Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Sędziowie: Dorota Goss-Kokot

(del.) Renata Pohl

Protokolant: Karolina Majchrzak

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2020 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy Z. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 14 maja 2019 r. sygn. akt VIII U 1191/16

1.  oddala apelację;

2.  oddala wniosek o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej Z. G. z urzędu w instancji odwoławczej.

Renata Pohl

Marta Sawińska

Dorota Goss-Kokot

UZASADNIENIE

Decyzją z 19.05.2016 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu wniosku złożonego 09.05.2016 r., odmówił Z. G. prawa do emerytury.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył Z. G., wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że w firmie (...) był zatrudniony w okresie od 01.07.1991 r. do 15.04.1998 r. jako kierowca samochodu ciężarowego, a więc wykonywał pracę w szczególnych warunkach, zgodnie z przepisami rozporządzenia z 07.02.1983 r. Odwołujący wniósł także o uwzględnienie do stażu prowadzenia gospodarstwa rolnego okresu od 30.09.1972 r. do 30.09.1976 r.

Wyrokiem z dnia 14.05.2019 r. (sygn. VIII U 1191/16) Sąd Okręgowy w Poznaniu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał Z. G. prawo do emerytury w wieku obniżonym z tytułu pracy w warunkach szczególnych od 01.05.2016 r. (pkt 1) oraz przyznał adwokat G. K. od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 442,80 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu z urzędu (pkt 2).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Z. G. urodził się (...) Nie jest członkiem OFE.

Na dzień 31.12.1998 r. odwołujący legitymuje się stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 21 lat + 4 m-ce + 16 dni okresów składkowych.

Dnia 09.05.2016 r. odwołujący zwrócił się o przyznanie prawa do emerytury w wieku emerytalnym obniżonym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Do wniosku odwołujący dołączył m.in.:

-

świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 08.12.2006 r. wystawione przez Akademię (...) w P., w którym wskazano, że w okresie od 02.03.1981 r. do 31.05.1991 r. odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych wymienioną w wykazie A, dział VIII, poz. 3, na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego,

-

pisemne zeznania świadków H. K. i T. M. dotyczące zatrudnienia u K. G. w okresie od 01.07.1991 r. do 30.08.1997 r.,

-

kserokopię księgi wieczystej nr (...), w której wskazano, że odwołujący w 1972 r. nabył gospodarstwo rolne, które następnie zbył na podstawie umowy sprzedaży z 17.12.1975r.

Po analizie zgromadzonych dokumentów, decyzją z 19.05.2016 r. organ rentowy odmówił prawa do emerytury. Zakład uznał, iż odwołujący nie legitymuje się na dzień 01.01.1999 r. stażem ubezpieczeniowym w ilości 25 lat oraz nie udokumentował wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Według organu rentowego odwołujący udowodnił jednak prowadzenie gospodarstwa rolnego w okresie od 31.12.1973 r. do 17.12.1975 r., tj. przez 1 rok + 11 m-cy + 18 dni.

Dnia 06.10.1972 r. odwołujący zakupił od P. S. gospodarstwo rolne położone w miejscowościach M. oraz M., około 3 km od miejsca zamieszkania. O możliwości jego zakupienia dowiedział się ojciec odwołującego, który wówczas jeździł taksówką i chciał założyć stawy rybne. Gospodarstwo zostało zakupione przez odwołującego, ponieważ ukończył szkołę rolniczą. Ojciec odwołującego nie miał natomiast świadectwa ukończenia szkoły rolniczej, ani przysposobienia rolniczego. Pieniądze na zakup gospodarstwa odwołujący otrzymał od ojca.

Łączna powierzchnia gospodarstwa wynosiła około 10,50 ha, w tym stawy rybne o powierzchni około 2 ha. Odwołujący hodował gęsi i świnie oraz uprawiał na polach zboża, ziemniaki, buraki. W gospodarstwie oprócz odwołującego pracował także jego ojciec i matka. Natomiast jeden z braci był w tym czasie w wojsku, a drugi chodził jeszcze do szkoły.

Dnia 17.12.1975 r. odwołujący sprzedał gospodarstwo rolne Spółdzielni (...)w M.. Po sprzedaży gospodarstwa odwołujący już nie wykonywał prac polowych, ale jeszcze pilnował stawów.

Po sprzedaniu gospodarstwa, odwołujący w okresie od 01.10.1976 r. do 31.03.1980 r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. W jej ramach zajmował się wywozem drewna z lasu za pomocą ciągnika.

W okresie od 05.05.1980 r. do 28.02.1981 r. odwołujący pracował w (...)Spółdzielni (...) w M. jako traktorzysta.

W okresie od 02.03.1981 r. do 31.05.1991 r. odwołujący pracował w Akademii (...)– (...) Zakładzie (...) gospodarstwie M. jako traktorzysta.

Dnia 08.12.2006 r. pracodawca wystawił odwołującemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stwierdzając, że w okresie od 02.03.1981 r. do 31.05.1991 r. odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę kierowcy ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych, wymienione w wykazie A, dział VIII poz. 3, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. oraz wymienione w wykazie B, dział VIII, poz. 3 pkt 1, stanowiącym załącznik nr 1 zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03.1988 r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W okresie od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. odwołujący pracował w przedsiębiorstwie Usługi (...) prowadzonym przez jego brata K. G.. Odwołujący był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony zawartej 01.06.1991 r. Odwołujący pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 t. Wywoził drewno z lasu (...); innej pracy w tym czasie nie wykonywał.

Odwołujący ma uprawnienia do kierowania samochodami ciężarowymi, przy czym od 31.03.1992 r. dodatkowo uprawnienia do kierowania samochodami osobowymi i ciężarowymi z przyczepami.

Wbrew umowie o pracę łączącej strony, K. G. zgłosił odwołującego do ubezpieczeń społecznych jako osobę współpracującą w okresie od 01.07.1991 r. do 15.04.1998r. Składki zostały opłacone za okresy od 01.07.1991 r. do 30.08.1997 r. oraz od 01.09.1997 r. do 16.09.1997 r.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał K. G. prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym począwszy od 01.05.2016r.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd I instancji uznał, że żądanie odwołującego w zakresie uwzględnienia wskazanych przez niego okresów do stażu ogólnego okazało się uzasadnione.

Sąd I instancji podał, że według zapisów w księdze wieczystej, odwołujący nabył gospodarstwo rolne 06.10.1972 r., a sprzedał Spółdzielni (...)17.12.1975 r. Odwołujący potwierdził także, że to on figurował jako kupujący, gdyż jego ojciec nie posiadał świadectwa ukończenia szkoły rolniczej, ani przysposobienia rolnego. Ponadto zakup gospodarstwa rolnego wiązał się z zamiarem prowadzenia hodowli ryb. Gospodarstwo liczyło łącznie z powierzchnią stawów około 10,50 ha. Oprócz hodowli ryb, hodowano również gęsi i świnie. Odwołujący uprawiał także zboża, ziemniaki i buraki. W gospodarstwie odwołujący pracował razem z rodzicami.

Ustalając okresy pracy odwołującego w gospodarstwie rolnym, Sąd I instancji nie ograniczył się jedynie do dat wskazanych w zaświadczeniu Starosty (...), a wynikających z rejestru gruntów. Daty dokonywania wpisów w rejestrach gruntów nie zawsze były tożsame z datą zawarcia aktu notarialnego czy też dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wynikało to z opóźnień w dostarczaniu przez stosowne instytucje oraz właścicieli nieruchomości dokumentów niezbędnych do dokonania zmian w rejestrach gruntów (por. pismo Starostwa Powiatowego w M. – k. 220).

W ocenie Sądu I instancji zasadne okazało się także uwzględnienie do ogólnego stażu ubezpieczeniowego odwołującego okresu od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r., jako okresu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Organ rentowy kwestionując możliwość zaliczenia ww. okresu wskazywał, że odwołujący został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca, przy czym składki opłacono jedynie za okresy od 01.07.1991 r. do dnia 30.08.1997 r. oraz od 1 do 16.09.1997 r. i tylko te okresy zostały uwzględnione przez organ rentowy.

Sąd I instancji stwierdził, że w okresie od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. odwołujący był związany z K. G. umową o pracę zawartą 01.06.1991 r., na podstawie której pracował jako kierowca przewożąc samochodem ciężarowym drewno z lasu. Potwierdzeniem wykonywania ww. obowiązków w ramach umowy o pracę są dokumenty przedłożone w toku postępowania, w tym nie tylko umowa o pracę z 01.06.1991 r., ale również podanie o pracę, zaświadczenie o odbyciu szkolenia z zakresu BHP, oświadczenie pracownika dla celów podatkowych i ubezpieczeniowych, deklaracje PIT-11 za lata 1994, 1997-1998 oraz świadectwo pracy. Odwołujący wyjaśnił także, że zrezygnował z pracy w (...) Zakładzie (...) gospodarstwie M., ponieważ brat zaproponował mu zatrudnienie oraz możliwość zamieszkania w mieszkaniu po ojcu, który niedawno zmarł. Natomiast powodem rozwiązania umowy o pracę było to, że K. G. nie wypłacał odwołującemu wynagrodzenia. W związku z tym w 15.01.1998 r. odwołujący złożył wypowiedzenie umowy o pracę.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wskazuje zatem, iż rzeczywiście odwołujący pracował u brata na podstawie umowy o pracę, a nie jak wynikało to ze zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, w ramach współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji stwierdził, że odwołujący udowodnił wymagany 25-letni staż ubezpieczeniowy, uwzględniając następujące okresy:

-

od 06.10.1972 r. do 17.12.1975 r. – 3 lata + 2 m-ce + 12 dni (prowadzenie gospodarstwa rolnego – okres uzupełniający),

-

od 01.10.1976 r. do 31.03.1980 r. – 3 lata + 6 m-c + 0 dni (prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej),

-

od 05.05.1980 r. do 28.02.1981 r. – 0 lat + 9 m-cy + 27 dni (praca w (...) Spółdzielni (...) w M.),

-

od 02.03.1981 r. do 31.05.1991 r. – 10 lat + 2 m-ce + 29 dni (praca w (...) Zakładzie (...) gospodarstwie M.),

-

od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. – 6 lat + 10 m-cy + 15 dni (praca w Usługi (...),(...) K. G.),

-

od 01.06.1998 r. do 31.12.1998 r. – 0 lat + 7 m-cy + 0 dni (praca w Usługi (...)).

Łącznie 25 lat + 0 m-cy + 0 dni (praca na roli ma charakter uzupełniający staż ubezpieczeniowy)

W dalszej części uzasadniania Sąd Okręgowy podał, że przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło także na przyjęcie, że odwołujący do 31.12.1998 r. legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy, na podstawie dołączonych przez ubezpieczonego dokumentów uznał za udowodniony okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący 10 lat i 3 miesiące z tytułu zatrudnienia w (...)Zakładzie (...) gospodarstwie M. (od 02.03.1981 r. do 31.05.1991 r.).

Sąd I instancji zaznaczył również, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. (wyrok Sądu Najwyższego z 08.06.2011 r., I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z 19.05.2011 r., III UK 174/10). Tym samym znajdujące się w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego dokumenty oraz zeznania świadka i zeznania odwołującego okazały się bardzo przydatne dla rozstrzygnięcia sporu i pozwoliły ustalić rzeczywisty charakter i wymiar pracy odwołującego w spornym okresie.

Sąd Okręgowy na podstawie wyżej wymienionych dowodów ustalił, że odwołujący w okresie od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako pracownik pracę kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony - wykonywał pracę w warunkach szczególnych wskazaną pod poz. 2 w Dziale VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 07.02.1983 r. („prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”).

Konkludując, odwołujący spełnił trzeci z warunków przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, czyli wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych, uwzględniając bezsporny okres od 02.03.1981 r. do 31.05.1991 r. ( 10 lat + 3 m-ce) oraz okres od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. ( 6 lat + 10 m-cy + 14 dni).

Mając to wszystko na względzie, Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz zreferowanych w uzasadnieniu przepisów prawa materialnego zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając odwołującemu prawo do emerytury w wieku obniżonym z tytułu pracy w warunkach szczególnych od 01.05.2016 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym został złożony wniosek o emeryturę – punkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu z urzędu Sąd I instancji orzekł na podstawie § 4 oraz § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, które znajduje zastosowanie w sprawie ze względu na datę wniesienia odwołania (31.05.2016 r.), z mocy przepisu przejściowego, tj. § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 03.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu i na tej podstawie przyznał adw. G. K. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 442,80 zł brutto [= 360 zł + 23% VAT) – punkt 2 sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie:

1.  przepisów prawa procesowego, tj. zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż zgromadzony materiał dowodowy uprawnia do twierdzenia, że odwołujący w czasie od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. był zatrudniony w firmie Usługi (...), (...) prowadzonej przez brata K. G. na podstawie umowy o pracę, w sytuacji, gdy został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, a w konsekwencji,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 5 ust. 4 i 5 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, poprzez uznanie, że do stażu pracy należy uwzględnić okres od 01.06.1991 r. do 30.06.1991 r. i od 17.09.1997 r. do 15.04.1998 r., w sytuacji, gdy za ten okres nie zostały opłacone składki na ubezpieczenie społeczne za odwołującego,

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż zgromadzony materiał dowodowy uprawnia do twierdzenia, że odwołujący w czasie od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym całkowitym powyżej 3,5 tony, a w konsekwencji,

4.  naruszenie przepisów § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które to rozporządzenie stosuje się do pracowników,

a odwołujący był osobą współpracującą przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej oraz § 2 rozporządzenia poprzez uznanie, że odwołujący w czasie od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, a w konsekwencji,

5.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. przepisu art. 184 ustawy emerytalnej poprzez przyznanie odwołującemu prawa do emerytury od 01.05.2016 r.

Organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości, poprzez oddalenie odwołania od decyzji z 19.05.2016 r.; ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Odwołujący Z. G. złożył odpowiedź na apelację organu rentowego, w której wniósł o oddalenie apelacji organu rentowego oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej odwołującemu z urzędu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I Instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, z których wyprowadził prawidłowe wnioski. Sąd Odwoławczy w pełni podziela te ustalenia, jak również rozważania prawne leżące u podstaw zaskarżonego wyroku, a w konsekwencji przyjmuje je za własne.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było to, czy odwołujący legitymuje się 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym na dzień 01.01.1999 r. oraz 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, a tym samym czy spełnia warunki do przyznania emerytury.

Podstawą prawną dochodzonego przez odwołującego Z. G. świadczenia emerytalnego jest przepis art. 184 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten znajduje zastosowanie w stosunku do osób urodzonych po 31.12.1948 r., które zasadnicze, wskazane w nim warunki nabycia prawa do świadczenia, spełniły już w dacie wejścia w życie ustawy emerytalnej, a więc na dzień 01.01.1999 r. i gwarantuje tym osobom możność nabycia prawa do świadczenia na dotychczasowych warunkach, lecz przy spełnieniu dodatkowych wymogów w nim określonych.

Stosownie do jego treści, ubezpieczonym urodzonym po 31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat-dla kobiet i 65 lat-dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art. 27 pkt 2 ustawy emerytalnej wymagany okres składkowy dla mężczyzn wynosił 25 lat.

Szczegółowe warunki przyznania prawa do wcześniejszej emerytury określa rozporządzenie Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które zachowuje moc obowiązującą również pod rządami ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z § 4 ww. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki - osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnieni a (zgodnie z § 3 cyt. rozporządzenia - 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Z przywołanych powyżej przepisów prawa materialnego jednoznacznie wynika, że nabycie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej uzależnione jest przede wszystkim od łącznego spełnienia przesłanek co do długości stażu ubezpieczeniowego i stażu pracy w warunkach szczególnych, które powinny zostać osiągnięte najpóźniej w dniu wejścia w życie powołanej powyżej ustawy, tj. 01.01.1999 r.

Zatem wnioskodawca powinien był wykazać, że na dzień 01.01.1999 r. nie tylko legitymował się okresem pracy w warunkach szczególnych wynoszącym co najmniej 15 lat, lecz także przynajmniej 25-letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym, na który składają się okresy składkowe i nieskładkowe. Należy przy tym wyraźnie podkreślić, że wobec wymogu łącznego spełnienia wspomnianych przesłanek, niespełnienie chociażby jednej z nich przesądza o tym, że ubezpieczony nie nabywa prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej. Zatem wobec stwierdzenia, że na dzień 01.01.1999 r. ubezpieczony nie legitymuje się co najmniej 25-letnim stażem ubezpieczeniowym, zbytecznym pozostaje badanie, czy w tej dacie osiągnął on przynajmniej 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych, wszak nawet przy spełnieniu tego warunku nie nabędzie wspomnianego prawa z uwagi na niewystarczającą liczbę okresów składkowych i nieskładkowych.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że organ rentowy w apelacji nie kwestionował tego, że odwołującemu do stażu pracy należało uwzględnić okres prowadzenia przez niego gospodarstwa rolnego tj. okresu od 06.10.1972 r. do 30.12.1973 r., gdyż z księgi wieczystej wynika, że takie gospodarstwo nabył w dniu 06.10.1972 r.

Organ rentowy kwestionował natomiast w dalszym ciągu (uznany odwołującemu przez Sąd I instancji) okres pracy od 01.06.1991 r. 15.04.1998 r. tj. zatrudnienie w firmie Usługi (...),(...) prowadzonej przez brata K. G..

W apelacji mocno zaakcentował, że odwołujący w spornym okresie nie miał statusu pracownika, gdyż został zgłoszony przez K. G. jako osoba współpracująca w wymiarze czasu pracy 40 godzin tygodniowo, dlatego ww. okresu pracy nie można uznać jako pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ze stanowiskiem organu rentowego nie sposób się zgodzić. Przede wszystkim Sąd Apelacyjny wskazuje, że Sąd I instancji w sposób szczegółowy w swoim uzasadnieniu podał, dlaczego okres zatrudnienia odwołującego z firmie Usługi (...), (...) prowadzonej przez brata K. G. uznał za zatrudnienie w warunkach pracowniczych. Przypomnieć należy, że odwołujący pracował w firmie brata na podstawie umowy o pracę z 01.06.1991 r., pracował jako kierowca samochodu ciężarowego, którym woził drewno z lasu. Podczas swoich zeznań, które Sąd uznał za spójne i wiarygodne odwołujący wyjaśnił dlaczego zrezygnował z dotychczasowej pracy w (...) Zakładzie (...) gospodarstwa M.– zrezygnował ponieważ brat zaproponował mu możliwość zamieszkania w mieszkaniu należącym do zmarłego ojca. Odwołujący wyjaśnił również dlaczego w dniu 15.04.1998 r. zrezygnował z pracy w firmie Usługi (...), (...) prowadzonej przez brata K. G. (brat nie wypłacał wynagrodzenia). Sąd Apelacyjny zaznacza, że nie ma mocy wiążącej samo zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego (np. jako współpracującego) istotne jest na jakiej podstawie rzeczywiście praca się odbywała oraz sam charakter zatrudnienia. Z kolei wszystkie dotychczas przeprowadzone przez Sąd I instancji dowody wskazują na to, że była to praca w warunkach pracowniczych, a nie jak wskazuje organ rentowy polegała na współpracy dwóch braci odwołującego oraz K. G..

Sąd Apelacyjny podkreśla, że fakt wykonywania pracy przez odwołującego na rzecz firmy Usługi (...), (...) prowadzonej przez brata K. G. potwierdzają m.in. dokumenty zgromadzone w aktach sprawy tj. umowa o pracę z 01.06.1991 r., deklarację (...) za lata 1994, 1997, 1998, świadectwo pracy oraz zeznania świadków.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji słusznie uznał, że odwołujący Z. G. pracował w firmie u swojego brata na podstawie umowy o pracę, a nie w ramach współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, jak wynikało ze zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Zatem w ocenie Sądu Apelacyjnego nie doszło do naruszenia art. 5 ust 4 i 5 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, gdyż przepis ten dotyczy osób współpracujących przy prowadzeniu działalności, a odwołujący wbrew twierdzeniom organu rentowego nie był współpracującym tylko pracownikiem.

Zwrócić uwagę należy na to, że zarówno odwołujący jak i brat K. G. prowadzili osobne gospodarstwo domowe (odwołujący mieszkał w mieszkaniu po zmarłym ojcu), nie miał też wiedzy na temat tego, że zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych dokonano z innego tytułu niż stosunek pracy. Sąd Odwoławczy podziela stanowisko Sądu I instancji w którym uznał, że odwołujący (jako pracownik) nie może ponosić ujemnych konsekwencji ewentualnych nieprawidłowych działań płatnika składek w zakresie prowadzenia dokumentacji, zgłoszenia i rozliczeń składek na ubezpieczenie społeczne. Sąd Apelacyjny podkreśla, że okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w którym pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jest okresem ubezpieczenia, czyli okresem składkowym, niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd I instancji w sposób nie budzący wątpliwości w ocenie Sądu Apelacyjnego wykazało, że zatrudnienie odwołującego w firmie jego brata K. G. nastąpiło w reżimie pracowniczym, zasadne zatem jest uwzględnienie odwołującemu okresu pracy od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. jako okresu zatrudnienia z tytułu umowy o pracę – zatem odwołujący udowodnił wymagany 25-letni staż ubezpieczeniowy.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz słusznie uznał, że odwołujący legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny nadmienia, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, a rodzaj powierzonej jemu pracy. Z kolei praca w warunkach szczególnych to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 07.02.1983 r.

Z ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego, który to Sąd Odwoławczy w pełni aprobuje wynika, że odwołujący w okresie od 01.06.1991 r. do 15.04.1998 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako pracownik pracę kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony - wykonywał pracę w warunkach szczególnych wskazaną pod poz. 2 w Dziale VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. – tj. wykonywał pracę - „prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”. W szczególności podkreślić należy, że podczas złożenia zeznań na rozprawie w dniu 10.11.2016 r. oraz 29.01.2019 r. odwołujący wprost wskazał, że u brata K. G. prowadzącego firmę Usługi (...), (...) pracował jako kierowca samochodu ciężarowego (...), jeździł samochodem powyżej 3,5 tony. Jego praca polegała na wywozie drewna z lasu, pracował cały czas jako kierowca samochodu ciężarowego, na cały etat. Nadto świadek H. K., który był sąsiadem K. G. potwierdził, że w spornym okresie widywał odwołującego jak wsiadał do samochodu ciężarowego z przyczepą i odjeżdżał.

Apelacja odwołującego nie dostarczyła natomiast żadnego argumentu podważającego prawidłowość zaskarżonego wyroku, w zakresie kluczowej w sprawie przesłanki dochodzonej emerytury, w związku z czym należało ocenić ją jako bezskuteczną. Reasumując Sąd Apelacyjny wskazuje, że apelacja organu rentowego nie zawierała żadnych zarzutów, które mogłyby skutkować zmianą lub uchyleniem zaskarżonego wyroku. Sąd I instancji nie uchybił przepisom kodeksu postępowania cywilnego i przeprowadził postępowanie dowodowe w zakresie zaoferowanym przez strony, oceniając dowody zgodnie z zasadą wyrażoną art. 233 § 1 k.p.c.

Uznając zarzuty organu rentowego za nieuzasadnione, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację – pkt 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od odwołującego na rzecz organu rentowego kwotę 240 zł – pkt 2 wyroku.

Renata Pohl Marta Sawińska Dorota Goss-Kokot