Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Stachowiak

Sędziowie: SSA Jolanta Cierpiał (spr.)

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2016 r. w Poznaniu

sprawy K. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 17 marca 2015 r. sygn. akt VII U 3334/14

oddala apelację.

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

SSA Wiesława Stachowiak

SSA Jolanta Cierpiał

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 czerwca 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., rozpoznając wniosek z dnia 30 maja 2014 r., odmówił K. P. prawa do emerytury na podstawie art. 55 w zw. z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazując, że osobie, której przyznano jakąkolwiek emeryturę obliczoną na dotychczasowych zasadach i która pobrała tę emeryturę choćby przez jeden miesiąc, nie przysługuje prawo do obliczenia emerytury na podstawie powyższych przepisów.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł K. P..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 17 marca 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. VII U 3334/14, Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział VII Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 24 czerwca 2014 r., znak (...), w ten sposób, że przeliczył świadczenie emerytalne odwołującego K. P. według nowych zasad na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS od dnia 1 maja 2014 r. i przyznał odwołującemu emeryturę w kwocie 8.500,79 złotych brutto od dnia 1 maja 2014 r. (punkt 1) oraz zasądził od pozwanego na rzecz odwołującego kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 2).

Sąd I instancji stwierdził, że z treści art. 55 ustawy o emeryturach i rentach nie wynika - wbrew stanowisku organu rentowego – że przepis ten nie dotyczy osób, które pobierały wcześniej emeryturę na jakiejkolwiek podstawie prawnej. Przepis ten wymaga jedynie, by osoba uprawniona stosowny wniosek o emeryturę złożyła po dniu 31 grudnia 2008 r. (a nie by złożony w tej dacie wniosek był pierwszym wnioskiem o emeryturę) i odwołujący ten warunek spełnił, a wysokość jego emerytury przeliczona na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach wynosi 4737,97 zł na dzień 1 marca 2009 r. oraz 8500,79 zł od dnia 1 maja 2014 r. i jest wyższa niż dotąd otrzymywana, a zatem przysługuje mu prawo do obliczenia emerytury na podstawie powyższych przepisów.

Z uwagi na powyższe na podstawie 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz powołanych przepisów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przeliczył świadczenie emerytalne odwołującego K. P. według nowych zasad na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS od dnia 1 maja 2014 r. i przyznał odwołującemu emeryturę w kwocie 8.500,79 złotych brutto od dnia 1 maja 2014 r. (punkt 1) oraz orzekł o kosztach postępowania (punkt 2).

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego – art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wskazując na powyższe zarzuty, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Wniesioną przez organ rentowy apelację należy uznać za bezzasadną.

Z uwagi na fakt, że Sąd Apelacyjny nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu I instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, zgodnie z treścią art. 387 § 2 ¹ k.p.c. uzasadnienie niniejszego wyroku ograniczone zostało do wyjaśnienia jego podstawy prawnej wraz z przytoczeniem przepisów prawa.

Na podstawie stanu faktycznego ustalonego przez Sąd I instancji, Sąd Apelacyjny podzielił ocenę prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy.

Wskazać należy bowiem, że przepis art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 1998 r., Nr 162 poz. 1118 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”, stanowi, że ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ustawy, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26 ustawy, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53 ustawy.

Zgodnie zaś z art. 27 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli:

1.  osiągnęli wiek emerytalny określony w ust. 2 albo 3,

2.  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Przepis art. 27 ust. 3 ustawy stanowi natomiast, że wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie do dnia 31 grudnia 1947 r. wynosi co najmniej 65 lat.

W tym miejscu wyjaśnić należy, że dla ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. ustawa przewiduje co do zasady obliczenie emerytury na podstawie na podstawie art. 27 w związku z art. 53 ustawy - czyli na podstawie tzw. dotychczasowych zasad, opierających się na kwocie bazowej (24% ) oraz okresach składkowych (po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok) i okresach nieskładkowych (po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok).

Emerytury obliczane w wysokości „kapitałowej” zostały zasadniczo przewidziane dla ubezpieczonych urodzonych już po dniu 31 grudnia 1948 r. (art. 24-26 ustawy), ponieważ istotny składnik niezbędny do obliczenia ich wysokości, jakim jest kapitał początkowy, ustalano obligatoryjnie jedynie dla wymienionej kategorii ubezpieczonych (urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. - art. 173 ust. 1 ustawy).

Przepis szczególny art. 55 ustawy kreuje jednak wyjątek od zasady ustalania ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. emerytury w wysokości wynikającej z dotychczasowych („starych”) zasad (czyli z art. 27 w związku z art. 53 ustawy). Na jego podstawie ubezpieczonym urodzonym przed wymienioną datą (tj. przed dniem 1 stycznia 1949 r.), przysługuje prawo do obliczenia emerytury według nowych zasad, jeżeli wysokość emerytury obliczonej na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy okaże się wyższa od ustalonej według dotychczasowych zasad, pod warunkiem, że z wnioskiem o przyznanie emerytury z art. 27 ustawy wystąpili po dniu 31 grudnia 2008 r. Jako regulacja szczególna art. 55 ustawy wymaga wykładni ścisłej, uzależnionej wyraźnie od wystąpienia przez ubezpieczonego z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., który - co do zasady – nie może być rozumiany jako wniosek zmierzający do innego celu niż przyznanie po raz pierwszy emerytury na podstawie art. 27 ustawy. W szczególności wniosek o przyznanie emerytury na podstawie art. 27 ustawy nie może być rozumiany jako wniosek o przeliczenie, ponowne przyznanie tego samego świadczenia lub wniosek o ponowne obliczenie wysokości przyznanej emerytury na podstawie tego przepisu (art. 27 ustawy) według nowych zasad, jeżeli wcześniej wysokość emerytury (przyznanej na wniosek złożony przed 31 grudnia 2008 r.) została obliczona według dotychczasowych zasad na podstawie art. 27 w związku z art. 53 ustawy.

Jednocześnie wskazać należy, że skorzystanie z możliwości obliczenia wyższej emerytury na podstawie art. 55 ustawy nie wymaga od ubezpieczonego podjęcia decyzji o wyborze jednej z możliwych i prawem przewidzianych metod obliczenia należnej mu emerytury – emerytura przysługuje mu bowiem w wyższej wysokości według nowych zasad (art. 26 w związku z art. 55 ustawy) zawsze wtedy, gdy wynik obliczenia wysokości należnej mu dotychczas emerytury jest niższy od obliczonej według nowych zasad (art. 26 w związku z art. 55 ustawy), a wniosek o przyznanie tej konkretnej emerytury (z art. 27 ustawy) ubezpieczony złożył po dniu po 31 grudnia 2008 r. Skorzystanie z możliwości obliczenia potencjalnie wyższej emerytury na podstawie art. 55 ustawy nie wymaga zatem od ubezpieczonego wyboru - spośród wskazanych mu przez organ rentowy możliwości - określonej metody obliczenia wysokości należnej mu emerytury, która z mocy prawa przysługuje mu w wyższej wysokości według nowych zasad (art. 26 w związku z art. 55 ustawy) zawsze wtedy, gdy składa po 31 grudnia 2008 r. wniosek o przyznanie emerytury na podstawie art. 27 ustawy, a wynik jej obliczenia według dotychczasowych zasad (na podstawie art. 27 w związku z art. 53 ustawy) jest niższy od obliczonej według nowych zasad (art. 26 w związku z art. 55 tej ustawy). Jest to uzasadnione także tym, że ubezpieczony urodzony wcześniej (przed 1 stycznia 1949 r.), dla którego z mocy ustawy ( a contrario do art. 173 ust. 1 ustawy) nie ustalano obligatoryjnie kapitału początkowego, nie zna wysokości tego wcześniej nieustalonego kapitału, przeto na ogół brakuje mu możliwości dokonania precyzyjnej oceny, jak kształtuje się wysokość jego emerytury przyznanej mu według dotychczasowych zasad na podstawie art. 27 w związku z art. 53 ustawy w porównaniu do uprawnienia obliczenia tego samego świadczenia (emerytury) w potencjalnie wyższej wysokości według nowych zasad (na podstawie jej art. 26 w związku z art. 55 ustawy). Dlatego za obliczenie prawidłowej wysokości należnego świadczenia odpowiada organ rentowy, który jest zobligowany do jego obliczenia w wysokości zgodnej z prawem, bez względu na wniosek lub wybór ubezpieczonego niekorzystnej metody ich obliczenia. Skoro zatem do organu rentowego należy obliczenie wysokości należnego świadczenia w wysokości zgodnej z prawem zarówno według dotychczasowych zasad (art. 27 w związku z art. 53 ustawy), jak i według nowych zasad (art. 26 w związku z art. 55 ustawy), to organ ten powinien dokonać obu wymienionych operacji matematycznych po to, aby przyznać emeryturę w wyższej wysokości, która przysługuje bez względu na takie żądanie, wniosek lub „wybór” innej opcji przez uprawnionego ubezpieczonego, spełniającego warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ustawy, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie po raz pierwszy emerytury, o której mowa w podstawie art. 27 ustawy, po 31 grudnia 2008 r. (art. 55 ustawy). Reasumując, przepis art. 55 ustawy zobowiązuje organ rentowy do obliczenia należnej skarżącemu emerytury w obu wariantach (według dotychczasowych oraz nowych zasad) oraz do przyznania wyższego świadczenia.

Przepis art. 55 tej ustawy, umożliwiając ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. wyliczenie emerytury w wieku powszechnym według jej art. 26, „zrównuje” zatem w pewnym sensie sytuacje tych osób (urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.) z sytuacją osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., które mogą, osiągając powszechny wiek emerytalny, złożyć wniosek o ustalenie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym wyliczanej według art. 26 ustawy.

Jednocześnie – również wbrew twierdzeniom organu rentowego – przepis art. 55 ustawy nie ustanawia jako dodatkowego warunku do skorzystania przez osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r. z wyliczenia emerytury według nowych zasad w postaci braku podjęcia wypłaty świadczenia emerytalnego. Zasadnicze znaczenie dla zastosowania art. 55 ustawy – co wynika z jego treści – ma bowiem utrzymywanie przez osobę w nim określoną, po osiągnięciu wieku emerytalnego, statusu osoby ubezpieczonej (art. 4 ust. 13 ustawy), przy czym status ten zachowują osoby, które po osiągnięciu wieku emerytalnego podlegają obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym (art. 13 i 14 u.s.u.s.), co w szczególności jest spełnione w przypadku kontynuowania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę (zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz. U. z 1998 r., Nr 137 poz. 887 ze zm., obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają m. in. pracownicy).

W świetle powyższych rozważań bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostaje, czy w stosunku do odwołującego będzie mógł znaleźć zastosowanie przepis art. 25 ust. 1b ustawy, regulujący kwestie pomniejszania podstawy obliczania emerytury, czy też nie.

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy oznacza to, że nawet jeśli K. P. nabył prawo do emerytury na podstawie art. 27 ustawy już w 2009 r. (na podstawie decyzji z dnia 21 kwietnia 2009 r.) i następnie ją pobierał, nie stanowi to przeszkody do przyznania mu prawa do emerytury obliczonej na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 ustawy. Emerytura nabyta przez wnioskodawcę od dnia 1 marca 2009 r., na podstawie decyzji 21 kwietnia 2009 r., została mu bowiem przyznana w wyniku rozpoznania jego wniosku z dnia 2 marca 2009 r., a więc wniosku złożonego po dniu 31 grudnia 2008 r. Ponadto stwierdzić należy, że odwołujący spełnił także określony w art. 55 ustawy wymóg kontynuowania ubezpieczenia po spełnieniu warunków do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ustawy. Odwołujący spełnił bowiem warunki do uzyskania emerytury w powszechnym wieku emerytalnym (tj. na podstawie art. 27 ustawy) już z dniem 5 grudnia 2008 r., tj. z dniem ukończenia powszechnego wieku emerytalnego (...) lat (art. 27 ust. 3 ustawy) i po tej dacie, jak wynika z prawidłowych ustaleń Sądu Okręgowego, nadal pozostawał w stosunku pracy - do dnia 30 czerwca 2014 r., kontynuował zatrudnienie w (...) sp. z o.o. w K.. Zaś z przeprowadzonej przez organ rentowy w postępowaniu w I instancji symulacji wysokości emerytury wnioskodawcy wynika, że jego emerytura w powszechnym wieku emerytalnym (z art. 27 ustawy) obliczona według nowych zasad (art. 26 w związku z art. 55 ustawy), jest wyższa niż dotychczas pobierana.

Zatem odwołujący spełniał warunek do przyznania mu prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym (tj. na podstawie art. 27 ustawy) w wyższej wysokości, wyliczonej na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy, której obliczenie – jak szczegółowo wyjaśniono powyżej – stanowi obowiązek organu rentowego, który jest zobligowany do obliczenia w wysokości emerytury zgodnej z prawem (tj. do obliczenia prawidłowej wysokości należnej emerytury i jej przyznania w wyższej wysokości), bez względu na wniosek lub wybór ubezpieczonego metody ich obliczenia.

Reasumując uznać należy, iż wnioskodawca ma prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym obliczonej według nowych zasad – na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy, co słusznie stwierdził Sąd I instancji.

Z uwagi na powyższe podniesiony w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego - art. 55 ustawy o emeryturach i rentach, należało uznać za chybiony.

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy słusznie uznał odwołanie za zasadne i zaskarżonym wyrokiem zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przeliczył świadczenie emerytalne K. P. według nowych zasad na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS od dnia 1 maja 2014 r.

Kierując się powyższymi względami, apelację należało uznać za bezzasadną i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalić, co uczynił Sąd Apelacyjny w sentencji wydanego wyroku.

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans

SSA Wiesława Stachowiak

SSA Jolanta Cierpiał