Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesława Stachowiak

Protokolant: Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o rentę socjalną

na skutek apelacji K. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 7 lipca 2023 r. sygn. akt VII U 113/20

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża odwołującej kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Wiesława Stachowiak

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27.11.2019r., znak (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił K. W. prawa do renty socjalnej. W tym zakresie, organ rentowy powołał się na orzeczenie komisji lekarskiej z dnia 15.11.2019r., która nie stwierdziła u ubezpieczonej całkowitej niezdolności do pracy.

K. W. wniosła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty socjalnej począwszy od dnia 1.09.2019r., tj. od miesiąca złożenia wniosku o rentę, a także o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych neurologa, psychiatry i psychologa na okoliczność stanu zdrowia odwołującej, w szczególności ustalenia, czy jest ona całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki.

Wyrokiem z dnia 7 lipca 2023r. w sprawie o sygn. akt VII U 113/20, Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił odwołanie.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne (transkrypcja ustnego uzasadnienia wyroku):

Odwołująca ma obecnie (...) lata. Odbywała wcześniej nauczanie indywidualne. W 2010r. rozpoznano u niej padaczką lekoodporną, przy czym napady padaczkowe, zdarzały się ze stanami wyłączenia świadomości oraz okresowymi zaburzeniami widzenia. Chorobą współistniejącą jest upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym. Biorąc pod uwagę charakter zgłoszonego roszczenia, w szczególności, to, że odwołująca dochodzi prawa do renty socjalnej, sprawa została rozpoznana na gruncie ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej. Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 ww. ustawy, by uzyskać prawo do renty socjalnej, należy kumulatywnie spełnić szereg warunków, w szczególności renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18. roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia.

Badając przesłankę całkowitej niezdolności do pracy, powstałej w dzieciństwie, Sąd Okręgowy powołał dowód z opinii biegłych sądowych. W tym zakresie zostało wydane postanowienie w dniu 18 lutego 2020 roku na mocy dopuszczono dowód z łącznej opinii biegłych sądowych: neurologa, psychologa oraz psychiatry. Biegli w opinii pisemnej z 23 czerwca 2020 roku, wskazali, iż odwołującą cechuje przeciętna inteligencja. Biegli zapoznali się z aktami sprawy, z dostępną dokumentacją medyczną. Przeprowadzili również wywiad i badanie przedmiotowe i podmiotowe odwołującej, stwierdzając zaburzenia adaptacyjne. Funkcjonowanie poznawcze badanej mieści się w normie wiekowej. Biegli wskazali, iż ich zdaniem odwołująca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Jednocześnie wskazali, iż z uwagi na swoje schorzenia, tj. padaczkę, odwołująca powinna być zatrudniona w warunkach pełnego bezpieczeństwa, a zatem przeciwwskazana jest praca na wysokości, przy maszynach w ruchu, w polu elektromagnetycznym, czy przy otwartych zbiornikach wodnych lub w zawodzie kierowcy.

Odwołująca, której doręczono odpis tej opinii, nie zgodziła się z wnioskami biegłych. Dwukrotnie zatem wnoszono, by biegli wydali opinię uzupełniającą. Dwukrotnie też biegli w swoich opiniach uzupełniających, podtrzymali wcześniejsze wnioski, co do braku całkowitej niezdolności do pracy odwołującej. Przeprowadzając dowód z przesłuchania K. W.. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii innych biegłych sądowych tych samych specjalności medycznych, jednak również kolejni biegli, wydali opinię negatywną dla odwołującej, wskazując, że mimo, iż ma pewne ograniczenia w możliwości podjęcia zatrudnienia i wykonywania pracy, to z całą pewnością nie jest ona osobą całkowicie niezdolną do pracy. Biegli odnieśli się także do podnoszonej przez odwołującą kwestii, iż ma orzeczony dziesięcioprocentowy uszczerbek na zdrowiu, wskazując, że jest to kwestia innego rodzaju i nie wpływa na ich ustalenia, ani wnioski.

W tych okolicznościach, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż nie ma podstaw by ustalić, że odwołująca jest całkowicie niezdolna do pracy, a zatem decyzja z 27 listopada 2019 roku, odmawiająca prawa do renty socjalnej jest prawidłowa.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku – w całości – złożyła odwołująca, zarzucając:

a) naruszenie przepisów postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c. i art. 286 k.p.c. poprzez niezasadne oddalenie odwołania oraz niezasadne automatyczne uznanie opinii biegłych za słuszną i prawidłową i mogącą stać się podstawą rozstrzygnięcia, podczas gdy okoliczności dotyczące odwołującej przemawiają za koniecznością uznania jej za osobę niezdolną do pracy, a w konsekwencji przemawiają za przyznaniem prawa do renty socjalnej, zaś opinia biegłych nie może bezrefleksyjnie być podstawą rozstrzygnięcia i podlega ocenie Sądu jak każdy inny dowód przeprowadzony w sprawie;

b) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na błędnym przekonaniu, że odwołująca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, podczas gdy szereg okoliczności wykazanych w sprawie, w tym co do bieżącego funkcjonowania odwołującej i jej stanu zdrowia wskazują, że ewidentnie odwołująca jest niezdolna do pracy, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w rozstrzygnięciu Sądu w zakresie przyznania odwołującej prawa do renty socjalnej z uwagi na przesłankę całkowitej niezdolności odwołującej do pracy.

Wskazując na powyższe zarzuty apelująca wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania, względnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji. Nadto wnosiła o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego/zespołu biegłych celem ustalenia okoliczności, że odwołująca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, a w konsekwencji że spełnia przesłanki przyznania jej prawa do renty socjalnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Wbrew zarzutom apelującej Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. W pisemnych motywach zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, jaki stan faktyczny stał się jego podstawą oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu. Sąd Apelacyjny ustalenia Sądu I instancji w całości uznał i przyjął jako własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09). Również rozważania prawne, które skłoniły Sąd pierwszej instancji do oddalenia odwołania od zaskarżonej decyzji są trafne i Sąd odwoławczy podziela je także w całości.

Mając na uwadze treść zarzutów wywiedzionych w apelacji - kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy odwołująca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy - jako przesłanki koniecznej przyznania prawa do renty socjalnej wskazanej w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej. Zgodnie z tym przepisem renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

a) przed ukończeniem 18 roku życia,

b) w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej - przed ukończeniem 25 lat,

c) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Z kolei zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 15 ustawy o rencie socjalnej - całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Na powyższą okoliczność Sąd Okręgowy dopuścił dowody z opinii dwóch zespołów biegłych sądowych lekarzy: psychiatry i psychologa oraz neurologa.

Wszyscy biegli byli zgodni, że mimo rozpoznanych u odwołującej schorzeń, takich jak m.in. padaczka lekooporna i zaburzenia adaptacyjne, odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

W pierwszej opinii łącznej z dnia 23.06.2020r. biegli neurolog i psycholog stwierdzili, że odwołująca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, ani z przyczyn psychologicznych (brak wykładników uszkodzenia (...), mimo zaburzeń adaptacyjnych funkcjonowanie poznawcze badanej mieści się w normie wiekowej), ani neurologicznych, w szczególności brak całkowitej niezdolności do pracy z powodu padaczki. Z kolei zdaniem biegłego psychiatry zaburzenia nerwicowe odwołującej nie powodują niezdolności do pracy w żadnym stopniu.

W opinii uzupełniającej z 14.09.2021r. biegły neurolog - odnosząc się do zarzutów odwołującej - wskazał, że przy sporządzeniu opinii uwzględnił orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z dnia 14.08.2017r. a także z dnia 7.10.2020r. Biegły wyjaśnił, że nowe orzeczenie o niepełnosprawności nie stwierdza pogorszenia stanu zdrowia z powodu padaczki, wręcz przeciwnie – zastosowane leczenie skutkuje zmniejszeniem napadów padaczkowych. Biegły podtrzymał dotychczasową opinię, dodatkowo wskazując, że orzeczenie o niepełnosprawności nie wiąże przy orzekaniu o świadczeniach rentowych. Również biegli psycholog i psychiatra w opiniach uzupełniających podtrzymali dotychczasowa opinię pisemną.

W kolejnej opinii uzupełniającej z dnia 30.05.2022r. biegli neurolog, psychiatra i psycholog – odnosząc się do dalszych zastrzeżeń odwołującej – wskazali, że brak w dokumentacji medycznej dowodów wskazujących na dużą częstotliwość napadów padaczkowych w okresie od 02 do 08.02.2022r., jak również brak dowodów, aby odwołująca wymagała pomocy medycznej z tego powodu. Biegli podtrzymali dotychczasowy wniosek, iż brak podstaw do stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy, a odwołująca jest zdolna do pracy w warunkach pełnego bezpieczeństwa z ograniczeniami wynikającymi z rozpoznaniem padaczki.

Co istotne w sprawie został przeprowadzony dowód z kolejnego zespołu biegłych psychiatry i psychologa i także ten zespół biegłych w opinii pisemnej z dnia 25.03.2023r. stwierdził, że rozpoznane schorzenia (organiczne zaburzenia nastroju i osobowości oraz łagodne zaburzenia funkcji poznawczych) nie powodują całkowitej niezdolności do pracy.

W postępowaniu dowodowym przeprowadzonym przez Sąd Okręgowy Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się nieprawidłowości. W związku z tym nie znaleziono podstaw do uzupełnienia postępowania dowodowego, tym bardziej poprzez dopuszczenie dowodu z opinii kolejnych biegłych sądowych.

Odwołująca w skuteczny sposób nie podważyła opinii biegłych, na podstawie których Sąd Okręgowy poczynił powyższe ustalenia. Aby podważyć wartość dowodową opinii biegłych, należy przedłożyć konkretne zastrzeżenia, które uniemożliwiałyby pozytywną ocenę tego dowodu z punktu widzenia logiki i doświadczenia życiowego (art. 232 k.p.c.). Zdaniem Sądu Apelacyjnego odwołująca nie przedstawiła argumentów, z których wynikałoby, że wywody biegłych są pozbawione podstaw metodologicznych lub oparte na błędnych przesłankach. Istotne jest, że biegli (w szczególności biegły neurolog) odnosili się do wpływu rozpoznania padaczki na zdolność odwołującej do pracy, stwierdzając brak całkowitej niezdolności do pracy z tego powodu i kwestia ta została w sposób wystarczający umotywowana.

Sąd Okręgowy nie naruszył w postępowaniu dowodowym żadnych przepisów, w szczególności art. 233 k.p.c. i zgromadzony z należytą starannością materiał dowodowy poddał trafnej ocenie. Sąd II instancji przyjął za własne poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne.

Opiniujący lekarze dysponowali niezbędną wiedzą i doświadczeniem zawodowym, a sporządzone opinie zostały wydane w oparciu o badania oraz uwzględniały całość zgromadzonej dokumentacji lekarskiej. Ponadto opinie zawierały logiczne i rzeczowe uzasadnienia. Dodać także trzeba, że biegli sądowi lekarze odpowiednich specjalności poza tym, że dysponują wiadomościami specjalnymi, są osobami bezstronnymi, co stanowi dodatkową okoliczność rzutującą na ocenę wiarygodności dowodu ze sporządzanych przez nich opinii.

Nadto Sąd Apelacyjny zaznacza, że specyfika oceny dowodu z opinii biegłego wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego dowodu stanowią również: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen. Nie można zgodzić się z zarzutami skarżącej jakoby opinie wydane w sprawie pozostawiały miejsce na jakiekolwiek wątpliwości. Opinie biegłych były spójne, jednoznaczne, i kompleksowo ujęły stan zdrowia ubezpieczonej. Sąd Apelacyjny podziela zdanie Sądu I instancji w przedmiocie nadania powyższym opiniom waloru dowodowego o decydującej wadze.

Dodatkowo argument o legitymowaniu się orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym również nie ma znaczenia w niniejszym postępowaniu. Inne są bowiem przesłanki i podstawa prawna orzekania o niepełnosprawności, inne zaś orzekania o niezdolności do pracy w rozumieniu przepisów emerytalno - rentowych. Sąd Apelacyjny nie kwestionuje, że odwołująca cierpi na liczne schorzenia opisane i rozpoznane przez biegłych, jak również pozostaje w leczeniu, jednak nie jest to tożsame z rozpoznaniem całkowitej niezdolności do pracy.

Zaznaczenia wymaga, że Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinią biegłego zostały przekonane obydwie strony, co zresztą najczęściej jest niemożliwe, gdyż opinia korzystna dla jednej strony, nie przekonuje strony przeciwnej. Wystarczy zatem, że opinia jest przekonująca dla Sądu, który wiążąco też ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 maja 1998 r., II UKN 55/98, OSNP 1999/10/351). W konsekwencji stwierdzić należy, że Sąd nie jest zobowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę. Innymi słowy - sam fakt niezadowolenia jednej ze stron z treści sporządzonej w toku sprawy opinii biegłego, tudzież podtrzymywania zarzutów pod adresem tej opinii, nie obliguje Sądu do dopuszczenia dowodu z kolejnej opinii biegłego.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarzuty apelującej nie mogły zasługiwać na aprobatę, a przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że odwołująca nie ma prawa do renty socjalnej z uwagi na brak całkowitej niezdolności do pracy, trzeba uznać za prawidłowe i mające odzwierciedlenie w ustalonym stanie faktycznym.

Konkludując, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. apelacje oddalił.

Jednocześnie na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd Apelacyjny nie obciążył odwołującej kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, mając na uwadze zarówno szczególny charakter niniejszej sprawy, jak i trudną sytuację życiową, zdrowotną i materialną strony odwołującej. Odwołująca nie pracuje. Choruje na padaczkę. Z opinii biegłego psychologa wynika, że cierpi na zaburzenia adaptacyjne. Dodatkowo posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności. Odwołująca jest na utrzymaniu rodziców. Korzysta z Warsztatów Terapii Zajęciowej, które są elementem jej indywidualnej terapii i rehabilitacji. Powyższe czynniki niewątpliwie wpływają na możliwości zarobkowe odwołującej i jej ewentualną aktywność zawodową oraz możliwości nawiązywania relacji społecznych.

Wszystkie te okoliczności, zdaniem Sądu, pozwalają na zastosowanie art. 102 kpc i nie obciążanie odwołującej kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Wiesława Stachowiak