Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Sędziowie: Roman Walewski

Przemysław Horak

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2023 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy R. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o wysokość emerytury górniczej

na skutek apelacji R. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 20 maja 2021 r. sygn. akt III U 114/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje R. B. prawo do przeliczenia przelicznikiem 1.8 okresu pracy górniczej od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. oraz od 1 sierpnia 1996r. do 10 listopada 2020r. zgodnie z wykazem dniówek półtorakrotnych,

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II i zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

II Oddział w P. na rzecz R. B. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. na rzecz R. B. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Przemysław Horak

Marta Sawińska

Roman Walewski

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 grudnia 2020r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. Inspektorat w K. przyznał R. B. emeryturę. Ustalając wysokość emerytury organ rentowy przeliczył okres pracy górniczej wnioskodawcy w rozmiarze 330 miesięcy przelicznikiem 1,2. Żadnego okresu nie przeliczono przelicznikiem 1,8.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że do ustalenia prawa do emerytury nie uznano w wymiarze półtorakrotnym okresu pracy górniczej od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. wskazanego w świadectwie wykonywania pracy górniczej i równorzędnej z pracą górniczą z 23 lipca 2020r. oraz zaświadczeniu z 10 listopada 2020r. jako zatrudnienie na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pkt 7 oraz od 1 sierpnia 1996r. do 10 listopada 2020r. na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pkt 5 rozporządzenia (...) z 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. ZUS wskazał, że z dokumentów dołączonych przez zakład pracy wynika, że odwołujący zajmował w okresie od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. stanowisko operatora urządzeń za i wyładowczych, które wymienione jest w załączniku nr 2 rozporządzenia (...) z 23 grudnia 1994r. Organ rentowy wskazał, że wyjaśnienia zakładu pracy dotyczące zakresu wykonywanych czynności na stanowiskach: operator zwałowarki, starszy operator zwałowarki na odkrywce nie potwierdzają, że w okresie od 1 sierpnia 1996r. do 10 listopada 2020r. odwołujący wykonywał pracę w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Od powyższej decyzji odwołał się R. B. zaskarżając decyzję w całości. Wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przeliczenie wysokości emerytury przy uwzględnieniu okresu pracy górniczej od 1993r. do 1996r. oraz od 1996r. do 2020r. w wymiarze półtorakrotnym. Odwołujący wskazał, że w ww. okresach wykonywał pracę górniczą w przodku.

Wyrokiem z 20 maja 2021 r. sygn. akt III U 114/21 Sąd Okręgowy w Koninie oddalił odwołanie (pkt I wyroku) oraz zasądził od odwołującego na rzecz pozwanego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II wyroku).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

R. B. (ur. (...)) złożył w dniu 7 września 2020r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Zawnioskował również o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa. We wniosku oświadczył, że nadal pozostaje w stosunku pracy z (...) K..

Do wniosku dołączył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wykaz dni, w których odwołujący przebywał na zasiłku chorobowym i opiekuńczym, a także załącznik do karty ewidencyjnej pracownika za okres od sierpnia 1993r. do lipca 2020r., zawierający liczbę dniówek półtorakrotnych oraz świadectwo wykonywania pracy górniczej i równorzędnej z pracą górniczą z 23 lipca 2020r. wystawione przez (...) K. w K..

Z powyższego świadectwa pracy górniczej wynika, że R. B. jest zatrudniony w (...) S.A. od 1 lipca 1992r. do nadal i wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę górniczą określoną w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na stanowiskach według rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r. w okresie:

-

od 1 lipca 1992r. do 31 lipca 1993r. - konserwator tras przenośnikowych na odkrywce – zał. 2 pkt 8.

Ponadto w świadectwie pracodawca wskazał, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą określoną w art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na stanowiskach według rozporządzenia (...) z dnia 23.12.1994r. w okresach:

-

od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. – rzemieślnicy zatrudnieni na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu maszyn i urządzeń – zał. 3/III/pkt 7,

-

od 1 sierpnia 1996r. do 17 listopada 1996r. - operator koparek wielonaczyniowych i zwałowarek na odkrywce – zał. 3/III/pkt 5,

-

od 23 listopada 1996r. do 13 maja 1997r. - operator koparek wielonaczyniowych i zwałowarek na odkrywce – zał. 3/III/pkt 5,

-

od 28 czerwca 1997r. do nadal - operator koparek wielonaczyniowych i zwałowarek na odkrywce – zał. 3/III/pkt 5.

W świadectwie tym pracodawca wymienił również pozostałe okresy pracy odwołującego:

-

od 18 listopada 1996r. do 22 listopada 1996r. – urlop bezpłatny,

-

od 14 maja 1997r. do 27 czerwca 1997r. – urlop bezpłatny.

W związku ze złożonym przez odwołującego wnioskiem o emeryturę ZUS wszczął postępowanie wyjaśniające z pracodawcą.

W toku trwającego postępowania wyjaśniającego pracodawca poinformował, że R. B. od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. był zatrudniony na stanowisku operator urządzeń za i wyładowczych na Oddziale Górniczym Odkrywki J. JG-1, a praca na tym stanowisku polega na sterowaniu podawarką na podwoziu gąsiennicowym wraz z zespołem podającym lub odbierającym i wózkiem załadowczym lub zrzutowym w celu równomiernego załadunku na taśmociąg lub odbioru urobku z taśmociągu na zwałowarkę. Jest to element trwale związany z koparką wielonaczyniową lub zwałowarką. Dalej zakład pracy wskazał, że będąc zatrudnionym na tym stanowisku odwołujący swoje obowiązki wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w przodku na odkrywkach kopalni. Natomiast od 1 sierpnia 1996r. do 10 listopada 2020r. odwołujący pracował na stanowisku operatora zwałowarki i starszego operatora zwałowarki na odkrywce i wykonywał wówczas stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w przodku bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku na maszynie podstawowej – zwałowarce, bezpośrednio na odkrywkach kopalni w ruchu zakładu górniczego. Ponadto zakład pracy poinformował, że R. B. pracował na oddziałach:

-

(...) – Oddział Górniczy Zwałowania odkrywki J.,

-

JG-1 – Oddział Górniczy Odkrywki J..

W dniu 16 listopada 2020r. odwołujący doręczył do ZUS świadectwo pracy z (...) K.. Dołączył również zaświadczenie z 10 listopada 2020r., z którego wynika, że po wystawieniu świadectwa wykonywania pracy górniczej z dnia 23 lipca 2020r. odwołujący do 10 listopada 2020r. wykonywał pracę jako operator koparki wielonaczyniowej i zwałowarki na odkrywce – zgodnie z zał. 3/III/pkt 5. W zaświadczeniu tym pracodawca przedstawił wykaz dniówek odwołującego z przelicznikiem półtorakrotnym za okres od 1 lipca 2020r. do 10 listopada 2020r.

Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego zaskarżoną decyzją z dnia 17 grudnia 2020r. organ rentowy przyznał R. B. emeryturę od 16 października 2020r., tj. od osiągnięcia wieku. Ustalając wysokość emerytury organ rentowy przeliczył okres pracy górniczej wnioskodawcy w rozmiarze 330 miesięcy przelicznikiem 1,2. Żadnego okresu nie przeliczył przelicznikiem 1,8.

R. B. podjął pracę w (...) K. w K. od 1 lipca 1992r. na stanowisku konserwatora tras przenośników w Oddziale Górniczym Zwałowania odkrywki J. (...).

W okresie od 17 września 1992r. do 8 października 1992r. uczęszczał na kurs operatorów przenośników taśmowych, który zakończył zdanym egzaminem i uzyskał uprawnienia do wykonywania czynności operatora przenośnika wielkogabarytowego.

W dniu 1 sierpnia 1993r. odwołujący został przeniesiony na stanowisko młodszego operatora urządzeń za i wyładowczych na odkrywce i nadal pracował na oddziale (...). Natomiast 1 października 1994r. awansował na stanowisko operatora urządzeń za i wyładowczych. Odwołujący nie posiadał wówczas uprawnień do obsługi zwałowarki. Wchodził w skład brygady obsługującej zwałowarkę. Obsługiwał podawarkę, tj. urządzenie nierozerwalnie związane ze zwałowarką i zajmował się odbieraniem nadkładu. Następnie nadkład taśmami był przekazywany do zwałowania. Praca operatora urządzeń za i wyładowczych polega na obserwacji i obsłudze taśm. Podawarka posiada dwie taśmy – jedna jest połączona ze zwałowarką, a druga z wózkiem zrzutowym. W Kopalni każda osoba, która chce pracować jako operator zwałowarki przez pewien okres czasu jest kierowana do pracy jako operator urządzeń za i wyładowczych.

Od 15 listopada 1995r. do 30 stycznia 1996r. odwołujący uczęszczał na kurs operatorów maszyn podstawowych i w dniu 8 marca 1996r. uzyskał uprawnienia do obsługi zwałowarki (...)-5000.

W związku z powyższym z dniem 1 sierpnia 1996r. powierzono mu stanowisko operatora zwałowarki. Praca operatora zwałowarki polega na odbieraniu z przenośników nadkładu, wykopanego przez koparki i zasypywaniu nadkładem zagłębień po wydobytym węglu. Odwołujący pracował wówczas w kabinie operatora, obsługiwał zwałowarkę, uruchamiał pojazdy, obsługiwał wysięgnik. Wykonywał też podjazdy. Maszyną w kabinie steruje zawsze jeden operator. Natomiast pozostali operatorzy wchodzący w skład brygady obsługującej zwałowarkę pomagają przodowemu i dlatego odwołujący niekiedy zajmował się również obsługiwaniem wózka kablowego, wózka zrzutowego, obserwował i ustawiał taśmy. Na odkrywce J. były dwie zwałowarki, które pracowały w różnych miejscach odkrywki i na różnych poziomach.

W dniu 21 lipca 1999r. wnioskodawca uzyskał uprawnienia do obsługi zwałowarki (...)-8800. Świadectwem z dnia 10 sierpnia 1999r. Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w P. stwierdził, że R. B. posiada kwalifikacje do zatrudnienia na stanowisku operatora maszyn podstawowych w odkrywkowych zakładach górniczych (zwałowarki (...)-5000 i (...)-8800).

Z dniem 1 sierpnia 2001r. odwołujący awansował na stanowisko starszego operatora zwałowarki, a w zakresie jego obowiązków nic się nie zmieniło.

W 2014r. zlikwidowany został Oddział (...), natomiast powstał Oddział Górniczy nr 1 Odkrywki J. JG-1, na którym odbywało się zarówno wydobycie jak i zwałowanie. W związku z powyższym z dniem 1 listopada 2014r. wnioskodawca został przeniesiony do Oddziału (...)1.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym oddalił odwołanie oraz zasądził od odwołującego na rzecz pozwanego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy podkreślił, że w przedmiotowej sprawie spór nie dotyczy prawa do emerytury, ale ustalenia jej wysokości. Odwołujący domagał się zaliczenia jako pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym okresów pracy górniczej od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. i od 1 sierpnia 1996r. do 10 listopada 2020r. oraz zastosowania do tych okresów przelicznika 1,8.

Następnie Sąd Okręgowy podkreślił, że przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się stosownie do treści art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2021.291 ze zm.), z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Podał, że z powyższego wynika, że przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej przelicznik 1,8 za każdy rok pracy stosuje się wyłącznie do pracy, o której mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pracami, do których stosuje się przelicznik 1,8, zgodnie z art. 50d ust. 1 ustawy, są okresy pracy w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych a także w drużynach ratowniczych.

Należy zatem mieć na względzie, że praca w przodkach to praca bezpośrednio wiążąca się z procesami związanymi z wydobywaniem kopalin, pozyskiwaniem złóż węgla brunatnego.

Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w wymiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3 ustawy emerytalnej. Z uwagi na to, że rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U.1995.2.8), wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (t.j.: Dz.U.1995.30.154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (vide: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25.03.1998r., II UKN 570/97 , OSNP 1999/6/213; z dnia 22.03.2001r., II UKN 263/00 , LEX 387308 oraz z dnia 02.06.2010r., I UK 25/10 , LEX 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy.

W załączniku nr 2 ww. rozporządzenia zawierającym wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą wymienione zostało pod pozycją 20 stanowisko – operator urządzeń za i wyładunkowych na odkrywce. Natomiast pod pozycją 21 wymienione jest stanowisko – operator zwałowarki na odkrywce i jego pomocnika.

Stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w wymiarze półtorakrotnym określone zostały szczegółowo w załączniku nr 3 do wskazanego wyżej rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r. Spośród wymienionych w dziale III załącznika nr 3 stanowisk w kopalniach węgla brunatnego zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym w punkcie 5 wymieniono pracę operatorów koparek wielonaczyniowych i zwałowarek na odkrywce.

Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, a dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia ani zakładowe wykazy stanowisk, ani protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą, lecz rzeczywisty zakres obowiązków ubezpieczonego.

Zatem zastosowanie przelicznika 1,8 do pracy wnioskodawcy na poszczególnych stanowiskach, w tym na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do rozporządzenia wymaga, by praca ta odpowiadała treści art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy zaznaczył, że z treści art. 50d ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach wynika, że nie każda praca wykonywana na odkrywce, nawet jeżeli odbywa się ona w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w powyższym rozporządzeniu z 23 grudnia 1994r. powinna być kwalifikowana jako zaliczalna w wymiarze półtorakrotnym. Nie można bowiem dokonywać wykładni przepisów rozporządzenia od unormowania ustawowego, albowiem z powodu ogólności opisu wskazanego stanowiska pracy prowadziłoby to do sytuacji, że każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej pełnionej na terenie wyrobiska (odkrywki) należałoby uwzględniać w wymiarze półtorakrotnym. Z tego wniosek, że jako prace wymienione w załączniku nr 3 mogą być uznane jedynie takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z kolei pojęcie „inne prace w przodku” musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym, przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej, do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych) (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 28.06.2013r., III AUa 1952/12, LEX 1363249; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 16.04.2014r., III AUa 1121/13, LEX 1466772; Wyrok Sądu Najwyższego z 11.02.2011 r., I UK 236/09, LEX nr 585722).

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy emerytalnej, aby praca przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych była pracą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym musi być wykonywana na odkrywce w przodku. Oznacza to, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Podkreślić należy, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Przodkiem jest ta część wyrobiska eksploatacyjnego, w której urabia się skałę, czyli węgiel brunatny i nadkład łącznie z kopalinami towarzyszącymi. Nie można natomiast przyjmować, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu, a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16.04.2014r., III AUa 1121/13, LEX 1466772). W orzecznictwie Sądu Najwyższego kwestionuje się zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05.05.2011r., I UK 395/10 , LEX 863951).

Pod określeniem „inne prace przodkowe” należy zaś rozumieć prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w przepisie art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. Ponadto pojęcie „inne prace w przodku” musi się wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (vide: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11.02.2010r., I UK 236/09, Legalis nr 328342; z 22.04.2011r., I UK 360/10, Legalis nr 376654).

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że wyniki postępowania dowodowego przeprowadzonego przez Sąd nie pozwoliły na przyjęcie, że odwołujący w okresie od 1 sierpnia 1993r. do 10 listopada 2020r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę, o której mowa w art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W spornym okresie od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. wnioskodawca wykonywał obowiązki młodszego operatora urządzeń za i wyładowczych oraz operatora urządzeń za i wyładowczych na zwałowarce, natomiast w okresie od 1 sierpnia 1996r. do 10 listopada 2020r. pracował jako operator zwałowarki i starszy operatora zwałowarki. Sąd Okręgowy podał, że dla uznania pracy ubezpieczonego, jako pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym, koniecznym jest ustalenie zarówno, jakim sprzętem operował, jak i określenie jakie czynności były przez niego wykonywane i gdzie (w jakim miejscu w kopalni) (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 20.12.2018r., III AUa 311/17, Legalis 2180727).

Sąd I instancji podał, że w przedmiotowej sprawie odwołujący w spornych okresach wykonywał co prawda swoje obowiązki na maszynie podstawowej – zwałowarce. Maszyna ta jednak była oddalona od przodka eksploatacyjnego, była oddalona od miejsca pracy koparek wielonaczyniowych i skarpy. Nie można zatem przyjąć, w ocenie Sądu Okręgowego, że odwołujący wykonywał swoje obowiązki w przodku eksploatacyjnym.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy podał, że stanowisko operatora zwałowarki jest wymienione zarówno w pkt 5 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r., jak i w załącznika Nr 2 pkt 21 do tego rozporządzenia. Nie można zatem przyjmować, że ustawodawca dla zastosowania preferencyjnego przelicznika półtorakrotnego nie stawia wymogu pracy operatora zwałowarki w przodku. Pomimo tego, że zwałowarka jest maszyną podstawową to niewątpliwie aby zatrudnienie na tej maszynie zaliczyć do pracy górniczej przodkowej, musi ona pracować w przodku. Podkreślił także, że za prace wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia, uzasadniające zastosowanie do okresu ich wykonywania preferencyjnego przelicznika określonego w art. 50d ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które są bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach, a nadto przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Nie zalicza się natomiast do pracy górniczej w rozumieniu komentowanego przepisu prac górników kopalni odkrywkowej węgla brunatnego wykonywanych wprawdzie na odkrywce (we wkopie), ale niemających bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Sąd Okręgowy zaznaczył nadto, że praca operatora urządzeń za- i wyładunkowych na odkrywce wymieniona została wyłącznie w załączniku nr 2 ww. rozporządzenia, natomiast przepisy normujące pracę górniczą muszą być wykładane ściśle. Nie ma zatem podstaw, aby pracę odwołującego w okresie od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. zaliczyć do pracy górniczej przodkowej.

Podkreślić należy, że ustawodawca odróżnił pracę górniczą (zwykłą), którą w kopalniach węgla brunatnego jest zatrudnienie na odkrywce przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża (art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy) od pracy górniczej (kwalifikowanej), którą zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, gdy praca ta jest wykonywana w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach (art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy). Te ostatnie okresy potraktowane zostały przez ustawodawcę w sposób wyjątkowo korzystny ze względu na wysoki stopień zagrożenia życia i zdrowia pracowników. W niniejszej sprawie odwołujący nie pracował w bezpośrednim sąsiedztwie koparek wielonaczyniowych i nie był narażony na takie czynniki szkodliwe, na jakie narażeni są operatorzy koparek wielonaczyniowych, którzy kopią urobek bądź nadkład. Ponadto Sąd I instancji wskazał, że odwołujący wykonywał prace na zwałowarce, do której zadań należy zwałowanie nadkładu, a nie urabianie, wydobywanie i ładowanie urobku.

Nie umniejszając znaczenia jakie dla ruchu kopalni miała praca odwołującego, który jako operator zwałowarki zajmował się przyjęciem nadkładu i jego rozprowadzeniem oraz kontrolowaniem skarpy, nie można jednak – zdaniem Sądu Okręgowego - pracy tej uznać za pracę górniczą kwalifikowaną – liczoną w wymiarze półtorakrotnym. Takie stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Poznaniu w sprawach o sygn. akt III AUa 314/20, III AUa 386/19, III AUa 95/19, akcentując, że zwałowarka jako końcowa część układu (...) oddalona jest od koparek węglowych wydobywających kopalinę i nie jest usytuowana w przodku. Tak więc nieuprawnione jest ustalenie, że operator zwałowarki wykonuje pracę w przodku skoro miejsce jego pracy jest znacznie oddalone od przodka rozumianego jako miejsce wydobycia urobku i kopaliny.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie R. B. (pkt I wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 § 1 i 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia z dnia 22 października2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (pkt II wyroku).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł R. B. zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie:

1)  art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z pkt 7 działu III załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 r. - poprzez niezastosowanie i uznanie, że wykonywana przez ubezpieczonego praca na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, a polegająca na pracach mechanicznych, hydraulicznych przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, nie jest pracą przodkową w rozumieniu tych przepisów, co skutkowało oddaleniem odwołania, podczas, gdy wykonywane prace odbywają się bezpośrednio w przodku,

2)  art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że ubezpieczony nie ma prawa do zastosowania przelicznika 1,8 za każdy rok pracy, polegającej na obsłudze zwałowarek, pomimo, że wykonywał pracę w przodku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

3)  art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie dowolnej, niezupełnej oceny przez Sąd I instancji zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, prowadzącej do nieuznania, że wykonywana przez ubezpieczonego praca w okresie od dnia 1 sierpnia 1993 r. o 31 lipca 1996 r. i od 1 sierpnia 1996 r. do 10 listopad 2020 r. miała charakter pracy górniczej wykonywanej w przodkach, zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, a tym samym uzasadniającej zastosowanie przelicznika 1,8 do wysokości emerytury górniczej, a które to miało istotny wpływ na wynik sprawy,

4)  art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., poprzez oddalenie odwołania ubezpieczonego, jako nieuzasadnionego, pomimo, że ze zgromadzonego materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż praca, jaką wykonywał ubezpieczony była pracą, o której mowa w art. 50d ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o:

-

o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego, poprzez uwzględnienie odwołania i przyznanie Odwołującemu prawa do zastosowania przelicznika 1,8 do okresu pracy górniczej 1 sierpnia 1993 r. o 31 lipca 1996 r. i od 1 sierpnia 1996 r. do 10 listopad 2020 r.,

-

zasądzenie od pozwanego na rzecz odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (za I i II instancję) ewentualnie o:

-

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwany organ rentowy wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz od strony przeciwnej kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja odwołującego R. B. jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Oceniając ponownie materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i dokonując jego subsumcji do przepisów prawa, Sąd Apelacyjny uznał za zasadne wydanie wyroku reformatoryjnego.

Na wstępie zaznaczyć należy, że odwołujący domagał się zaliczenia jako pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym okresów pracy górniczej od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996r. i od 1 sierpnia 1996r. do 10 listopada 2020r. oraz zastosowania do tych okresów przelicznika 1,8.

Sąd Apelacyjny przypomina nadto, że przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej, stosownie do art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2018, poz. 1270 ze zm.), stosuje się następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Stosownie z kolei do art. 50d ust. 1 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2) w drużynach ratowniczych.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym (ust. 3).

W tym zakresie aktem prawnym nadal obowiązującym jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. 1995, nr 2 poz. 8 – dalej rozporządzenie z dnia 23 grudnia 1994r.). Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 r., za pracę górniczą w kopalniach węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i w innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla tych kopalń, określoną w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz. U. z 1994r., nr 84, poz. 385 – dalej ustawa o zaopatrzeniu em. górników), uważa się okresy zatrudnienia na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia (załącznik nr 2 - wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalni węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą). Z kolei § 3 stanowi, że za okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym górników, uważa się okresy pracy na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 3 do rozporządzenia (załącznik nr 3 - wykaz stanowisk pracy, na których okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym). Pod poz. 5 w przedmiotowym wykazie ujęto pracę w kopalni węgla brunatnego operatora zwałowarki, pod poz. 7 wymieniono rzemieślników zatrudnionych na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń. Wykaz stanowisk pracy, określony w ww. załączniku nr 3 do rozporządzenia z 1994 r., czyli stanowisk tzw. kwalifikowanej pracy górniczej, odnosi się wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryteria miejsca wykonywania pracy i jej charakteru, określonego zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. Za prace wymienione w załączniku nr 3 mogą więc być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które są związane bezpośrednio z wykonywaniem czynności w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach porządkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z kolei pojęcie „innych prac przodkowych” musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (tak wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11.02.2010 r., I UK 236/09, LEX 585722 i z dnia 21.02.2012 r., I UK 295/11, OSNP 2013/304/38).

Podkreślić należy, że przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, a do oceny charakteru pracy górniczej, tym bardziej pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, nie mogą służyć ani zakładowe wykazy stanowisk, ani też protokoły komisji weryfikacyjnej, kwalifikujące określone zatrudnienie, jako pracę górniczą zaliczaną w takim wymiarze (por. wyrok SN z dnia 8.01.2014 r., I BU 12/13, wyroki Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28.06.2013 r., III AUa 1127/12, LEX 1369319, z dnia 14.03.2017 r., III AUa 965/16).

W przypadku sporu o kwalifikację danego stanowiska decydujące znaczenie dla uznania okresu zatrudnienia na tym stanowisku za pracę górniczą podlegającą zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym ma nie zatem nazwa stanowiska, lecz rodzaj faktycznie wykonywanej pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych) (tak: wyroki SN z dnia 18.03.2015 r., I UK 280/14, z dnia 2.06.2011 r., I UK 25/10 i z dnia 6.09.2011 r., I UK 70/11). Nie może tym samym o tym decydować wykaz stanowisk pracy sporządzony przez pracodawcę, ani zmiana kwalifikacji zajmowanego stanowiska pracy, dokonana przez komisję weryfikacyjną (tak: m.in. wyroki SN z dnia 22.04.2011 r., I UK 360/10, LEX nr 949021 i z dnia 6.09.2011 r., I UK 70/11, LEX nr 1102258 oraz postanowienie z dnia 19.01.2012 r., I UK 319/11, LEX nr 1215422), ani rozporządzenie wykonawcze, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy, nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień, niż uczynił to ustawodawca, zaś wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia z 1994 r. nie może zmieniać ani rozszerzać ustawowej definicji kwalifikowanej pracy górniczej. Innymi słowy, ocena pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach, tj. pojęciu tej pracy, a nie na samej nazwie stanowiska (tak: uzasadnienie wyroku SN z dnia 5.05.2011 r., I UK 382/10, LEX nr 863949).

Z uwagi na powyższe – ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała ten kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach całego postępowania dowodowego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wbrew stanowisku Sądu I instancji, w niniejszej sprawie zachodzą podstawy do uznania, iż w okresie od 1sierpnia 1993 r. do 31 lipca 1996 r. oraz od 1 sierpnia 1996 r. do 10 listopada 2020 r. R. B. wykonywał pracę górniczą kwalifikującą się do zastosowania przy ustalaniu wysokości emerytury przelicznika 1,8.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że ustawą z 9 czerwca 2022 r. o zmienia ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw zmieniono art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych który od 19 października 2022 r. otrzymał brzmienie „1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu, ładowaniu i zwałowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących, transportujących i zwałujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych”.

Nadto dodano definicję przodka, tak do art. 50d ust. 1 ww. ustawy dodano pkt 1a w brzmieniu: „1a) przez przodek rozumienie się obszar wyrobiska górniczego, w którym są wykonywane prace bezpośrednio związane z wydobywaniem kopaliny lub drążeniem tego wyrobiska, w tym ścianę, a w odkrywkach również obszar związany bezpośrednio z urabianiem kopaliny, nadkładu lub skał otaczających oraz ze zwałowaniem, w tym formowaniem korpusu zwału, a także strefę przyprzodkowa stanowiąca obszar bezpośrednio przyległy do przodka, ustalony w kopalni na podstawie organizacyjno-technicznych metod wykonywania robót górniczych, w której są wykonywane prace związane z odstawą urobku oraz utrzymaniem wyrobiska.”

Jednocześnie Sąd Apelacyjny zaznacza, że zgodnie z ww. ustawą art. 9 do postępowań w zakresie ustalania prawa do górniczej emerytury i jej wysokości wszczętych i niezakończonych przez dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. z 9 czerwca 2022r.) – a taką sprawą jest niewątpliwie sprawa z odwołania R. B. - stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 2 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że z powyższego wynika, że pojęcie przodka zostało poszerzone również o m.in. obszar związany bezpośrednio z urabianiem kopaliny, nadkładu lub skał otaczających oraz ze zwałowaniem, a także strefę przyprzodkowa stanowiąca obszar bezpośrednio przyległy do przodka, ustalony w kopalni na podstawie organizacyjno-technicznych metod wykonywania robót górniczych, w której są wykonywane prace związane z odstawą urobku oraz utrzymaniem wyrobiska, dlatego mając na uwadze, że w spornym okresie odwołujący R. B. pracował najpierw jako operator urządzeń za- i wyładowczych, a następnie jako operator na zwałowarce, to jego pracę należy uznać za pracę przodkową z zastosowaniem przelicznika 1,8.

W ocenie Sądu Apelacyjnego po ponownym przeanalizowaniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego stwierdzić należało, że odwołujący w spornym okresie wykonywał pracę górniczą bezpośrednio przy urabianiu urobku i innych pracach przodkowych, o której mowa w art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. Zauważyć przy tym należy, że przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej pracownikom kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej na przodku tylko wówczas, gdy spełnia się łącznie następujące przesłanki: co do miejsca wykonywania pracy, co do rodzaju czynności i co do obsługi wskazanych w ustawie maszyn i urządzeń.

Zdaniem Sądu Odwoławczego odwołujący właśnie spełnia wszystkie te przesłanki.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie przez Sąd I instancji wynika, że w spornym okresie odwołujący wykonywał faktycznie pracę operatora zwałowarki oraz pracę operatora urządzeń za- i wyładowczych (praca tego operatora polega na obsłudze podawarki, która jest częścią zwałowarki, podawarka ma 2 taśmy jedna z nich jest połączona ze zwałowarką), tj. pracę wymienioną pod poz. 5 i 7, Działu III Załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r. jako zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym, co w konsekwencji daje prawo do zastosowania przelicznika 1,8 do tych okresów.

Odwołujący wykonywał pracę na stanowisku operatora urządzeń za- i wyładowczych w okresie od 1 sierpnia 1993r. do 31 lipca 1996 r., a następnie po przejściu szkolenia operatora zwałowarki od 1 sierpnia 1996 r. do 10 listopada 2020 r. r. – jak wynika z ww. ustaleń uznać należy, że w całym spornym okresie odwołujący pracę wykonywał w przodku (zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1a).

Sąd Apelacyjny podkreśla także, jak wynika z zeznań odwołującego i przesłuchanych w sprawie świadków, odwołujący w czasie postoju zwałowarki (awarii czy planowego remontu) pozostawał w przodku i dokonywał konserwacji i napraw na zwałowarce.

Mając powyższe ustalenia na uwadze w ocenie Sądu Apelacyjnego apelację odwołującego należało uwzględnić.

Sąd Apelacyjny stwierdza zatem, iż odwołujący w okresie od 1 sierpnia 1993 r. do 31 lipca 1996 r. oraz od 1 sierpnia 1996 r. do 10 listopada 2020r. – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał – pracę najpierw jako operator urządzeń za i wyładowczych, a następnie po przyuczeniu się pracował jako operator zwałowarek na odkrywce. Odwołujący, zatem - stosownie do art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej - wykonywał prace odpowiadającą stanowisku w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Rzeczywiście wykonywana przez odwołującego praca w spornym okresie określona jest w treści załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 r. (zał.3/III/pkt 5,7). Powyższe oznacza, że sporny okres zatrudnienia (zaskarżony w apelacji) odwołującego można zaliczyć do wysokości emerytury z przelicznikiem 1,8.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. (w punkcie 1 wyroku) zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I oraz poprzedzającą go decyzję i przyznał R. B. prawo do przeliczenia przelicznikiem 1,8 za każdy rok okresu pracy od 1 sierpnia 1993 r. do 31 lipca 1996 r. oraz od 1 sierpnia 1996 r. do 10 listopada 2020r. zgodnie z wykazem dniówek półtorakrotnych.

Zmiana zaskarżonego wyroku co do meritum sprawy, skutkowała zmianą orzeczenia w przedmiocie zwrotu kosztów procesu w punkcie II i zasądzeniem od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. na rzecz odwołującego kwoty 180 zł, tytułem zwrotu zastępstwa procesowego (w punkcie 2 wyroku).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., w zw. z 2 ust. 2 i w zw. z § 9 ust. 2 § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zasądzając od pozwanego - jako strony przegrywającej - na rzecz odwołującego kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Przemysław Horak Marta Sawińska Roman Walewski