Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 22 lutego 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2023 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy G. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek zażalenia G. M.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 22 listopada 2022 r. sygn. akt VII U 1347/22

postanawia:

oddalić zażalenie.

sędzia Marta Sawińska

UZASADNIENIE

W piśmie z dnia 23 lipca 2021 r. organ rentowy wskazał, że G. M. wniosła o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 2 września 2014 r., a w tym zakresie organ rentowy nie stosuje przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, tylko normy szczególne wynikające z art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto w treści tego pisma organ rentowy zwrócił się do G. M. o udzielenie informacji, czy pisma G. M. z żądaniem wznowienia postępowania organ ma potraktować jako odwołanie od decyzji z dnia 25 czerwca 2021 r.

W piśmie z dnia 25 lipca 2021 r. G. M. wskazała, że wnosi odwołanie „do czynności administracyjnej ZUS Oddział w P., wskutek której została wydana bez podstawy przedmiotowej i prawnej decyzja z dnia 25 czerwca 2021 r.” oraz że wnosi o uchylenie decyzji z dnia 25 czerwca 2021 r.

Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2022 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu, sygn. VIII U 2231/21 oddalił odwołanie G. M. od decyzji z dnia 25 czerwca 2021 r.

W piśmie z dnia 29 maja 2022 r. G. M. wskazała, że domaga się sprostowania treści pisma ZUS z dnia 23 lipca 2021 r. (fragment pisma „ Wobec powyższych wyjaśnień proszę o udzielenie informacji, czy Pani pisma z żądaniem wznowienia postępowania mamy potraktować jako odwołanie od decyzji z dnia 25 czerwca 2021 r.”), ponieważ nie składała żadnych pism w przedmiocie wznowienia postępowania.

Decyzją z dnia 9 czerwca 2022 r., znak: (...), ZUS Oddział w P. na podstawie art. 61 § 1 k.p.a. (Dz. U. z 2020 r. poz. 256) w związku z art. 124 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504) i w związku z art. 83b ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odmówił G. M. wszczęcia postępowania w zakresie objętym zagadnieniem G. M. z dnia 29 maja 2022 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 25 czerwca 2021 r. rozstrzygnął wniosek G. M. w ten sposób, że odmówił jej prawa do ponownego ustalenia prawa do świadczenia i odmówił stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 2 września 2014 r., a ponieważ postępowanie o sygnaturze VIII U 2231/21 nie jest prawomocnie zakończone – brak jest podstaw do wszczęcia postępowania przez organ rentowy, również żądanie sprostowania treści pisma nie odpowiada prawu, bowiem art. 113 k.p.a. przewiduje jedynie możliwość prostowania nieistotnych wad (zatem takich, które mają znaczenie merytoryczne) i to wyłącznie w decyzjach oraz - na podstawie art. 126 k.p.a. - postanowieniach organu.

Pismem z 12 lipca 2022 r. odwołująca G. M. złożyła „odwołanie od decyzji z 9 czerwca 2022 r.” Wniosła o stwierdzenie nieważności ww. decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. oraz zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. do dokonania korekty w treści pisma Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. z dnia 23 lipca 2021 r. zgodnie z żądaniem dokonania sprostowania wyrażonym w piśmie odwołującej z dnia 10 sierpnia 2021 r. oraz w piśmie z dnia 29 maja 2022r.

Postanowieniem z 22 listopada 2022 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu (sygn. VII U 1247/22) odrzucił odwołanie.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że niniejsza sprawa została zainicjowana wnioskiem odwołującej o sprostowanie treści pisma organu rentowego. Żądanie wnioskodawczyni nie zmierza do orzeczenia o jej prawach i obowiązkach materialnoprawnych wynikających z istnienia bądź nieistnienia stosunku ubezpieczeń społecznych. Rozpoznanie tego żądania nie rozstrzyga i nie będzie zatem rozstrzygać o prawie, czy obowiązku strony, który kształtowałby treść indywidualnego stosunku prawnego. Sprawa nie ma charakteru sprawy administracyjnej. Brak jest zatem obligatoryjnego elementu decyzji administracyjnej, o którym mowa w art. 107 §1 pkt. 5 k.p.a.

Sąd Okręgowy podkreślił, że nawet gdyby uznać jednak, że pismo organu rentowego z dnia 9 czerwca 2022 r. odpowiada wymogom decyzji, przedmiot tej „decyzji” i tak wykracza poza ramy określone w art. 476 § 2 k.p.c. Powoduje to konieczność uznania, że niniejsza sprawa nie należy do kategorii spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych w rozumieniu art. 476 § 2 k.p.c. Nie ma także podstaw do zastosowania przepisu art. 464 § 1 zd. 1 i 2 k.p.c., który stanowi, że odrzucenie pozwu nie może nastąpić z powodu niedopuszczalności drogi sądowej, gdy do rozpoznania sprawy właściwy jest inny organ. W tym wypadku sąd przekaże mu sprawę. Brak jest bowiem organu właściwego do rozpoznania sprawy. Skoro sprawa nie ma charakteru sprawy administracyjnej, bo nie zmierza do rozstrzygnięcia o prawach czy obowiązkach strony, to nie ma również płaszczyzny do przekazywania jej do sądu administracyjnego (czy najpierw do Prezesa ZUS). Sąd Okręgowy podkreślił, że w niniejszej sprawie nie ma prawa czy obowiązku, o którym miałby orzec sąd powszechny. Aktualnie, na skutek odwołania G. M. toczy się kolejne postępowanie w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy (sygn. akt VII U 2829/21).

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zastosowania przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 ¹ k.p.c., gdyż niniejsza sprawa nie mieściła się w kategorii spraw objętych dyspozycją tego przepisu. Skoro nie ma bowiem przedmiotu sporu (w znaczeniu żądania rozstrzygnięcia o prawie bądź obowiązku wynikającym z prawa materialnego), to nie można ustalić, by zaskarżona decyzja miała charakter jednej z decyzji, o których mowa w ww. przepisie. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 listopada 2022 r. w zakresie odrzucenia odwołania wniosła odwołująca G. M..

Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła pozbawienie strony do wypowiedzi w przedmiocie sprawy oraz niewłaściwe rozpoznanie co do istoty przedmiotu sprawy.

Odwołująca wniosła o zmianę postanowienia poprzez orzeczenie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 9 czerwca 2022 r. wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. oraz zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. do wydania oświadczenia, że skarżąca nie składała pism w przedmiocie żądania wznowienia postępowania z art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ewentualnie uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zażalenie odwołującej okazało się niezasadne i nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od dnia doręczenia odpisu decyzji.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu. Stosownie natomiast do treści art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd odrzuci pozew, jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna.

Zgodnie natomiast z art. 476 § 2 k.p.c. przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy, w których wniesiono odwołanie od decyzji organów rentowych, dotyczących:

1)  ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia rodzinnego,

2)  emerytur i rent,

3)  (uchylony),

4)  innych świadczeń w sprawach należących do właściwości Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,

5)  odszkodowań przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową albo służbą w Policji lub Służbie Więziennej.

Przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się także sprawy wszczęte na skutek niewydania przez organ rentowy decyzji we właściwym terminie, a także sprawy, w których wniesiono odwołanie od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, sprawy o roszczenia ze stosunków prawnych między członkami otwartych funduszy emerytalnych a tymi funduszami lub ich organami oraz sprawy ze stosunków między emerytami lub osobami uposażonymi w rozumieniu przepisów o emeryturach kapitałowych a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. (art. 476 § 3 k.p.c.).

Elementy konstrukcyjne decyzji administracyjnej określone są w art. 107 § 1 k.p.a. W myśl postanowień tego przepisu prawidłowo wydana decyzja zawiera:

1) oznaczenie organu administracji publicznej;

2) datę wydania;

3) oznaczenie strony lub stron;

4) powołanie podstawy prawnej;

5) rozstrzygnięcie;

6) uzasadnienie faktyczne i prawne;

7) pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie do zrzeczenia się odwołania i skutkach zrzeczenia się odwołania;

8) podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji;

9) w przypadku decyzji, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego, sprzeciw od decyzji lub skarga do sądu administracyjnego - pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa, sprzeciwu od decyzji lub skargi oraz wysokości opłaty od powództwa lub wpisu od skargi lub sprzeciwu od decyzji, jeżeli mają one charakter stały, albo podstawie do wyliczenia opłaty lub wpisu o charakterze stosunkowym, a także możliwości ubiegania się przez stronę o zwolnienie od kosztów albo przyznanie prawa pomocy.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że jednym z obligatoryjnych elementów decyzji, zgodnie z art. 107 § 1 pkt. 5 k.p.a., jest rozstrzygnięcie, które stanowi kwintesencję decyzji, gdyż wyraża rezultat stosowania normy prawa materialnego do konkretnego przypadku, w kontekście konkretnych okoliczności faktycznych i materiału dowodowego.

Sąd Odwoławczy zwraca uwagę, że pismo organu rentowego z dnia 9 czerwca 2022 r., pomimo nazwania go decyzją, nie stanowi w istocie decyzji administracyjnej, od której odwołanie mogłoby zapoczątkować postępowanie przed sądem. Niniejsza sprawa natomiast, jak słusznie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia - została zainicjowana wnioskiem odwołującej o sprostowanie treści pisma organu rentowego. Sąd Apelacyjny raz jeszcze podkreśla, że żądanie odwołującej nie zmierza do orzeczenia o jej prawach i obowiązkach materialnoprawnych wynikających z istnienia bądź nieistnienia stosunku ubezpieczeń społecznych. Rozpoznanie tego żądania nie rozstrzyga i nie będzie zatem rozstrzygać o prawie, czy obowiązku strony, który kształtowałby treść indywidualnego stosunku prawnego. Sprawa nie ma charakteru sprawy administracyjnej, dlatego też brak jest obligatoryjnego elementu decyzji administracyjnej, o którym mowa w art. 107 §1 pkt. 5 k.p.a.

Nadto w ocenie Sądu Apelacyjnego po raz kolejny należy zaakcentować, że rolą sądu powszechnego w postępowaniu cywilnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest orzeczenie o istocie przedmiotu odwołania, tj. o istnieniu (nieistnieniu) określonego prawa lub zobowiązania, natomiast na gruncie niniejszej sprawy brak jest przedmiotu zaskarżenia, który podlegałby rozpoznaniu przez sąd, dlatego też słusznie Sąd Okręgowy uznał, niedopuszczalność drogi sądowej w niniejszej sprawie. Żądanie odwołującej dotyczące sprostowania treści pisma nie podlega kontroli sądu, ponieważ nie ma podstaw, by stwierdzić, że sąd na podstawie tak określonego żądania ma ustalić treść indywidualnego stosunku z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Zarzuty podniesione przez odwołującą G. M. w zażaleniu na postanowienie Sądu I instancji w przedmiocie odrzucenia odwołania nie okazały się zasadne, a stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami i prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu I instancji - nie zasługują zatem na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego mając na uwadze okoliczności ustalone w niniejszej sprawie podzielić należało w całej rozciągłości stanowisko Sądu I instancji i w związku z tym uznać, iż prawidłowo Sąd ten, w oparciu o art. 199 § 1 k.p.c., odrzucił odwołanie G. M. jako niedopuszczalne.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny – na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. oddalił wywiedzione zażalenie.

sędzia Marta Sawińska