Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Sędziowie: Dorota Goss-Kokot

Renata Pohl

Protokolant: Karolina Majchrzak

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2021 r. w Poznaniu

sprawy A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawnych

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 9 lipca 2019 r. sygn. akt VIII U 362/19

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz A. P. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Renata Pohl

Marta Sawińska

Dorota Goss-Kokot

UZASADNIENIE

Decyzją z 10.12.2018r. nr (...) znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., na podstawie przepisów art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 06.03.2018r. Prawo przedsiębiorców w związku z art. 83d ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, odmówił wydania interpretacji indywidualnej w sprawie z wniosku A. P. z 22.10.2018 r. dotyczącego ustalenia tego, czy wnioskodawczyni podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce oraz czy jest zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu w sytuacji, gdy zamieszkuje i prowadzi znaczną część działalności gospodarczej w Wielkiej Brytanii.

Uzasadniając przedmiotową decyzję organ rentowy wskazał, że problem poruszony w ww. wniosku nie mieści się w zakresie przedmiotowym art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców i tym samym nie podlega interpretacji na podstawie przepisów tej ustawy. Z opisu stanu faktycznego, własnego stanowiska w sprawie i dokonanego uzupełnienia wniosku wynika, że ustalenie właściwego ustawodawstwa jest pierwszą i zasadniczą kwestią, która wymaga rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. W związku z okolicznością, iż wnioskodawczyni prowadzi równocześnie działalność gospodarczą na terenie dwóch państw członkowskich, celem ustalenia, jakiemu ustawodawstwu podlega, analizie poddane musiałyby być przepisy rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE), na co wprost wskazuje wnioskodawczyni. W decyzji, wydawanej z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ww. ustawy Prawo przedsiębiorców, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może jednak dokonywać ustalenia właściwego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczenia społecznego (weryfikacji spełnienia przesłanek do objęcia ubezpieczeniem danego państwa), gdyż problem ten wykracza poza zakres przedmiotowy przytoczonych wyżej przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie od ww. decyzji złożyła A. P. wnosząc o jej zmianę w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez udzielenie odpowiedzi na postawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej pytanie - ocenę stanowiska przedstawionego we wniosku odwołującej i o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Wyrokiem z 09.07.2019 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. akt VIII U 362/19 w pkt 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał pozwany organ rentowy do wydania indywidualnej interpretacji na skutek wniosku A. P. z 22.10.2018 r. uzupełnionego pismem z 26.11.2018 r. oraz w pkt 2 wyroku zasądził od pozwanego organu rentowego na rzecz odwołującej kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

A. P. ma obywatelstwo polskie oraz brytyjskie (od roku 2013). Od 13 lat mieszka na wyspie(...) posiadającej status dependencji korony brytyjskiej, wchodzącej w skład (...).

Od roku 2010 odwołująca wspólnie z mężem prowadzi firmę (...) ( (...) registration number: (...)) na wyspie (...) Firma ta posiada dwa biura: jedno na wyspie (...) ((...)), a drugie w L. ((...).

A. P. ma status stałego rezydenta.

Z dniem 23.12.2002 r. odwołująca rozpoczęła w Polsce, w oparciu o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, prowadzić działalność gospodarczą pod firmą (...)z siedzibą w P..

Dnia 24.10.2018 r. A. P. prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...)złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców. Wniosek z 22.10.2018 r. został uzupełniony pismem z 26.11.2018 r.

We wniosku o interpretację wskazano, iż A. P. zamieszkuje na wyspie (...)oraz w L. (gdzie mieści się jedno z biur firmy). W Wielkiej Brytanii znajduje się jej ośrodek życia rodzinnego (związane z nim obowiązki opieka i wychowanie córek) i zawodowego (głównym źródłem dochodów jest firma (...)), a do Polski przybywa cztery do pięciu razy w roku, aby odwiedzić rodzinę i swoją firmę(...), którą nadzoruje poprzez pełnomocnika oraz za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Podczas pobytu w Polsce A. P. korzysta z prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawczyni zauważa, że Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w punkcie 15 stwierdza, że „niezbędne jest poddanie osób przemieszczających się we wspólnocie systemem zabezpieczenia społecznego tylko jednego państwa członkowskiego w celu uniknięcia zbiegu mających tu zastosowanie przepisów ustawodawstw krajowych oraz komplikacji, które mogłyby z tego wynikać" (zasada jedności stosowanego prawa). W wyżej wymienionym rozporządzeniu artykuł 13 pkt 2a stwierdza, że „osoba która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub kilku państwach członkowskich podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim".

A. P. zgodnie z definicją „zamieszkania" zwykle przebywa w Wielkiej Brytanii i tam też zajmuje się w znacznej części prowadzeniem firmy (...) wspólnie z mężem, a do Polski przybywa na kilka dni, aby kontrolować tutaj działalność gospodarczą, którą prowadzi w sposób ciągły, a nie ograniczoną czasowo.

Z zacytowanych powyżej artykułów znajdujących się w Rozporządzeniu Parlamentu i Rady (WE) nr 883/2004, zdaniem wnioskodawcy nie wynika obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym przez A. P. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, ponieważ opłaca wszystkie wymagane prawem składki na ubezpieczenia w Wielkiej Brytanii z tytułu prowadzonej tam działalności gospodarczej (ośrodek życia zawodowego) oraz w Wielkiej Brytanii znajduje się jej ośrodek życia rodzinnego.

Pismem z 13.11.2018r. pozwany zobowiązał do jednoznacznego wskazania co jest intencją wnioskodawcy:

- czy jedynie uzyskanie rozstrzygnięcia wątpliwości co do podlegania obowiązkowi ubezpieczeń społecznych,

- czy też rozstrzygnięcie co do właściwego ustawodawstwa, jakiemu podlega wnioskodawca.

W uzupełnieniu wniosku z 26.11.2018 r. wskazano, że intencją jego złożenia jest uzyskanie rozstrzygnięcia o braku obowiązku podlegania ustawodawstwu polskiemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w Polsce ze względu na podleganie ustawodawstwu brytyjskiemu zgodnie z miejscem zamieszkania i tytułu prowadzonej tam znacznej części działalności gospodarczej.

W dalszej części tego pisma przedstawiono ponownie własne stanowisko wnioskodawcy. Podano, że od 01.05.2004 r. tj. z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej, obok wewnętrznych przepisów prawnych dotyczących obowiązku ubezpieczenia społecznego, tj. ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy, Polskę obowiązują także przepisy dotyczące określenia ustawodawstwa właściwego zawarte w regulacjach unijnych. W związku z powyższym Polskę, tak jak i inne państwa członkowskie Unii Europejskiej, obowiązują między innymi następujące rozporządzenia:

- Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego;

- Parlamentu Europejskiego i Rady nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. dotyczące wykonania Rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zgodnie z art. 13 ust. 2 lit. a) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004 osoba, która wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub kilku państwa członkowskich podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim. A. P. zgodnie z definicją „zamieszkania" zwykle przebywa w Wielkiej Brytanii i tam wykonuje znaczną część pracy wspólnie z mężem. W Wielkiej Brytanii znajduje się też ośrodek życia rodzinnego (związane z nim obowiązki opieka i wychowanie córek), a do Polski A. P. przybywa parę razy w roku, aby odwiedzić rodzinę.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z 10.12.2018 r. organ rentowy odmówił A. P. wydania interpretacji indywidualnej w sprawie z wniosku A. P. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) z 22.10.2018 r., dotyczącego ustalenia czy podlega ona ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce oraz czy jest zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu i to w sytuacji, gdy zamieszkuje oraz prowadzi znaczną część działalności gospodarczej w Wielkiej Brytanii.

Uzasadniając wskazano na to, że przedmiotem interpretacji mogą być tylko te sprawy, które odnoszą się do zakresu i zastosowania wyłącznie przepisów, z których wynika obowiązek dokonania przez przedsiębiorcę świadczenia o charakterze publicznoprawnym. Tymczasem pierwszą i zasadniczą kwestią do rozstrzygnięcia w sprawie jest ustalenie właściwego ustawodawstwa, a to nie podlega interpretacji w myśl cyt. przepisów. Obowiązek opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne w danym kraju ma charakter pochodny (następczy).

Sąd Okręgowy podał, że w przedmiotowej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia tego, czy organ rentowy zasadnie odmówił A. P. wydania interpretacji indywidualnej, dotyczącej ustalenia tego, czy podlega ona ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce oraz czy jest zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu w sytuacji, gdy zamieszkuje i prowadzi znaczną część działalności gospodarczej w Wielkiej Brytanii.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy przytoczył treść przepisów art. 34 ust. 1 ustawy z 06.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców oraz art. 83d ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Następnie zaznaczył - mając na uwadze treść zacytowanych wyżej przepisów, że ustawodawca przewidział więc możliwość przygotowania interpretacji indywidualnych w dwóch zakresach przedmiotowych. Po pierwsze, wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego, z którym przyszło zetknąć się przedsiębiorcy i który wzbudził jego wątpliwości. Wniosek może również dotyczyć zdarzeń przyszłych, czyli przedstawiać organowi jedynie hipotetyczną prognozę sytuacji faktycznej i prawnej, która może mieć miejsce. Organ wydający pisemną interpretację przepisów prawa, dokonuje wyłącznie interpretacji przepisów, nie rozstrzyga konkretnej indywidualnej sprawy administracyjnej.

Przedmiotem interpretacji mogą być tylko te sprawy, które odnoszą się do zakresu i zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek dokonania przez przedsiębiorcę świadczenia o charakterze publicznoprawnym. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w swoim wyroku z 21.10.2016 r. w sprawie III AUa 836/16 w schemacie każdego prawidłowo zredagowanego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej następuje przedstawienie przez wnioskodawcę stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego (art. 10 ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) oraz własnej oceny prawnej (stanowiska w sprawie - art. 10 ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) z postulatem uznania jej za prawidłową w ramach wskazanego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) i wątpliwości co do właściwej subsumcji obowiązujących przepisów uzasadniających potrzebę interpretacji w indywidualnej sprawie (art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). W procedurze interpretacji organ nie wydaje decyzji indywidulanej w konkretnej sprawie, czyli ze względu na samodzielnie ustalony stan faktyczny i stosowaną normę. W procedurze interpretacji nie weryfikuje się zasadniczo stanu faktycznego podawanego we wniosku, przynajmniej obowiązek taki z ustawy nie wynika. Wydając decyzję organ rentowy przyjmuje założenia zawarte w treści złożonego wniosku, a tym samym – gdyby w toku wydawania w przyszłości decyzji w indywidualnej sprawie stan faktyczny okazał się odmienny niż przyjęte założenia - możliwym byłoby odstępstwo od wcześniejszej interpretacji.

Sąd Okręgowy wskazał również, że przedmiotem urzędowej interpretacji przepisów mogą być także przepisy z zakresu unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego, na podstawie których organ rentowy określa ustawodawstwo krajowe jako właściwe. Następnie podał, że w uzasadnieniu wyroku z 14.06.2018 r. w sprawie II UK 182/17 Sąd Najwyższy wskazał na to, że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego są częścią krajowego porządku prawnego i dlatego są bezpośrednio stosowane przez organ rentowy, czyli tak jak inne źródła obowiązującego prawa (art. 87 ust. 1 Konstytucji). Przepisy regulujące te kwestii, czyli art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 34 ust. 1 ustawy z 06.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców nie zawierają wyłączenia przedmiotowego.

Sąd Okręgowy podkreślił, że wbrew stanowisku organu rentowego niniejsza sprawa nie jest sprawą o ustalenie właściwego ustawodawstwa dla wnioskodawcy – płatnika składek. Sprawa obejmuje postępowanie zmierzające do uzyskania interpretacji przepisów, czyli urzędowej informacji o normie prawnej dla danej sytuacji faktycznej.

Następnie zacytował fragment uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z 14.06.2018 r. o sygn. II UK 182/17.

Podał, że w procedurze interpretacji pozwany organ nie powinien decydować o właściwości ustawodawstwa obcego, skoro nie może tego dokonać w procedurze podstawowej (w konkretnej sprawie). Jednocześnie nie może ignorować dokumentów poświadczających o danym ustawodawstwie np. poświadczenia na formularzu (...).

Polski organ rentowy nie ma natomiast kompetencji do dokonywania oceny tego, że dany wnioskodawca spełnia warunki objęcia ubezpieczeniem społecznym w innym państwie członkowskim z tytułu wykonywanej tam pracy. Nie oznacza to, że z tej przyczyny procedura interpretacji jest całkowicie wyłączona. Postępowanie z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, czyli informacji o normie prawnej dla określonej sytuacji faktycznej, podanej przez wnioskodawcę, ma bowiem inny przebieg niż wydanie decyzji o podleganiu w sytuacji zbiegu tytułów. Pozwany przed udzieleniem interpretacji nie musi weryfikować zaprezentowanego we wniosku stanu faktycznego. Obowiązuje tu zasada uczciwego (właściwego) przedstawiania sprawy, czyli zgodnie z rzeczywistą sytuacją i zamiarem strony. Urzędowa interpretacja przepisów obejmuje ten zakres unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w którym polski organ rentowy określa ustawodawstwo krajowe jako właściwe. Nadto w ocenie Sądu Okręgowego interpretacja może dotyczyć sytuacji stwierdzenia braku podstaw do objęcia ustawodawstwem polskim w przedstawionym stanie faktycznym podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom państwa, w którym wykonujący znaczą cześć pracy na własny rachunek mieszka. Interpretacja taka nie będzie wiązać w sprawie dotyczącej indywidualnej sprawie wyłączenia z podlegania ustawodawstwu polskiemu przy braku wykazania podlegania ustawodawstwu państwa zamieszkania osoby wykonującej w nim znaczną część pracy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz przepisów prawa materialnego, Sąd Okręgowy uznał odwołanie A. P. za uzasadnione (pkt 1 wyroku). Jednocześnie Sąd Okręgowy podkreślił, że w przypadku jednak decyzji odmawiającej wydania interpretacji Sąd rozpoznający odwołanie nie ma kompetencji by dokonywać jej zmiany w zakresie merytorycznym i wydawać rozstrzygnięcia interpretacyjnego, może to uczynić wyłącznie organ rentowy w formie decyzji, podlegającej następnie kontroli sądowej. Tym samym sprawa winna trafić do ponownego rozpoznania przez ZUS.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w punkcie 2 wyroku i zasądził na rzecz odwołującej od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 34 ust. 1 ustawy z 06.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców oraz art. 83d ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez błędną ich wykładnię polegającą na uznaniu, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest właściwy do wydawania interpretacji indywidualnych w sprawie zasad ustalania właściwego ustawodawstwa na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a ściślej w kwestii podlegania ustawodawstwu danego państwa, w sytuacji gdy przepis art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie obejmuje swym zakresem tego typu spraw,

2.  naruszenie przepisu prawa procesowego art. 233 § 1 k.p.c. przejawiające się w błędnej ocenie stanu faktycznego, a także wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków wątpliwych zarówno z punktu widzenia logiki i doświadczenia życiowego.

Wskazując ww. zarzuty odwołujący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego od strony przeciwnej; ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Odpowiedź na apelację złożyła odwołująca A. P., w której wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od organu rentowego na jej rzecz kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego była bezzasadna i podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny zaznacza, że Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była kwestia ustalenia tego, czy organ rentowy zasadnie odmówił A. P. wydania interpretacji indywidualnej, dotyczącej ustalenia tego, czy podlega ona ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce oraz czy jest zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu w sytuacji, gdy zamieszkuje i prowadzi znaczną część działalności gospodarczej w Wielkiej Brytanii.

Sąd I instancji rozważając prawidłowość zaskarżonej decyzji właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, nie uchybiając w tym zakresie przepisom procesowym, trafnie ocenił zgromadzone w sprawie dowody i w konsekwencji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania.

Argumenty przedstawione przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w treści apelacji, nie podważyły w żaden sposób zasadności stanowiska Sądu I instancji.

Sąd Apelacyjny przypomina, że zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 06.03.2018r. Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna).

Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 zd. pierwsze ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 06.03.2018r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zatem zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z 06.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców interpretacją indywidualną jest wyjaśnienie właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że w apelacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaprezentował stanowisko, że sprawy z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji na podstawie art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców nie obejmują Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29.04.2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16.09.2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie jest prawidłowe. Zwrócić uwagę należy również, że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego są integralną częścią krajowego porządku prawnego, tym samym są one stosowane bezpośrednio. Powyższe oznacza, że przepisy te winny być stosowane w taki sam sposób, jak inne źródła obowiązującego prawa.

Sąd Apelacyjny wskazuje na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 14.06.2018r. w sprawie o sygn. II UK 182/17 „ (…) należy rozróżnić dwie kwestie, tj. stanowisko podmiotu zobowiązanego do interpretacji na podstawie przepisów objętych zarzutami skargi od odrębnych decyzji wydawanych przez pozwanego w zakresie indywidualnych spraw na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, do których należą także decyzje wydawane na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Czym innym jest druga decyzja, czyli wydana w postępowaniu dotyczącym ustalenia ustawodawstwa właściwego w indywidualnej (konkretnej) sprawie i czym innym jest tryb interpretacji na podstawie powołanych przepisów. Nie są to procedury tożsame w skutkach prawnych. Jedna rozstrzyga decyzją indywidualną sprawę a druga jest urzędową interpretacją normy jaka powinna mieć zastosowanie w danej sytuacji faktycznej (obecnej lub przyszłej). Obie procedury różnią się. W procedurze interpretacji organ nie wydaje decyzji indywidulanej w konkretnej sprawie, czyli ze względu na samodzielnie ustalony stan faktyczny i stosowaną normę. W procedurze interpretacji nie weryfikuje się zasadniczo stanu faktycznego podawanego we wniosku, przynajmniej obowiązek taki z ustawy nie wynika. Ryzyko podania nieprawidłowego stanu faktycznego ponosi sam wnioskodawca w tym znaczeniu, że rozbieżność w stanie faktycznym nie gwarantuje zachowania uprzedniej interpretacji w potencjalnie późniejszej decyzji w indywidualnej (konkretnej) sprawie.”

Odwołująca A. P. przedstawiła swoje stanowisko w zakresie tego, że w jej ocenie brak jest obowiązku podlegania przez nią ustawodawstwu polskiemu z tytułu prowadzonej przez nią działalności gospodarczej w Polsce, a tym samym nie ma ona obowiązku opłacania składek ubezpieczeniowych w Polsce ze względu na podleganie ustawodawstwu brytyjskiemu zgodnie z miejscem zamieszkania i tytułu prowadzonej tak znacznej części działalności gospodarczej. Odwołująca w sposób jednoznaczny przedstawiła stan faktyczny sprawy opisując wszelkie je okoliczności.

W ocenie Sąd Apelacyjnego odwołująca miała podstawy do wystąpienia do organu rentowego o wydanie pisemnej interpretacji również w odniesieniu do przepisów rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) nr 883/2004 z 29.04.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) z 16.09.2009 r. nr 987/2009 dotyczącego wykonania rozporządzenia nr 883/2004 w zakresie, w jakim przepisy te regulują zasady ustalania właściwego ustawodawstwa z zakresu zabezpieczenia społecznego. Sąd Apelacyjny podkreśla, że w przypadku bowiem gdy z mocy przepisów tych rozporządzeń dla danego przedsiębiorcy (pracowników przedsiębiorcy) właściwe będzie polskie ustawodawstwo z zakresu zabezpieczenia społecznego, będzie on zobowiązany do opłacania (odprowadzania) składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce. Nie jest zatem właściwe stanowisko pozwanego Zakładu, że kwestia ustalenia właściwego ustawodawstwa nie należy do kategorii spraw wymienionych w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zagadnienie podlegania ubezpieczeniom społecznym jest kwestią wtórną w stosunku do ustalenia, jakiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego podlegają pracownicy. Ustalenie ustawodawstwa dla właściwego kraju w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym jest sprawą pierwszorzędną, bo od właściwego zinterpretowania norm kolizyjnych zawartych w rozporządzeniach unijnych zależeć będzie obowiązek płatnika zgłoszenia pracowników do ubezpieczeń społecznych, naliczania i opłacania należnych składek.

Organ rentowy winien się zatem wypowiedzieć co do właściwego ustawodawstwa i obwiązany jest poddać ocenie prawnej wszystkie te stosunki i zdarzenia prawne, które prowadzą do zastosowania określonego przepisu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i jej aktów wykonawczych, przy uwzględnieniu jednakże, czy w określonej sytuacji faktycznej w ogóle mają zastosowanie przepisy polskiego prawa ubezpieczeń społecznych.

Wbrew twierdzeniom apelującego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd Okręgowy nie naruszył granic swobodnej oceny dowodów określonej w art. 233 § 1 k.p.c., albowiem ich wiarygodność i moc ocenił według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, a zatem z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Zważyć należy, że wykazanie, iż Sąd I instancji naruszył art. 233 § 1 k.p.c., co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być ograniczone do odmiennej interpretacji dowodów zebranych w sprawie, przy jednoczesnym zaniechaniu wykazania, iż ocena przyjęta za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granicę swobodnej oceny dowodów, którą wyznaczają czynniki logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujących poglądów na sądowe stosowanie prawa. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wskazał dokładnie, na czym miałaby polegać błędna ocena stanu faktycznego przez Sąd I instancji. Uzasadnienie ww. zarzutu sprowadzało się w zasadzie jedynie do twierdzenia, iż Sąd I instancji rzekomo wyprowadził w materiału dowodowego wnioski wątpliwe w punktu widzenia logiki i doświadczenia życiowego.

Przenosząc powyższe ogólne rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu Apelacyjnego, bezzasadny był zarzut organu rentowego dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a sprowadzający się w istocie do tego, że wskazał jedynie, iż w ocenie organu rentowego z przeprowadzonych dowodów Sąd I instancji wyciągnął wnioski niezgodne z ich ustaleniami. Podjęta z kolei przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych próba zakwestionowania oceny dowodów jest jedynie polemiką z prawidłowymi ustalenia Sądu I instancji.

Uznając zarzuty Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. za nieuzasadnione, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację – punkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Mając powyższe na względzie, tytułem zwrotu kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego) zasądzono od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz odwołującej A. P. kwotę 240 zł – punkt 2 sentencji wyroku.

Renata Pohl Marta Sawińska Dorota Goss-Kokot