Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Marek Borkiewicz
Sędziowie:	SSA Iwona Niewiadowska-Patzer (spr.) SSA Ewa Cyran
Protokolant:	starszy inspektor sądowy Dorota Cieślik

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2013 r. w Poznaniu

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanej N. G.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu

na skutek apelacji odwołującej (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 30 sierpnia 2012 r. sygn. akt VIII U 2919/10

1.  o d d a l a apelację;

2.  zasądza od odwołującej na rzecz pozwanego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 września 2010 roku, znak: (...), pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w P., stwierdził, że N. G. u płatnika (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. z tytułu wykonywania umów zlecenia:

1. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj.: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresach:

od 2 stycznia 2008 roku do 30 stycznia 2008 roku,

od 2 lutego 2008 roku do 28 lutego 2008 roku,

od 3 marca 2008 roku do 28 marca 2008 roku,

od 2 kwietnia 2008r. do 28 kwietnia 2008r.,

od 5 maja 2008r. do 12 maja 2008r.

2. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stanowi kwota:

Okres (mm-rrrr)	Kod tytułu ubezpie­czenia	Ubezpieczenia		Ubezpieczenie zdrowotne	Fundusz Pracy	FGSP
		Emerytalno-rentowe	Wypadkowe
01/2008	04 11 00	0,00 zł	0,00 zł	0,00 zł	0,00 zł	0,00 zł
02/2008		1486,00 zł	1486,00 zł	1318,68 zł	1486,00zł	1486,00zł
03/2008		1627,00 zł	1627,00 zł	1443,80 zł	1627,00zł	1627,00zł
04/2008		1592,00 zł	1592,00 zł	1412,74 zł	1592,00zł	1592,00zł
		1097,00 zł	1097,00 zł	973,48 zł	0,00 zł	1097,00zł
06/2008		0,00 zł	0,00 zł	967,00 zł	0,00 zł	0,00 zł
07/2008	30 00 00	83,00 zł	83,00 zł	73,65 zł	0,00 zł	83,00 zł

W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji wskazano, iż w wyniku postępowania kontrolnego u płatnika składek (...) sp. z o.o. sp. k. ustalono, że płatnik składek zawarł w dniach: od stycznia 2008 roku do 30 stycznia 2008 roku, od 2 lutego 2008 roku do

28 lutego 2008 roku, od marca 2008 roku do 28 marca 2008 roku, od 2 kwietnia 2008r. do 28 kwietnia 2008r., od 5 maja 2008r. do 12 maja 2008r. z N. G. umowy o dzieło, których przedmiotem miało być przygotowanie prelekcji reklamowej zgodnie z regulaminem zamawiającego, które polegało zabezpieczeniu strony organizacyjnej zaplecza prelekcji, a w szczególności ustalenia i potwierdzenia ilości jej uczestników. Osoba wykonująca umowę otrzymywała za pośrednictwem spółki listę osób, do których dzwoniła i zapraszała na prelekcję. W razie wyrażenia zgody, sporządzana była lista potencjalnych uczestników prelekcji. W niniejszej sprawie w wyniku analizy dokumentów uznano, iż celem umów było poprzez wykonanie rozmów telefonicznych znalezienie osób chętnych do wzięcia udziału w prezentacji produktów Spółki. Zatem przedmiotem umów nie był rezultat działalności twórczej o indywidualnym charakterze w postaci materialnej lub niematerialnej, ale dokonanie czynności faktycznych realizowanych w ramach umowy o świadczenie usług (umowy zlecenia).

Od powyższej decyzji w ustawowym terminie odwołał się płatnik składek - (...) Sp. z o.o. Sp. k., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i ustalenie, że podstawa wymiaru składek u odwołującego z tytułu zawartych umów o dzieło wynosi 0 oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Zarządzeniem z dnia 18 listopada 2010 roku Sąd Okręgowy zwrócił akta sprawy organowi rentowemu w celu uzupełnienia istotnych braków materiału dowodowego poprzez dołączenie: umów o dzieło zawartych pomiędzy odwołującą, a zainteresowaną, protokołów przesłuchania zainteresowanej, przedstawiciela płatnika składek, ustaleń czy zainteresowana nie podlega ubezpieczeniu z innego tytułu, a jeśli tak, to jaki ma to wpływ na wydaną decyzję oraz wszelkich innych dowodów świadczących o podleganiu przez zainteresowaną w spornym okresie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu wykonywania umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o. sp.k.

W wykonaniu powyższego zobowiązania organ rentowy przekazał akta kontroli wraz z umowami o dzieło zawartymi pomiędzy odwołującą spółką, a zainteresowaną, protokołem przesłuchania zainteresowanej oraz wskazał, że podtrzymuje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wnosi o oddalenie odwołania.

Zarządzeniem z dnia 4.10.20l1r. Sąd Okręgowy wezwał N. G. do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanej.

Wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2012r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił odwołanie i zasądził od odwołującej na rzecz pozwanego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygniecie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Spółka (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. została powołana w 2008 roku (z przekształcenia spółki (...) sp. z o.o.) i wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Przedmiotem działalności spółki jest m.in. produkcja i dystrybucja wyrobów rehabilitacyjno leczniczych, w tym pościeli wełnianej. Spółka prowadzi m.in. sprzedaż wyrobów podczas organizowanych w tym celu prelekcji reklamowych. Organizacją prezentacji zajmował się dział organizacji sprzedaży spółki, w tym dział call-center. Z działem call-center współpracowały też osoby, z którymi odwołująca spółka zawierała umowy o dzieło. Jednym z elementów procesu zorganizowania prezentacji było znalezienie przez te osoby chętnych do udziału w pokazie.

(...) sp. z o.o. sp. k. zawarła umowy, nazwane umowami o dzieło, z zainteresowaną N. G. (poprzednio K.) 2 stycznia 2008 roku (umowa nr (...)), 2 lutego 2008 roku (umowa nr (...)), 3 marca 2008 roku (umowa nr (...)), 2 kwietnia 2008r. (umowa nr (...)), 5 maja 2008r. (umowa nr (...)).

W treści zawartych umów wskazano, że N. G. zobowiązuje się do przeprowadzania prelekcji reklamowych zgodnie z regulaminem zamawiającego, które polegało zabezpieczeniu strony organizacyjnej zaplecza prelekcji, a w szczególności ustalenia i potwierdzenia ilości jej uczestników.

Dopiero na rozprawie z dnia 8.05.2012r. zainteresowana N. G. sprecyzowała, co faktycznie wchodziło w zakres jej obowiązków, na podstawie umów zawartych ze Spółką. N. G. zajmowała się telefonicznym umawianiem domowych spotkań, na których miała odbyć się prezentacja wyrobów Spółki. Zainteresowana w oparciu o listy dostarczane przez pracowników Spółki, telefonowała do osób, które wcześniej dokonały zakupu oferowanych wyrobów, albo do osób, które brały udział we wcześniejszych dużych prezentacjach miejskich i sanatoryjnych oraz udostępniły Spółce swoje numery telefonów. N. G. umawiała klientów na określone godziny, w których dane prezentacje miały się odbyć, a które przeprowadzane były w domach tych klientów. Następnie pisemne informacje o miejscu i czasie umówionego spotkania przekazywane były do biur regionalnych, a dalej do prelegentów. Na kilka dni przed ustalonym terminem

prezentacji, zainteresowana telefonowała do gospodarza w celu potwierdzenia planowanej prelekcji i uzyskania informacji odnośnie liczby zaproszonych przez niego gości. Warunkiem przeprowadzenie prezentacji była obecność co najmniej 4 osób. Przed przystąpieniem do wykonywania umów, zainteresowana nie przechodziła żadnych szkoleń. Jedynie początkowo korzystała z gotowych scenariuszy rozmów z klientami, w późniejszym okresie mogła opracować własny, z czego skorzystała. Nie miała tez obowiązku składania specjalnych sprawozdań z wykonanej pracy. Swoje obowiązki wykonywała na terenie odwołującej spółki, co wiązało się z koniecznością podpisywania listy obecności. Wynagrodzenie zainteresowanej było uzależnione od ilości prezentacji, które doszły do skutku i w umowie zostało ustalone jako iloczyn ilości umówionych prelekcji i stawki jednostkowej w wysokości 16,00 zł netto. Jednak z czasem zainteresowana zaczęła otrzymywać dodatek od wartości sprzedaży na danym spotkaniu, w przypadku, gdy przeprowadzona prezentacja miała miejsce u klientów, którzy już wcześniej skorzystali z oferty Spółki.

Koszty rozmów telefonicznych pokrywała spółka.

Zainteresowana miała wykonać czynności wskazane w umowie osobiście, ale za zgodą spółki mogła je powierzyć innym osobom.

Umowy nazwane umowami o dzieło, będące przedmiotem niniejszego sporu były podpisywane po ich wykonywaniu, tj. po upływie danego miesiąca.

Przed przystąpieniem do wykonywania umów zainteresowana nie składała żadnych dokumentów związanych z procesem rekrutacji, nie była zobowiązana do poddania się badaniom lekarskim, nie przechodziła szkolenia z zakresu bhp.

Za wykonanie przedmiotu umowy zainteresowana otrzymała umówione wynagrodzenie.

W spornym okresie N. G. nie posiadała innego tytułu ubezpieczenia.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie jest zasadne. Sąd Okręgowy powołując przepisy art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 734 § 1 k.c. i art. 750 k.c. stwierdził, że zainteresowana podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umów o świadczenie usług na warunkach zlecenia w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

Apelację od powyższego wyroku wniosła odwołująca się spółka, zaskarżając je w całości oraz wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie odwołania oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu za obie instancje. W złożonej apelacji, zarzucono:

1) błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt. 4 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt. 2 ustawy z dnia 13.10.1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez uznanie, iż zainteresowana podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu wykonywania umowy oświadczenie usług,

2) błędne zastosowanie art. 750 k.c. w zw. z art. 734 k.c. poprzez uznanie, iż do umowy łączącej strony, przepis ten ma zastosowanie, podczas gdy umowa ta podlega reżimowi z art. 627 k.c.,

3) naruszenie art. 65 § 2 k.c. i 353 ¹ k.c. poprzez pominięcie, że zgodnym zamiarem stron było zawarcie umowy o dzieło, co wynika z zasady swobody umów,

4) naruszenie art. 91 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 91 ust. 5 i art. 83 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,

5) naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nierozważenie zebranego w sprawie materiału w sposób wszechstronny i nieprawidłową ocenę dowodów poprzez uznanie, iż sporne umowy nie były umowami o dzieło z uwagi na to, że ich przedmiot nie stanowił konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu.

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od odwołującego kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I Instancji przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 §1 k.p.c. Na tej podstawie, Sąd Okręgowy poczynił trafne ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne, bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Istota sporu w analizowanej sprawie, jak prawidłowo wskazał Sąd I instancji, sprowadzała się do rozstrzygnięcia jaki charakter miały umowy zawarte przez odwołującą

(...) Sp. z o.o. S.k. z zainteresowaną, w szczególności, czy były to umowy o dzieło, czy umowy zlecenia (umowy o świadczenie usług).

Zgodnie z art. 627 k.c., przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W myśl art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Zgodnie z treścią art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Umowa taka jest bez wątpienia umową rezultatu, co odróżnia ją od umowy zlecenia (art. 734 i następne k.c.) oraz od umowy o świadczenie usług (art. 750 k.c.). Z kolei umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu.

Wobec różnych cech charakterystycznych wykonywania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i umów cywilnoprawnych, dla oceny rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający.

Od umowy zlecenia umowę o dzieło odróżnia konieczność jej sfinalizowania
w każdym wypadku konkretnym i sprawdzalnym rezultatem. Obowiązek osobistego wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie będzie miał w odniesieniu do umowy o dzieło mniejsze znaczenie, jeżeli rezultat końcowy zostanie osiągnięty.
W wypadku umowy zlecenia rezultat nie jest elementem koniecznym, występuje natomiast jako zasada obowiązek osobistego spełnienia świadczenia przez zleceniobiorcę, z uwagi na osobiste zaufanie między stronami. Dodatkowo należy wskazać, że inaczej niż w ramach umowy o dzieło, dołożenie przez zleceniobiorcę należytej staranności i mimo tego nie osiągnięcie przezeń zamierzonego skutku nie może stanowić przypadku niewykonania zobowiązania.

W ocenie Sądu Apelacyjnego trafnie Sąd I instancji uznał, iż strony łączyły umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
W analizowanej sprawie sposób wykonania umowy zawartej przez zainteresowaną nie odpowiadał bowiem treści art. 627 i nast. Kodeksu cywilnego.

Sąd I instancji zasadnie wskazał, iż sporne umowy nie były umowami o dzieło
z uwagi na to, że przedmiot umów nie stanowił konkretnego, indywidualnie oznaczonego

rezultatu - dzieła. Stronom umowy nie chodziło bowiem o „rezultat usługi", ale o same usługi, polegające na dokonywaniu przez zainteresowaną czynności faktycznych, które miały doprowadzić do udziału w prelekcji określonej ilości osób, a w konsekwencji do znalezienia potencjalnych nabywców produktów firmy.

W przypadku spornych umów nie można też mówić o ewentualnych wadach fizycznych dzieła, a możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych stanowi jedno z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług.

Skoro świadczenie, które było przedmiotem spornych umów nie miało cech dzieła, gdyż nie polegało na osiągnięciu w przyszłości określonego, samoistnego, obiektywnie osiągalnego i subiektywnie pewnego rezultatu, mającego postać materialną bądź też niematerialną, ale ucieleśnionego w jakimś nośniku, a polegało na dokonywaniu czynności faktycznych, to tym samym powyższe przesądza jednoznacznie o tym, że sporne umowy były umowami o świadczenie usług, do których należy odpowiednio stosować przepisy o zleceniu.

Ponadto wbrew zarzutom apelującego – Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia przepisów art. 65 § 2 k.c. i art. 353 ¹ k.c. Istotne jest bowiem, że swoboda stron w kształtowaniu łączącej je umowy nie może prowadzić do obejścia prawa (art. 58 k.c.) czy też konstruowania umowy pozornej (art. 83 k.c.). Ponadto z treści art. 353 ¹ k.c. wyraźnie wynika, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść nie sprzeciwiała się właściwości stosunku, ustawie i zasadom współżycia społecznego. W tym zakresie zasada swobody umów doznaje zatem ograniczenia. Przepis ten nakazuje jednocześnie, aby poddawać badaniu nie tylko treść, ale i cel zobowiązania przy ocenie, czy strony dokonały czynności prawnej we wskazanych granicach wyznaczonych im przez zasadę swobody umów. Przez cel zobowiązania należy rozumieć stan rzeczy, który powinien zostać osiągnięty w następstwie wykonania zobowiązania. Będzie nim cel umowy, jednak nie chodzi o objęte jej treścią skutki prawne czynności, ale o jakiekolwiek, mniej lub bardziej odległe, następstwa zamierzone przez obie strony albo zamierzone przez jedną stronę, a drugiej znane. Jednak dla ochrony jednej ze stron, jeżeli druga kieruje swój naganny, ukrywany zamiar przeciwko drugiej, będzie on uwzględniony jako cel stosunku i brany pod uwagę przy ocenie przekroczenia granic swobody umów.

Dodać należy, że sam zamiar stron co do rodzaju umowy nie może decydować o jej prawnej kwalifikacji jako umowy o dzieło w sytuacji, gdy faktycznie wykonywana umowa wskazuje na charakterystyczne cechy umowy o świadczenie usług.

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego w analizowanej sprawie przedmiot spornych umów posiadał cechy charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług (umowy starannego działania), do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art.750 k.c.).

Z tych wszystkich względów zarzuty apelującego nie były zasadne i nie mogły skutkować zmianą wyroku w kierunku postulowanym w apelacji.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c.

/SSA Iwona Niewiadowska-Patzer/ /SSA Marek Borkiewicz/ /SSA Ewa Cyran/