględnieniem nowej wartości kapitału początkowego od dnia 1 kwietnia 2022r. tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku. W dniu 5 lipca 2022 r. odwołujący złożył wniosek o wyrównanie niewypłaconej, a należnej podwyżki świadczeń. Wnioskodawca wniósł o wyrównanie za 3 lata wstecz.

Jak stanowi treść art. 133 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż: 1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3; 2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Błąd organu rentowego oznacza każdą obiektywną wadliwość jego decyzji niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też niewłaściwych działań pracodawców, albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów, jak również błędnej wykładni obowiązujących przepisów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 8 czerwca 2022 r. III AUa 204/22). Funkcjonująca na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych konstrukcja obiektywnie błędnej decyzji nie może prowadzić do obciążenia organu rentowego skutkami błędów wszystkich innych instytucji, zwłaszcza pracodawców, nienależycie lub niestarannie wykonujących swoje obowiązki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Wydawanie pracownikowi lub organowi rentowemu zaświadczeń niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości jest obowiązkiem pracodawcy, w związku z czym nie można przypisać błędu organowi rentowemu w sytuacji, gdy sposób wykazania wynagrodzenia pracownika w poszczególnych latach jest nieprecyzyjny, albo też dokumentacja archiwalna jest niepełna (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 lutego 2018 r. III AUa 1657/17).

Przez błąd organu rentowego należy rozumieć każdą obiektywną wadliwość decyzji, skutkującą niewłaściwym ustaleniem uprawnień ubezpieczonego, której powstanie nie było rezultatem działania lub zaniechania świadczeniobiorcy, a można je powiązać z działaniami lub zaniechaniami, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. Mowa tu więc o sytuacji, gdy organ rentowy miał podstawy do wydania prawidłowego rozstrzygnięcia, ale z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił, w szczególności z powodu pomyłki, zaniedbania lub celowego działania. Nie chodzi tu natomiast o sytuacje, gdy organ rentowy nie miał możliwości lub powodów, by podjąć działania, które mogłyby doprowadzić do wydania prawidłowej decyzji, w szczególności wówczas, gdy wydanie obiektywnie wadliwej decyzji było rezultatem działania świadczeniobiorcy lub innego podmiotu (por. R. Babińska, Pojęcie…, s. 50-51; W. Ostaszewski (w:) B. Gudowska, K. Ślebzak (red.), Emerytury…, s. 801-803; S. Płażek, Błąd…, s. 19-22).

W pierwszej kolejności należy się odnieść do przedstawionego w apelacji zarzutu sprzeczności ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Zarzut ten należało ocenić jako całkowicie chybiony. Sąd Okręgowy przyjął, wbrew odmiennemu zapatrywaniu wyrażonemu w apelacji, że organ rentowy przeliczając wysokość emerytury P. S. nie dopuścił się błędu, o którym mowa w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 504). W tym miejscu należy zauważyć, że zgodnie z art. 116 ust. 5 tej ustawy, do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Dowody te zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412). Zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 2 tego rozporządzenia zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające okresy uzasadniające m.in. prawo do świadczeń i ich wysokość, a także wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i poważenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń. Zgodnie z § 21 ust. 1 ww. rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Z kolei w myśl § 22 ww. Rozporządzenia jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Z ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji, a które to ustalenia Sąd II instancji w pełni akceptuje wynika, że odwołujący do wniosku o przyznanie emerytury złożonym w dniu 6 sierpnia 2018 r. dołączył informację o zatrudnieniu w Warsztacie (...) J. S. w P. od dnia 2 stycznia 1977 r., jednakże nie podał żadnego numeru (...) zakładu pracy. Z kolei z potwierdzenia ubezpieczenia z dnia 20 sierpnia 2018 r. wynika, że odwołujący nie został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego z tytułu zatrudnienia w Warsztacie (...) J. S.. Z następnym wnioskiem - o ponowne ustalenie kapitału początkowego P. S. wystąpił dopiero w dniu 7 kwietnia 2022 r. i to w tym właśnie wniosku odwołujący wskazał, że numer (...) Zakładu (...) znajduje się w aktach rentowych jego żony D. S.. Przy czym zauważyć należy, że odwołujący nie wyjaśnił, dlatego właśnie dopiero 7 kwietnia 2022 r. wskazał numer (...) Zakładu (...) (wskazując, że znajduje się w aktach jego żony), w sytuacji kiedy niewątpliwie już w dacie złożenia pierwszego wniosku tj. 6 sierpnia 2018 r. odwołujący niewątpliwie posiadał wiedzę, że w aktach jego żony znajduje się (...) Zakładu (...) (pracowali u tego samego pracodawcy). Zaznaczyć w ocenie Sądu Odwoławczego również należy, że odwołujący miał pełną świadomość, że do ustalenia kapitału początkowego nie uwzględniono w 2018 r. okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) i wówczas mógł przecież tę decyzję zaskarżyć, czego również nie uczynił. Wbrew stanowisku odwołującego organ rentowy nie miał obowiązku sprawdzania samodzielnie numeru (...) zakładu pracy. Zaakcentować również wypada, że nie jest rolą organu rentowego wyręczanie ubezpieczonych przy składaniu wniosków o świadczenia i samodzielne poszukiwanie dowodów. Błąd organu rentowego miałby miejsce jedynie wówczas, gdy dokumenty potwierdzające wysokość podstawy wymiaru składek były złożone przez wnioskodawcę wcześniej i nie zostały uwzględnione przy ustalaniu wysokości świadczenia.

W konsekwencji, na podstawie danych zawartych w aktach emerytalnych D. S. ZUS ustalił numer (...) i dokonał stosownego potwierdzenia okresu zatrudnienia od dnia 1 lutego 1977 r. do dnia 30 czerwca 1996 r. Na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych nie spoczywał jednak obowiązek samodzielnego sprawdzania numeru (...) zakładu pracy odwołującego, bowiem zgodnie z ww. cyt. przepisami uprawniony składając wniosek winien był wskazać niezbędne informację potrzebne do ustalenia/przyznania świadczenia, a organ rentowy wydał decyzję na podstawie przedstawionej przez uprawnionego informacji/dokumentacji.

Mając na uwadze powyższe słusznie zatem Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy nie miał podstaw aby dokonać spłaty emerytury za okres 3 lat wstecz - od kwietnia 2022 r., ponieważ naliczenie podstawy wymiaru emerytury bez uwzględnienia okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) nie nastąpiło na skutek błędu organu rentowego, gdyż pierwotna decyzja przyznająca emeryturę została wydana w oparciu o dane dostarczone i niekwestionowane przez odwołującego.

Zatem niezasadny okazał się zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i wiąże ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby strona skarżąca wykazała uchybienia podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktu (wyrok Sądu Najwyższego z 10.06.1999 r., II UKN 685/98). Apelacja odwołującego ograniczała się natomiast do polemiki z ustaleniami Sądu i brakiem dowodów przeciwnych, sprowadzała się wyłącznie do przedstawienia własnej oceny zgromadzonych dowodów i interpretacji przepisów. Wbrew stanowisku odwołującego Sąd I instancji dokonał wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz wyciągnął z tej oceny stosowne wniosku.

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji przy wydaniu wyroku z 19 grudnia 2022 r. nie naruszył ani przepisów prawa materialnego (w szczególności art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej. § 2 i § 10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r.) ani przepisów prawa procesowego (w szczególności art. 233 k.p.c.). W światle powyższego podnoszone w apelacji zarzuty uznać należy za nietrafne.

Z tego względu Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację odwołującego P. S. oddalił uznając ją za bezzasadną.

sędzia Marta Sawińska