Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 24 kwietnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska (spr.)

Sędziowie: SSA Katarzyna Schönhof-Wilkans

SSA Małgorzata Woźniak-Zendran

Protokolant: st.sekr.sąd. Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2019 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego (...) sp. z o.o. w Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale zainteresowanych : W. W., N. K., A. K., E. K., M. K., J. K., A. L., K. Ł., A. M. i A. P.

o podstawę wymiaru składek

na skutek zażalenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

na postanowienie zawarte w punkcie 3 wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 30 stycznia 2019 r. sygn. akt IV U 1885/16

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30.01.2019 r., sygn. akt IV U 1885/16, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie o podstawę wymiaru składek, oddalił odwołania Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego (...) sp. z o.o. w Ż. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 18.04.2016 r. dot. N. K., A. L. oraz A. M. (pkt 1), umorzył postępowanie w zakresie dot. A. K., E. K., M. K., J. K., K. Ł., A. P., W. W. (pkt 2) oraz zasądził od odwołującego na rzecz pozwanego kwotę 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3).

W zażaleniu na postanowienie zawarte w pkt. 3 powyższego wyroku organ rentowy wniósł o jego zmianę i zasądzenie od odwołującego na rzecz organu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w wysokości stawki minimalnej 360 zł od każdej z 10 połączonych do wspólnego rozpoznania spraw. Skarżący wniósł również o zasądzenie od odwołującego na rzecz Zakładu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w postępowaniu zażaleniowym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie organu rentowego nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszym rzędzie należy zauważyć, że sprawa o ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest sprawą o prawo majątkowe. Pogląd ten jest utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym przyjmuje się, że wartością przedmiotu zaskarżenia w sprawie o wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne równa jest różnicy pomiędzy wysokością składki wskazywaną (zapłaconą) przez odwołującego i składką należną, ustaloną w zaskarżonej decyzji za sporny okres – art. 22 w związku z art. 398 ² § 1 k.p.c. (por. postanowienia z 17.04.2009 r., II UZ 12/09, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 301; z 26.01.2011 r., II UK 190/10, LEX nr 786391; z 7.04.2010 r., I UZ 8/10, LEX nr 1620499; z 24.05.2012 r., II UZ 16/12, LEX nr 1222163 oraz z 7.11.2013 r., II UZ 59/13, LEX nr 1391553). Poglądy te odnoszą się do sytuacji, gdy istotą sporu jest wysokość składek wymierzonych od ustalonej przez organ rentowy podstawy ich wymiaru. W takim przypadku wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi różnica między wysokością składek zapłaconych a wysokością składek naliczonych przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji. Natomiast w przypadku, gdy przedmiotem sporu nie jest wysokość zobowiązania składkowego, ale wysokość samej podstawy wymiaru - wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi różnica między zadeklarowaną przez płatnika składek podstawą wymiaru składek a podstawą wymiaru należną według organu rentowego (por. np. postanowienia SN z 26.06.2012 r., II UK 312/11, LEX nr 1235842; z 8.11.2013 r., II UZ 61/13, LEX nr 1396417).

Stosownie do treści art. 203 § 2 i 3 k.p.c. pozew (odwołanie) cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa, jednak na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego. Z regulacji tej wynika zatem, że zasadą jest, iż w przypadku cofnięcia pozwu (odwołania) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu obciążony jest powód (tu odwołujący), bowiem co do zasady stronę cofającą środek zaskarżenia uznaje się za przegrywającą sprawę (postanowienie Sądu Najwyższego z 8.02.2012 r., V CZ 109/11, LEX nr 1147814).

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest to, że wobec oddalenia trzech z dziesięciu odwołań wniesionych przez Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) sp. z o.o. oraz cofnięcia siedmiu pozostałych, za stronę przegrywającą uważa się odwołującą spółkę w całości i to ona, zgodnie z ogólną zasadą, powinna ponosić koszty postępowania. Sporna jest natomiast zasada (podstawa) ustalenia wysokości stawki minimalnej opłaty za czynności radcy prawnego w postępowaniu przed Sądem I instancji. W ocenie skarżącego wynagrodzenie reprezentującego go radcy prawnego winno zostać ustalone według regulacji zawartej w § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynność radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804), w wersji obowiązującej w dacie wniesienia odwołań. Stanowiska tego nie podziela Sąd Apelacyjny, co nie oznacza, że zaskarżone postanowienie wolne jest od wad.

Zważyć należy, że zagadnienie zakresów stosowania § 2 i § 9 cyt. rozporządzenia było już przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, w orzeczeniach wydawanych jeszcze na gruncie poprzednio obowiązującego rozporządzenia kosztowego z 28.09.2002 r., które to poglądy można przenieść także na grunt aktualnie obowiązujących przepisów (por. np. postanowienie SN z 5.06.2009 r., I UZP 1/09, OSNP 2011/5-6/86; z 1.06.2010 r., III UZ 3/10, OSNP 2011/21-22/283, z 12.01.2012 r., I UZ 47/11, LEX nr 1215612). W przywołanych orzeczeniach Sąd Najwyższy wyraził jednoznaczny pogląd, że w sprawach o składki na ubezpieczenia społeczne nie ma zastosowania § 11 ust. 2 rozporządzenia z 2002 r. (obecnie § 9 ust. 2 powoływanego wyżej rozporządzenia z 2015 r.). Powyższe stanowisko zostało także wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z 7.05.2013 r. (I UZP 1/13, OSNP 2013/23-24/280, Biul. SN, 2013/5/15), w której wskazano, że w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, dotyczącej odwołania od decyzji organu rentowego, stwierdzającej zobowiązanie do zapłaty składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i odsetek za zwłokę w określonych w tej decyzji kwotach, wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym powinno być ustalone na podstawie § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (§ 2 obecnie obowiązującego rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie zaskarżonymi decyzjami z 18.04.2016 r. organ rentowy stwierdził, że wartość bonów żywieniowych sfinansowana przez płatnika składek, otrzymanych przez ww. ubezpieczonych w miesiącach i o wartości podanej w zaskarżonych decyzjach, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne tych osób. Odwołująca spółka domagała się zaś zmiany treści zaskarżonych decyzji poprzez przyjęcie, że wartości bonów otrzymanych przez pracowników nie stanowią podstawy wymiaru składek. Przedmiotowa sprawa dotyczy zatem ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Z kolei składki od podstawy wymiaru składek nie są świadczeniami pieniężnymi z ubezpieczenia społecznego, lecz świadczeniami na to ubezpieczenie. To rozróżnienie ma niezwykle istotne znaczenie, albowiem w sprawach tego typu wynagrodzenie pełnomocnika organu rentowego za udział w postępowaniu przed sądem powszechnym jest uzależnione od wartości przedmiotu sporu, która w przedmiotowej sprawie nie została jednak określona przez Sąd I instancji, ani nie sprecyzowały jej procesujące się strony.

Przy uwzględnieniu powyższego, wynagrodzenie pełnomocnika należało zatem ustalić na podstawie § 2 pkt. 1 powołanego wyżej rozporządzenia MS z 2015 r., w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia odwołania (tj. 24.05.2016 r.), tj. na kwotę 120 zł w przypadku każdego z 10 ubezpieczonych, których dotyczyły zaskarżone decyzje z 18.04.2016 r. Wartość przedmiotu sporu w przedmiotowej sprawie, wobec braku innych podstaw do jej prawidłowego ustalenia, stanowiła bowiem minimalną wysokość stawki przewidzianą dla sprawy tego typu, przy uwzględnieniu zasady, iż wysokość stawek uzależniona jest od wartości przedmiotu sporu, nie stanowi natomiast kwoty określonej ryczałtowo w przepisie § 9 ust. 2 cyt. rozporządzenia.

W tym stanie rzeczy odwołująca, jako strona przegrywająca, zobligowana była do uiszczenia na rzecz organu rentowego kwotę 1.200 zł, tytułem zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I instancji. Koszty te obejmują wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym, ustalone w oparciu o § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, także w odniesieniu do tej części odwołań, co do których nastąpiło ich cofnięcie, albowiem jak wyżej wskazano – odwołującego traktować należy w tej sytuacji jako stronę przegrywającą proces. Jednak wobec tego, że nie złożono zażalenia na postanowienie zawarte w pkt. 3 wyroku Sądu Okręgowego także na niekorzyść skarżącego, to Sąd Apelacyjny związany był zakazem reformationis in peius, wynikającym z przepisu art. 384 k.p.c. (w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.), zgodnie z którym sąd nie może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść strony wnoszącej apelację (zażalenie), chyba że strona przeciwna również wniosła apelację (zażalenie). Niemożliwa była zatem zmiana zaskarżonego wyroku na niekorzyść strony wnoszącej zażalenie (ZUS), poprzez przyznanie organowi rentowemu wynagrodzenia w mniejszej wysokości niż ta ustalona przez Sąd I instancji.

Wobec powyższego, a także ze względu na niezasadność wniesionego zażalenia, zmierzającego do przyznania skarżącemu wynagrodzenia za czynności jego pełnomocnika w wyższej kwocie, co nie znajdowało oparcia w obowiązujących przepisach prawa, Sąd Odwoławczy oddalił wywiedzione zażalenie na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.