Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Woźniak-Zendran

Protokolant: Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2021 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy (...)Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawnych

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 28 czerwca 2019 r. sygn. akt VII U 1679/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz odwołującej (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Woźniak-Zendran

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2018 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., na podstawie art. 34 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 646) w zw. z art. 83 d) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1778 ze zm., dalej jako ustawa systemowa) uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 24 lipca 2018 r., złożonym w dniu 30 lipca 2018 r. przez (...)Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. w kwestii dotyczącej podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców, zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zlecenia, tj. zleceniobiorców spoza UE, osoby z Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Islamskiej Republiki Pakistanu, Ludowej Republiki Bangladeszu, Federalnej Demokratycznej Republiki Nepalu, Republiki Indii, Chińskiej Republiki Ludowej, Republiki Indonezji, Malezji, Republiki Filipin, Republiki Kazachstanu, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Syryjskiej Republiki Arabskiej, Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Królestwa Tajlandii, Republiki Związku Mjanmy, Republiki Azerbejdżanu, Republiki Turkmenistanu, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Uzbekistanu, Osetii Południowej, które uzyskały zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat - na podstawie art. 114 ust. 1 w zw. z art. 114 ust. 3 pkt 3, art. 98 ust 1 i 2, art. 104, art. 118 ust. 1, art. 240 pkt 1 art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach.

W uzasadnieniu organ wskazał, że wnioskodawca jest pracodawcą działającym jako spółka prawa handlowego, posiada czynny wpis do Rejestru Przedsiębiorców. Na podstawie umów zlecenia zatrudnia on obywateli Ukrainy, których pobyt w Polsce nie przekracza 6 miesięcy – na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy obywatelowi Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy na warunkach określonych w § 1pkt 20 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terenie Rzeczpospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskiwania pozwoleń na pracę.

Organ rentowy wskazał, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, spółka zawiera umowy handlowe outsourcingu pracowniczego oraz świadczenia usług pracowniczych z partnerami biznesowymi, których siedziba znajduje się na terenie RP. Organ nadto podkreślił, że zawierając umowy zlecenia z cudzoziemcami zatrudnionymi w ten sposób, a zatem - z pobytem mającym charakter tymczasowy, dokonuje zgłoszenia tych osób do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odprowadza składki, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych tj. składki zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy.

W przyszłości wnioskodawca zamierza zawierać również umowy zlecenia z obywatelami Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Islamskiej Republiki Pakistanu, Ludowej Republiki Bangladeszu, Federalnej Demokratycznej Republiki Nepalu, Republiki Indii, Chińskiej Republiki Ludowej, Republiki Indonezji, Malezji, Republiki Filipin, Republiki Kazachstanu, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Syryjskiej Republiki Arabskiej, Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Królestwa Tajlandii, Republiki Związku Mjanmy, Republiki Azjerbejdżanu, Republiki Turkmenistanu, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Uzbekistanu, Osetii Południowej w związku z pobytem czasowym w/w osób do 6 miesięcy, do 1 roku i do 3 lat, oraz tzw. prac sezonowych do 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Zatem ich pobyt nie będzie miał charakteru stałego, cudzoziemcy nie będą posiadali kart stałego pobytu. Zdaniem wnioskodawcy, w związku z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, w/w osoby nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w powyższej ustawie.

W ocenie organu rentowego stanowisko wnioskodawcy jest nieprawidłowe, gdyż nie sposób przyjąć, iż już spełnienie przez cudzoziemca jednego wymogu w postaci braku stałego pobytu na terytorium Polski miałby być wystarczającą przesłanką do zwolnienia takiej osoby z podlegania ubezpieczeniom społecznym w RP, ze względu na brzmienie art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W ocenie organu występująca tam koniunkcja oznacza konieczność spełnienia obu przesłanek przewidzianych tym przepisem. W opinii organu, sytuacja odwrotna prowadziłaby do podważenia założenia racjonalnego prawodawcy, przy czym organ powołał się na podstawowe zasady legislacji przy tworzeniu przepisów prawa.

Odwołująca (...) sp. z o.o. sp k. z siedzibą w P. reprezentowana przez fachowego pełnomocnika wniosła odwołanie od powyższej decyzji, zarzucając jej naruszenie prawa materialnego, przez błędną wykładnię art. 5 ust 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, polegające na wadliwym stanowisku, że przepis ten wyłącza z obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu jedynie obywateli państw obcych, których pobyt nie ma charakteru stałego i którzy są jednocześnie zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i misjach międzynarodowych.

W ocenie odwołującego, stanowisko ZUS jest nieprawidłowe, zwłaszcza w świetle dotychczasowego orzecznictwa sądów powszechnych jak i Sądu Najwyższego (np. wyrok SN z dnia 6 września 2011 r., I UK 60/11, wyrok SN z dnia 16 czerwca 2011 r. III UK 215/10, wyrok SN z dnia 6 stycznia 2009 r. II UK 116/08, wyrok SA w Łodzi z dnia 19 stycznia 2018 r., sygn. akt III AUa 461/17; wyrok SN z dnia 28 maja 2008 r, I UK 303/07).

W oparciu o powyższe zarzuty odwołująca wniosła o zmianę decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. i uznanie za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy (...)sp. z o.o. sp.k. a przedstawione w wniosku w pkt. 4 z dnia 24 lipca 2018r. i uznanie, że brak jest obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców osoby z Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Islamskiej Republiki Pakistanu, Ludowej Republiki Bangladeszu, Federalnej Demokratycznej Republiki Nepalu, Republiki Indii, Chińskiej Republiki Ludowej, Republiki Indonezji, Malezji, Republiki Filipin, Republiki Kazachstanu, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Syryjskiej Republiki Arabskiej, Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Królestwa Tajlandii, Republiki Związku Mjanmy, Republiki Azerbejdżanu, Republiki Turkmenistanu, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Uzbekistanu, Osetii Południowej, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego, z którymi Wnioskodawca zawrze umowy zlecenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z pkt 4 wniosku o wydanie interpretacji, a nadto o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P. wyrokiem z dnia 28 czerwca 2019 r. sygn. akt VII U 1679/18 zmienił zaskarżoną decyzje w ten sposób, że uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione przez (...)sp.z.o.o.Sp.k. w punkcie wniosku z dnia 24 lipca 2018 roku i stwierdził, że brak jest obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców spoza Unii Europejskiej, osoby z Republik Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Islamskiej Republiki Pakistanu, Ludowej Republiki Bangladeszu, Federalnej Demokratycznej Republiki Nepalu, Republiki Indii, Chińskiej Republiki Ludowej, Republiki Indonezji, Malezji, Republiki Filipin, Republiki Kazachstanu, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Syryjskiej Republiki Arabskiej, Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Królestwa Tajlandii, Republiki Związku Mjanmy, Republiki Azerbejdżanu, Republiki Turkmenistanu, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Uzbekistanu, Osetii Południowej, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego, z którymi odwołujący zawrze umowy zlecenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (pkt 1 wyroku) oraz zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2).

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia i rozważania.

(...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego dnia 6 czerwca 2018 r., pod numerem (...). Przedmiotem działalności spółki jest m.in. działalność związana z pakowaniem, produkcją artykułów spożywczych, pozostałą produkcją wyrobów, roboty budowlane specjalistyczne, magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport, działalność związana z administracyjną obsługą biura.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej spółka ma zawarte oraz zawiera umowy handlowe outsourcingu pracowniczego oraz świadczenia usług pracowniczych z partnerami biznesowymi.

W dniu 30 lipca 2018 r. odwołująca złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że spółka ,w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ,zatrudnia obywateli Ukrainy oraz ma zamiar zatrudniać na podstawie umowy zlecenia zleceniobiorców spoza UE, w tym z Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, których pobyt nie przekracza 6 miesięcy, na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy obywatelowi Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy na warunkach określonych w § 1 pkt 20 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę. Zdaniem odwołującej w takiej sytuacji nie ma obowiązku odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, gdyż zatrudnienie cudzoziemców następuje na pobyt czasowy, nie mający charakteru stałego, a zatrudnieni obecnie i w przyszłości cudzoziemcy nie posiadają i nie będą posiadać karty stałego pobytu.

W dniu 27 sierpnia 2018 roku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Sąd Okręgowy następnie zważył ,że w interpretacji indywidualnej właściwy organ lub właściwa państwowa jednostka organizacyjna nie rozstrzyga co do istoty sprawy przedstawionej przez przedsiębiorcę we wniosku. Nie ocenia, nie uzupełnia wskazanego przez niego stanu faktycznego, ani też nie może go podważać i zmieniać w oparciu o inne źródła lub wiedzę znaną z urzędu (post. SN z 18.4.2011r., III UK 117/10, Legalis, wyrok NSA z dnia 10 maja 2017r., II GSK 2489/15, Legalis). Zadanie organu interpretacyjnego zawężone jest do analizy okoliczności podanych we wniosku (wyrok NSA z dnia 20 czerwca 2011 r., sygn. akt I FSK 897/10, publ. LEX nr 976050). Skutkiem tego, ani organ wydający interpretację, ani kontrolujący ją sąd administracyjny, nie mogą przyjmować własnych ustaleń faktycznych, odmiennych od okoliczności przedstawionych przez wnioskodawcę (wyrok NSA z dnia 13 lipca 2017r., II FSK 636/17).

Istota interpretacji indywidualnej sprowadza się do wskazania przez uprawniony podmiot swojego stanowiska w kwestii rozumienia przepisów prawnych mających zastosowanie do zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego opisanego przez przedsiębiorcę (Lubeńczuk, Wołoszyn-Cichocka, Prawo przedsiębiorcy, Komentarz do art. 34, Legalis).

Sąd Okręgowy podkreślił, iż przy niespornym stanie faktycznym spór miał charakter jurydyczny i dotyczył wykładni, jak i zastosowania prawa. Przedmiotem sporu jest zatem ocena prawidłowości stanowiska organu rentowego, wyrażonego w decyzji z dnia 27 sierpnia 2018 r. nr (...) w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców, zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zlecenia, tj. zleceniobiorców spoza Unii Europejskiej pochodzących z krajów wskazanych w sentencji zaskarżonej decyzji. W praktyce powyższe zagadnienie sprowadza się przede wszystkim do interpretacji przepisu art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019 r., poz. 300, (dalej jako ustawa systemowa).

We wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, odwołująca wskazała, że zatrudnia obecnie na podstawie umów zlecenia obywateli Ukrainy oraz ma zamiar zatrudniać na podstawie umowy zlecenia zleceniobiorców spoza UE, w tym z Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, przy czym zatrudnieni obecnie pracownicy pochodzący z Ukrainy, jak i zatrudniani w przyszłości obywatele państw wskazanych we wniosku, mają podjąć zatrudnienie o charakterze czasowym, tj. pobyt nie ma charakteru stałego, nie posiadają i nie będą posiadać karty stałego pobytu na terytorium RP. W ocenie odwołującej, zakresem przedmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatel państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych nie zatrudnieni w takich placówkach, o ile ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie będzie miał charakteru stałego.

Organ rentowy prezentował natomiast stanowisko, że ze względu na brzmienie art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, występująca tam koniunkcja oznacza konieczność spełnienia obu przesłanek przewidzianych tym przepisem. Innymi sowy, organ rentowy obstaje przy stanowisku, iż obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce nie dotyczy osób, które łącznie spełniają warunki, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej.

Stosownie do treści art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r., poz. 646) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna).

Natomiast w ust. 2 w/w przepisu wskazano, iż wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Według art. 35 ust. 1 cyt. ustawy interpretacja indywidualna nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, z tym że przedsiębiorca nie może być obciążony sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji indywidualnej ani daninami w wysokości wyższej niż wynikające z uzyskanej interpretacji indywidualnej.

Interpretacja indywidualna jest wiążąca dla organów lub państwowych jednostek organizacyjnych właściwych dla przedsiębiorcy i może zostać zmieniona wyłącznie w drodze wznowienia postępowania. Nie zmienia się interpretacji, w wyniku której nastąpiły nieodwracalne skutki prawne (art. 35 ust. 2 w/w ustawy).

W myśl art. 83d ust. 1 ustawy systemowej Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy za uprawnione uznał żądanie przez odwołującą wydania interpretacji indywidualnej w stanie faktycznym opisanym w punkcie 4 wniosku. Odwołująca wskazała bowiem obywateli jakich krajów dotyczy wniosek i na jakiej podstawie prawnej oraz jakiego rodzaju aktywność przejawiać będą na terenie kraju. Wnioskodawcy wykluczył nadto, by obywatele ci posiadali kartę stałego pobytu i podkreślił, że pobyt nie będzie miał charakteru stałego. W tej sytuacji odwołująca mogła domagać się wyjaśnienia co do zakresu i sposobu zastosowania art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwłaszcza, że między nią a organem rentowym istniał spór co do tego, czy w takiej sytuacji wystarczy, że pobyt obywatela państwa obcego nie będzie miał charakteru pobytu stałego, czy też niezbędne jest, by jednocześnie zatrudniony był w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych. Jednoznacznie we wniosku (stanowisku) odwołującej wskazano, że chodzi o cudzoziemców, których pobyt nie ma charakteru stałego. Stanowisko to wyznaczało zakres decyzji organu rentowego oraz zakres rozpoznania sprawy przez sąd.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, iż w myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Natomiast zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Sąd I instancji podkreślił, iż zgodnie z utrwalonym stanowiskiem w judykaturze Sądu Najwyższego, przepis art. 5 ust. 2 ustawy systemowej powinien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie dwie odrębne kategorie osób:

1) obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i,

2) obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu, czyli w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.

Jak wyjaśnił bowiem Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 czerwca 2011 roku, (sygn. akt III UK 215/10), użycie w treści przepisu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej spójnika „i” stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i tych, które są zatrudnione w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej). Powyższe stanowisko wynika z wykładni językowej cytowanego przepisu. Gdyby bowiem ustawodawcy chodziło o wyłączenie z podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego tylko obywateli państw obcych zatrudnionych w placówkach wymienionych w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej i to wyłącznie w sytuacji, w której ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miałby charakteru stałego, wówczas odniósłby się wprost do tej kategorii osób („obywatele państw obcych zatrudnieni (...), których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego”) lub użyłby sformułowania „obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego, zatrudnieni (...)” albo „obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego, jeżeli są zatrudnieni (...)”.

Kluczowe znaczenie dla zastosowania tego przepisu ma zatem poczynienie stanowczego ustalenia w zakresie tego, jaki charakter ("stały”, czy "nie stały") ma pobyt obywatela państwa obcego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Stanowisko judykatury wydaje się być w tym zakresie utrwalone. Jak bowiem przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z 28 maja 2008r., I UK 303/07 (OSNP 2009 nr 17-18, poz. 243) z powyższego przepisu nie wynikało przed dniem 1 maja 2004r. wymaganie łącznego spełnienia przez obywatela państwa obcego przesłanki braku stałego charakteru pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej i warunku zatrudnienia w placówkach wymienionych w tym przepisie. Przed dniem 1 maja 2004r. przez "pobyt o charakterze stałym" obywatela państwa obcego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej rozumiało się zezwolenie na zamieszkanie lub osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadanie statusu uchodźcy albo zgodę na pobyt tolerowany (udzielone na podstawie ówcześnie obowiązujących przepisów o cudzoziemcach) bądź zezwolenia na pracę (wydane na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu). To stanowisko było rozwinięciem poglądu przyjętego we wcześniejszym wyroku Sądu Najwyższego z 28 października 2003r., II UK 122/03 (OSNP 2004 nr 15, poz. 270), w którym stwierdzono, że obywatel państwa obcego posiadający kartę stałego pobytu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce, a to dlatego, że posiadanie karty stałego pobytu jest równoznaczne z uzyskaniem zezwolenia na stałe zamieszkanie na terytorium RP w rozumieniu przepisów o cudzoziemcach. Wykładni regulacji zawartej w art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dokonał Sąd Najwyższy również w wyroku z 6 stycznia 2009r., II UK 116/08 (LEX nr 738351), w którym przyjął, że ów przepis powinien być odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie - obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu. W konsekwencji oznacza to, że zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego.

W cytowanym już wyżej wyroku z 28 maja 2008r., I UK 303/07, Sąd Najwyższy, wskazał że z art. 5 ust. 2 ustawy z 13 października 1998r, o systemie ubezpieczeń społecznych nie wynikał wymóg łącznego spełnienia przez obywatela państwa obcego przesłanki braku stałego charakteru pobytu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej i warunku zatrudnienia w placówkach wymienionych w tym przepisie. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że wykładnia art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie daje podstaw do uznania, że użycie w tym przepisie spójnika "i" wskazuje na koniunkcję oznaczającą wymóg łącznego spełnienia dwóch przesłanek nie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych (ci, którzy spełniają po pierwsze - warunek braku stałego charakteru pobytu na obszarze Państwa Polskiego i po drugie - warunek zatrudnienia w wymienionych w przepisie placówkach). Prezentowana wykładnia prowadzi do wniosku, że art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, poprzez użycie w nim spójnika "i" stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań, odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób, nie podlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i tych, którzy są zatrudnieni w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej). Powinien być on zatem odczytywany w ten sposób, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i po drugie - obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu. W konsekwencji oznacza to, że zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej) jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego (podobnie w uzasadnieniu wyroku z 17 stycznia 2007r., I UK 225/06 - OSNP 2008 nr 3-4, poz. 46).

Również w wyroku z 6 września 2011 r. w sprawie I UK 60/11, Sąd Najwyższy potwierdził dotychczasową linię orzeczniczą, wskazując, że zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 u.s.u.s. są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile tylko ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie miał charakteru stałego.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił przytoczone powyżej stanowisko Sądu Najwyższego i wskazał, iż w świetle powyższego, nie sposób podzielić argumentację organu rentowego, jakoby występująca w zacytowanym przepisie koniunkcja oznaczała konieczność spełnienia obu przesłanek przewidzianych tym przepisem.

Zaznaczenia w tym miejscu wymaga, że ustawa systemowa nie zawiera legalnej definicji spornego terminu „pobyt o charakterze stałym”, choć art. 8 w/w ustawy definiuje szereg pojęć na użytek danej gałęzi prawa, nie ma też w tym zakresie odesłania do innego aktu prawnego. A zatem, powyższe pojęcie zostało sprecyzowane przez orzecznictwo tak Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych.

Dokonując wykładni art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, Sąd Najwyższy wskazywał, co należy rozumieć przez termin „pobyt o charakterze stałym”. I tak, przed dniem 1 maja 2004r. przez „pobyt o charakterze stałym” cudzoziemca rozumiało się zezwolenie na zamieszkanie lub osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadanie statusu uchodźcy, albo zgodę na pobyt tolerowany bądź zezwolenie na pracę (tak: cytowany wyrok z dnia 28 maja 2008 r., I UK 303/07). Natomiast w nowszym orzecznictwie Sąd Najwyższy wskazuje, że pojęcie stałego pobytu należy oceniać w zależności od realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Ocena charakteru pobytu cudzoziemca nie zależy od jego zamiaru przebywania na terenie Polski. Przez pojęcie stałego pobytu należy rozumieć pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym - w ocenie Sądu Najwyższego - nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienia pobytu miał obywatel państwa obcego. Liczy się to, czy obywatel państwa obcego przebywając na terytorium RP w stałym charakterze prowadził działalność pozarolniczą. O tym, czy dany pobyt ma charakter stały nie decyduje więc stały pobyt w sensie "długotrwałości i stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", albowiem w takim wypadku wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych podlegaliby ci cudzoziemcy, których pobyt nie ma "takich cech", choć spełnialiby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W konsekwencji Sąd Najwyższy uznał, że cudzoziemiec prowadzący pozarolniczą działalność jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlegał ubezpieczeniom społecznym na mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 i art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nawet, gdy przebywał w Polsce na podstawie zezwolenia na czas oznaczony (tak: wyrok SN z dnia 17 września 2009 r., II UK 11/09, a także wyrok SN z dnia 6 września 2011 r., I UK 60/11 oraz wyrok SN z dnia 12 lipca 2017r., II UK 295/16).

Sąd Okręgowy dalej wskazał, iż we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, odwołująca podała, że zatrudnia obecnie na podstawie umów zlecenia obywateli Ukrainy oraz ma zamiar zatrudniać na podstawie umowy zlecenia zleceniobiorców spoza UE, w tym z Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Islamskiej Republiki Pakistanu, Ludowej Republiki Bangladeszu, Federalnej Demokratycznej Republiki Nepalu, Republiki Indii, Chińskiej Republiki Ludowej, Republiki Indonezji, Malezji, Republiki Filipin, Republiki Kazachstanu, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Syryjskiej Republiki Arabskiej, Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Królestwa Tajlandii, Republiki Związku Mjanmy, Republiki Azjerbejdżanu, Republiki Turkmenistanu, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Uzbekistanu, Osetii Południowej. Odwołująca wyjaśniła nadto, że zatrudnieni obecnie pracownicy pochodzący z Ukrainy, jak i zatrudniani w przyszłości obywatele państw wskazanych we wniosku, mają podjąć zatrudnienie o charakterze czasowym, tj. ich pobyt nie ma charakteru stałego. Obywatele w/w państw nie posiadają i nie będą posiadać karty stałego pobytu na terytorium RP, uzyskać zaś mogą zezwolenie na pracę i pobyt czasowy do trzech lat - na podstawie art. 114 ust. 1 w zw. z art. 114 ust. 3 pkt 3, art. 98 ust 1 i 2, art. 104, art. 118 ust. 1, art. 240 pkt 1 art. 242 ustawy z dnia 12 grudnia 2013r. o cudzoziemcach. Osoby te, po wykonaniu określonej pracy kończą zatrudnienie w spółce i wracają do krajów ojczystych. Należy zatem przyjąć, że zawieranie umów zlecenia w ten sposób przez obywatela państwa obcego nie może być uznane za podstawę objęcia go obowiązkiem ubezpieczeń społecznych w Polsce.

Stąd, argumentacja zaprezentowana przez organ rentowy jest nieprawidłowa. Obowiązek podlegania przez obywateli państw obcych zatrudnionych na terytorium RP, w tym również na podstawie umowy zlecenia, wyłączony jest zarówno w przypadku kiedy osoby te są zatrudnione w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, bez względu na charakter ich pobytu. Natomiast drugą kategorię osób podlegających temu wyłączeniu stanowią cudzoziemcy, których pobyt na terytorium RP nie ma charakteru stałego (por. również wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 stycznia 2018 r., sygn. akt III AUa 461/17, LEX).

Prowadzi to do wniosku, iż kategorie osób wymienione w treści wniosku, mieszczą się w granicach określonych treścią art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym, za prawidłowe , zdaniem sądu I instancji, należy uznać stanowisko zaprezentowane przez odwołującą we wniosku z dnia 30 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy dodatkowo zauważył, iż wobec faktu, że w stanowisku (wniosku) odwołująca wyraźnie zaznaczyła, że chodzi o obywateli państw obcych, których pobyt na terenie kraju nie ma charakteru stałego, wskazać należało, że w tym postępowaniu nie podlegał ocenie rzeczywisty charakter pobytu obywateli państw obcych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, skoro istota interpretacji polega na tym, iż stan faktyczny przyjęty we wniosku na tym etapie nie może być podważany, we wniosku wskazano, że chodzi wyłącznie o pobyt o charakterze tymczasowym. Oczywistym jest też, że zaskarżone rozstrzygnięcie nie stanie na przeszkodzie, jak trafnie podnosił pełnomocnik odwołującej na rozprawie, ewentualnemu przeprowadzenia postępowania kontrolnego i w konsekwencji objęciu przez organ rentowy ubezpieczeniem obywateli wskazanych państw obcych w razie stwierdzenia, że ich pobyt na obszarze RP ma jednak charakter stały, jako że w takim przypadku art. 5 ust. 2 nie będzie miał do nich zastosowania. Elementem stanu faktycznego nie było jednak ustalenie z jakiego powodu i na jaki okres obywatel państwa obcego będzie przebywać w Polsce, co konkretnie będzie przedmiotem świadczonych przez niego usług, co jest niemożliwe aktualnie do ustalenia, skoro odwołująca świadczy usługi outsourcingu pracowniczego (charakter tych usług może istotnie wpływać na tę ocenę, jak wskazywał Sąd Najwyższy), w jakim zakresie i w jaki sposób zorganizuje swoje życie w kraju, w tym, gdy chodzi o zamieszkanie, jaki będzie jego związek z Polską i jaki będzie miał zamiary w tym względzie. Te elementy mogą być ustalane i oceniane w indywidualnej sprawie, w której konieczne stanie się rozstrzygnięcie, czy dana osoba podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu określonej, ściśle sprecyzowanej aktywności podejmowanej na terenie kraju. Samo zatem ustalenie na podstawie wniosku, że obywatel państwa trzeciego będzie przebywać w kraju na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy do trzech lat i będzie posiadać zezwolenie na pracę, nie będzie wykluczać możliwości ustalenia, że jego pobyt nie ma charakteru stałego. Jak trafnie wskazywał pełnomocnik odwołującej, uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy do 3 lat nie oznacza, że faktycznie uprawniony będzie przebywać przez ten okres w Polsce. W tym przedziale czasowym mieszczą się również krótkie pobyty, których charakter może być rodzinny, okolicznościowy (opieka, leczenie, urlop, krótkotrwała nauka). Stanowisko w punkcie 4 wniosku, poddane ocenie organu rentowego, a następnie sądu, w części, w jakiej zawiera ustalenie uzyskania zezwolenia na pracę i pobyt czasowy do 3 lat, musi być zestawione z jednoznacznym wskazaniem w stanowisku odwołującej, że pobyt takiej osoby nie ma charakteru stałego. Okoliczności te się a priori nie wykluczają, co umożliwiało uznanie tego stanowiska za prawidłowe. Odwołująca miała bowiem interes prawny w domaganiu się, by ustalić, że nie można w takiej sytuacji wykluczyć, iż pobyt cudzoziemca, legitymującego się ww. zezwoleniami, o ile nie będzie miał charakteru stałego, wiązać się będzie ze zwolnieniem go z obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym także wtedy, gdy nie pracuje w jednostkach i misjach dyplomatycznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej. Uznając tak zaprezentowane stanowisko odwołującej za prawidłowe, należało wrócić do punktu wyjścia, zgodnie z którym w interpretacji indywidualnej właściwy organ lub właściwa państwowa jednostka organizacyjna nie rozstrzyga co do istoty sprawy przedstawionej przez przedsiębiorcę we wniosku, czyli w tym przypadku nie rozstrzyga, czy dany obywatel państwa obcego będzie podlegać w oznaczonym okresie i z określonego tytułu ubezpieczeniom społecznym. Zaznaczenia także wymagało, że zakresem wniosku nie była objęta sytuacja, w której nie ma obowiązku wykazania, że podmiot powierzający wykonywanie pracy nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy, gdy cudzoziemiec w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku ukończył uczelnię z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo innego państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej lub jest doktorantem w Rzeczypospolitej Polskiej, lub bezpośrednio przed złożeniem wniosku posiadał zezwolenie na pracę lub zezwolenie na pobyt czasowy i pracę u tego samego pracodawcy na tym samym stanowisku lub gdy w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku przebywał legalnie i nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 114 ust. 3 pkt 2-2b ustawy o cudzoziemcach), co a priori mogłoby wywoływać wątpliwości co do charakteru pobytu obywatela państwa obcego.

Z tego względu, sąd I instancji zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. w ten sposób, że uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione w punkcie 4 wniosku odwołującej z dnia 24 lipca 2018r. i stwierdził, że brak jest obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców spoza Unii Europejskiej, osoby z Republik Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy, Islamskiej Republiki Pakistanu, Ludowej Republiki Bangladeszu, Federalnej Demokratycznej Republiki Nepalu, Republiki Indii, Chińskiej Republiki Ludowej, Republiki Indonezji, Malezji, Republiki Filipin, Republiki Kazachstanu, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Syryjskiej Republiki Arabskiej, Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, Królestwa Tajlandii, Republiki Związku Mjanmy, Republiki Azerbejdżanu, Republiki Turkmenistanu, Socjalistycznej Republiki Wietnamu, Uzbekistanu, Osetii Południowej, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego, z którymi odwołujący zawrze umowy zlecenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (punkt 1 wyroku).

O kosztach sąd ten orzekł w punkcie 2. na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia odwołania.

Wyrok ten w całości apelacją zaskarżył pozwany organ rentowy zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego - art. 6 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 5 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst Dz. U. z 2019 roku, poz. 300 ze zm.) poprzez błędną ich wykładnię polegającą na przyjęciu, iż zatrudnione na podstawie umowy zlecenia osoby nie będące obywatelami Polski, ani innych państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego nie podlegają z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym w Polsce - w sytuacji gdy przepisy te nie uzależniają faktu podlegania przez zleceniobiorców obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od takich kryteriów jak obywatelstwo czy też status pobytu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej co winno prowadzić do uznania, iż zleceniobiorcy pochodzący z tych państw wykonujący na terenie Rzeczpospolitej Polskiej umowy zlecenia podlegają z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym;

- art. 2a ust. 1 i 2 w zw. z art. 6 ust.1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich niezastosowanie co doprowadziło do bezprawnego zróżnicowania sytuacji prawnej zleceniobiorców nie będących obywatelami Polski, ani innych państw członkowskich Unii Europejskiej w tym obywatele Ukrainy, z sytuacją obywateli Rzeczpospolitej Polskiej w kontekście obowiązku podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w sytuacji, gdy przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej nie uzależnia objęcia tymi ubezpieczeniami zleceniobiorców od innych okoliczności niż posiadania statusu zleceniobiorcy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

Wskazując na powyższą podstawę apelacji pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania, ewentualnie, o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz o zasądzenie od wnioskującej Spółki na rzecz pozwanego organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Odwołująca spółka (...) Sp. z o. o. Sp. k. w odpowiedzi na apelację, wniosła o oddalenie apelacji jako oczywiście bezzasadnej oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego za postępowanie apelacyjne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie jest trafna i z tego względu podlegała oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, iż ponieważ żadna ze stron nie wnosiła o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a tut.Sąd nie uznał, aby przeprowadzenie rozprawy było w niniejszej sprawie konieczne, w oparciu o przepis art.374 kpc, rozpoznano sprawę na posiedzeniu niejawnym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew zarzutom apelującego, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej subsumcji niespornych ustaleń faktycznych do mających zastosowanie przepisów prawa materialnego i tut.Sąd owe ustalenia i zważenia podziela w całości i przyjmuje je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich powtarzanie w uzasadnieniu wyroku sądu odwoławczego (por.art.387§2 ¹ kpc).

W tym miejscu wskazać jedynie należy, że (...) Sp. z o.o,. sp. k. złożyła do organu rentowego wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek opłacania przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenie społeczne w trybie art. 34 ust. 1-3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r., poz. 152).

Stosownie do tego przepisu przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwiej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna).

Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie. W myśl zaś art. 83d ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r., poz. 266) Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 18 kwietnia 2011 r. (III UK 117/10, LEX nr 898257), że zakres i przedmiot sprawy o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa konstytuuje treść wniosku wszczynającego postępowanie, a rolą organu prowadzącego to postępowanie jest ocena stanowiska strony w spornej kwestii, nie zaś przedstawianie poglądów i wykładni przepisów odnoszących się do różnych sytuacji faktycznych. Istotą tego postępowania jest bowiem uzyskanie przez stronę wyjaśnienia treści przepisów prawa i ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sytuacji wskazanej we wniosku. Organ wydający decyzję, a następnie sąd orzekający na skutek odwołania, nie mogą więc w żadnym razie ingerować w stan faktyczny opisany we wniosku, podważać go, uzupełniać czy zmieniać w oparciu o inne źródła lub wiedzę znaną im z urzędu.

Oznacza to, że brak jest podstaw prawnych do przeprowadzania jakiegokolwiek postępowania wyjaśniającego lub kontrolnego odnośnie stanu faktycznego przedstawionego przez przedsiębiorcę we wniosku. W postępowaniu w sprawie urzędowej interpretacji organ, jak i sąd nie mogą prowadzić żadnego postępowania dowodowego, bowiem przedmiotem tego postępowania nie jest ustalenie stanu faktycznego - stan ten jest stanem hipotetycznym, określonym przez wnioskującego o interpretację. Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawie o wydanie interpretacji nie dokonuje żadnych ustaleń faktycznych, a jedynie kontroluje, czy dokonana interpretacja przepisów w odniesieniu do wskazanego we wniosku, stanu faktycznego jest prawidłowa (por. także wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 września 2012 r., III AUa 501/12, LEX nr 1220449).

Spór w sprawie sprowadził się do wykładni i możliwości zastosowania art. 5 ust. 2 ustawy systemowej.

Zgodnie z tym przepisem, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Sąd Okręgowy dokonując interpretacji powyższego przepisu skupił się na wykładni pojęcia charakter pobytu (stały albo niestały). Zgodzić należy się z Sądem Okręgowym, że zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile – co sąd odwoławczy szczególnie podkreśla - ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego (stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyrokach: z dnia 17 stycznia 2007 r. I UK 225/06, LEX nr 351984;
z dnia 28 maja 2008 r., I UK 303/07, LEX nr 516772; z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 116/08; LEX nr 738351; z dnia 17 września 2009 r., II UK 11/09, LEX nr 794874, z dnia 6 września 2011r., I UK 60/11, LEX nr 1102994).

Powyższy pogląd Sąd Najwyższy powtórzył w wyroku z dnia 12 lipca 2017 r., II UK 295/16 (LEX nr 2347776), zwracając nadto uwagę na dynamiczny charakter wykładni art. 5 ust. 2 ustawy systemowej co do przesłanki „stałego pobytu" na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i wskazując, że dla stwierdzenia ,czy cudzoziemiec podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym istotne jest istnienie tytułu podlegania ubezpieczeniom, a nie czas trwania jego pobytu w Polsce. Sąd Najwyższy konsekwentnie przyjmuje, że termin „nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego", zawarty w treści art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, należy dekodować w powiązaniu z systemem ubezpieczenia społecznego, a nie przez odwoływanie się do przepisów o charakterze meldunkowym, ilościowym (ile razy dana osoba wjeżdża do kraju i jak długo tu pozostaje).

W wyroku z dnia 17 września 2009 r., II UK 11/09, Sąd Najwyższy uznał, że pojęcie „pobytu stałego” z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie może bezpośrednio zależeć od przepisów ustaw o cudzoziemcach z dnia 25 czerwca 1997 r. (Dz.U. z 2001r. Nr 127, poz.1400 ze zm.) i z dnia 13 czerwca 2003 r. (Dz.U. z 2011 r. Nr 264 poz. 1573 ze zm.), a ściślej od czasu, na który cudzoziemcowi udziela się zezwolenia na pobyt w Polsce. Nie jest uprawnione założenie wykluczające z pojęcia pobytu stałego w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej pobytu cudzoziemca na podstawie zezwolenia na czas oznaczony i akceptujące taki stały pobyt dopiero
w przypadku zezwolenia na pobyt na czas nieoznaczony (art. 19 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach z 1997 r.) albo zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE (art.65 ust.7 ustawy o cudzoziemcach z 2003 r.). T.. Sąd Apelacyjny pogląd ten w pełni podziela.

Podkreślić jednak należy, że zezwolenia o charakterze administracyjnym, pozostają obojętne dla obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym. Pobyt osób posiadających takie zezwolenia może być zarówno stały jak i tymczasowy, w zależności od indywidualnych okoliczności związanych z wykonywaniem konkretnych umów, które rodzić mogą obowiązek ubezpieczeń.

O podleganiu albo niepodleganiu przez cudzoziemca ubezpieczeniom społecznym w P. z danego tytułu nie decyduje zatem charakter dokumentu pobytowego, ale okoliczność, czy w okresie realizacji tego tytułu faktyczny pobyt ma charakter stały czy tymczasowy, co należy oceniać z perspektywy sposobu realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek ubezpieczeń. W hipotetycznym stanie faktycznym wskazanym przez podmiot pytający w niniejszej sprawie pobyt cudzoziemców określony został jako tymczasowy ( czyli nie stały ) i taki stan faktyczny należy uznać za wiążący. Winien on również znaleźć swój wyraz, co też w niniejszej sprawie nastąpiło ,w treści orzeczenia sądu I instancji.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko Sądu Okręgowego co do wadliwości decyzji interpretacyjnej organu rentowego, zaprezentowane w motywach tego wyroku.

Raz jeszcze należy podkreślić ,że wbrew twierdzeniom skarżącego, sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uznając, iż powołany przepis odnosi się nie tylko cudzoziemców zatrudnionych w placówkach wymienionych w drugim członie tego przepisu, ale także do cudzoziemców niezatrudnionych w takich placówkach, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego.

Taka wykładnia tego przepisu wynika z utrwalonej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego i sądów powszechnych i jest akceptowana w doktrynie. W pełni akceptuje ją także Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę. Stosowne orzeczenia zostały wskazane wyżej.

Zaskarżony wyrok nie narusza też pozostałych wskazanych w apelacji przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych regulujących zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Jak to już zaznaczono wyżej , w postępowaniu z wniosku o wydanie interpretacji nie podlega ocenie rzeczywisty charakter pobytu obywateli państw obcych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, skoro istota interpretacji polega na tym, iż stan faktyczny przyjęty we wniosku na tym etapie nie może być podważany, a we wniosku wskazano, że chodzi wyłącznie o pobyt o charakterze tymczasowym.

Okoliczność, że w analizowanym wniosku wskazano wynikające z przepisów regulujących pobyt cudzoziemców na terenie RP limity czasowe tego pobytu, nie oznacza, że są one tożsame z okresami podejmowania aktywności stanowiącej tytuł do ubezpieczenia społecznego.

W świetle powyższego oczywistym jest też, że zaskarżone rozstrzygnięcie nie stanie na przeszkodzie ewentualnemu objęciu przez organ rentowy ubezpieczeniem obywateli wskazanych państw obcych w razie stwierdzenia, że ich pobyt na obszarze RP ma jednak charakter stały, jako że w takim przypadku art. 5 ust. 2 nie będzie miał do nich zastosowania.

Sąd Apelacyjny podziela wyrażane w piśmiennictwie zapatrywania, że istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii, czy pobyt cudzoziemca na terytorium Polski ma „stały charakter” w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej ma ustalenie tego, gdzie (w którym kraju) znajduje się centrum jego interesów życiowych. „Taka ocena każdorazowo uzależniona jest od konkretnych okoliczności faktycznych rozpatrywanego przypadku, w tym w szczególności od wyników prowadzonego w tym kierunku postępowania dowodowego. Jeśli w wyniku takiego badania zostanie stwierdzone, że centrum interesów życiowych cudzoziemca znajduje się poza Polską, to osoba ta jest wyłączona z podlegania polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych” (zob. „Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz” pod red. B. Gudowskiej, wyd. C.H.Beck, W-wa 2014, teza 6 do art. 5).

Zatem w przypadku zbadania rzeczywistego charakteru pobytu cudzoziemców w Polsce i ustalenia, że pobyt ten nie ma charakteru tymczasowego, a mimo to obywatele państw obcych nie zostali zgłoszeni do ubezpieczeń jako zleceniobiorcy, organ rentowy powinien wydać stosowne decyzje.

Obowiązkowe ubezpieczenie społeczne powstaje ipso iure, co pytająca spółka musi mieć na względzie zawierając umowy z konkretnymi osobami na konkretne usługi, gdyż interpretacja zawarta we wniosku jest prawidłowa tylko w stanie faktycznym opartym na bezspornym przyjęciu, że pobyt cudzoziemców nie ma charakteru stałego - jak w zadanym pytaniu. O tym zaś rzeczywiście świadczy, także w razie posiadania zezwolenia na pobyt czasowy, stałe, ciągłe, zasadniczo nieprzerwane przebywanie danej osoby na terytorium Polski podczas realizacji umowy, przy czym o ile można założyć, że osoby z państw sąsiednich będą się często przemieszczać i przebywać w Polsce po kilkanaście dni w miesiącu, gdyż praca na podstawie umowy cywilnoprawnej nie musi być wykonywana w określonym reżimie czasowym (jak umowa o pracę), o tyle trudno przyjąć takie założenie w przypadku np. obywateli Bangladeszu lub Nepalu, którzy „osiedlą się” w Polsce na trzy lata celem wykonywania „stałej” pracy. Te okoliczności, niezależnie od uznania interpretacji za prawidłową w przedstawionym stanie faktycznym, spółka, jako potencjalny płatnik, powinna brać pod uwagę przy zawieraniu oraz realizowaniu konkretnych umów, które mogą stanowić tytuł do podlegania przez wykonawców ubezpieczeniom społecznym z mocy prawa, o ile ich pobyt w P. w rzeczywistości będzie pobytem stałym, a nie tymczasowym.

Podobne zapatrywania w przedmiocie prawidłowej interpretacji przedsiębiorców w analogicznych stanach faktycznych wyrażone zostały przez sądy powszechne w sprawach, w których Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skarg kasacyjnych organu rentowego do rozpoznania postanowieniami: z dnia 22 maja 2019 r., II UK 167/18 (LEX nr 2671070), z dnia 22 maja 2019 r„ II UK 169/18 (LEX nr 2671115), z dnia 12 czerwca 2019 r„ II UK 229/18 (LEX nr 2689006), z dnia 25 czerwca 2019 r„ II UK 291/18 (LEX nr 2685553), z dnia 16 czerwca 2020 r., I UK 219/19 (LEX nr 3080071).

Nietrafna jest argumentacja apelującego, że wyłączenie z obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym cudzoziemców zatrudnionych są na terenie Polski na podstawie umowy zlecenia tylko z tego powodu, iż osoby te nie mają tutaj miejsca stałego pobytu (w sytuacji, gdy okoliczność ta pozostaje bez znaczenia prawnego na gruncie art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) ,prowadziłoby do dużego wyłomu w systemie ubezpieczeń społecznych i godziłoby w Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i w niczym nieusprawiedliwiony sposób prowadzi do dyskryminacji osób posiadających obywatelstwo polskie i stałe miejsce zamieszkania w kraju.

Należy zauważyć , że art. 5 stanowi wyjątek od reguły wskazanej w art. 6 ust. 1 ustawy systemowej i z tego względu treść art. 5 stanowiącego wyjątek nie mogła być objęta dyspozycją art. 6 (ponieważ wtedy nie byłoby wyjątku).

Prawodawca w art. 5 ust. 2 zadecydował, że pewna grupa obywateli państw obcych nie podlega ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie, co nie stanowi dyskryminacji obywateli polskich stale zamieszkujących w kraju choćby z tego względu, że zasadniczą przesłanką nieobjęcia cudzoziemców (niebędących pracownikami obcych przedstawicielstw dyplomatycznych itp.), ubezpieczeniem społecznym jest fakt, że ich pobyt na terenie Polski nie ma charakteru stałego, a więc zasadniczo różni się do wskazanej przez apelującego sytuacji obywateli polskich i dlatego nie można mówić o jakiejkolwiek dyskryminacji w odniesieniu do tych dwóch grup obywateli (wskazanych w art. 5 ust. 2 i przez apelującego).

W tym kontekście nie można podzielić też argumentacji skarżącego, co do naruszenia zasady równego traktowania wszystkich ubezpieczonych przez zwolnienie z obowiązku ubezpieczenia na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 (w odniesieniu do każdego zleceniobiorcy) poszczególnych grup obywateli ze względu na obywatelstwo, czy charakter pobytu na terenie Polski.

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że równość w znaczeniu formalnym oznacza konieczność takiego samego traktowania przez prawo wszystkich adresatów norm, bez wprowadzania jakiegokolwiek różnicowania, a równość w znaczeniu materialnym polega na tym, że wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną mają być traktowane tak samo. Nie narusza zatem zasady równego traktowania ubezpieczonych fakt, że wszyscy obywatele, których cechują przymioty wskazane w art. 5 ust. 2, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zawartych umów zlecenia w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej.

Dodatkowo tylko warto zwrócić uwagę, że taki argument (wywiedziony z zasady równego traktowania ubezpieczonych) nakazywałby objęciem obowiązkowo ubezpieczeniem społecznym również pracowników przedstawicielstw dyplomatycznych, którzy na terenie Polski wykonywaliby umowy zlecenia.

Również wywody odwołujące się do § 56 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 roku w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz.U. z 2016 r. poz. 283) nie wpływają na odmienną wykładnię art. 5 ust. 2 ustawy systemowej. Cytowany przepis odnosi się bowiem do redagowania przepisu w sytuacji, gdy pojawia się potrzeba wymienienia kilku elementów. Zgodnie z § 56 ust. 1 wyżej powołanego rozporządzenia, w obrębie artykułu (ustępu) zawierającego wyliczenie wyróżnia się dwie części: wprowadzenie do wyliczenia oraz punkty. Wyliczenie może kończyć się częścią wspólną, odnoszącą się do wszystkich punktów. Po części wspólnej nie dodaje się kolejnej samodzielnej myśli; w razie potrzeby formułuje się ją w kolejnym ustępie. Interpretowany art. 5 ust. 2 nie zawiera wyliczenia kilku elementów, tylko wskazuje na dwie sytuacje i stąd zasadne było użycie przez prawodawcę koniunkcji.

W rezultacie należało uznać, że zaskarżone rozstrzygnięcie jest prawidłowe, zostało oparte na właściwej i powszechnie obowiązującej w judykaturze wykładni art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jak też nie narusza przepisów prawa procesowego.

Mając powyższe na względzie, apelacja pozwanego okazała się bezzasadna i dlatego sąd odwoławczy oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Apelacyjny orzekł w myśl art. 98 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Małgorzata Woźniak-Zendran