Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 30 kwietnia 2025 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2025 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy (...) sp.k. z siedzibą w Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

przy udziale : Oleksandra L.

o podstawę wymiaru składek

na skutek zażalenia (...) sp.k. w Ż.

na postanowienie zawarte w punkcie 2. wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

z dnia 7 lutego 2025r. sygn. akt III AUa 1072/24

postanawia:

oddalić zażalenie.

Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem zawartym w pkt 2 wyroku z dnia 7 lutego 2025 r. w sprawie III AUa 1072/24 Sąd Apelacyjny w Poznaniu zasądził od odwołującej spółki (...) sp. k. w Ż. (jako strony przegrywającej) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej, z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach procesu do dnia zapłaty (w pkt 1 wyroku oddalono apelację ww. spółki).

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹, 3 i 4 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 1 w zw. z art. § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 15 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Wskazał, że przy zasądzeniu kosztów procesu miał na uwadze wartość przedmiotu sporu wskazaną przez odwołującą tj. kwotę 201 zł oraz przedmiot sprawy.

Zażalenie na powołane postanowienie złożyła odwołująca spółka (...) sp. k. w Ż. zarzucając nieuwzględnienie przez Sąd szczególnych okoliczności towarzyszących przedmiotowej sprawie oraz zarzucając mu naruszenie art. 5 k.c. poprzez obciążenie jej kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego. W ocenie odwołującej spółki w niniejszej sprawie istniały podstawy do nieobciążania jej kosztami postępowania organu rentowego.

Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia oraz odstąpienie od obciążenia odwołującej kosztami procesu. Nadto wniosła o nieobciążanie jej kosztami procesu w instancji odwoławczej na rzecz organu rentowego.

Zarówno Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. ani też ubezpieczony Oleksander L. nie wnieśli odpowiedzi na ww. zażalenie odwołującej spółki.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zarzuty odwołującej nie są zasadne, a tym samym nie mogą skutkować zmianą zaskarżonego postanowienia w zakresie wysokości zasądzanych kosztów czy też odstąpienia od obciążenia odwołującej kosztami procesu.

Przyjęty w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych mechanizm wyliczenia wysokości kosztów zastępstwa prawnego opiera się na zasadzie, że stawki minimalne w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, uzależnione są od wartości przedmiotu sprawy (§ 2). Jednak w odniesieniu do określonej kategorii spraw, to jest spraw o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w spraw dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym, stawki zostały określone w sposób sztywny (§ 9 ust. 2).

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot sporu wyznaczany jest przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych.

W rozpoznawanej sprawie jest to decyzja ustalająca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, a zatem nie należąca do kategorii spraw wymienionych § 9 ust. 2 rozporządzenia.

W tej sytuacji zastosowanie znajduje przywołany przez Sąd Apelacyjny § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 1 rozporządzenia, co oznacza, że wysokość opłaty jest uzależniona od wartości przedmiotu zaskarżenia (w niniejszej sprawie jest to kwota 201 zł).

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 października 2019 r. III UZP 9/19 orzekł, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o należności z tytułu składek i wysokość zadłużenia stawkę wynagrodzenia radcy prawnego ustala się na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. W uzasadnieniu wskazano m.in., że sprawy rozpoznawane według przepisów k.p.c. dzielą się na majątkowe (o prawa majątkowe) i niemajątkowe (o prawa niemajątkowe). Odrzucenie możliwości ustalenia stawki minimalnej wynagrodzenia radcy prawnego według wartości przedmiotu sprawy wymagałoby przesądzenia, że - jeśli chodzi o sprawę niewyodrębnioną rodzajowo w przepisach rozporządzenia a zaliczoną do spraw cywilnych, ze stosunku pracy lub ubezpieczeń społecznych - mamy do czynienia ze sprawą o prawa niemajątkowe, a tak przecież nie jest, skoro sporna pozostaje określona suma pieniężna.

Z kolei w postanowieniu z 10 października 2017 r. sygn. akt II UZ 59/17 Sąd Najwyższy uznał, że w sprawach w których przedmiotem sporu nie jest wysokość zobowiązania składkowego, ale wysokość samej podstawy wymiaru - wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi różnica między deklarowaną przez płatnika składek podstawą wymiaru składek a podstawą wymiaru określoną przez organ rentowy za sporny okres - art. 22 w związku z art. 398 ² § 1 k.p.c. (por. np. postanowienia SN z 8 listopada 2013 r., II UZ 61/13 w LEX nr 1396417; z 24 listopada 2016 r., I UZ 41/16, LEX nr 2191449 i powołane tam orzecznictwo; z 19 kwietnia 2017 r., I UZ 63/16, LEX nr 2309618; postanowienie SN z 10 października 2017 r., II UZ 59/17, LEX nr 2397614).

W tych okolicznościach uznać należało, że zaskarżone postanowienie odpowiada prawu.

Jednocześnie zauważyć należy, że niniejszej sprawie brak było podstaw do odstąpienia od obciążania odwołującej spółki kosztami postępowania organu rentowego (kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego).

Zauważyć również należy, że sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu rozpoznającego sprawę i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania kosztami procesu strony przegrywającej spór. (por. postanowienia SN z 28 lutego 2020 r., V CSK 485/19 z dnia 22 lutego 2011 r. II PZ 1/11).

Zastosowanie art.102 ze względu na sytuację majątkową strony, może występować jedynie wówczas, gdy znajduje się ona w wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej, a wytaczając powództwo, była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia (postanowienia SN: z 3.02.2011 r., I CZ 171/10, LEX nr 738386; z 11.08.2010 r., I CZ 51/10, LEX nr 737252; z 19.09.2013 r., I CZ 183/12, LEX nr 1388472; z 5.07.2013 r., IV CZ 58/13, LEX nr 1396462; z 17.04.2013 r., V CZ 124/12, LEX nr 1341727).

Sąd Najwyższy przyjmuje jednak, że przesłanka subiektywnego przekonania strony o jej racjach, uzasadniająca zastosowanie art. 102, z reguły ustaje, gdy stronie znane jest już negatywne rozstrzygnięcie jej żądań przez sąd pierwszej instancji (tak np. SN w postanowieniach: z 23.05.2013 r., I CZ 161/12, LEX nr 1353087; z 18.01.2013 r., IV CZ 149/12, LEX nr 1293825; z 26.09.2012 r., II CZ 103/12, LEX nr 1232762).

Nadto wskazać należy, że przy ocenie sytuacji majątkowej apelującej nie można brać pod uwagę jedynie tego, iż w związku z wywiedzionymi odwołaniami, ich oddaleniem, a następnie wywiedzionymi apelacjami, które również są oddalane, zobowiązana jest ona do poniesienia wysokich kosztów postępowania. Odwołująca nie wykazała jakoby jej sytuacja finansowa uniemożliwiała uiszczenie należnych pozwanemu kosztów postępowania. Sąd Apelacyjny oczywiście nie kwestionuje tego, że z uwagi na ilość przegranych spraw, łączna suma kosztów, którymi została obciążona odwołująca jest wysoka, niemniej jednak powinna ona była liczyć się z możliwością ich poniesienia w związku z wszczynanymi postępowaniami.

Instytucja przewidziana art. 102 k.p.c. jest instytucją, którą sąd rozpoznający sprawę może zastosować przy ustaleniu zaistnienia wyjątkowej sytuacji dotyczącej strony, która przegrała proces. Strona apelująca chciałaby zaś aktualnie z faktu przegrania szeregu postępowań uczynić nadzwyczajną sytuację przewidziana art. 102 k.p.c., co nie było celem ustawodawcy, albowiem zasadą w procesie cywilnym, którym jest również proces dotyczący spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, jest obciążanie strony przegrywającej sprawę w instancji kosztami procesu na rzecz strony, która sprawę wygrała.

Przypomnieć należy, że art. 102 k.p.c. stanowi, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W sprawie nie zostały wykazane jakieś szczególne wypadki, z powodu których sąd miałby odstąpić od zasady orzekania o kosztach procesu określonej art. 98 § 1 k.p.c., który to przepis z kolei jednoznacznie stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Nie można czynić zarzutu sądowi, iż doszło do naruszenia przez niego art. 102 k.p.c., skoro przepis ten stanowi jedynie o możliwości zastosowania przez sąd orzekający art. 102 k.p.c.

Z powyższych względów brak było również podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 5 k.c.

Podkreślić też należy, że kontrola instancyjna zastosowania przepisu art. 102 k.p.c. z reguły wtedy może prowadzić do zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu, gdy dokonana przez sąd ocena okaże się oczywiście dowolna, a z taką oceną nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

Reasumując podniesione przez skarżącą spółkę argumenty nie prowadzą do skutecznego zakwestionowania rozstrzygnięcia o kosztach Sądu drugiej instancji.

Z powyższych względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 394 ² § 1 ¹ pkt 3 i § 2 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako bezzasadne.

sędzia Marta Sawińska