Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Katarzyna Schönhof-Wilkans

Sędziowie: SSA Jolanta Cierpiał (spr.)

SSA Małgorzata Aleksandrowicz

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Majchrzak

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2019 r. w Poznaniu

sprawy H. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji H. N.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 17 października 2017 r. sygn.. akt VII U 430/17

oddala apelację.

SSA Małgorzata Aleksandrowicz

SSA Katarzyna Schönhof-Wilkans

SSA Jolanta Cierpiał

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 października 2016 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 t.j.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43 ze zm.) po rozpoznaniu wniosku z dnia 5 lipca 2017 r. odmówił H. N. prawa do emerytury.

Od powyższej decyzji w ustawowym trybie i terminie odwołał się H. N. wnosząc o jej zmianę.

W odpowiedzi z dnia 17 stycznia 2017 na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Decyzją z dnia 9 stycznia 2017 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 t.j.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43 ze zm.) odmówił H. N. prawa do emerytury.

Od powyższej decyzji w ustawowym trybie i terminie odwołał się H. N. wnosząc o zmianę przedmiotowej decyzji.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 3 marca 2017 r. organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Zarządzeniem z dnia 21 czerwca 2017 r. tut. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę prowadzoną pod sygnatura akt VII U 905/17 ze sprawą prowadzoną pod sygnaturą akt VII U 430/17 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 17 października 2017r. Sąd Okręgowy w Poznaniu w punkcie 1. oddalił odwołanie, w punkcie 2 kosztami postępowania obciążył odwołującego w zakresie przez niego poniesionym. Orzeczeniem uzupełniającym z dnia 25 października 2017r. Sąd I instancji uzupełnił pkt. 2 wyroku poprzez zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego kwotę 180 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

H. N. ( ur. (...)) jest technikiem mechanikiem w specjalności eksploatacja i naprawa silników pojazdów trakcyjnych. Na dzień złożenia wniosku o emeryturę, tj. 5 lipca 2016 r., nie pozostawał w zatrudnieniu w żadnym zakładzie pracy, natomiast miał ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Odwołujący uczęszczał do Technikum (...). Dnia 1.04.1976 zawarł umowę przedwstępną gwarantującą mu zatrudnienie w (...). Następnie złożył podanie z dnia 5 lipca 1976r o zatrudnienie w (...), do którego załączył ręcznie napisany życiorys 5 lipca 1976r., w których nic nie wspomina jakoby pracował już w (...) czy to w 1975r. czy w czerwcu oraz w lipcu 1976r.

Od 2 października 1976r H. N. rozpoczął pracę w (...) i pracował tam do 26 października 1977r w (...), albowiem od 27 października 1977r. rozpoczął odbywanie obowiązkowej służby wojskowej.

Okresy pracy w (...) to następujące okresy zatrudnienia :

- 12.11.1979- 31.10.1993 (...) (13 lat 11 m-cy 19 dni);

- 21.04.1994- 11.09.1998 (...) (4 lata 4 m-ce 21 dni);

Z powyższych okresów okresy zatrudnienia 1.10.1976 - 26.10.1977; 12.11.1979- 31.10.1993 i od 21.04.1994- 31.12.1996r. zostały przeliczone przez organ rentowy z uwzględnieniem 14 miesięcy za każdy rok na podstawie art. 43 ust 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy natomiast nie zastosował powyższego przelicznika dla okresu 1.01.1997 - 11.09.1998 r. W okresie tym odwołujący pracował nadal w (...), ale już nie jako maszynista pojazdów spalinowych lecz dyspozytor. W tym też okresie odwołujący uczęszczał na kurs szkolenia podstawowego BHP dla osób kierujących pracownikami.

Na przełomie 1993/1994r. w okresie od 1 listopada 1993 r. do 20 kwietnia 1994r. odwołujący był zatrudniony w P.P.H.U. (...) E. S. w L. przy czym okresie od 1 listopada 1993 r. do 31 stycznia 1994 r. odwołujący był zatrudniony jako akwizytor na podstawie umowy o pracę na czas określony 3 miesięcy (umowa k. 4), a od dnia 1 lutego 1994 r. do 20 kwietnia 1994 r. na stanowisku pracownika fizycznego na podstawie następnej umowy o pracę z 1.02.1994r która zawarta była wprawdzie na czas określony do 15 kwietnia 1994r., ale strony przedłużyły ją do 20 kwietnia 1994r. i do tej daty odwołujący tam pracował.

Dnia 28 lutego 1994 r. pracodawca wystawił H. N. świadectwo pracy, zgodnie z którym odwołujący w okresie od 1 listopada 1993r. do 28 lutego 1994r. wykonywał pracę na stanowisku akwizytor. W zaświadczeniu z dnia 30 listopada 2016r. stanowiącym załącznik do świadectwa pracy P.P.H.U. (...) E. S. wskazał, że w okresie od 1 listopada 1993 r. do 28 lutego 1994 r. odprowadzał i opłacał składki na Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako osoby współpracującej pod nr (...).

Okres od 1 listopada 1993 r. do 20 kwietnia 1994 r. zatrudnienia w P.P.H.U. (...) E. S. został odwołującemu zaliczony przez organ rentowy do okresów składkowych w drugiej z zaskarżonych decyzji tj. w decyzji z 9 stycznia 2017r. Odwołujący zeznał, że u E. S. pracował w okresie półrocznym na przełomie lat 1993/1994 i pracował u niego do 20 kwietnia i cały ten okres pracy ZUS zaliczył odwołującemu w drugiej decyzji .

W dniu 24 maja 2016 r. odwołujący ukończył(...) lat. H. N. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i osiągnął wymagany przepisami ustawy 15-letni staż pracy szczególnej.

W dniu 5 maja 2016 r. odwołujący złożył wniosek o emeryturę.

Dnia 26 października 2016r. organ rentowy wydał decyzję odmawiającą odwołującemu prawa do emerytury. Decyzją z dnia 9 stycznia 2017 r. organ rentowy wskazał, iż uchyla decyzję z dnia 26 października 2016 r. w której ponownie odmówił prawa do emerytury.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, Sąd Okręgowy wskazał, że odwołanie H. N. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem sporu między stronami było, czy odwołujący H. N. spełnia kumulatywnie przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury określone w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. 2017 roku poz. 1383 t.j.), powoływanej dalej jako ustawa emerytalna, w szczególności czy odwołujący legitymuje się wymaganym 25-letnim ogólnym stażem pracy.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał przesłanki przyznania emerytury zawarte w art.184 ust. 1 art.184 ust. 2 cyt. ustawy emerytalnej. Wyjaśnił, że wymogi określone w przepisie art. 184 ust. 1 pkt 1 i 2 powinny zostać spełnione na dzień 1 stycznia 1999r.

Sąd Okręgowy wskazał, iż w świetle orzecznictwa sądów powszechnych nabycie przez ubezpieczonego prawa do emerytury w obniżonym wieku na zasadach określonych w art. 184 ustawy emerytalnej wymaga kumulatywnego spełnienia wszystkich przesłanek wymienionej w przedmiotowej regulacji. Prowadzi to do wniosku, że ubezpieczony uzyskuje prawo do emerytury z dniem ukończenia 60 roku życia tylko wtedy, gdy zostanie udowodnione, że na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się nie tylko 15-letnim okresem stażu pracy w szczególnych warunkach, ale również 25-letnim ogólnym okresem składkowym i nieskładkowym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2017 r., II UK 293/16).

Sąd I instancji wyjaśnił, że spór w sprawie dotyczył wyłącznie przesłanki 25-letniego ogólnego okresu składkowego i nieskładkowego, albowiem organ rentowy uznał, że H. N. nie spełnił tej właśnie przesłanki i to było podstawą odmowy przyznania emerytury zarówno w decyzji z 26.10.2016r. jak i decyzji zmieniającej z 9.01.2016r. tj. w obu decyzjach, od których złożono odwołanie. Bezspornym w sprawie było, że już w pierwszej decyzji organ rentowy uznał za spełnioną przesłankę co najmniej 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy wskazał, że okres od 27 października 1977r. do 13 października 1979 r. to okres odbywania zasadniczej służby wojskowej, który co do zasady jest także zaliczany do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Na potwierdzenie przytoczył stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42. Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że z przepisów§ 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. z 1968 nr 44, poz. 318, ze zm.) wynikała zasada, że pracownikowi, który we wskazanym terminie po zakończeniu służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w chwili powołania do tej służby, okres służby podlegał wliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Sąd Okręgowy uznał, że taka właśnie sytuacja miała miejsce w przypadku odwołującego. Skoro służbę wojskową zakończył 13 października 1979 r. po czym w dniu 12 listopada 1979 r. podjął pracę u dotychczasowego pracodawcy, powracając do dotychczasowej pracy stanowiącej pracę w warunkach szczególnych to cały okres jego służby wojskowej podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia uprawniającego do wcześniejszej emerytury jako okres pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy, wliczając odwołującemu do okresów składkowych okres służby wojskowej, prawidłowo nie zastosował do tego okresu przelicznika z art. 43 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Nie ma podstaw prawnych do przyjęcia, że art. 43 ust. 2 powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z FUS pozwalający na przeliczenie stażu pracy ubezpieczonego na kolei poprzez uwzględnienie każdego pełnego roku zatrudnienia na kolei jako 14 miesięcy ma zastosowanie w niniejszej sprawie. Przy ustalaniu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z tytułu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach przed 1 stycznia 1999 roku - w związku z art. 32 tej ustawy nie stosuje się art. 43 ust. 2 tej ustawy.

Z uwagi na powyższe w ocenie Sądu I instancji brak było podstaw do tego by uwzględnić żądanie odwołującego by do jego stażu pracy doliczyć 3 miesiące i 28 dni na podstawie art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Sąd Okręgowy uznał za niezasadne stanowisko odwołującego jakoby okres 1.01.1997-1.09.1998r., gdy pracował jako dyspozytor, należało przeliczyć na podstawie art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej. Sąd I instancji przypomniał, że zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej praca na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy liczy się jako 14 miesięcy zatrudnienia na kolei. Przepis zatem wyraźnie i jednoznacznie określa stanowiska, których dotyczy to szczególne uprawnienie w nim zawarte. Nie ma w nim stanowiska dyspozytora. Odwołujący w żaden sposób nie wykazał w sprawie swego stanowiska o tożsamości tych stanowisk. Nie złożył nawet żadnego wniosku dowodowego w tym zakresie, a w swoich zeznaniach nawet nie podjął się żadnego wyjaśnienia w tym temacie. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar uwodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu wywodzi skutki prawne. Z art. 232 k.p.c. wynika natomiast, że strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd Okręgowy zaznaczył również, że odwołujący był reprezentowany przez fachowego pełnomocnika w związku z czym sąd był zwolniony od pouczania go, że swoje twierdzenia trzeba dowodowo wykazać. Sąd Okręgowy zauważył również, że zupełnie czym innym jest praca na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy, związana z manewrowaniem i ustawianiem wagonów, a czym innym praca dyspozytora, polegająca na wydawaniu dyspozycji pracownikom. To ostatnie potwierdza świadectwo z kursu szkolenia podstawowego BHP dla osób kierujących pracownikami odbytego w okresie 2.03-6.03.1998r, a wiec w okresie, gdy odwołujący pracował jako dyspozytor. Dlatego zupełnie nieuzasadniony jest pogląd odwołującego jakoby praca na stanowisku dyspozytora wyczerpuje znamiona definicji stanowiska manewrowego. Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy uznał, że prawidłowo ZUS nie uwzględnił okresu 1.01.1997-1.09.1998r., w którym odwołujący pracował jako dyspozytor jako okresu pracy w szczególnych warunkach.

W zakresie zarzutu odwołującego nie uwzględnienia okresu pracy w (...) od 1.01.1993 – 15.04.1994r. Sąd podkreśla, że dokumenty na jakie powoływał się odwołujący, a jakie wystawił mu E. S. były sprzeczne. Zasadnicze znaczenie w sprawie miało to, że w zakresie w jakim potwierdzały one zatrudnienie odwołującego w okresie od 1.11.1993-20.04.1994r. okres ten ZUS zaliczył odwołującemu w drugiej decyzji z 9.01. 2017r.

W ocenie Sądu Okręgowego postępowanie dowodowe nie pozwoliło na wykazanie zatrudnienia odwołującego w okresie wakacyjnym w latach 1975 -1976 na (...) S.A. Brak dokumentacji odwołującego H. N. w Archiwum Pracowniczym(...) S.A. oraz niespójność zeznań świadków powołanych na tę okoliczność jak i samego odwołującego uniemożliwiły Sądowi ustalenie istnienia takiego stosunku pracy co tym samym nie pozwalało zaliczyć ww. okresu na poczet ogólnego stażu pracy.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że H. N. nie udowodnił wymaganego 25-letniego ogólnego stażu pracy stanowiącą, w myśl art. 184 ustawy emerytalnej, jedną z przesłanek sine qua non powstania uprawnienia do emerytury w obniżonym wieku.

Zważywszy na powyższe, tenże Sąd w punkcie pierwszym wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ k.p.c. i powołanych przepisów prawa materialnego oddalił odwołanie H. N. jako bezzasadne.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy rozstrzygnął, w punkcie drugim wyroku, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz w jego uzupełnieniu zasądzając od odwołującego na rzecz organu rentowego, w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.) w sprawie opłat za czynności radców prawnych, kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł H. N., który askarżył wyrok w całości, zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 43 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej poprzez ich niewłaściwą interpretację, a tym samym umniejszenie wymiaru stażu pracy odwołującego,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, a polegający bezpodstawnym przyjęciu, że odwołujący na dzień 1 stycznia 1999r. udokumentował przed zakładem rentowym ogólny staż pracy w wymiarze 24 lata 4 miesiące i 26 dni, a tym samym nie udowodnił 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego wynika, że legitymuje się on co najmniej 25 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym, liczonym przed 1 stycznia 1999r. koniecznym do przyznania emerytury w warunkach szczególnych oraz co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych liczonym przed 1 stycznia 1999r.

3.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, a polegający na bezpodstawnym przyjęciu, że odwołujący nie świadczył pracy w tzw. ambulansie (...) w wakacje letnie w latach 1975 i 1976r., a tym samym niezaliczenie odwołującemu do stażu pracy okresu 4 miesięcy pracy na (...),

4.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, a polegający na bezpodstawnym przyjęciu, że odwołujący w okresie od dnia 1 stycznia 1997r. do dnia 1 września 1998 nie pracował na stanowisku manewrowym w sytuacji , gdy świadczył prace dyspozytora, a stanowisko to związane jest z utrzymaniem ruchu.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę wyroku z dnia 17 października 2017r. poprzez przyznanie odwołującemu prawa do emerytury w warunkach szczególnych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy wnioskodawca H. N. spełnił kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury w wieku obniżonym, przewidzianej w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) w zw. z art. 32 tej ustawy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy przeprowadził wystarczające dla kategorycznego rozstrzygnięcia sprawy postępowanie dowodowe, a wynik tego postępowania, wbrew twierdzeniom apelującego, ocenił zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c., nie przekraczając granic swobodnej oceny dowodów, przepisem tym zakreślonym, a w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd I Instancji wyjaśnił powody rozstrzygnięcia oraz przekonywująco wykazał, dlaczego odwołanie należało oddalić. Podkreślić należy, iż przedmiotem oceny Sądu Okręgowego były dowody zaoferowane przez strony, zostały one przeanalizowane, a następnie szczegółowo omówione w uzasadnieniu, co pozwala na ich instancyjną kontrolę i prowadzi do wniosku, że wszystkie one zostały ocenione w zgodzie w zasadami logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny zaakceptował w całości ustalenia faktyczne Sądu I instancji, traktując je jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNP 1999, nr 24, poz. 776).

Sąd odwoławczy w pełni podziela także ocenę prawną, jakiej dokonał Sąd I instancji, uznając ją za wyczerpującą, a tym samym nie ma potrzeby powtarzać w całości trafnego wywodu prawnego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2006 r., IV CK 380/05, LEX nr 179977; z dnia 16 lutego 2005 r., IV CK 526/04, LEX nr 177281).

Na wstępie rozważań Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że głównym motywem przyświecającym ustawodawcy w stworzeniu instytucji przewidzianej w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS było założenie, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, dlatego też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w znaczny sposób jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Pamiętać należy, iż prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym stanowi odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 24 i 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i określonego w nim wieku emerytalnego, tak więc przepisy regulujące to prawo należy interpretować w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.

Stosownie do art. 32 ust. 2 cyt. ustawy dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w wieku obniżonym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których uprawnionym osobom przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym, ustala się – jak stanowi ust. 4 art. 32 cyt. ustawy - na podstawie przepisów dotychczasowych. Sąd Najwyższy w uchwale w składzie 7 sędziów z dnia 13 lutego 2002 r., (III ZP 30/01, OSNP 2002 nr 10, poz. 243) wskazał jako nadal stosowane "przepisy dotychczasowe" przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z § 4 w/w rozporządzenia pracownik, który wykonywał wymienione w wykazie A prace w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia (25 lat), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu - są okresy, w których praca w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Szczególnego podkreślenia wymaga zatem, że ocena charakteru danego zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach wymaga rozważenia – poza ustaleniem rodzaju wykonywanych prac – czy wykonywana ona była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie jest bowiem dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008r., II UK 306/07, OSNP 2009/21-22/290).

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawało, że H. N. posiada wymagany przepisami 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach, ukończył wiek (...)lat oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Istota sporu sprowadzała się natomiast do ustalenia czy wnioskodawca legitymuje się 25 letnim okresem składkowym i nieskładkowym. Organ rentowy uznał za udowodniony okres 24 lat, 4 miesięcy i 26 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Odnosząc się do pierwszego z zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego, Sąd Apelacyjny wskazuje, iż jest on chybiony.

Nie sposób zgodzić się z twierdzeniem apelującego jakoby charakter pracy dyspozytora odpowiadał stanowisku manewrowemu opisanemu w art. 43 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W tym zakresie Sąd Apelacyjny w całości podziela stanowisko Sądu I instancji zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Niewątpliwie przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS należy interpretować ściśle. Wskazany przepis wyraźnie wymienia stanowiska, które objęte są szczególnym uprawnieniem do uwzględnienia i zastosowania przelicznika 14 miesięcy za 1 rok pracy. Co istotne nie ma wśród nich stanowiska dyspozytora. Tym niemniej w niniejszej sprawie brak jest podstaw do zastosowania art. 43 ustawy o emeryturach i rentach, o czym jeszcze poniżej.

Należy bowiem wskazać, iż Sąd Apelacyjny podziela w pełni stanowisko Sądu Okręgowego, że pozwany wliczając odwołującemu do okresów składkowych służbę wojskową, prawidłowo nie zastosował przelicznika, wynikającego z art. 43 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Nie ma bowiem podstaw, jak tego chce apelujący, do przyjęcia/ zastosowania art. 43 ust. 2 powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z FUS pozwalającego na przeliczenie okresu pracy na kolei ( tu - okresu służby wojskowej liczonej jako praca na kolei ) poprzez uwzględnienie każdego pełnego roku zatrudnienia na kolei (tu pobytu w wojsku) jako 14 miesięcy. Przy ustalaniu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z tytułu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach przed 1 stycznia 1999 roku - w związku z art. 32 tej ustawy nie stosuje się art. 43 ust. 2 tej ustawy. Przepis ten ma zastosowanie tylko przy ustalaniu prawa do emerytury kolejowej, o której mowa w art. 40 ustawy. Przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w szczególności przy ustalaniu okresów składkowych i nieskładkowych uprawniających do emerytury muszą być interpretowane ściśle. Brak jest w tej ustawie przepisu pozwalającego na przeliczenie stażu pracy na kolei przy ustalaniu prawa do tzw. emerytury powszechnej, a tym samym przy ustalaniu innej niż kolejowa emerytury szczególnej (por. końcowy akapit uzasadnienia uchwały SN z 4 grudnia 2013 r., II UZP 7/13 – OSNP 2014/4/57; LEX nr 1408685 ).

Na uwzględnienie nie zasługiwał także zarzut błędnych ustaleń faktycznych i nie uwzględnienia przez Sąd I instancji pracy w ambulansie (...) w okresie wakacji letnich w latach 1975 i 1976 i w konsekwencji nie zaliczenie odwołującemu 4 miesięcy pracy na (...) W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy prawidłowo uznał zeznania świadków za niespójne i uniemożliwiające uznanie pracy na (...)we wskazanych okresach. Niezasadne jest twierdzenie apelującego, że odwołujący był widziany przez świadków w wagonie (...) i w aucie (...), ponieważ nie znajduje on pokrycia w zeznaniach świadków. Powołani na tę okoliczność świadkowie nie widzieli jak odwołujący pracował, zaś wiedzę o wykonywanej pracy uzyskali od samego zainteresowanego. Jedynie E. S. stwierdził, że widział odwołującego, przejeżdżającego samochodem dostawczym. Okoliczność ta nie jest jednak wystarczająca do uwzględnienia i zaliczenia odwołującemu zatrudnienia we wskazanym powyżej okresie. Należy przy tym zwrócić uwagę, że zeznania samego odwołującego budziły wątpliwości Sądu co do ich prawdziwości. H. N. raz wskazywał, że pracował na wagonie (...), by przy kolejnych zeznaniach stwierdzić, że być może odbierał jedynie paczki z wagonu na samochód. Wobec powyższego stwierdzić należy, że wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy poczynił właściwe ustalenia faktyczne, prawidłowo oceniając zeznania przesłuchanych świadków.

W tym stanie Sąd Apelacyjny stwierdził, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek wnioskowanej emerytury, z uwagi na brak 25 – letniego stażu pracy. Uznając zatem rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego za słuszne i znajdujące oparcie w obowiązujących przepisach prawa, działając na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację jako bezzasadną.

SSA Małgorzata Aleksandrowicz SSA Katarzyna Schönhof- Wilkans SSA Jolanta Cierpiał