Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesława Stachowiak

Protokolant: Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2025 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy L. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową

na skutek apelacji L. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 25 lipca 2024 r. sygn. akt VII U 1291/23

oddala apelację.

Wiesława Stachowiak

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 maja 2023 roku, znak:(...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. na podstawie art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił L. D. ponownego ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że prawomocną, poddaną kontroli sądowej decyzją z 31 października 2019 roku, uzupełnioną decyzją z 13 listopada 2019 roku, ZUS odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. We wniosku z 3 kwietnia 2023 roku o ponowne ustalenie prawa do ww. świadczenia ubezpieczony nie przedstawił natomiast nowych dowodów i nie ujawnił okoliczności, które mają wpływ na prawo do świadczenia. Do wniosku ubezpieczony nie dołączył dokumentacji potwierdzającej pogorszenie stanu zdrowia. Brak zatem podstaw do wznowienia postępowania orzeczniczego.

L. D. w ustawowym trybie i terminie odwołał się od ww. decyzji zaskarżając ją w całości oraz wnosząc o jej zmianę i o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 25 lipca 2024r. w sprawie o sygn. akt VII U 1291/23 Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku (zatytułowaną „skarga”) złożył odwołujący, wnosząc o jego zmianę. W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazywał, że złożył nowe dokumenty w sprawie (w tym oświadczenie z dnia 30.08.2024r., zaświadczenie lekarskie z dnia 31.07.2024r., pisma Ministerstwa Obrony Narodowej z dnia 14 kwietnia 2017r. i z dnia 23 kwietnia 2021r., oświadczenie z dnia 9.11.2021r., opinię lekarza konsultanta z dnia 12.06.2017r. i orzeczenie lekarskie z dnia 20.06.2017r.). W związku z powyższym - zdaniem apelującego - na podstawie przedstawionych „starych i nowych dokumentów” spełnia on warunki do prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Z uwagi na złożenie apelacji po zmianie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dokonanej ustawą z 4 lipca 2019 r. (Dz.U.2019.1469) uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego zostało sporządzone w sposób określony przepisem art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w brzmieniu nadanym tą nowelizacją. Sąd Apelacyjny nie przeprowadził postępowania dowodowego i nie dokonał odmiennej oceny dowodów przeprowadzonych przed Sądem pierwszej instancji, a także nie zmienił i nie uzupełnił ustaleń Sądu pierwszej instancji. W tej sytuacji, zgodnie z art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c., wystarczające jest wskazanie, że Sąd Apelacyjny przyjął co do zasady za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji dokonane w sprawie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest oczywiście prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego, dokonał trafnej i zgodnej z art. 233 § 1 k.p.c. oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Prawidłowo także zastosował prawo materialne. Sąd Apelacyjny w całości podziela ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania. Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji dokonane w sprawie.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy L. D. spełnia przesłanki do ponownego ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową zgodnie z art. 64 ustawy z 29 maja 1974 roku o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin w związku z art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Istotne było bowiem, że odwołujący domagał się ponownego ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową, powołując się ponownie na wypadek w postaci wybuchu armaty, który spowodował u niego pogorszenie słuchu, a który to wypadek miał miejsce w dniu 15 maja 1958r. podczas pełnienia służby wojskowej. Poprzednio - decyzją z 8 sierpnia 2017 roku oraz decyzją z 31 października 2019 roku (uzupełnioną decyzją z 13 listopada 2019 roku), organ rentowy odmówił odwołującemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową wobec niestwierdzenia przez Komisje Lekarskie ZUS niezdolności do pracy odwołującego powstałej w związku ze służbą wojskową. Następnie zaś wyrokiem z 16 stycznia 2020 roku w sprawie o sygn. akt VII U 280/19 Sąd Okręgowy oddalił odwołania L. D. od ww. decyzji, stwierdzając brak niezdolności do pracy odwołującego w związku ze służbą wojskową. Wyrokiem z 17 czerwca 2020 roku o sygn. akt III AUa 219/20 Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił apelację odwołującego od ww. wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu.

Mając powyższe na uwadze – jak trafnie ustalił Sąd Okręgowy – kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było to, czy po uprawomocnieniu się ww. decyzji z 8 sierpnia 2017 roku i decyzji z 31 października 2019 roku (tj. po dniu 17 czerwca 2020 roku, kiedy Sąd Apelacyjny w Poznaniu wydał wyrok oddalający apelację odwołującego), zostały przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tych decyzji, które miały wpływ na prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową w rozumieniu art. 30 ust. 1 w zw. z art. 35 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 30 i 32 ust. 1 ustawy z dnia 29.05.1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin inwalidą wojskowym jest żołnierz niezawodowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, który został zaliczony do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa powstałego: w czasie odbywania czynnej służby wojskowej w okresie pokoju, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie; w ciągu 3 lat od zwolnienia z tej służby, jeżeli inwalidztwo 35 to jest następstwem chorób powstałych lub urazów doznanych w czasie odbywania służby wojskowej. Natomiast za inwalidztwo pozostające w związku ze służbą wojskową uważa się inwalidztwo, które powstało na skutek: wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej w rozumieniu przepisów o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową.

Na podstawie art. 35 ust. 1 cyt. ustawy, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje żołnierzowi, o którym mowa w powyżej zacytowanym art. 30 ust.1 ww. ustawy.

Stosownie do treści art. 57 powołanej ustawy - związek zranień, kontuzji i innych obrażeń lub chorób z działaniami wojennymi lub mającymi charakter wojennych albo ze służbą wojskową oraz związek śmierci żołnierza z tymi działaniami lub tą służbą ustala wojskowa komisja lekarska. Wojskowa komisja lekarska ustala również związek śmierci ze służbą wojskową żołnierza zwolnionego ze służby, jeżeli śmierć nastąpiła w podmiocie leczniczym, którego podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej. Związek zranień i kontuzji z działaniami wymienionymi w art. 8 ustala wojskowa komisja lekarska (art. 57 ust. 1). Natomiast niezdolność do pracy, datę jej powstania, związek niezdolności do pracy z działaniami wojennymi lub mającymi charakter wojennych albo ze służbą wojskową, związek śmierci ze służbą wojskową żołnierza zwolnionego ze służby, który zmarł poza podmiotem, o którym mowa w ust. 1, oraz związek śmierci inwalidy ze służbą wojskową ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej (art. 57 ust. 2).

Z powołanych przepisów wynika, że określenie związku inwalidztwa wojskowego - stosownie do art. 31 oraz art. 57 ust. 1 i 2 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin - wymaga szczególnej wiedzy, dlatego ustawodawca powierzył to zadanie wyłącznie wojskowym komisjom lekarskim.

Uwzględniając powyższe - za w pełni uzasadnione należy uznać stanowisko Sądu Okręgowego, że odwołujący nie spełnił przesłanek do ponownego ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolność do pracy w związku ze służbą wojskową.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że – jak już wyżej była mowa – w niniejszej sprawie ocenie podlegało, czy odwołujący ma prawo do ponownego ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolność do pracy w związku ze służbą wojskową przez pryzmat przesłanek, o których mowa w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, tj. czy odwołujący przedłożył nowe dowody, które mają wpływ na prawo do renty z tytułu niezdolność do pracy w związku ze służbą wojskową.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

W art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy przewiduje się jedynie możliwość weryfikacji prawomocnej decyzji wskutek ujawnienia nowych dowodów lub nowych okoliczności, istniejących przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Na tle przywołanej normy utrwalone są zapatrywania, że pojęcie "nowych okoliczności" obejmuje swym zakresem zarówno "okoliczności faktyczne", jak i "okoliczności sprawy". Okoliczności faktyczne to fakty ustalone na podstawie dowodów, a okoliczności sprawy mogą dotyczyć uchybień organu rentowego, zarówno procesowych, jak i w aspekcie stosowania prawa materialnego. Ujawnione okoliczności nie muszą być okolicznościami, na które osoba ubiegająca się o świadczenia nie mogła powołać się w poprzednim postępowaniu. Mogą to być takie okoliczności, które powinny być znane przy dołożeniu minimum staranności, jednak na skutek błędu lub przeoczenia nie zostały uwzględnione w poprzednim postępowaniu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 stycznia 2004 r., sygn. akt: II UK 228/03, OSNP 2004 Nr 19, poz. 341; z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn. ak: II UK 298/03, LEX nr 970137; z dnia 13 maja 2004 r., sygn. akt III UK 16/04, Legalis nr 279610; z dnia 26 maja 2012 r., sygn. akt: II UK 354/09, LEX nr 604227).

Odnosząc się zaś do przesłanki „nowych dowodów”, to zastosowanie art. 114 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy może być przeprowadzone w sytuacji przedstawienia nowych dowodów podważających wiarygodność uprzednio zgromadzonego materiału dowodowego, w tym dowodów uzyskanych już po wydaniu decyzji ZUS, pod warunkiem jednak, że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem. Z nowych dowodów muszą wynikać nie jakiekolwiek nieuwzględnione wcześniej okoliczności, ale okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, tzn. za nowymi dowodami musi stać potencjalna możliwość dokonania innych, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.), ustaleń faktycznych niż te, które weszły do podstawy faktycznej wyroku, przesądzając o oddaleniu odwołania (wyrok SN z dnia 19 października 2017 r., II UK 454/16, LEX nr 2408322, i wyrok SA w Katowicach z dnia 21 czerwca 2018 r., III AUa 523/18, LEX nr 2522666).

Tym samym, wbrew zarzutom apelującego należało zgodzić się z ustaleniem Sądu Okręgowego, że odwołujący nie przedstawił nowych dowodów, a w sprawie nie zostały spełnione przesłanki ponownego ustalenia prawa do świadczenia w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w zw. z art. 64 ustawy z 29 maja 1974 roku o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

W ocenie Sądu Apelacyjnego argumentacja przedstawiona przez skarżącego nie wskazuje na żadne okoliczności, które mogłyby podważyć prawidłowość wyroku Sądu Okręgowego.

Oceny tej nie zmienia przedłożona przez apelującego dokumentacja, która w przeważającej części była już uwzględniona przez Sąd Okręgowy, zaś pozostałe dokumenty wymienione w apelacji jako tzw. „nowe dokumenty” (przykładowo oświadczenie napisane przez samego odwołującego z dnia 30.08.2024r., kserokopia świadectwa ukończenia szkoły podoficerskiej) nie mają wpływu na rozstrzygniecie istoty sprawy. Odwołujący załączył także kserokopie dokumentów z akt niniejszej sprawy, jak również ze sprawy VIII U 2323/17 wraz ze związanymi z tymi sprawami decyzjami i orzeczeniami lekarskimi orzeczników ZUS, które były znane Sądowi meriti i także nie stanowiły nowych dowodów. Sąd Okręgowy szczegółowo w pisemnych motywach wyroku odnosił się do poszczególnych dokumentów przedkładanych przez odwołującego – w tym orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z 20 czerwca 2017 roku, które było już znane organowi rentowemu, jak i Sądom rozpoznającym sprawę z odwołania L. D. od decyzji organu rentowego z 8 sierpnia 2017 roku (sygn. akt VII U 280/19 i III AUa 219/20). Za nowy dowód nie mogły być też uznane na pisma Ministerstwa Obrony Narodowej z 14 kwietnia 2017r. i 23 kwietnia 2021r., bowiem nie odnosiły się one do okoliczności, z powodu której odwołującemu prawomocnie odmówiono prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. Nie stanowiła nowego dowodu również kserokopia książeczki wojskowej odwołującego, który to dowód także był poprzednio złożony do akt organu rentowego przed wydaniem decyzji z 8 sierpnia 2017 roku, a Sąd Okręgowy uwzględnił go wyrokując w sprawie o sygn. akt VII U 280/19. Podobnie należało ocenić, że nie stanowiły nowych dowodów opinia lekarza konsultanta ZUS z zakresu laryngologii z 12 czerwca 2017r. i wydane na jej podstawie orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z 20 czerwca 2017r. Z kolei zaświadczenie lekarskie z dnia 31.07.2024r. zostało wydane dla potrzeb orzekania o niepełnosprawności, co jest odmiennym terminem prawnym aniżeli niezdolność do pracy, jak też opiera się na innych przesłankach.

W świetle przedstawionych wyżej okoliczności, uznać należy, iż odwołujący domagając się ponownego ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową, nie przedstawił - wbrew dyspozycji art. 114 ustawy emerytalnej - nowych okoliczności mających wpływ na prawo do ww. renty. Pamiętać przy tym trzeba, że za nowymi okolicznościami musiałaby stać (co w niniejszej sprawie nie występuje) potencjalna możliwość dokonania innych, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia rozważań, które weszłyby do podstawy prawnej (decyzji) wyroku.

Tym samym, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji, a w konsekwencji do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego orzeczenia.

Mając na względzie powyższe rozważania Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. apelację odwołującego oddalił.

Wiesława Stachowiak