Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesława Stachowiak

Protokolant: Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy A. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o dalszą rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Koninie

z dnia 19 października 2022 r. sygn. akt III U 582/21

oddala apelację.

Wiesława Stachowiak

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2021 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił A. R. przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy gdyż komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 15.04.2021 r. nie stwierdziła u wnioskodawcy niezdolności do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. R., wskazując, że nie zgadza się z orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS.

Wyrokiem z dnia 19 października 2022r. w sprawie III U 582/21 Sąd Okręgowy w Koninie zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu A. R. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia wstrzymania wypłaty świadczenia tj. od 01.03.2021 r. na okres 5 lat.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

A. R., ur. (...), posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe, z zawodu jest frezerem, pracował jako tokarz ściernic, kierowca, sprzedawca, pracownik fizyczny.

W okresie od 07.02.2008 r do 30.09.2010 r. ubezpieczony był uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, a w okresie od 01.10.2010 r. do 28.02.2021 r. pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W dniu 01.02.2021 r. A. R. złożył w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty, do wniosku dołączył zaświadczenie lekarskie oraz dokumentację medyczną.

Orzeczeniem z dnia 18.03.2021 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy. Z tym orzeczeniem nie zgodził się ubezpieczony i wniósł od niego sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 15.04.2021r. podzieliła opinię lekarza orzecznika i nie znalazła podstaw do stwierdzenia niezdolności do pracy u wnioskodawcy. Powyższe orzeczenie stanowiło podstawę wydania zaskarżonej decyzji.

W przedmiotowej sprawie przedmiotem sporu było to, czy wnioskodawca po okresie pobierania renty (tj. po 28.02.2021 r.) jest nadal niezdolny do pracy w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W celu wyjaśnienia kwestii spornej Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych internisty – diabetologa oraz psychiatry i psychologa. Na podstawie opinii biegłych Sąd Okręgowy ustalił, że u odwołującego występują następujące schorzenia :

- organiczne zaburzenia nastroju,

- cukrzyca typu 2, niewyrównana metabolicznie, powikłana miażdżycą tętnic szyjnych i

wieńcowych,

- otyłość brzuszna,

- dyslipidemia,

- nadciśnienie tętnicze,

- choroba niedokrwienna serca,

- niska wydolność fizyczna,

- podejrzenie kardiologicznego zespołu (...),

- stan po zawale serca (...) 2007 i angioplastyce wieńcowej z założeniem stentów,

- guzek tarczycy.

Z powodu rozpoznanych schorzeń ubezpieczony jest nadal częściowo niezdolny do pracy. Odwołujący jest leczony psychiatrycznie z powodu zaburzeń depresyjno – lękowych, które wystąpiły po przebytym zawale. Mimo konsekwentnego procesu leczenia utrzymują się u wnioskodawcy objawy w obszarze obniżenia nastroju, zaburzenia procesów motywacyjnych, objawy lękowe. Odwołujący w tym roku był ponownie hospitalizowany psychiatrycznie. W badaniu psychologicznym testowym występują wykładniki wtórnego obniżenia wydajności funkcji poznawczych – pamięci, uczenia się, koncentracji uwagi, występują wykładniki organicznego uszkodzenia oun. Biegli psychiatra i psycholog nie stwierdzili istotnej poprawy w stanie zdrowia psychicznego wnioskodawcy, stwierdzili, że nadal konsekwentnie utrzymują się zaburzenia nastroju, które były jednym z powodów orzekania niezdolności do pracy. Z dużym prawdopodobieństwem trwałość zaburzeń wynika z organicznego podłoża, potwierdzonego diagnoza psychologiczną. Z powodu nasilenia objawów psychopatycznych odwołujący jest nadal częściowo niezdolny do pracy od czasu wstrzymania świadczeń rentowych na okres 5 lat choć rokowanie odzyskania zdolności do pracy jest negatywne gdyż zaburzenia na podłożu organicznym mają tendencję do przedłużania się, nasilania i zmienności, a nakładający się na nie czynnik wieku też nie jest dobrym prognostykiem. Odwołujący jest osobą w wieku(...) lat i jest wysoce prawdopodobne, że do czasu ukończenia wieku emerytalnego nie uzyska znaczącej poprawy stanu zdrowia. Istnieje wprawdzie możliwość poprawy w ciągu 5 lat jednakże rokowania są niekorzystne i w tym okresie może też dojść do pogorszenia.

Cukrzyca typu 2 występująca u odwołującego jest niewyrównana metabolicznie i długotrwale była nieleczona farmakologicznie. Prowadzić to może do powikłań naczyniowych dotyczących nie tylko większych tętnic ale też małych naczyń zarówno w sercu jak i centralnym układzie nerwowym, a objawem tego powikłania może być niska wydolność fizyczna oraz zaburzenia nastroju, które to objawy utrzymują się u odwołującego niezmiennie od czasu wystąpienia zawału. Hiperglikemia prowadzi także do uszkodzenia i pogorszenia funkcji działając bezpośrednio na kardiomiocyty i komórki nerwowe. Z powodu tych objawów odwołujący jest nadal częściowo niezdolny do pracy na okres 2 lat. Rokuje odzyskanie zdolności do pracy w toku właściwego leczenia cukrzycy, wyrównywania się parametrów metabolicznych choć rokowanie to jest niepewne z uwagi na długotrwały okres niezdolności do pracy, zdolności psychofizyczne ubezpieczonego i jego wiek.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione.

Sąd Okręgowy przywołał następnie podstawę prawną rozstrzygnięcia, tj. art. 12 ust. 1, art. 57 ust. 1 i art. 107 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazując, że nie budzi wątpliwości, że A. R. posiada wymagane okresy składkowe i nieskładkowe , do dnia 28.02.2021 r. był uprawniony do pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a okolicznością sporną było to, czy jest nadal niezdolny do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy.

Sąd Okręgowy ustalił, że po zakończeniu okresu, w którym odwołujący był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, ubezpieczony nie odzyskał zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Nadal bowiem jest częściowo niezdolny do pracy z powodu zaburzeń stanu psychicznego oraz powikłań w przebiegu cukrzycy, które w znacznym stopniu ograniczają ubezpieczonemu możliwość wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Jest to niezdolność okresowa, gdyż istnieją pozytywne rokowania co do odzyskania zdolności do pracy po okresie kolejnych 5 lat, choć rokowania te są niepewne.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w wyroku.

Apelację od powyższego wyroku złożył organ rentowy, zaskarżając wskazane orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i uznanie, że opinia biegłych z zakresu psychiatrii, psychologii oraz diabetologii w sposób rzetelny, fachowy i zrozumiały uzasadnia medyczną ocenę stanu zdrowia odwołującego,

2.  art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego kardiologa oraz innego zespołu biegłych psychologa i psychiatry pomimo zastrzeżeń organu rentowego.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Nadto wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu psychologii i psychiatrii oraz biegłego kardiologa, a także zasądzenie od odwołującego na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd pierwszej instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. W pisemnych motywach zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, jaki stan faktyczny stał się jego podstawą oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu. Sąd Apelacyjny ustalenia Sądu I instancji w całości uznał i przyjął jako własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, LEX nr 558303). Również rozważania prawne, które skłoniły Sąd pierwszej instancji do uwzględnienia odwołania od zaskarżonej decyzji są trafne i Sąd Odwoławczy podziela je także w całości.

Na obecnym etapie postepowania jedyną sporną przesłanką przyznania przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 61 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, było ustalenie, czy odwołujący jest nadal osobą co najmniej częściowo niezdolną do pracy, zgodnie z art. 12 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego - na podstawie art. 12 ust. 1 i 3 ww. ustawy - Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, że odwołujący jest osobą nadal (tj. po dniu 28.02.2021r.) częściowo niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej, a w konsekwencji przysługuje mu prawo do dalszej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, od dnia wstrzymania wypłaty świadczenia, tj. od 01.03.2021r. na okres 5 lat.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego argumentacja przedstawiona przez skarżącego nie wskazuje na żadne okoliczności, które mogłyby podważyć prawidłowość wyroku Sądu Okręgowego, w szczególności apelujący nie zakwestionował skutecznie ustalenia przez Sąd I instancji istnienia dalszej częściowej niezdolności do pracy – z powodu schorzeń sfery zdrowia psychicznego oraz schorzeń narządów wewnętrznych, w tym cukrzycy typu 2, poczynionego w oparciu o prawidłowo ocenioną opinię biegłych sądowych lekarzy psychiatry, psychologa i internisty – diabetologa.

Wskazać należy, że w postępowaniu sądowym ocena całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga wiadomości specjalnych, a zatem dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Jednak w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ostatecznie zawsze decyduje sąd, gdyż niezdolność do pracy, jako przesłanka renty, ma tu znaczenie prawne (art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), tak Sąd Najwyższy w wyroku z 3 września 2009 r. (sygn. III UK 30/09, LEX nr 537018).

Zgodnie z art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1 ustawy).

W zakresie oceny stopnia niezdolności ubezpieczonego do pracy i okresu trwania tej niezdolności Sąd I instancji prawidłowo oparł się przede wszystkim na opinii psychiatryczno - psychologicznej, wraz z opinią uzupełniającą tych biegłych oraz na opinii biegłego internisty - diabetologa. Biegli psychiatra i psychologa jednoznacznie i zgodnie uznali, że stan psychiczny odwołującego, który wcześniej stanowił podstawę orzekania niezdolności do pracy nie uległ istotnej poprawie i nadal utrzymują się zaburzenia nastroju, zaś wyniki badań psychologicznych jasno wskazują, że deficyty, jakie występują u odwołującego znacznie upośledzają jego funkcjonowanie poznawcze, sprawność umysłowa jest wtórnie obniżona, zmniejszone są funkcje pamięci i koncentracji uwagi. Te objawy obniżają zdolność do podejmowania pracy zarobkowej, szczególnie w zawodzie kierowcy. Biegli podtrzymali wniosek o dalszej częściowej niezdolności do pracy u odwołującego, wydając opinię uzupełniającą, w której wyczerpująco odnieśli się do zastrzeżeń organu rentowego. Jednocześnie zwrócili uwagę, że nie zgadzają się z opinią lekarza psychiatry konsultanta organu rentowego, tym bardziej, że w ramach tego badania nie przeprowadzono badania psychologicznego, a zatem nie było to badanie kompleksowe. Swoje stanowisko biegli w sposób fachowy i zrozumiały uzasadnili, a wnioski opinii są jednoznaczne i stanowcze. Wynika z nich, że z powodu występujących zaburzeń sfery psychicznej, utrzymywania się (pomimo leczenia) obniżenia nastroju, zaburzenia procesów motywacyjnych i objawów lękowych nadal występują ograniczenia, które w sposób istotny obniżają odwołującemu zdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Również biegły diabetolog – internista wskazał, że z powodu niewyrównanej cukrzycy i związanych z tym powikłań odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy, gdyż utracił zdolność do wykonywania pracy fizycznej ciężkiej i o umiarkowanym nasileniu a także do pracy w charakterze kierowcy.

Uwzględniając powyższe – Sąd I instancji słusznie uznał zatem opinie biegłych sądowych za obiektywne i przekonywujące i nie znalazł podstaw do kwestionowania ich rzetelności. W konsekwencji - na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. - pozwalało to na zastosowanie ich jako podstawy do wydania orzeczenia w niniejszej sprawie.

Podkreślić należy, że pozwany zarzucając naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów, nie wykazał na czym miałaby polegać błędna, w ocenie apelującego, ocena materiału dowodowego. W szczególności zarzut ten nie może opierać się wyłącznie na zaprezentowaniu przez skarżącego subiektywnej oceny dowodów, polegającej na uznaniu za niewiarygodne opinii biegłych sądowych tylko dlatego, że pozwany nie zgadza się z wnioskami tych opinii.

Wbrew zarzutom apelującego - miarodajności opinii biegłych sądowych psychiatry i psychologa nie podważa sam tylko fakt, że zawierają one wnioski odmienne od ustaleń zawartych w opinii konsultanta psychiatry z ZUS. Biegli odmiennie ocenili wpływ schorzeń sfery zdrowia psychicznego odwołującego na jego dalszą niezdolność do pracy, jednocześnie wskazując, że nie podzielają stanowiska lekarza konsultanta ZUS, tym bardziej, że w ramach badania przed organem rentowym, nie przeprowadzono badania psychologicznego. Wyniki badań psychologicznych jasno wskazują, że deficyty jakie występują u odwołującego znacznie upośledzają jego funkcjonowanie poznawcze, sprawność umysłowa jest wtórnie obniżona, zmniejszone są funkcje pamięci i koncentracji uwagi, a odwołujący jest nadal częściowo niezdolny do pracy.

Nie było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii innych biegłych psychiatry i psychologa czy opinii biegłego kardiologa, zgodnie z wnioskiem pozwanego, bowiem istota sprawy została w sposób dostateczny wyjaśniona, zaś dopuszczanie kolejnych dowodów doprowadziłoby jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. Biegli psychiatra, psycholog i internista – diabetolog jednoznacznie wypowiedzieli się o istnieniu dalszej częściowej niezdolności do pracy u wnioskodawcy, stąd nie było potrzeby uzupełniania postępowania dowodowego w celu wykazania, czy także biegli innych specjalności medycznych, jak biegły kardiolog, podzielą powyższy wniosek. Powoływanie kolejnego specjalisty w zakresie schorzeń kardiologicznych, w sytuacji gdy stan psychiczny sam w sobie uzasadnia orzeczenie niezdolności do pracy, było zbędne i prowadziłoby do nieuzasadnionego przedłużania postępowania.

Podkreślić należy, że Sąd Okręgowy nie był zobowiązany do uwzględniania wniosków dowodowych pozwanego o dopuszczanie dowodów z opinii kolejnych biegłych, tak długo, aż udowodni on korzystną dla siebie tezę. Również na etapie postępowania apelacyjnego nie było podstaw do uzupełnienia postępowania dowodowego zgodnie z wnioskiem apelującego. Istota sprawy sprowadzała się bowiem do oceny spornej przesłanki niezdolności do pracy wnioskodawcy, zaś okoliczność ta została w sposób dostateczny wyjaśniona na podstawie opinii biegłych psychiatry, psychologa i internisty – diabetologa.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarzuty apelującego nie mogły zasługiwać na aprobatę, a przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że odwołująca ma prawo do dalszej renty z tytułu częściowej niezdolności do wykonywania pracy zarobkowej, na stałe, trzeba uznać za prawidłowe i mające odzwierciedlenie w ustalonym stanie faktycznym.

Konkludując, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. apelację oddalił, nie znajdując podstaw do jej uwzględnienia.

Wiesława Stachowiak