Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Iwona Niewiadowska-Patzer (spr.)

del.SSO Izabela Halik

Protokolant: st.sekr.sąd. Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2015 r. w Poznaniu

sprawy K. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 18 sierpnia 2014 r. sygn. akt IV U 225/14

oddala apelację.

del. SSO Izabela Halik

SSA Marta Sawińska

, SSA Iwona Niewiadowska-Patzer

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2014r. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 10 stycznia 2014r. i przyznał wnioskodawcy K. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres trzech lat, poczynając od wyczerpania świadczenia rehabilitacyjnego

W uzasadnieniu wyroku Sąd powołał się na następujące ustalenia i rozważania:

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 10.01.2014r. odmówiono wnioskodawcy K. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wnioskodawca K. S. urodzony (...) złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w dniu 08.11.2013 r. wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Do dnia 22.12.2013 r. odwołujący był uprawniony do świadczenia rehabilitacyjnego

Lekarz orzecznik i Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, po przeprowadzeniu badań kontrolnych uznali wnioskodawcę za osobę całkowicie zdolną do pracy zarobkowej, zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Członkowie Komisji Lekarskiej ZUS, którzy uznali, iż wnioskodawca jest osobą całkowicie zdolną do pracy, podali, że stan zdrowia wnioskodawcy z powodu kardiomiopatii z napadowymi epizodami trzepotania i migotania przedsionków – nie powoduje upośledzenia sprawności w stopniu czyniącym długotrwałą niezdolność do pracy.

Po złożeniu odwołania do Sądu przez wnioskodawcę, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego kardiologa-internisty, który w opinii lekarskiej z dnia 03.05.2014 rozpoznał u K. S.:

1)  kardiomiopatię rozstrzeniową;

2)  niewydolność serca, wtórną;

3)  naprzemienne migotanie i trzepotanie przedsionków;

4)  nadciśnienie tętnicze z powikłaniami.

Po zbadaniu wnioskodawcy i po analizie przedłożonej przez niego dokumentacji medycznej biegły sądowy stwierdził, że wnioskodawca jest osobą częściowo niezdolną do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji na okres 36 miesięcy od dnia zgłoszenia wniosku. Biegły wyjaśnił, że orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS są niesłuszne i szczegółowo uzasadnił swoje stanowisko w sprawie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w piśmie procesowym z dnia 16.06.2014 r. złożył wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego sądowego na okoliczność, czy nowe badanie USG serca stanowi o nowych okolicznościach w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

W opinii uzupełniającej z dnia 27.06.2014 r. biegły sądowy kardiolog-internista w całości podtrzymał wnioski zawarte w wydanej przez siebie opinii. Biegły kategorycznie stwierdził, że „nowe USG z 3 kwietnia 2014r. nie wnosi nowych informacji w sprawie rozpoznania choroby kardiologicznej, jest natomiast potwierdzeniem, że powiększenie serca, a za tym również jego niewydolność utrzymują się nadal”.

Biegły ponownie stwierdził, że już na etapie postępowania administracyjnego zarówno z badania ubezpieczonego, jak i z dokumentacji medycznej wynikało, że jest on osobą częściowo niezdolną do pracy. Biegły stwierdził, że nie można się zgodzić z podsumowaniem konsultacji kardiologa ZUS, jak i o orzeczeniami lekarzy orzeczników.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w piśmie procesowym z dnia 15.07.2014 r. nie złożył żadnych merytorycznych zastrzeżeń do wniosków zawartych w opinii biegłego. Zarzucił, że gdyby konsultant ZUS dysponował nowym badaniem, to stanowisko jego mogłoby być inne. Organ rentowy wniósł o uchylenie zasadniczej decyzji i przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania, zgodnie z art. 477 ¹⁴§ 4 kpc.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku ocenił, że jedyną kwestią sporną w sprawie było to, czy K. S. jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009r. Nr 153., poz. 1227 ze zm.).

Sąd przytoczył definicję niezdolności do pracy zawartą w art. 12 ustawy oraz warunki konieczne do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy zawarte w art. 57 ustawy.

Jest oczywiste, że ocena niezdolności do pracy wymaga niezdolności specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych.

Ocena, czy wnioskodawca jest osobą co najmniej częściowo niezdolną do pracy należała do biegłego sądowego, który dokonał oceny stanu zdrowia wnioskodawcy.

W przedmiotowej sprawie postępowanie dowodowe w sposób jednoznaczny wykazało, że ubezpieczony jest osobą okresowo częściowo niezdolną do pracy.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd uznał, że odwołanie wnioskodawcy jest zasadne.

Opinia dotycząca stanu zdrowia wnioskodawcy została sporządzona przez lekarza specjalistę właściwego do rozpoznanych u wnioskodawcy schorzeń, zdaniem Sądu orzekającego jest logiczna, spójna i odpowiada kryteriom przewidzianym w art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd podkreślił, iż należy mieć na względzie, że do wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo i wysokość tego świadczenia, co oznacza, że ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na wnioskodawcy:

Wnioskodawca, co kategorycznie podkreślał biegły, przedłożył w ZUS dokumentację medyczną, która uzasadniała uznanie, że w dacie zgłoszenia wniosku o rentę był osobą częściowo nie zdolną do pracy. Biegły wskazał, że nowe USG serca z 03.04.2014r. nie wnosi nowych informacji w sprawie rozpoznania choroby kardiologicznej jest tylko potwierdzeniem jej istnienia. Nie jest nową okolicznością w sprawie, gdyż stan zdrowia wnioskodawcy był znany lekarzom ZUS. W związku z tym Sąd uznał, że wniosek organu rentowego z dnia 15.07.2014r. jest niezasadny i podlega oddaleniu.

Z tych też względów, w ocenie Sądu Okręgowego decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 23.09.2013r. jest nieprawidłowa.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, w oparciu o przepis art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku złożył pozwany organ rentowy zarzucając mu niewłaściwe zastosowanie art.12 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2013.1440) poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do okresowej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od wyczerpania świadczenia rehabilitacyjnego na 3 lata oraz naruszenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez wydanie wyroku w oparciu o opinie biegłego kardiologa.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uchylenie zaskarżonej decyzji, przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego oraz zaprezentowane w uzasadnieniu wyroku rozważania prawne, tym samym nie zachodzi konieczność ponownego szczegółowego ich przytaczania.

W myśl art.57 ust.1 renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Wskazując na treść zaskarżonej decyzji istotą rozpoznawanej sprawy było wyjaśnienie, czy wnioskodawca jest osobą co najmniej częściowo niezdolną do pracy w rozumieniu art.12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2013.1440) oraz czy niezdolność powstała w okresach wymienionych w ust.1 pkt 3 art.57 ustawy emerytalnej, albowiem bezsporne było, że ubezpieczony posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy.

Sąd I instancji w celu wyjaśnienia tej kwestii prawidłowo przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego kardiologa- internisty, który stwierdził, że u ubezpieczonego doszło w przebiegu nadciśnienia do powstania powikłania w postaci nadkomorowej arytmii serca-migotania przedsionków. Nieleczone migotanie przedsionków z szybką pracą serca doprowadziło do powiększenia jamy lewej komory serca, hipokinezy jej ścian i znacznego powiększenia jamy lewego przedsionka, a wtórnie również prawej komory. Powiększenie jam serca z upośledzoną funkcją skurczową lewej komory jest odpowiedzialne za rozwój niewydolności serca, która czyni wnioskodawcę częściowo niezdolnym do pracy zarobkowej.

Wnioskodawca pomimo intensywnego leczenia kardiologicznego nie odzyskał sprawności fizycznej i nie jest zdolny do aktywnego wysiłku fizycznego w wyuczonym zawodzie.

Odnosząc się do zastrzeżeń pozwanego, biegły lekarz sądowy wyjaśnił, że nowe usg serca z dnia 3 kwietnia 2014r, nie wniosło nowych informacji w sprawie rozpoznania choroby kardiologicznej, a jedynie potwierdziło wcześniejsze rozpoznanie.

Mimo tych wyjaśnień biegłego, pozwany organ rentowy podnosi w apelacji, iż „nowy wynik usg serca potwierdza pogorszenie kardiomiopatii i wydolności serca”.

Zdaniem apelującego nowe okoliczności dotyczące stanu zdrowia uzasadniały uwzględnienie wniosku o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ rentowy w trybie art.477 ¹⁴§4 k.p.c.

Z takim stanowiskiem pozwanego nie można się zgodzić.

W judykaturze niejednokrotnie podkreślano, że postępowanie dowodowe przed sądem w sporach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ma charakter weryfikujący ustalenia organu rentowego. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ani lekarzy komisji lekarskiej ZUS, lecz zgodnie ze swą specjalnością poddają merytorycznej ocenie zasadność orzeczenia w przedmiocie istnienia niezdolności do pracy lub jej braku. Dlatego późniejsza zmiana w stanie zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie nie stanowi podstawy do zmiany decyzji, jako wadliwej. Uwzględnienie zmiany stanu zdrowia w toku procesu, z dopuszczalnością modyfikacji decyzji, oznaczałoby zmianę charakteru postępowania o rentę z administracyjno-sądowego na sądowy. Sąd może zmienić decyzję i orzec co do istoty sprawy, ale tylko w razie stwierdzenia, że organ rentowy błędnie zastosował prawo materialne lub formalne. Nie może natomiast organu rentowego zastępować, gdyż prowadziłoby to do uznania zbędności postępowania administracyjnego. Wyjątek od zasady kontroli stanu rzeczy istniejącego w dacie wydania decyzji przewiduje art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. stanowiąc, że możliwe jest uchylenie przez sąd pierwszej instancji zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu, jeśli w toku postępowania doszło do ujawnienia się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od decyzji. Jest to jednocześnie wyjątek od zasady wyrażonej w art. 316 § 1 k.p.c., a nakazującej orzekanie na podstawie stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, gdyż w razie wskazania nowych okoliczności, które powstały po dacie wniesienia odwołania, już nawet sąd pierwszej instancji nie powinien orzekać na ich podstawie, jakby nakazywała norma art. 316 § 1 k.p.c., ale winien on decyzję uchylić i sprawę przekazać organowi rentowemu.

Jednocześnie należy podkreślić, że Sąd odwoławczy nie jest uprawniony do skorzystania z rozwiązania przewidzianego w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., gdyż przepis ten ma zastosowanie wyłącznie w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Nowe okoliczności, dotyczące stanu zdrowia, które ujawnią się po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji mogą stanowić podstawę do złożenia w ogranie rentowym nowego wniosku o rentę.

Istotą obowiązującego wzorca postępowania jest bowiem wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczony powołuje się na nowe okoliczności dotyczące stanu jego zdrowia, które nie były znane lekarzom organu rentowego ani organowi rentowemu w dacie decyzji (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2007 r., I UK 316/06, OSNP 2008 nr 13-14, poz. 199, z dnia 4 lipca 2007 r., II UK 280/06, OSNP 2008 nr 17-18, poz. 260, z dnia 16 maja 2008 r., I UK 385/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 240, z dnia 11 maja 2012 r., I UK 411/11, LEX nr 1214553, z dnia 5 czerwca 2013 r., III UK 147/12, Legalis nr 768648).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, z analizowaną wyżej sytuacją nie mamy jednak do czynienia w rozpoznawanej sprawie, bowiem Sąd I instancji w oparciu o opinię biegłego lekarza sądowego wyjaśnił wątpliwość, czy wynik badania usg z dnia 3 kwietnia 2014r. stanowi nową okoliczność, która mogła mieć wpływ na ocenę stanu zdrowia odwołującego.

Biegły w opinii uzupełniającej (data wpływu 27.06.2014) stwierdził kategorycznie, że nowe usg z 3 kwietnia 2014r. nie wnosi nowych informacji w sprawie rozpoznania choroby kardiologicznej, jest natomiast potwierdzeniem, że powiększenie serca, a za tym również jego niewydolność utrzymują się nadal. Biegły podkreślił także, że konsultacja kardiologa ZUS jest merytoryczna w ocenie istniejących chorób, jednakże zawiera błędne wnioski końcowe.

Sąd I instancji był zatem uprawniony, w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, w szczególności opinię biegłego lekarza sądowego, do uznania, że stan zdrowia odwołującego, po zakończeniu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego nie uległ poprawie w stopniu uzasadniającym odzyskanie zdolności do zatrudnienia.

Opinia biegłego kardiologa była pełna, jasna i w sposób wyczerpujący wyjaśniała jego stanowisko. Tym samym, skoro pozwany nie wskazał dowodów, które podważyłyby wiarygodność opinii biegłego sądowego, brak podstaw do uwzględnienia zarzutów apelującego.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art.385 k.p.c. oddalił apelację.

del. SSO Izabela Halik

SSA Marta Sawińska

, SSA Iwona Niewiadowska-Patzer