Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. M. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W.

przy udziale : (...) sp. z o.o. w W.

o ustalenie istnienia ubezpieczenia społecznego

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 23 marca 2023 r. sygn. akt IV U 900/22

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. na rzecz M. M. (1) kwotę 240 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją dnia 14 lipca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 1, art. 6 ust. 1 pkt. 1, art. 8 ust. 1 , art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. Z art. 83 § 1 k.c. oraz art. 300 k.p. stwierdził, że M. M. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 lutego 2022 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wywodził, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala przyjąć, iż zawarcie umowy o pracę przez M. M. (1) ze spółką (...) Sp. z o.o. miało na celu jedynie uzyskanie przez nią ochrony ubezpieczeniowej przysługującej pracownikom i podyktowane było wyłącznie chęcią uzyskania przez zgłoszoną do ubezpieczeń świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Decyzją z dnia 16 sierpnia 2022 r., pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. zmienił decyzję z 14 lipca 2022 r. w ten sposób, że stwierdził, że M. M. (1):

- podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 lutego 2022 r. do 30 kwietnia 2022 r.

- nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 maja 2022 r.

Odwołanie od decyzji organu rentowego wniosła ubezpieczona M. M. (1), zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że nie świadczyła pracy na rzecz płatnika składek, a umowa sporządzona została dla pozoru, podczas gdy wszelkie okoliczności sprawy świadczą o tym, że skarżąca wykonywała pracę.

Odwołująca M. M. (1), po wydaniu kolejnej decyzji przez pozwanego w dniu 16 sierpnia 2022r. sprecyzowała swoje stanowisko, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że od 1 maja 2022 r. podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu umowy o pracę, a także o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżąca wywodziła, że skutecznie doszło do nawiązania stosunku pracy, spełniającego warunki z art. 22 k.p.

Wyrokiem z 23 marca 2023 r. (sygn. IV U 900/22) Sąd Okręgowy w Zielonej Górze w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż wnioskodawczyni M. M. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 maja 2022 r., w punkcie II wyroku umorzył postępowanie w części objętej decyzją pozwanego organu rentowego z dnia 16 sierpnia 2022 r., a w punkcie III wyroku zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. na rzecz odwołującej M. M. (1) kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Płatnik składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., zarejestrowana od 30 stycznia 2020 r., prowadzi działalność gospodarczą, której przeważającym przedmiotem jest działalność usługowa wspomagająca transport lądowy.

Ubezpieczona została zatrudniona przez płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Z. na podstawie umowy o pracę z dnia 1 lutego 2022 r. na stanowisku opiekuna klienta na okres próbny, tj. od 1 lutego 2022 r. do 30 kwietnia 2022 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Wynagrodzenie ustalono na kwotę 3 700 zł brutto miesięcznie. Miejscem wykonywania pracy ustalono (...)-(...) Z., N. –(...)

Odwołująca była z tytułu zawartej umowy o pracę, zgłoszona przez płatnika do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 1 lutego 2022 r. do 30 kwietnia 2022 r.

Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych zostało przekazane przez płatnika 3 lutego 2022 r.

Płatnik wypłacał wynagrodzenie M. M. (1) w formie przelewu.

Płatnik składek sporządzał listę płac, prowadził ewidencję czasu pracy.

Miejscem pracy wnioskodawczyni była stacja ładowania samochodów elektrycznych. Do obowiązków odwołującej należało: pomoc przy czynnościach związanych z ładowaniem akumulatora samochodu, sprzedaż napojów, przygotowywanie oraz sprzedaż posiłków. Odwołująca była odpowiedzialna za swoje stanowisko pracy, doradztwo klientom oraz sprzedaż. Pracowała na dwie zmiany, tj. od godziny 6 do 14 bądź od godziny 11 do 19.

W czasie trwania stosunku pracy ubezpieczona dowiedziała się, że jest w ciąży oraz skorzystała ze zwolnienia lekarskiego.

Odwołująca się z uwagi na swoją pracowitość oraz rzetelnie wykonywane obowiązki została doceniona przez swoich przełożonych. W ocenie pozwanego, wnioskodawczyni sprawdziła się jako pracownik na umówionym stanowisku pracy. Skutkiem powyższego było, to, że odwołująca oraz pracodawca wspólnie wyrazili chęć przedłużenia stosunku pracy oczekując, że ubezpieczona powróci do pracy po zwolnieniu lekarskim.

Na podstawie umowy o pracę z dnia 29 kwietnia 2022 r. M. M. (1) została zatrudniona u płatnika składek w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku opiekuna klienta na czas określony od 1 maja 2022 r. do 30 kwietnia 2024 r. Pozostałe warunki wynikające z umowy zawartej na okres próbny pozostały bez zmian.

Przełożeni ubezpieczonej znali powód jej absencji w pracy i mimo to w świetle kończącej się umowy o pracę na okres próbny wyrazili chęć przedłużenia zatrudnienia.

Standardową praktyką przy zatrudnianiu nowych pracowników u płatnika jest umowa o pracę na okres próbny, a następnie na czas określony dwuletni.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy wydał wyrok, w którym w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził,
iż wnioskodawczyni M. M. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 maja 2022 r., w punkcie II wyroku umorzył postępowanie w części objętej decyzją pozwanego organu rentowego z dnia 16 sierpnia 2022 r., a w punkcie III wyroku zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. na rzecz odwołującej M. M. (1) kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że istota sporu w rozpoznawanej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy odwołująca M. M. (1) od 1 maja 2022 r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik, a zatem czy nawiązała stosunek pracy zawierając umowę o pracę na czas określony w dniu 29 kwietnia 2022 r. z płatnikiem składek.

Następnie wyjaśnił, że przepis art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1320) stanowi o obowiązku objęcia ubezpieczeniem społecznym osób fizycznych będących na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej pracownikami – czyli osobami pozostającymi w stosunku pracy. Zgodnie z tymi przepisami, jeżeli w treści stosunku prawnego łączącego strony (ocenianego nie tylko przez treść umowy, ale przede wszystkim przez sposób jego wykonywania), przeważają cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, określone w art. 22 § 1 k.p., ex lege prowadzi to do objęcia ubezpieczeniem społecznym.

Z uwagi na fakt, że obowiązek ubezpieczenia jest pochodną stosunku pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalając obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu ma możliwość oceny łączącego ubezpieczonego stosunku pracy w oparciu o zawartą umowę o pracę (art. 83 ust 1 ustawy systemowej).

Zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy, pracownikiem jest osoba, zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Między pracownikiem a pracodawcą zawiązywana jest więź prawna, która jest warunkiem koniecznym a zarazem wystarczającym dla przyznania danej osobie statusu pracownika. Więzią tą jest pozostawanie w stosunku pracy. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem za wynagrodzeniem (art. 22 k.p.). Stosunek pracy uzewnętrznia wolę umawiających się stron, z których jedna deklaruje wolę świadczenia pracy, natomiast druga stworzenie stanowiska pracy i zapewnienie świadczenia pracy za wynagrodzeniem.

Samo zawarcie umowy o pracę nie stanowi przesłanki nawiązania pracowniczego stosunku ubezpieczenia społecznego, a taką przesłanką jest zatrudnienie rozumiane jako wykonywanie pracy w stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.09.2000 r. OSNP 2002/5/124).

Choć zatem – według art. 11 k.p. – dla nawiązania stosunku pracy niezbędnymi, a według art. 26 k.p. wystarczającymi, są zgodne oświadczenia woli pracodawcy i pracownika, to dla objęcia ubezpieczeniem społecznym jest istotne, czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do dania mu pracy oraz to czy zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany.

Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza bowiem, że osoba oświadczająca wolę w każdym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych oznacza, że osoba składająca oświadczenie woli albo nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych, albo chce wywołać inne, niż wynikałoby to ze złożonego przez nią oświadczenia woli (art. 83 § 1 k.c.)

Stanowisko to znajduje oparcie w utrwalonym już orzecznictwie Sądu Najwyższego, które tut. Sąd w pełni podziela (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17.12.1996 r., OSN 97/15/275, z dnia 21.04.1998 r., OSN 99/7/251, z dnia 17.03.1998r., OSN 99/7/591).

Do dokonania merytorycznej zasadności zgłoszonego żądania włączenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego zainteresowanej rozważenia wymagała zatem kwestia skuteczności umowy o pracę zawartej w dniu 1 lutego 2022 r.

W ocenie Sądu I instancji, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że pomiędzy stronami umowy doszło do nawiązania stosunku pracy i zatrudnienia ubezpieczonej, a zatem przynależy ona do określonej w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych grupy pracowników zatrudnionych, co skutkuje objęciem jej z mocy ustawy ubezpieczeniem społecznym.

W ocenie Sądu I instancji materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie potwierdził, aby sporna umowa o pracę była dotknięta wadą oświadczeń woli jej stron – w postaci pozorności. Zdaniem Sądu I instancji zebrane dowody potwierdziły, że w ramach pierwszej umowy o pracę na okres próbny M. M. (1) faktycznie wykonywała pracę na rzecz płatnika na warunkach określonych w umowie zawartej przez strony dnia 1 lutego 2022 r.

Na podstawie dowodów z zeznań świadków E. W., U. K., P. M. oraz przesłuchania odwołującej się M. M. (1), znajdujących potwierdzenie w dowodach z dokumentów w postaci umowy o pracę, list obecności, potwierdzeń wpłat wynagrodzenia, ewidencji czasu pracy, Sąd Okręgowy ustalił ponad wszelką wątpliwość, że w okresie obowiązywania umowy o pracę na okres próbny odwołująca faktycznie świadczyła pracę na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy oraz we wskazanym przez pracodawcę miejscu i czasie (w oddziale spółki), zaś płatnik składek zatrudniał odwołującą za wynagrodzeniem. Tym samym w niniejszej sprawie odwołujący wykonywali względem siebie prawa i obowiązki stron stosunku pracy w rozumieniu przepisu art. 22 § 1 k.p.

Ostatecznie pozwany organ rentowy odstąpił od kwestionowania tej umowy jako pozornej wydając decyzję z dnia 16 sierpnia 2022r.

Pozwany organ rentowy jednak w tym samym stanie faktycznym, nie przeprowadzając żadnego nowego postępowania zakwestionował umowę o pracę zawartą między stronami w dniu 29 kwietnia 2022r. również zarzucając jej pozorność.

Jak wynika z zeznań świadka U. K., polityka kadrowa płatnika prowadzona jest w ten sposób, że nowi pracownicy zatrudniani są na umowę o pracę na okres próbny, a następnie na dwuletni czas określony.

Sąd Okręgowy podkreślił, że przy zawarciu umowy o pracę na czas określony tj. dnia 29 kwietnia 2022 r. zarówno ubezpieczona jak i płatnik wiedzieli o tymczasowej niezdolności do pracy ubezpieczonej, skutkiem czego przebywała pod koniec okresu umowy na okres próbny na zwolnieniu lekarskim. Mimo tego zdecydowali się przedłużyć stosunek pracy zawierając umowę właściwą na dwuletni czas określony.

Zdaniem Sądu Okręgowego organ rentowy nie wykazał pozorności czynności prawnej polegającej na zawarciu w dniu 29 kwietnia 2022 r. umowy o pracę na czas określony. Istotnie w myśl art. 177 § 3 k.p. umowa o pracę zawarta na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie 3-go miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu, nie stanowi to jednak podstawy dla odmiennej oceny prawidłowości oraz realności zawarcia kolejnej umowy na czas określony (zawartej dnia 29 kwietnia 2022 r.). Występująca w praktyce swoboda zawierania umów o pracę przez pracownika i pracodawcę, nie wyklucza możliwości zawarcia przedmiotowej umowy.

Jak wynika z zeznań świadków, ubezpieczona w swoim okresie próby sprawdziła się pozytywnie, wyróżniając się zaangażowaniem, rzetelnością oraz sumiennością, w związku z czym pracodawca wyraził chęć nawiązania właściwego, zamierzonego stosunku pracy.

Zebrany w sprawie materiał niewątpliwie – zdaniem Sądu I instancji - potwierdził, że odwołująca M. M. (1) w ramach spornego stosunku pracy wykonywała czynności na stanowisku opiekuna klienta: obsługa klienta, sprzedaż napojów oraz innych posiłków, a także pomoc przy ładowaniu samochodów na stacji.

W ocenie Sądu Okręgowego zeznania świadków oraz przesłuchanie odwołującej M. M. (1) są logiczne, spójne i zgodne z doświadczeniem życiowym i wobec braku jakiegokolwiek dowodu przeciwnego, Sąd uznał je w całości za wiarygodne. Sąd Okręgowy wskazał również, że nie miał też podstaw, by podać w wątpliwość autentyczność dokumentacji pracowniczej odwołującej. Zaznaczył, że świadek E. W. miała bezpośrednią wiedzę w przedmiocie pracy wykonywanej przez M. M. (1), ponieważ była jej bezpośrednim przełożonym i uczestniczyła częściowo w procesie rekrutacji. Podała godziny jej pracy, wymieniane przez nią obowiązki odwołującej pokrywały się z zakresem przedstawionym przez odwołującą. Świadek argumentowała również, że kierownictwo podjęło decyzję o zatrudnieniu odwołującej oraz uznało, że warto czekać na jej powrót do pracy po urlopie macierzyńskim, z uwagi na jej zaangażowanie w pracy. Świadek U. K. zeznała, że pracodawca wykazuje prorodzinne inicjatywy i zapewnia matką z dziećmi potrzebną pomoc. Ponadto pracodawca posiada zakładowy żłobek i przedszkole.

Wskutek powyższego, skoro cel umowy na okres próbny został zrealizowany, pracodawca oraz ubezpieczona zawarli dwuletnią umowę na czas określony dnia 29 kwietnia 2022 r.

Następnie Sąd Okręgowy podał, że bez znaczenia było, czy odwołująca w dniu zawierania spornej umowy o pracę na czas określony wiedziała o ciąży. Obowiązujące przepisy prawa pracy nie zawierają bowiem żadnych ograniczeń w zakresie zawierania umów o pracę z kobietą w ciąży. Niemniej jednak z przesłuchania ubezpieczonej wynika, że podejmując zatrudnienie nie wiedziała jak długa będzie jej absencja oraz miała nadzieję, że po zwolnieniu lekarskim wróci do pracy. Tym bardziej takiej wiedzy nie posiadał pracodawca wnioskodawczyni, który liczył na podjęcie pracy przez wnioskodawczynie po zakończeniu trwającego w dniu zawarcia umowy o pracę zwolnienia lekarskiego.

Zdaniem Sądu I instancji, niekwestionowane jest, że strony mają prawo ustalić warunki umowy w dogodny dla siebie sposób i jeśli tylko ogólnie wyznaczone w art. 22 k.p. ramy umowy o pracę są zachowane i elementy właściwe dla umowy o pracę dominują, łącząca strony umowa nadal korzysta z przywileju uznania jej za umowę o pracę. Takie też warunki spełniała sporna umowa.

Odwołującej się M. M. (1) kończył się okres próby, na który została zatrudniona, zatem przebywając na zwolnieniu lekarskim (okres absencji nie był dokładnie znany), z natury oraz celowości umowy na czas próby została „sprawdzona” oraz oceniona pozytywnie, czego skutkiem było zawarcie umowy właściwej na dwuletni czas określony. Stosunek pracy odwołującej biegnie nieprzerwanie od daty pierwszej umowy na czas próbny, tj. od 1 lutego 2022 r. M. M. (1) przebywała od dnia 4 kwietnia 2022 r. na zwolnieniu lekarskim, zatem nie mogła rzeczywiście świadczyć pracy, co nie zakazuje jej zawarcia nowej umowy – którą zawarła dnia 29 kwietnia 2022r.

W świetle powyższego, zdaniem Sądu I instancji, zatrudnienie odwołującej – w kontekście rzeczywistej potrzeby zatrudnienia pracownika, a także faktycznej realizacji obowiązków stron stosunku pracy – było racjonalne i nie nosiło cech pozorności. Przyjąć należy, że pomiędzy stronami umowy doszło do rzeczywistego nawiązania stosunku pracy, a zatem że strony nie zawarły jedynie pozornej umowy o pracę, do której wykonania nie przystąpiono. Chybione są zatem zarzuty pozwanego organu rentowego.

Niedopuszczalnym jest podważanie skutków zawarcia umowy o pracę zawartej podczas trwania zwolnienia lekarskiego jedynie na podstawie faktu, że pracownik przebywał w tym czasie na zwolnieniu lekarskim.

Sąd Okręgowy podzielił pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25.01.2005r. II UKN 141/04 (OSNAP 2005/12/235), że nie można przyjąć pozorności oświadczenia woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę a pracodawca świadczenia te przyjmował – (art. 83 § 1 k.p.c. w zw. z art. 3), oraz w wyroku z dnia 04.08.2005r. II UKN 320/04 (OSNAP 2006/7-8/122) i wyroku z dnia 11.01.2006r. II UK 51/03 (OSNAP 2006/23-24/366), że stronom umowy o pracę na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa wynikające z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.). Choćby zawarcie umowy zamierzało wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych nie jest powiązane z zamiarem obejścia ustawy, gdy praca faktycznie jest świadczona (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 04.08.2005r. II UKN 820/04 (OSNAP 2006/7-8/122).

Pracowniczy charakter świadczeń ze strony ubezpieczonej w ustalonych okolicznościach sporu nie budził wątpliwości Sądu Okręgowego, a tym samym istnieją przesłanki objęcia jej obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym pracowniczym z mocy wyżej wskazanych przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy podkreślił, że spełnienie się celu zawarcia umowy na okres próbny, a więc pozytywna ocena przydatności pracownika do wykonywania umówionej pracy powoduje, że pracodawca ma nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek zawarcia „przyrzeczonej” umowy o pracę. Odmowa zawarcia takiej umowy w okolicznościach przedmiotowej sprawy mogłaby przecież być kwestionowana jako dyskryminująca, naruszająca ochronę macierzyństwa i rodzicielstwa.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd I instancji orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Wobec uwzględnienia przez pozwanego odwołania w części decyzją z dnia 16 sierpnia 2022r. Sąd I instancji na mocy art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt III) orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W., zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1)  naruszenie przepisów postępowania, które mają istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

⚫

art. 231 k.p.c. poprzez przyjęcie w oparciu o zeznania odwołującej i świadków, iż ubezpieczona świadczyła pracę na stanowisku Opiekuna Klienta na rzecz płatnika składek w warunkach umowy o pracę pomimo, że nie została przedstawiona dokumentacja potwierdzająca ww. okoliczność w okresie spornym, tj. od 1 maja 2022 r.,

⚫

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, wybiórczą i sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodów i w konsekwencji przyjęcie za udowodniony fakt świadczenia pracy w ramach umowy o pracę na czas określony od 1 maja 2022 r. w oparciu o dowody z zeznań ubezpieczonej i świadków, świadczących na korzyść odwołującej, które z uwagi na zawartą wcześniej umowę o pracę na okres próbny budzą wątpliwość,

⚫

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, iż M. M. (1) od 1 maja 2022 r. wykonywała pracę na rzecz płatnika składek w warunkach umowy o pracę z 29 kwietnia 2022 r., podczas gdy brak jest dowodów na powyższą okoliczność, albowiem od 4 kwietnia 2022 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim (kod B);

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

⚫

art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez niewłaściwe zastosowanie tj. przyjęcie, iż odwołująca podlegała ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. w W. od 1 maja 2022 r., podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż pomiędzy stronami umowy nie istniał stosunek pracy w spornym okresie, co w konsekwencji skutkuje brakiem tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę z 29 kwietnia 2022 r.,

⚫

art. 22 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320) - poprzez przyjęcie, że strony łączył stosunek pracy od 1 maja 2022 r.,

⚫

art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740) - w związku z art. 300 Kodeksu Pracy poprzez jego niezastosowanie - w sytuacji, gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż zawarta umowa o pracę na czas określony z 29 kwietnia 2022 r. miała charakter pozorny i była nieważna z tego względu, iż zamiarem stron było jedynie wywołanie wrażenia u innych osób czy organów, że łączy je stosunek pracy od 1 maja 2022 r.

Wskazując na powyższe zarzuty Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. wniósł o:

⚫

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania odnośnie okresu od 1 maja 2022 r. i umorzenie postępowania w części dotyczącej okresu od 1 lutego 2022 r. do 30 kwietnia 2022 r.,

⚫

zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. odwołująca M. M. (1) wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od Organu rentowego na rzecz Ubezpieczonej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego za postępowanie przed sądem drugiej instancji według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Wniesioną przez organ rentowy apelację uznać należy za bezzasadną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest oczywiście prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego, dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Prawidłowo także zastosował prawo materialne. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego, a wobec niewątpliwego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie widział też konieczności uzupełniania postępowania dowodowego.

W przedmiotowej sprawie istota sporu sprowadzała się do ustalenia czy M. M. (1) z tytułu umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. podlega od 1 maja 2022r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, bowiem ostatecznie pozwany organ rentowy odstąpił od kwestionowania pierwszej umowy o pracę tj. na okres próbny uznając, że M. M. (1) faktycznie wykonywała pracę na rzecz płatnika na warunkach określonych w umowie zawartej przez strony dnia 1 lutego 2022 r.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych pracownik objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, chorobowemu i wypadkowemu, zaś obowiązek ten powstaje od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Pracownika do ubezpieczeń społecznych zgłasza pracodawca, który jest płatnikiem składek.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o s.u.s., za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, czyli zatrudnioną przez pracodawcę. Z kolei art. 22 § 1 k.p. stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jednakże dla faktycznego istnienia stosunku pracy nie jest wystarczające zawarcie umowy o pracę, lecz faktyczne realizowanie treści zawartej umowy poprzez rzeczywiste świadczenie pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 06.03.2007 r., I UK 302/06, OSNP 2008/7-8/110 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 19.10.2007 r., II UK 56/07, LEX nr 376433).

Natomiast dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania pracy zasadnicze znaczenie ma nie to, czy umowa o pracę została zawarta i czy jest ważna (jako nienaruszająca art. 58 § 1 lub 83 k.c.), lecz to, czy strony umowy rzeczywiście pozostawały w stosunku pracy (art. 8 ust. 1 ustawy systemowej).

Z kolei przepis art. 83 § 1 k.c. stanowi, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. W orzecznictwie przyjmuje się, że jeżeli umowa o pracę została zawarta dla pozoru, nie może ona stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym. Aby móc stwierdzić, że została zawarta umowa pozorna, przy składaniu oświadczeń woli (przy podpisywaniu umowy) obie strony muszą mieć/mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy. Oznacza to, że strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wynikających z umowy. Innymi słowy, strony stwarzają pozór rzeczywistego dokonania czynności prawnej o określonej treści, podczas gdy tak na prawdę nie chcą wywołać żadnych skutków prawnych lub też wywołać inne, niż w pozornej czynności deklarują (por. wyrok SN z dnia 04.02.2000 r., II UKN 362/99, OSNAPiUS 2001/13/449, wyrok SN z dnia 26.07.2012 r., I UK 27/12, LEX nr 1218584).

Należy zwrócić uwagę, iż sprzeczny z zasadami współżycia społecznego może być niegodziwy cel umowy o pracę, polegający na ustaleniu nadmiernej wysokości wynagrodzenia (rażąco wygórowanego), aby otrzymywać zawyżone świadczenia z ubezpieczeń społecznych kosztem innych ubezpieczonych. Zgodnie bowiem z art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, wyrażająca się m.in. poprzez ustanowienie rażąco wygórowanego, a zatem niegodziwego wynagrodzenia. Jednym z najistotniejszych kryterium godziwości (sprawiedliwości) wynagrodzenia za pracę, jest ekwiwalentność wynagrodzenia wobec pracy danego rodzaju, przy uwzględnieniu kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania, jak też ilości i jakości świadczonej pracy (art. 78 k.p.).

Stosunek pracy jest dobrowolnym stosunkiem prawnym o charakterze zobowiązaniowym, zachodzącym między dwoma podmiotami, z których jeden, zwany pracownikiem, obowiązany jest świadczyć osobiście i w sposób ciągły, powtarzający się, na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu, zwanego pracodawcą, pracę określonego rodzaju oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 07.10.2009 r., III PK 38/2009, LEX nr 560867). Cechą wyróżniającą stosunek pracy (art. 22 § 1 k.p.), jest zatem wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy.

W przedmiotowej sprawie istota sporu sprowadzała się do ustalenia czy odwołująca M. M. (1) pozostawała z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. w W. w stosunku pracy od 1 maja 2022r., w myśl cytowanych powyżej przepisów, a tym samym czy z tego tytułu mogła zostać objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi, chorobowym i wypadkowym.

Odnosząc się z kolei do zarzutów podniesionych przez organ rentowy w apelacji Sąd Apelacyjny stwierdza, że nie zasługiwały one na uwzględnienie.

Celem postępowania apelacyjnego jest ponowne rozpoznanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym, przy czym prawidłowa ocena prawna, może być dokonana jedynie na podstawie właściwie ustalonego stanu faktycznego sprawy, którego kontrola poprzedzać musi ocenę materialno-prawną.

Jeden z zarzutów podniesionych w apelacji przez organ rentowy, skupiał się na wykazaniu, iż Sąd I instancji dokonał nieprawidłowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego (błędnego ustalenia stanu faktycznego) i przez to doszło do sprzecznych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji naruszenia art. 8 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Argumenty przedstawione przez organ rentowy w treści apelacji, nie podważyły w żaden sposób zasadności stanowiska Sądu I instancji.

Sąd Odwoławczy podkreśla, że zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, sąd ocenia wiarygodność i moc poszczególnych dowodów według własnego przekonania na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i wiąże ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby strona skarżąca wykazała uchybienia podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.06.1999 r., II UKN 685/98 Legalis). Sąd I instancji wziął pod uwagę cały materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie. Apelacja organu rentowego ograniczała się z zasadzie polemiki z ustaleniami Sądu i własną interpretacją zgromadzonego materiału dowodowego, nadto wskazaniem Sądowi w jaki sposób miał ocenić ten właśnie materiał dowodowy i jakie wnioski z niego wyciągnąć.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że Sąd I instancji stan faktyczny sprawy ustalił na podstawie analizy całokształtu zebranego materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadków E. W., U. K. oraz P. M.. Sąd I instancji wziął zarówno pod uwagę zeznania samej ubezpieczonej M. M. (1) jak i dokumentację zgromadzoną w aktach sprawy oraz w aktach organu rentowego. Nadmienić raz jeszcze należy, że zarówno zeznania świadków jak i ubezpieczonej były spójne i logiczne, nadto pozwany organ rentowy nie kwestionował tych zeznań w toku postępowania.

W swojej apelacji organ rentowy wskazuje, że umowa pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek została zawarta jako pozorna, nie wskazując przy tym na czym tak naprawdę ta „pozorność” miałaby polegać.

Za całkowicie chybione należało uznać w ocenie Sądu Apelacyjnego zarzuty naruszenia przepisów postępowania tj. art. 231 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że M. M. (1) wykonywała na rzecz płatnika składek pracę na stanowisku opiekun klienta od 1 maja 2022 r. Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd I instancji nie ustalił, że ubezpieczona wykonywała taką pracę po 1 maja 2022 r., tylko że miała zamiar wykonywać taką prace i w takim celu zawarła z płatnikiem składek umowę o pracę na czas określony. Do faktycznego wykonywania tej pracy nie doszło jednak ze względu na stan zdrowia ubezpieczonej. Sąd I instancji natomiast ustalił, że M. M. (1) faktycznie wykonywała taką pracę w czasie trwania umowy o pracę na okres próbny od 1 lutego 2022 r. do 30 kwietnia 2022 r., a ustalenia te zresztą potwierdził Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając decyzję z dnia 16 sierpnia 2022 r., która zmienił swoja decyzję z dnia 14 lipca 2022 r. uznając, że w tym okresie M. M. (1) podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) sp. z o.o. w W..

Sąd Apelacyjny zaznacza, że przeprowadzone postępowanie dowodowe doprowadziło do wyjaśnienia przebiegu procesu rekrutacji odwołującej, w której M. M. (1) wzięła udział (w rekrutacji przeprowadzonej przez płatnika na stanowisko opiekuna klienta). Odwołująca zgłosiła się do płatnika składek, pomyślnie przeszła proces rekrutacji, będąc wybraną wśród innych kandydatów czego następstwem było zawarcie umowy o pracę na okres próbny od 1 lutego 2022 r. do 30 kwietnia 2022 r. Po za tym odwołująca uzyskała zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku opiekuna klienta, zatem nie było przeszkód w nawiązaniu przez nią zatrudnienia i wykonywaniu obowiązków. Odwołująca podpisywała listę obecności, która została przedłożona w toku kontroli, a potwierdzenia wpłat i przelewów są dowodem na otrzymywanie przez M. M. (1) wynagrodzenia. Z kolei jak wynika z zeznań świadka U. K., polityka kadrowa płatnika prowadzona jest w ten sposób, że nowi pracownicy zatrudniani są najpierw na umowę o pracę na okres próbny, a w przypadku pozytywnej opinii – po okresie próbnym na dwuletni czas określony.

Zaakcentować również należy, że jak wskazuje utrwalone już orzecznictwo, umowa o pracę na okres próbny ma na celu sprawdzenie przydatności i przygotowania pracownika do wykonywania określonego rodzaju pracy. Dla pracodawcy powodem oraz cechą charakterystyczną zawierania umów na okres próbny jest „wypróbowanie” pracownika przed nawiązaniem właściwego zatrudnienia, czyli sprawdzenie jego przydatności na zajmowanym stanowisku i zapewnienie niekłopotliwego rozwiązania umowy w przypadku niepomyślnego wyniku próby. Dlatego umowa na okres próbny z reguły jest umową poprzedzającą umowę właściwą, którą nawiązuje się w przypadku pomyślnego wyniku próbny (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04.09.2013 r., II PK 358/12).

Odwołująca M. M. (1) była oceniana zarówno przez swoich współpracowników, jak i przez przełożonych jako pracownik rzetelny, sumienny i staranny co poskutkowało wyrażeniem woli jej dalszego zatrudnienia przez pracodawcę. Zawarcie umowy o pracę na czas określony (na dwa lata) było tak naprawdę kontynuacją dotychczasowego zatrudnienia.

Nadto Sąd Apelacyjny zaznacza, że okoliczności towarzyszące podjęciu zatrudnienia przez odwołującą, w szczególności fakt bycia w ciąży (zarówno odwołująca jak i płatnik składek wiedzieli o ciąży odwołującej), nie powinny mieć decydującej doniosłości dla oceny ważności umowy o pracę. Po za tym obowiązujące przepisy kodeksu pracy nie zawierają ograniczeń w zakresie zawierania umów o pracę w kobietą w ciąży (w przeciwnym razie można byłoby uznać je za dyskryminację).

Z kolei spełnienie się celu zawarcia umowy na okres próbny, a więc pozytywna ocena przydatności pracownika do wykonywania umówionej pracy powoduje, że pracodawca ma nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek zawarcia „przyrzeczonej” umowy o pracę. Odmowa zawarcia takiej umowy w okolicznościach przedmiotowej sprawy mogłaby przecież być kwestionowana jako dyskryminująca, naruszająca ochronę macierzyństwa i rodzicielstwa.

Po uzyskaniu wiedzy o ciąży odwołującej i związanych z nią komplikacjach, pracodawca wyraził zgodę na skorzystanie przez nią ze zwolnienia lekarskiego, w celu doprowadzenia do uchylenia stanu zagrożenia zdrowia pracownicy i jej nienarodzonego dziecka. W chwili zawarcia umowy z dnia 29 kwietnia 2022 r. zarówno płatnik składek jak i odwołująca nie wiedzieli, jak długo potrwa niezdolność do pracy odwołującej (gdyby nie komplikacje ciążowe, to wówczas odwołująca wróciłaby do pracy).

Zaznaczyć również należy, że świadek E. W. miała bezpośrednią wiedzę w przedmiocie pracy wykonywanej przez M. M. (1), gdyż była jej bezpośrednim przełożonym i uczestniczyła częściowo w procesie rekrutacji. Świadek E. W. wyjaśniła, że kierownictwo podjęło decyzję o zatrudnieniu odwołującej oraz uznało, że warto czekać na jej powrót do pracy po urlopie macierzyńskim, z uwagi na jej zaangażowanie w pracy. Z kolei ostateczną decyzji o zatrudnieniu odwołującej podjął P. M., który wówczas pełnił funkcję Dyrektora operacyjnego. Z kolei świadek U. K. wyjaśniła, że pracodawca wykazuje prorodzinne inicjatywy i zapewnia matkom z dziećmi potrzebną pomoc, zatrudnia ok. 1000 osób, ponadto pracodawca posiada zakładowy żłobek i przedszkole, a więc nie ma żadnych problemów z pracą matek wychowujących dzieci.

Nie ulega wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że obie strony miały nadzieję na szybki powrót do pracy odwołującej w związku z tym zdecydowały się na kontynuację zatrudnienia odwołującej, poprzez zawarcie umowy o pracę z 29 kwietnia 2022 r. (umowę o pracę na czas określony od 1 maja 2022 r. do 30 kwietnia 2024r.).

Podkreślenia wymaga fakt, że przepisy prawa nie zabraniają zawierania nowej umowy o pracę w czasie zwolnienia lekarskiego pracownika, a same strony umowy na moment jej podpisania nie mogły wiedzieć, że zwolnienie lekarskie odwołującej będzie długotrwałe. Wbrew stanowisku organu rentowego wolą ubezpieczonej i jej pracodawcy nie było zawarcie umowy o pracę dla pozoru, a kontynuowanie współpracy, z której jak ustalono w postepowaniu dowodowym (z zeznań świadków) obie strony były zadowolone.

Raz jeszcze wypada zaakcentować, że w niniejszej sprawie kluczowe znaczenie dla oceny zawartej umowy o pracę na czas oznaczony miał zamiar, jakim kierowały się strony przy zawieraniu tej umowy. Nie ulega wątpliwości, że pracownica świadczyła pracę, a pracodawca korzystał z pracy świadczonej przez pracownicę (zresztą organ rentowy nie kwestionował podlegania ubezpieczeniom społecznym odwołującej w czasie obowiązywania umowy na okres próbny tj. od 1 lutego 2022 r. do 30 kwietnia 2022r.). Zarówno z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków jak i samej odwołującej wynika, że M. M. (1) chciała dalej pracować u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., a pracodawca chciał dalej korzystać z jej pracy.

Z uwagi na powyższe ustalenia nie sposób podzielić stanowiska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o pozorności zawartej umowy o pracę (umowy z dnia 29 kwietnia 2022r.).

Słusznie zatem w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji stwierdził, że stosunek pracy odwołującej biegnie nieprzerwanie od daty pierwszej umowy na czas próbny, tj. od 1 lutego 2022 r. Odwołująca M. M. (1) przebywała od dnia 4 kwietnia 2022 r. na zwolnieniu lekarskim, zatem nie mogła rzeczywiście świadczyć pracy, co nie zakazuje jej jednak zawarcia nowej umowy – którą zawarła dnia 29 kwietnia 2022 r., jako kontynuacji dotychczasowego stosunku pracy.

Podkreślić przy tym trzeba, że podstawowa reguła dowodowa w ramach procedury cywilnej stanowi, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ogólnie można więc stwierdzić, że ciężar dowodu, co do faktów uzasadniających roszczenie odwołującego, spoczywa na odwołującym, natomiast ciężar dowodu faktów uzasadniających żądanie oddalenia odwołania spoczywa na pozwanym (w tej sytuacji na organie rentowym). Co więcej kolejna rządząca procesem cywilnym zasada kontradyktoryjności polega na tym, że to nie na sądzie, lecz stronach procesowych spoczywa ciężar aktywnego uczestniczenia w czynnościach procesowych, oferowania dowodów na potwierdzenie własnych tez oraz podważenie twierdzeń przeciwnika. Pożądana aktywność wyraża się zarówno w składaniu pism procesowych jak też w odpowiednim reagowaniu na zachowania procesowe przeciwnika i przedstawiane przez niego dowody tak w pismach procesowych jak i na rozprawie.

Pozwany organ rentowy nie zdołał skutecznie zakwestionować wiarygodności dowodów zgłoszonych przez odwołującą i płatnika składek i nie naprowadził też dowodów, które mogłyby świadczyć o zamierzonym działaniu płatnika składek i ubezpieczonej M. M. (1), ukierunkowanym wyłącznie na uzyskanie świadczenia z ubezpieczenia społecznego, bez zaistnienia jakichkolwiek racjonalnych, ekonomicznych i kadrowych przyczyn, które mogłyby uzasadniać zatrudnienie ubezpieczonej.

Nie ma także racji organ rentowy, podnosząc, że Sąd I instancji dokonał ustaleń faktycznych sprzecznie z zebranym materiałem dowodowym i w konsekwencji naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów. Nie ma bowiem uzasadnionych powodów do zakwestionowania istnienia logicznego związku między treścią przeprowadzonych dowodów a ustalonymi na ich podstawie w drodze wnioskowania faktami stanowiącymi podstawę zawartego w nim rozstrzygnięcia. Argumentacji mogącej uzasadniać taki wniosek nie dostarcza uzasadnienie apelacji, która w istocie nie wykazuje uchybień w rozumowaniu Sądu, które podważałyby prawidłowość dokonanej oceny. Natomiast naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna czego, zdaniem Sądu Apelacyjnego organ rentowy we wniesionej apelacji nie uczynił.

Reasumując Sąd Apelacyjny wskazuje, że apelacja organu rentowego nie zawierała żadnych zarzutów, które mogłyby skutkować zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku. Sąd I instancji nie uchybił przepisom kodeksu postępowania cywilnego i przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie zaoferowanym przez strony, oceniając dowody zgodnie z zasadą wyrażoną art. 233 § 1 k.p.c., nie naruszył również praca materialnego (w szczególności art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 22 k.p. oraz art. 83 § 1 k.c.).

Uznając zarzuty apelującego organu rentowego za nieuzasadnione, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. na rzecz M. M. (1) kwotę 240 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spłacie świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej (punkt 2 wyroku).

sędzia Marta Sawińska